3 май — шоир Холдор Вулқон таваллуд топган кун
Шеър бундан минг йил аввал ёзилганми, ҳозирми, бундан минг йил кейин ёзиладими, бунинг аҳамияти йўқ. Мухими, шеър ёки бошқа турдаги ҳар қандай асар фақатгина эзгулик учун хизмат қилиши керак (Холдор Вулқоннинг мақоласидан).
Холдор Вулқон
ШЕЪРЛАР
Холдор Вулқон 1959 йил 3 май куни Андижон вилояти, Олтинкўл туманида туғилган. 1980 йилдан 1990 йилгача безовчи рассом сифатида турли ташкилотларда ишлаган. 1990-1996 йилларда Тошкент Давлат Университетининг Филология факултетида таҳсил олган.1975 йилдан бери шеърлар ва насрий асарлар ёзади. «Туманли далалар қўшиғи», «Лайлатул-қадр», «Тунги лайлакқор» номли шеърий китоблари Тошкентда чоп этилган. Бугунги кунда Канадада истиқомат қилади.
ВАТАН
Сен агар буғдой бошоқ бўлсанг сомонингман, Ватан,
Тоабад бошинг омон бўлсин, товонингман, Ватан.
Барча яхши, барча оқил, барча доно, файласуф,
Қимтиниб бир чеккада юрган ёмонингман, Ватан.
Чор тараф зулмат, туман, увлайди минг -минглаб шоқол,
То саҳар гулхан ёқиб чиққан чўпонингман, Ватан.
Барча жим, тилсиз писиб, мум тишлаганда, хайқириб,
Ҳақ сўзин дор остида айтган забонингман, Ватан.
Бўлмасин оввора ёв ойболта қайраб қатлима,
Қатл этиб ўлдирса хам ўлмас омонингман, Ватан.
Юртда Вулқон чўққидек бошим булутлардан баланд,
Ёв учун мангу ўтиб бўлмас довонингман, Ватан!
ДEНГИЗДА
«Истанбул илҳомлари» туркумидан .
Эммоноэл бўғози, Тамсил, Эскудар,
Отмоқда ёмғирли Истанбул тонги.
Мармара денгизин кенгликларида,
Янграр кемаларнинг хасратли бонги.
Денгизлар ортида қолган Ватаним,
Соғиндим Масжиду минорларингни.
Ўлмай қайтиб борсам уялмай унсиз,
Қучоқлаб йиғлайман чинорларингни.
Совуқ шамол эсар, намчил палуба,
Кема чайқалади, ғижирлар эшик.
Бизни аллалайди кемага қўшиб
Денгиз дунёдаги энг улкан бешик.
Мен уйғоқ боқаман кенгликлар тамон.
Ғамларга тополмай бўйинтуруқлик.
Сув юзида ярми кўриниб турган,
Қўрқинчли махлуққа ўхшар қуруқлик.
1999 йил, декабр. Туркия.Истанбул. Мармара денгизи. Кемада ёзилди.
ХОТИРЖАМ ОДАМ
Ёмғир шивирлайди қулоқларимга,
Кўчада одамлар лаваси оқар.
Автосувараклар қатнаган йўлга,
Ўйчан йўловчилар паришон боқар.
Чақди кўзларимни аччиқ тутунлар,
Қайрилдим ёмғирли, кимсасиз боққа.
Ялдо тунларида қораламадан,
Сочу соқолимни кўчирдим оққа.
Мен ҳам асли жонли кийимилгичман,
Соябон орзуси бағримни ўйган.
Анча бўлди йўллар ғадир-будур деб,
Кийимимда дазмол қатнамай қўйган.
Такаббур эмасман, ухлагим келса,
Остимга бўйра ҳам тўшайвераман.
Бу ердан ҳайдаса ўгай замона,
Хотираларда ҳам яшайвераман.
Ўксиниб юрмайман бўлмаса уйим,
Бўлмаса сигирим, бўлмаса эчким.
Хотира бўйсунмас бошқармаларга,
Хотирадан мени ҳайдолмас ҳеч ким!
2002 йил, куз. Андижон.
ЁЗ ОҚШОМИ
Олови тортилган ўчоқдай дунё,
Оқшом қашшоқ эмас, товушларга бой.
Ҳадемай ёришар ойдин сукунат,
Ёришар кимсасиз, овоз етмас жой.
Ҳайратдан ағрайиб қолади гуллар,
Руҳимга баҳш этиб ҳаловат, ҳузур.
Гулни ағрайтириб қўйгани учун,
Ой сўраб ўтирмас бизлардан узр.
Ойдинда оқарган сокин далалар,
Осмон гумбазида тамоша текин.
Ғамлари ухлаган мудроқ дунёда,
Мен сени соғина бошлайман секин.
2003 йил, 29 июл.Маслаҳат қишлоғи.
ИМЛО
Дарахтлар қоқсуяк қўлларин чўзиб,
Қишдан сўрар оппоқ лунгилик, шимлик.
Шамоллар қувонса чанқовуз чалиб,
Чироқ шуъласида йиғлайди жимлик.
Қуюқлашиб борар сокин туманлар,
Кимсасиз йўлларда таҳайюул тутқун.
Қор шамоли ёлғиз юрган йўлчининг,
Сочу кипригига қўндирар учқун.
Бўронли зулматда чирпирайди қор,
Қарайман қорлардан оқарган ёққа.
Шудгор қинғир — қийшиқ қораламасин,
Оҳиста кўчира бошлайди оққа.
2001 йил. 9 декабр. Тонг. Маслаҳат қишлоғи.
ҲАМҚИШЛОҚЛАРИМГА
Ғинғиллайди искабтопарлар,
Дарё ёқда далалар жимдир.
Узоқларда том тахтасига,
Тўқиллатиб мих қоқар кимдир.
Шовқин солар оқшом қушлари,
Боғлар кияр қорамтир пўстин.
Уфқ ортига беркинар қуёш,
Сотган каби душманга дўстин.
Милтиллаган кўк тўла юлдуз,
Сон – саноқсиз ёқилган шамми?
Ёлғиз қолдим қоғоз даштида,
Шунча азоб чекканим камми?
Оқшом чоғи очилган гулга,
Ой термулиб ақлдан озди.
Мен ойдин шеър ёзмоқчи эдим,
Шеър ёзмадим, шеър мени ёзди.
Кўклам чақмоғидек жимгина,
Зулматларни ёритиб ўчдим.
Руҳим ғурбат этди ихтиёр,
Ҳижрат қилдим қоғозга кўчдим.
Энди менсиз келса баҳорлар,
Қизғалдоқлар босса томимни,
Капалаклар тентираб учган,
Сўқмоқларга қўйинг номимни!
2001 йил, 9 ноябр. Маслаҳат қишлоғи.
САДОҚАТ
Қачон қарасам шу жойда турганинг турган. Ўтган сафар оппоқ гулли кўйлакда эдинг. Нақадар ярашар эди сенга ўша кўйлак! Мана орадан шунча кунлар, шунча ойлар ўтибди ҳамки, сен ҳамон ўша жойдасан. Фақат кўйлагинг бошқа. Қулоқларингда қизил балдоқлар. Кимнидир кутасан. У эса келмайди. У ҳақда шунчалар оғир ҳаёлларга чўмасанки, лаълдек товланаётган қизил балдоқларингни қушлар чўқиб кетса ҳам эътибор бермайсан. Уни шунчалар қаттиқ севасанми? У ким? Кимни бунчалар қаттиқ севиб қолдинг, деразам ёнида ўсган гилос?..
1994 йил, баҳор.Маслаҳат қишлоғи.
ЮЛДУЗ
Қарашларинг нега бунчалар маъюс, жим – жит кечада томим узра порлаётган юлдуз? Севиб қолган одам кўзларидай бедор нигохингда хорғинлик шуъласи.Сен болаликнинг ойдин кечалари мен ётган сўри устидан эсган саррин шаббода шаштида титраётган ва ой шуъласида кумушдек ялтираётган япроқлар аро шундай термулар эдинг. Сени тунги дарё соҳилларидаги баланд жарлар пойини ялаб оқаётган шиддатли оқимда, тўқайзор тамондаги дарёнинг тошлари кўриниб ётган саёз кечувида, ойдин шолипояларнинг ойнадек тиниқ сувларида, искабтопарлар ғинғиллаб “Ёр-ёр” айтаётган ўтлоқлар аро оққан ариқнинг биллур мавжларида кўп бор кўрганман. Қадимий китоб варақларидай қизғиш япроқларни саросар шамоллар номаълум ёқларга учириб кетган ҳазонрез оқшомларда жулдур булутлар тирқишидан мўралаган маъсум, осойишта онларинг ҳамон ёдимда.Қахрли қиш кечалари пақирга магнитдай ёпишган алюмин чўмич ичидаги музлаган сувда бир дона туз заррасидай ғамгин шуълалар таратган чоғларингни ёлғиз қолган кезларим деразадан қиров увилдириқлари қоплаган кимсасиз дарахтзорларга термулганимча соғиниб эслардим. Айниқса, тунги аёздаги симдорда музлаб қотиб қолган кўйлагимни симдан ажратиб олиб уни тахтадек қўлтиқлаганимча ёлғизлик эгаллаб олган хонамга кириб кетаётиб қарасам ўшандай порлаб турган эдинг. Сен ҳамон олмос заррасидай томим узра порлаб турибсан. Эшик-деразасиз, мўрисиз уйимнинг типратиканлар тешиб ташлаган темир панжарали тупроқ томи узра.
ХОТИРА
Унутмайман энди ҳеч қачон,
Ўша қайғули тонгни.
Ўчган чироқларни,
Оқаришиб келаётган
Олачалпоқ осмонни,
Йироқларни.
Фил суяги каби
Оппоқ қўллару
Шундай жуссани.
Муюлишга етганимда
Кўзим гирдобига
Чўккан ғуссани.
Энди у жойларга бормайман,
Борсам
Шамоллар йиғлайди
Қамиш тилида.
СИРДАРЁ
Соҳиба Ашуровага
Сув ичгани келган кийикдек,
Оёқ қўйдинг тошли соҳилга.
Ва термулдинг ғалаён солиб,
Тошларга бош урган жоҳилга.
Қатра – қатра кўз ёшинг тўкиб,
Хасратингни сувларга айтдинг.
Сирларимни сақлагил, дарё –
Деб соҳилдан оҳиста қайтдинг.
Бу дунёда ёлғизгина мен,
Хасратингни тушуниб етдим.
Ва айрилмас содиқ дўст бўлиб,
Сирларингни оқизиб кетдим.
1996 йил, куз. Андижон шаҳри.
МEЗБОН
Соатига олтмиш км. тезликда,
Шарқдан эсаётир қушлар бўрони.
Кўзларим сув омбор, кипригим тўғон,
Олисда ўрмалар поэзд илони.
Дарё лабларида чириди найлар,
Ҳайратдан осмонга бақрайди дала.
Жаннат қушларидай барги ҳазонлар,
Учиб ўтиб кетди гала ва гала.
Заъфарон таназзул, ҳазон червони,
Намчил ойналарга ёпишган ёрлиқ.
Дарахт оломони – вахший ғалаён,
Ёмғирларда шишиб йиғлайди борлиқ.
Вақт ботқоғида чириган йиллар,
Сокин туманларнинг оғир саволи.
Кўнглим ойналарин синдирди яна,
Совуқ зулматларда ҳижрон шамоли.
Тўлқинлар йиғлайди қумлоқни ялаб,
Чорлоқлар чийиллаб шовқин солади.
Қайга шошиляпсан, бироз ўтиргин,
Ҳадемай кўзёш ҳам қайнаб қолади.
12 ноябр, 2004 йил. Ярим тун. Андижон шаҳри.
БОЛАЛИК
(Туҳфа хола хотирасига)
Четан билан ўралган боғлар,
Гилосларнинг бағри қонайди.
Йилғинзорлар тамонда Какку,
Менинг қолган умрим санайди.
Ғуриллайди толзорда ғуррак,
Тракторлар ташлайди лангар.
Кўз илғамас поёнсиз осмон,
Музлатгичи бузулган Ангар.
Тириллайди олисда мопед,
Дала йўлда кўтарилар чанг.
Одамларни чойга чақириб,
Ошпаз хотин ура бошлар занг.
Танг! Танг! Танг! Танг!
ҚЎШИҚ
Шерали Жўраевга
Юлдузлар ярақлаб порлайверади,
Уларнинг чангини хеч кимса артмас.
Дарахт малакасин ошириш учун,
Хорижий давлатга жўнатиш шартмас.
Заминнинг энг гўзал дарахти учун,
Ўтказилса агар танлов, кўриклар,
Биринчи ўринни оларди албат,
Жўр бўлиб гуллаган бизнинг ўриклар.
Ўрик гуллайверар оппоқ қўшиқни,
Қарсагу олқишлар қилмайди талаб,
Шон сўраб марказга йўлламас мактуб,
Канвертга суртилган елимни ялаб.
Бу гала контсертга киришинг мумкин,
Бўлмаса ҳам чиптанг, пулинг ё тилланг.
Оппоқ қўшиқлардан очилар ҳатто,
Руҳинг капалаги беркинган пилланг.
2004 йил, баҳор Андижон.
ТАЗАРРУ
Мен осмонни иккиқат дебман,
Кечиринглар, еттиқат экан.
Санчилар деб булутлар, қўрқар,
Иягимда ўстирсам тикан.
Кечиринглар, менинг кўзимга,
Кўринибди мисоли безак.
Сигирларнинг нодир асари,
Атиргулга ўхшаган тезак.
Узр, писанд этмаган бўлсам,
Назокатли кимсалар дидин.
Устун қўйиб Фаранг мушкидан
Даладаги Бурганлар хидин.
Маъзур тутинг, ўхшаса агар,
Бармоқларим семиз қуртларга.
Ва кузатсам сиздан берухсат,
Турналарни олис юртларга.
Узр, одам хисоблаб сизни.
Борган бўлсам баъзан топиниб.
Хайр энди, Вақт кеч бўлди,
Мен ухлайин ерни ёпиниб.
КУЗАТИШ
Жилмайганча кўз ёшларингни,
Яширасан, алдаб нетасан?
Мен перронда қоламан ёлғиз,
Сен поэздда йиғлаб кетасан.
Жиққа ёшга тўлган кўз билан,
Йўл оласан узоқ элларга.
Югираман поэзд ортидан,
Сўзлар учар совуқ елларга.
Чирпирайди пойимда хазон,
Декабрнинг бодлари елар
Хувиллаган перронда туриб,
Поэзд каби чинқиргим келар.
1992 йил, декабр, Тошкент. Талабалар шахарчаси
АДИБА УМИРОВАГА
Кўкда булутларнинг олтин пўстаги,
Руҳимда соғинчга ўхшаш кечинма.
Сенга нима бўлди, ҳаёсиз дарахт?
Менинг кўз ўнгимда бундай ечинма!
Дала сўқмоғида ёлғиз йўловчи,
Унинг кимлигини қаёқдан англай.
Бўйнимга чирмашар йиллар илони,
Осмон — танглай, қаро шудгорлар — манглай.
Хамдарлик билдириб пичирлар ёмғир,
Бўйсунмас вужудга мустақил поям.
Туёқларга ўхшар туфлилар, ё, Раб,
Нега йиғлаяпсан, букчайган соям?
Мажнунтол кокилин ўрганда шамол,
Читтаклар ўқирди боғларда баёз.
Олмос ойналарга энди, эхтимол,
Муздан асар ишлар мусаввир аёз.
Фонар шуъласида қор қўзғалони,
Шамоллар борлиқни варақлаб ўқир.
Зехнлари ўткир, тиришқоқ, лекин,
Шўрлик шамолларнинг кўзлари сўқир.
Муваққат дунёдан ўтиб борамиз,
Лоқайд зулматларда чароғон кунсиз.
Тилсиз пояфзаллар остоналарда,
Оғзин ка — а — атта очиб йиғлайди унсиз.
5 июн, 2005 йил. Андижон шаҳри
САДОҚАТЛИ ЧИРИЛДОҚ
Оқшом. Дала ховли, ўйга чўмасан,
Хонанг деразасин боғларга очиб.
Менчи киприк қоқмай туравераман.
Эринг келганда ҳам кетмайман қочиб.
Эсингдами, сени фироқ ўтида,
Куйдириб бир замон кетгандим ўлиб.
Мана, тағин қайтиб келдим ёнингга.
Қайтадан тирилиб, чирилдоқ бўлиб.
Ховлингда бунча кўп бўлмаса гуллар?
Ё бугун байрамми? Гуллар сайлими?
Севгилим, шу гуллар очилиб ётган,
Ховлингда чириллаб юрсам майлими?
1999 йил, август, Тошкент, тунгги соат 12 ярим. Дўрмон.
ҚАДРДОН ҚИРҒОҚЛАР
Болаликдаги қўшнимизнинг қизи Гулига
Оқар эди дарё ёйилиб,
Сенсиз гўё яшардим хумда.
Оёғингни ўпарди сувлар,
Эрир эди изларинг қумда.
Учрашганда телбалар каби,
Сўзлашолмай қолардик тилдан.
Йўлларингда мухтож нигоҳим,
Узоқ эди секундлар йилдан.
Лаъл, жавохир юлдузлар ила,
Тун осмони кетганда бойиб.
Ухлар эдинг баланд сўрида,
Сочларингни дарёдай ёйиб.
Далаликда кесишган йўллар,
Кўзларимдан михлаган хочинг.
Қирғоқларим қўпорган дарё —
Ёт ёстиққа ёйилган сочинг.
Балки ҳамон бизсиз соҳилнинг,
Тўлқинлари бир — бирин қувар.
Қорадарё ой лаганида,
Юлдузларни олтиндек ювар.
2006 йил, 8 июл, соат 14 дан 41 минут ўтди. Бишкек шаҳри
ДEРАЗА ОРТИДАГИ ОДАМ
Қиш кечаси, тинмай ёғаётир қор,
Борлиқ сукунатга, ҳаёлга толган.
Майлими дарчадан қорга қарасам?
Бу дераза шахсий, отамдан қолган,
Ёруғ билярдхона шарлар товуши,
Менинг ўйларимга уради дарра.
Деразамга қўниб эриб кетдику,
Бунча оз яшади беғубор зарра?
Мастона қийқириқ янграр қайдадир.
Бир одам чайқалар сармаст яланиб,
Телпагин кўзига босиб йиғлар у,
Оппоқ чивинларга таланиб.
Ёруғ билярдхона, шарлар товуши,
Борлиққа қўшилиб ўйга толаман.
Отамдан эсдалик деразамни жим,
Буклаб, чўнтагимга соламан.
2004 йил, 22 феврал. Маслаҳат қишлоғи.
ҚИШ СИМФОНИЯСИ
Ёп — ёруғ зулмат ичра,
Қора рангли қорлар ёққанда.
Мен қоронғи хонага кириб
Печкага қалайман
Оппоқ кўмирни.
Сўнгра ёғаётган қора қорларга,
Деразадан ғамгин термулиб,
Сен ёмон деган.
Яхши одамлар ҳақида.
Сен яхши деган
Ёмон одамлар ҳақида
Ўйлай бошлайман.
Шундай қаршилайман
Қора тонгларни.
1992 йил. Куз.
ИНТИЗОР
Қаршимда лаллаяр вахший сукунат,
Узоқларда куйиб тугамоқда кун.
Олисда онамдай қўл силтаётган,
Дарахтлар панжаси узилар беун.
Оқ чизиқ умуртқа поғоналари,
Аждарҳо илондай чўзилган йўлим.
Менинг кўзларимни ейди кўчалар,
Йиллар тўрвасида угулгуржи ўлим.
Бизларни ичикиб соғинар Тошкент,
Халойиқ метродан чиқади бизсиз.
Хазонларни юлқиб кенг — мўл шамоллар.
Одамлар ортидан эргашар изсиз.
Ҳаёлингдан аста ёриша бошлар,
Нурсиз хилватларда қадам етмас жой.
Сен соқов жимликда сокин руҳимнинг,
Қорли даласидан кўтарилган ой.
Чироқлар лимондай етилди яна,
Ёруғ қовоқхона, мастона ғовур.
Гулим, унитмасман мунис чеҳрангни,
Токи мавжуд экан кўзгуда ховур.
2003 йил. 27 ноябр. Тонг. Маслаҳат қишлоғи.
СИРЛИ МАКТУБЛАР
Дарахт менга йўл бўшатади,
Ўтганимда шу йўлдан доим.
Ва дарахтнинг сарғайиб кетган
Хатларига кўмилар пойим.
Дарахт шўрлик мактубларини
Кимдир олиб ўқишин пойлар,
Мактубларин олис — олисга
Олиб кетар пўчтачи сойлар.
Севиб қолган кимнидир дарахт,
Севган ёри ёзмайди жавоб,
Хатларини яшириб ўқиб
Йиғлаб — йиғлаб этмайди тавоф.
Дарахт ҳар йил ёзаверади,
Сиёх, дастгох, қалам, довотсиз,
Хатларини хеч ким ўқимас,
Унинг севгилиси саводсиз.
1991 йил, куз, Тошкент шаҳри.
ТОШБИТИК
Фақат осмон билан тирикмас инсон,
Яшаб бўлмайдику қадрдон ерсиз.
«Яшаса бўлади» дейишинг мумкин,
Ғарлар яшагандай жахонда эрсиз.
Яшаб бўлар дерсан қуёшсиз хатто,
Ойдин далаларсиз, тумансиз, қорсиз.
Ватансиз ва Эрксиз, тутқун қул бўлиб,
Яшаш ҳам мумкиндир ғурурсиз, орсиз.
Ҳатто худосиз ҳам яшаш мумкиндир.
Яшашинг мумкиндир оламда менсиз.
Қабртошим уриб қарғама, чунки,
Мен яшай олмадим дунёда сенсиз.
2000 йил, 8 июл, Маслаҳат қишлоғи.
ЗОР — ИНТИЗОР
Қурғоқчилик кунлари келди,
Сахро каби қақраган кўзга.
Бу дунёда билсанг севгилим
Гўзал сўз йўқ исмингдан ўзга,
Кенгликларга чиқиб кетаман
Соғинчларинг қийнаса ёмон,
Сўзанаклар тентираб учган
Жим, кимсасиз далалар тамон.
Оқшом тушиб ярақлайди ой
Шуълаларга беланар кифтим
Юлдуз тўла поёнсиз осмон
Дур — жавохир қадалган шифтим
Қуриллайди бақалар маъюс
Сохилда тун этагин тешиб
Юксалади кўкларга рухим
Ой нуридан арқонлар эшиб.
1999 йил, август. Маслаҳат қишлоғи.
БАЛКИ
Кузги шамол ва махзун ҳаёл,
Етим кунлар қайғуси ўзга.
Чўкар мовий дубулға — осмон,
Кузга ўхшаб кетгувчи кўзга.
Кўрдим кўзинг тубида ғамни,
Арзир эди йиғласам увлаб.
Юпун боғлар бағридан учгач,
Барглар кетди шамолни қувлаб.
Сочларингдай узун дардларинг,
Қошларингда йиллар куяси.
Кўзинг қири ханжардай ўткир
Киприкларинг кўзёш уяси.
Балки сен ҳам мухожир қушдай,
Учиб кетиб қоларсан зумда.
Изларингда дарёлар инграб,
Сувлар йиғлар югириб қумда.
Балки энди сенсиз ўларман,
Балки ўлмай кирарман юзга.
Термуларман балки соғинсам,
Кўзларинга ўхшаган кузга.
2001 йил, август. Маслаҳат қишлоғи.
АПРEЛ
Қуёш ботиб, ғамбода, ғариб,
Уфқларнинг гулхани сўнар.
Эриган қор сувларин ичган,
Бир тўп чумчуқ толзорга қўнар.
Биллур қандил каби осилган,
Сумалаклар тушар узилиб.
Чакиллаган илиқ оқшомда,
Уйқуларинг кетар бузилиб…
1990 йил. Баҳор. Андижон шаҳри.
ЁЛҒИЗЛИК ҚЎШИҒИ
Тўқилар поёнсиз ғийбат гиломи,
Намчил зулматларда занглайди ҳилол.
Псевдохудолар жовдисин кўриб,
Ранги оқармаган муаззин Билол.
Баҳор ҳам баъзида рухсат сўрамай,
Иш қилар биз тузган қонунга хилоф.
Тунда чегарадан ўтиб боғларга,
Кийдира бошлайди ям-яшил ғилоф.
Зил — замбил қўрғошин туманлар аро,
Босиб ўтдим йўллар илонин қанча.
Китоблар кўчкисин остида қолдим,
Юлдузлар кипригин кўксимга санча.
Вақтнинг оч қолган боласин ейди,
Елимгул Маддоҳи — соқов булбуллар.
Оқшом деразани очсам, жўр бўлиб,
Интервю сўрайди микрафон гуллар.
Бўримикан дейман ва ёки шамол,
Йилғинзорлар аро мунгли улиган.
Совуқ ойналарга бунча бош урдинг,
Ухласангчи ахир, шамол хулиган.
Аччиқ чиқиллайди деворда соат,
Кейин эса бирдан жиқиллай бошлар.
Намчил хилватларда ҳиқиллар ёмғир,
Дарчаларнинг сўқир кўзида ёшлар
Узоқ — узоқларда чопар пишқириб,
Темир йўлнинг учқур пўлат самани.
Қоп-қоронғи олис даштлар ортида,
Маъюс чироқларнинг олмос чамани.
2006 йил, 26 май, ярим тун, Бишкек шаҳри.
АБДУЛЛАГА
Кимлардир мадҳия одалар ёзиб,
Ватанни мақтаса, кўкка кўтарса,
Хушёр бўл, ўғлим.
Чунки одатда
Нарсани мақтарлар
Сотиш олдидан.
ҚИШЛОҚ СОҒИНЧИ
Гавжум Тошкент, сартарошхона,
Кўзгуда йўл, шошқин оломон.
«Ғийт-ғийт» сайраб қайчи — қалдирғоч,
Сочларимни қилар таломон.
Сомонғарам сингари уйлар,
Сочим ерга тўкилган пичан.
Том устида антеналарми,
Ё сўзанак галасимикан?
Кўча дарё — қизлар балиқдай,
Сузиб ўтар рангин товланиб.
Йигитларнинг қайрилиб кетган
Киприк қармоғида овланиб.
Кўзгу кўлдай, бошим қармоқнинг.
Пўкагидай ялтироқ тусда,
Пўкак узра омонат қўнган,
Сўзанакка ўхшайди уста
2001 йил, январ. Андижон.
УМР
Марҳум истеъдодли шоир Равшан Файз хотирасига
Гуллар ернинг табассумлари,
«Қайда?» — дея берма саволлар.
Дала орти тиканзорларда,
Гувиллайди вахший шамоллар.
Бош уради улар кўксимга,
Зулматлардан тополмай уйин.
Ўхшаши йўқ қор заррасини,
Сочларимга қўндирар қуюн.
Қор учқуни эриб кетаркан,
Кипригимда энг сўнги карра.
Дейман: — Бунча оз умр кўрдинг ?
Алвидо, эй беғубор зарра !
2003 йил, 27 ноябр. Тунги соат 9 дан 30 минут ўтди. Андижон.
СEНИ УНУТМАЙМАН
Туманлардан чиқиб келасан
Лек кирмайсан остона хатлаб,
Мен бир умр ета олмаган
Олис орзу, муқаддас матлаб.
Сен ўтасан ортинга боқмай
Ташлаб аста илохий одим,
Изларингда мен эмас, гўё
Қолар рухсиз юз йилги ёдим.
Юксалгандай бўласан кўкка
Далаларни ёритган ойдек.
Мен бир четда қолиб кетаман
Ой ёруғи тушмаган жойдек.
Термуламан сенг кетган йўлга,
Туманларга беланар жисминг,
Деразанинг ойнасин кухлаб
Ховурларга ёзаман исминг.
1989 йил, декабр. Тошкент.
ЗИЁРАТ
Қаровсиз қабримда ажинагуллар,
Озод шамолларда чайқалиб ётар.
Ёлғизлик ва жимлик салтанатида,
Қаро шомлар тушиб оқ тонглар отар.
Қирда қизғалдоқлар денгизи нотинч,
Далалар ортида чақнайди чақин.
Телба ошиқлардек шивирлагувчи,
Йиғлоқи ёмғирлар мавсуми яқин.
Симда қалдирғочлар нотаси қатор,
Стриптиз булутлар тўдаси шошқин.
Негадир йиғлагинг келар бахорда,
Руҳингда сел каби талотум, тошқин.
Йиғлаб термуласан ажинагулга,
Унга неларнидир келар сўйлагинг.
Ўрнингдан турасан кетмоқчи бўлиб,
Тиконга илиниб қолар кўйлагинг.
1998 йил, баҳор. Андижон.
ОЙ КEМАДА
Алишер Навоий ғазалига мухаммас
Ёр кетар чоғинда маъюс жилмайиб жоним олур,
Кетма ёр – деб изларинда термулиб кўзлар толур.
Чарх уриб соҳилда дарё қушлари йиғлаб қолур,
Ҳар қачонким кемага ул ой сафар рахтин солур,
Мавжлуғ дарё каби ошуфта кўнглим қўзғолур.
Мен овутгайман ўзимни эй кўнгил, ғам ема деб,
Қайтарур ул кемани тез ортга тўлқин тева деб,
Чун товуш қўзғотмасинким, кемани сўз дема деб,
Йиғлама эй кўз, недин соҳилға чиқмас кема деб,
Ким ёшинг дарёсидир ҳар сориким эл кўз солур.
Қўрқамен эрк бергали бир лахза бир он оғзима,
Чинқириқ бўғзимда оғриб, келса ҳам қон оғзима,
Шул сабабдин элу халқ термулди ҳайрон оғзима,
Титрабон сиймобдек кўнглим, етар жон оғзима,
Тунд ел тахрикидин ҳар дамки дарё чайқалур.
Соқчи тўхтат, кор – ҳол юз бермасин, ҳой, кемада,
Юрса бўлмас киприги ўқ, қошлари ёй кемада,
Қайтаринглар ёрни, йўқ деб кетгали жой кемада,
Сабр кўнглимда, кўнгил ул ойда, ул ой кемада,
Ваҳки, бориб телмуриб кўз, мунграйиб жоним қолур.
Кўзларимдан оқди ёш селдек, етибман ўлгали,
Йўқ жаҳонда мендаги феълдек, етибман ўлгали,
Чўлда бир бор эсмаган елдек, етибман ўлгали,
Дам тутулғондин ўлар элдек етибман ўлгали,
Сурмасун деб кемасин баским, нафаслар асролур.
Жон ипинг тортиб таранг чалганда даврон удким,
Жилва айлаб этса маржон дур сени махдудким,
Эҳтиёж кашкулидин оламни босса дудким,
Кирма савдо бахриға оламдин истаб судким,
Сийми нақди тушса лекин умр нақди сийғолур.
Йиғлама бағримни ўртаб, яхши бор, эй ёр, ҳайр,
Гул юзин сўнг бор кўрай ел, тим қаро сочин қайир,
Рашк ўти Вулқонни қийнар ёрга ҳамрохдир ғайр,
Ғарқ этар баҳри фано ғам заврақин эй, пири дайр,
Илкига чунким Навоий бода киштисин олур.
ЯХШИМАСМИ
Оллоҳ дилингда бўлса ҳамхона яхшимасми,
Ҳақ йўлида қамалсанг зиндона яхшимасми.
Масжидда аҳли жоҳил машғули ғийбат ўлса,
Ул жойи хонақодан майхона яхшимасми.
Бошинга тушса кулфат асқотмаса қариндош,
Ундай хеш — ақрабодан бегона яхшимасми.
Иблисга дўсти содиқ ёлғончи олимингдан,
Хилватда ҳақни севган девона яхшимасми.
Ҳақ нуридан юзингни зулмат томон ўгирдинг,
Сендан қаноти куйган парвона яхшимасми.
«Вулқон сотилмаган» деб «Бежиз отилмаган» деб
Йиғлаб кўмишса тунда пинхона яхшимасми.
1996 йил, ёз. Андижон шаҳри.
АКМE
Жимирлайди хазина осмон,
Осмон «О» симон.
Йўқлик рамзи нол рақамидай.
«О» симон уммон.
Унда милтиллайди
Юлдузларнинг сонсиз увилдириғи.
Увилдириқлар аро сузар.
Кўзлари ўйилган,
Тили кесилган,
Зулматни ёритган ойнинг калласи.
Сиз асло қўрқманг,
Ўзингизни қўлга олинг.
Сўнг ўзингизни ўзингиз
Хонага қамаб
Эшикни занжирлаб
Тонгача ухланг.
Тонгда тириклигингизни
Англамоқ учун
Девордаги кўзгуга кухланг.
Агар пайдо бўлса кўзгуда ховур
Қўни-қўшниларни чақиринг.
Сўнг уларга: -Гаров ўйнайсизларми,
Мен тирикман! — дея бақиринг.
Лекин Бахт қушининг тухумидан,
Қуймоқ қилманг зинхор ба зинхор.
Тухумларни бостиринг.
Очиб чиқса
Қирғийлардан қўринг уларни.
Бахт қушининг жўжалари
Кўпайиб кетсин.
Ҳамма бахтли бўлсин Ватанда.
Бахт нолиб юрмасин бахтсизлигидан,
Ҳафа бўлиб юрмасин шодлик.
Овқат оч қолмасин,
Кийим ялонғоч.
Сувлар чанқамасин.
Олов совқатмасин қалтираб токи!
МАҚСУДГА
Шериятнинг чўлларидан,
Мен бошпана қидирдим.
Жигаримни қафасдаги,
Шеърларимга едирдим.
Бу чўлларнинг гиёҳ унмас.
Барханлари менгадир.
Бунда фақат ювиндихўр,
Қуллар мени енгадир.
Атрофимда қашқирларнинг,
Кўзи йилт — йилт ёнади.
Тегиб қашқир тишларига
Оёқларим қонади.
Шу қон издан бир кун мени,
Излаб, излаб топ, болам.
Бу дунёдан очиқ кетган
Кўзларимни ёп, болам!
1988 йил, август. Маслаҳат қишлоғи.
МАБОДО
Мен бир ит бўлсайдим
(Лайча ё кўппак)
Зулматли куз кечаси
Дарё ортидаги «Латтақишлоқ»да
Бўғиқ аккиллардим
Гўё хум ичида хураётгандай.
Товушимни тинглаб,
Ухлаб қолардинг
Илинарди кўзинга уйқу
Ёхуд бўлсам эди сассиқпопишак
Пупупуб — пупупуб — пупупуб
Пишш — ш! — дея
Олис увотларда сайрардим узоқ
Дехқонлар ишлашдан тўхтаб, жилмайиб
Бир зум қулоқ тутарди менга.
Ё бўлмаса омадим чопиб,
Чигирткага айланиб қолсам
Ой порлаган оқшом
Ёзги «Қирғизхожи» далаларида
Тунни зириллатиб чириллар эдим.
Ёки дейлик фалокат босиб,
Одам бўлиб қолсам кутилмаганда
Катта — кон одам
Болалигим кечган
Қорақалпоқлар хуторидаги
Чўчқахона харобасидан
Қарардим бепоён мангу осмонга
Ўзимнинг нақадар муваққат, ожиз
Зарра эканимни англамоқ учун.
15 октябр, 2006 йил, якшанба. соат 13 дан 58 минут ўтди Бишкек.
ҲИЖРАТ
Узоқ тайёрландим, ниҳоят,
Деворни тешишнинг
Вақти ҳам етди.
Деворни тешдиму,
Ёруғликдан кўзим
Қамашиб кетди.
Энди шу оламга
— Чексиз кенгликларга кетаман,
Хайр, душманларим,
Хайр дўстларим!
Хайр сенга уйим, хайр ўчоғим!
Хайр, Холдор Вулқон —
Менинг пўчоғим!
1987 йил, апрел. Маслаҳат қишлоғи.
АЙРИЛИҚ
«Ёқмасам, ка — а -а — атта кўча» дединг,
Кўчага чиқдим.
Кўча жим-жит эди, кимсасиз, ойдин.
Мен авваллари билмас эканман,
Кўчанинг бунчалар
Катта бўлишин…
2002 йил, 2 октябр. Ярим тун. Андижон шаҳри
ШУКРОНА
Оллоҳим, анави ён қўшним борку,
Ўшандан дегин,
Белкурак олувдим ер ағдаргани.
Ўша қўшним бир соат ўтмай,
Берган белкурагин сўраб чиқибди.
Сен бўлсанг
Туғилганимдан бери ишлатиб юрган
Белкуракдан афзал қўлларимни
Мана, қирқ етти йилдирки
Қайтариб бер дея қистаб келмайсан,
Яқинда Комхоздан, Б.Т.И дан,
Горгаздан, Электросетдан,
Солиқ идорасидан
Одамлар келди
Семиз — семиз попка кўтариб.
Тўлов миқдорини эшитгач,
Хушдан кетай дедим, кўкариб.
Оллоҳим,
Яхшиямки фаришталаринг,
Семиз-семиз попка қўлтиқлаб,
Қуёш, ёмғир,шамол хақини
Суриштириб келмас уйимга
Яхшиямки нафас йўлимга
Ҳаво хисоблагич ўрнатмагансан
БАҲОР ҲАҚИДА
Чори Аваз хотирасига
Баҳор келаётир.
Ҳали ҳеч ким яшамаган баҳор.
Бултур сенинг изларинг қолган,
Сўқмоқлардан келаётир ул.
Очилади шубҳасиз энди,
Ҳали ҳеч ким ўпмаган,
Ҳали ҳеч ким хидламаган гул.
Баҳор келаётир,
Ҳали ҳеч ким ўлмаган баҳор.
1993 йил. Тошкент шаҳри.
АЗИЗГА
Магар ўлсам, хазин бўзлаб, хайр деб йиғлагил, ўғлим,
Аламларга чидаб ўтган чайир, деб йиғлагил, ўғлим.
Кел, эй ғассол, кўрай сўнг бор дадамнинг шами — рухсорин,
Юзидан пардани бир зум қайир, деб йиғлагил, ўғлим.
Унинг харастларин айтсам, улус кўз ёшини тўкса,
Бу сувда кемалар қилгай сайр деб йиғлагил, ўғлим
Тириклик чоғида бир бор келиб аҳволини сўрмай,
Қўйимгохида ваъз айтма, ғайр, деб йиғлагил, ўғлим
Бугун ҳеч бўлмаса шундоқ улуғ кун хурмати ёраб,
Шу шўрликни ғанимлардан айир, деб йиғлагил, ўғлим.
Бу Вулқонмас, ҳасад аҳлин буришган панжаси теккач,
Қаноти қайрилиб синган тайр, деб йиғлагил, ўғлим.
1990 йил, Маслаҳат қишлоғи.
ЧАҒАЛАЙ
Рауф Парфи хотирасига
Ўзининг бор етимлиги билан,
Далалар устида порлаётган ой,
Биллиарднинг филсуяк соққаси эмас.
У совуқ адирда ёлғиз ва юпун,
Шуълалардан юзи сарғайиб
Чироқ кўтариб бораётган.
Соч — соқоли оппоқ, бўйни ингичка,
Момақаймоқ тўзғоғига ўхшаган Рауф.
Шеъриятнинг тилла чиғириғида,
Жон ипларин йигирган вужуд.
Рауфдан йигириб олинган
Ложувард нурларнинг калаваси ой.
Хой, совуқдан товони ёрилган Рауф,
Банкротга учраган меросхўр кунда,
Кундамас, кундада Қуёшнинг ўткир,
Олмос нури ила кесилган ойна.
Йўлларингда баҳор жарчиси бўлиб,
Эриб ётган маҳал кўлмаклар,
Эшкаксиз қайиқда ёлғиз бир ўзинг,
Севинч кўз ёшларинг кафанга артиб,
Бегона тунларга кўчиб кетибсан.
Шиғалаб ёғарми энди ёмғирлар?
20 январ, 2007 йил соат 11 дан 22 минут ўтди. Бишкек шаҳри.
АРМОН
Илиқ баҳор шоми, булутли осмон,
Олис уфқларда чақнайди чақин.
Ёмғир шитирлашин соғиниб кетдим,
Илоҳий ёмғирлар мавсуми яқин.
Ўртамизда оқиб ётар дарёлар,
Сенга элтар йўллар хатарли, энсиз.
Дунё менсиз яшаши мумкин-у, аммо,
Мен яшай олмайман севгилим, сенсиз.
Таҳайюлдир менинг озод Ватаним,
Майдони тахминан юз миллиард гектар.
Ўтлоқда ёввойи асал аридай
Гулгун лабларингда тиладим нектар.
Энди ўпич каби чўлпиллаб ётган,
Ёмғирли кечада ёлғизман мутлоқ.
Олисда саросар мовий шамоллар,
Ва маъюс гулларга кўмилган ўтлоқ.
1994 йил. Маслаҳат
ХОҲИШ
Ғийбат, фасодлардан чекиниб,
Далаларга ёлғиз чиқсангу,
Шамолда денгиздай мавжланаётган
Яшил буғдойзорга
Чўзала тушсанг.
Сўнг бепоён осмонга тикилганингча,
Оёқларинг узатиб ўлсанг.
Кейин чумолилар,
Қарға — қузғунлар
Вужудингни қилса толомон.
Сенинг қайга кетганингни,
Қандай ўлганингни
Билмай қолса
Ғофил оломон.
1988 йил. баҳор, Маслаҳат қишлоғи.
ҚАҲРАМОН
Ҳамқишлоғим, иккинчи жаҳон уруши ногирони, марҳум Фозил ота хотирасига
Гувиллайди боғларда бўрон,
Тун қоронғи, тонг ҳали йироқ.
Пастак уйнинг меҳроби аро,
Милтиллайди хира жинчироқ.
Чол узилган тасмани улаб,
Оёғига юзли мих қоқар.
Оёқ эмас, не десам экан,
Туёғига мунғайиб боқар.
Ёрилади, ёғоч оёғи,
Чол кўзидан ёши тирқирар
Қайлардадир зулмат қўйнида,
Қуш одамга ўхшаб чинқирар.
Одам қушга ўхшаб қийқирар.
1988 йил. Бахор. Маслаҳат қишлоғи.
ОЛИС ЯХШИЛИКНИНГ ШУЪЛАСИ
Бобом Абдусалом Саидхўжа ўғилларининг порлоқ хотирасига бағишлайман
«Ҳайит намоз» куни
Масжид олдидан
Бобомни излардим
Ҳаммадан бурун.
Асли Гиннес китобига
Ёзиш керак эди
Менинг бобомни.
Чунки унинг чўнтаклари
Жаҳонда энг чуқур
Чўнтаклар эди.
У қувватсиз титроқ қўлини,
Чиғаноғига қадар
Ўша чуқур чўнтакларга суқарди.
Сўнг ҳамёнини олиб,
Синиқ жилмайганича
Ҳайитлик берарди
Менга шошилмай.
У пайтлар мен учун
Дунёда энг буюк
Банк эди бобом.
Энди менга ҳеч ким
«Ҳайит намоз» куни
Бермас ҳайитлик.
Лекин мен ҳалиям
«Ҳайит» га борсам,
Бобомни излайман
Масжид олдидан.
1 июн. 1995 йил, эрталаб. Андижон шаҳри.
ЎҒЛИМ САИДАҲРОРГА
Мен бахтсиз эмасман,
Вақтсизман, ўғлим.
Вақт жуда қиммат.
Тежаб ишлатсам ҳам барибир,
Ижодга, соқол қиртишлашга,
Ишга ва тузсиз сухбатларга
Йигирма тўрт соат вақт
Урвоқ ҳам бўлмас.
Қорадарё соҳилидаги,
Чўчқахона тамонда
Биз қий — чув қилиб
Футбол ўйнайдиган.
Хутор харобаларига бориб,
Олис болаликни эслашга
Етмайди вақтим.
Роҳатимни кўрмай,
Ўттизга кирмай оламдан ўтган
Жафокаш онамнинг қабрини
Зиёрат қилишга эса
Умуман вақтим қолмаган менинг.
Чунки яқинда
Очкўз, семиз, бадавлат гадой:
«Битта шеърга неча пул тўлайди?» — дея
Ўғирлади анча вақтимни.
(Милицияга хабар қилмадим)
Энди ўғирланган вақт учун,
Камомад учун
Қандай хисоб бераман Хаққа?
Нақадар вақтсизлик!
Нақадар вақтсизлик, ўғлим!
2004 йил.Май. Андижон.
ШEЪРИЯТ
Танамни йигирган қадимий урчуқ,
Чигал хомашёни афу эт, кечир.
Умид билан келдим балиқдай чанқаб,
Заққум оғусидан бир қултум ичир.
Муддатдан илгари тирилдим мисли,
Чумоли қитиқлаб уйғотган замин.
Ёқдим парвоналар ўлгани етмай,
Жасад жиззасида ўчирган шамин.
Ўзимни филбондай ҳис қилдим мен ҳам,
Тўрғайдан далалар кирганда тилга.
Қуёшни қирқ марта айландим миниб,
Замин деб аталган баҳайбат филга.
Шиқмола судраган телба трактор,
Қирда қўшиқ айтар заминни қашлаб.
Қалдирғочлар учар қайчидек шодон,
Кўкламнинг кўйлагин тенг бўлиб ташлаб.
Қуёш қуймоғини ағдараман деб.
Сўзимга ўт кетди, айбдор ўзим.
Ўсаётган тирик тўшакни кўриб,
Бир жуфт тугма каби бақрайди кўзим.
2001 йил, 16 ноябр кеч соат 6 дан 00 минут ўтди. Маслаҳат қишлоғи.
КУЗГИ СОҒИНЧ
Қаршимда лаллайиб турган шу дарахт,
Қушлар контсертига сотади чипта.
Симлар чизиғида қушлар нотаси,
Умримиз муаллақ омонат ипда.
Қуёш тилласидан қамашди кўзим,
Боғлар чайқалганда шамолларда маст.
Сувлар бехуш ётар анхор қўйнида,
Боди хазонлардан тўзғин хору хас.
Суви қочган нондай қақради йўллар,
Кузги кўприклардан ўтдим мен якка.
Хазонли боғларда сени эсладим,
Осмон ўтовидан ўтганда чакка.
Шу кеча мен сени қилурман озод,
Шарт эмас тўсиқ ё пардани йиртмоқ.
Тортаман тирсиллаб узилиб кетар,
Сиймин баданинга ботувчи сиртмоқ.
Ахир сенсиз тунда қор ёғаётган
Қоронғу, кимсасиз жим — жит кўчаман.
Бу кеч ёнаётган гугурт чўпидай,
Хушбўй нафасингдан титраб ўчаман.
12 сентябр, 2002 йил. Кундуз соат 2 дан 25 минут ўтди. Маслаҳат қишлоғи.
ШАҲАР ЁМҒИРИ
Чақмоқ лазеридан ёришиб кетар,
Олис самоларнинг гезарган лаби.
Ёмғир ювиб кетган гулзорлар аро,
Ўйларим ғарқ бўлар «Титаник » каби.
Ювилган майдонда қарсиллар ёмғир,
Ўрмалар лойқа сув илони селда.
Муз солинган қопдай сўлим Хаволар,
Борлиқ гўдак каби юпанган елда.
Ёдимга тушади олис болалик,
Чақмоқ, қасирғалар, селлар сурони.
Ёмғирдан кейинги боғлар устидан
Гуриллаб эсарди чумчуқ бўрони.
Қолди узоқларда дарё жарлари,
Юлғунзор тўқайлар соғинган дўстим.
Шоир бўлиб назм дарёларида,
Жарларга тирмашиб қийналиб ўсдим.
Баланд жарлар каби қаватли уйлар,
Олмос чироқларин маъюс ёқарлар.
Чироқ маржонига термулар ғамгин,
Гиёхдонда ўсган тунгабоқарлар.
24.05.2005 йил. Андижон шаҳри.
ХЎРАНДА
Университет, аудитория,
Кенг ресторан эди мен учун.
Китоб — таомнома,
Домла — офитсиант.
Сенинг дийдорингни
Киприкка санчиб
Ея бошлар эдим
Кўзларим билан
Сира тўймас эдим,
Лаззатли эди
Дийдор таоми.
Ташқарида эса ёғар эди қор.
Ойнадан боқарди
Менга жилмайиб
Оппоқ халат кийган
Пазанда дунё.
2001 йил, 4 июн, тонг саҳар. Маслаҳат қишлоғи.
БУЮК ЁЛҒИЗЛИК
Улфатим уқубат, ҳамроҳим азоб,
Қоронғу йўллардан ўтдим ғам ютиб.
Зулматда туртиниб юрибман хамон,
Пойимда муз билан қопланган Қутб,
Ченада юк оғир, итим ҳам ўлган,
Музлаб бораётир ёнилғим — илик.
Чақмоқтош йўқолган, тугаган гугурт,
Қалдираб турибди оғзимда пилик.
Бир куни ёришар бу қора дунё,
Қорларга қўшилиб эрийди қахр.
Қиш мангу эмаску, баҳор ҳам келар,
Дунёда ҳар ненинг чеки бор ахир.
Хайр, одамсимон пингивин қушлар!
Бунда меҳр ноёб, мурувват қахат.
Шеъриятнинг мангу музликларидан,
Мен қаздим ўзимга тубсиз бир лаҳад!
1996 йил, январ. Тошкент, Қўйлиқ даҳа, 6 мавзе.
ҲИКМАТ
Одамзод одамга
Ойна дейдилар.
Бу тўғри, лекин,
Кулги хонасидаги каби
Қинғир ойналар ҳам
Бордир дунёда.
Уларда акс этган
Афтингни кўриб
Куласан
Яъни,
Ўпкалаб юрмайсан
Қинғир ойнадан.
26 декабр, 2007 йил. Торонто. Канада. Ярим тун.
АЙРИЛДИ
Жудолик даштида Одам Ато Ҳавводин айрилди,
Жами Ислом эли йиғлаб Расулуллоҳдин айрилди.
Асл мангу муҳаббат — Ҳақ, бани одамга дил берма,
Бўлур ибратки Мажнун оҳ чекиб Лайлодин айрилди.
Меҳр қўйма бу дунё молига, хаттоки Қорун ҳам,
Ажал келгач туганмас молу мулк — дунёдин айрилди.
Кибр касби Лаъин Иблис эрур кибрингни ўлдиргил,
Неча мағрур қавм Искандару Дородин айрилди.
Хатарли қумбўронда беақл йўл бошлагач карвон,
Биёбонлар аро йўл манзилу маъводин айрилди.
Қавмларни қилур ғорат қиличсиз, сўз билан ағёр,
Кириб ёв сўзига зиллат эли имлодин айрилди.
Нафс қармоғида лаззат ётар алданмагил, Вулқон,
Хўракка алданиб нодон балиқ дарёдин айрилди.
2005 йил, апрел. Маслаҳат қишлоғи.
ҚИШЛОҚ ОҚШОМИ
Қишлоқ туни чуқур
Чуқурдир Бухоро зиндони каби
Мен у ерга тушдим
Зинапоядан,
Асалари инига
Ўхшайди осмон.
Далалар маст — аласт,
Асал хидидан.
Мен юзимни шамолга бурдим.
Сўнгра мени қаритиб кетган
Йиллар сўқмоғидан
Сени изладим.
Излаб бордиму негадир
Юз — қўлларимга илашиб
Ялтиллади ўргимчак тўри.
Ялтиллади ой шуъласида
Осмонга қарадим.
Бошимда поёнсиз юлдуз тўзони,
Суюқликдан ёнди
Қўмир — қорчиғ
Чексиз етимлик!
1996 йил, сентябр. Маслаҳат қишлоғи.
КЎЗГУ ҚАРШИСИДА
Кўзгу — яъни бутун вужуди
Биттагина кўздан иборат.
Ҳаёлпараст шаффоф предмет
Ана унинг нигохида
Мунчоқ кўзларига ташвишлар чўкиб
Хижратларга шайланган қушлар.
Еган донлари ва ичган сувлари учун
Одамлардан розилик сўраб
Том устидан айланган қушлар.
Дарахтга суяниб
Сўзсиз хайрлашдим
Мен қушлар билан.
Сўнг кўзгуга қўл чўздим
Чил — чил синди кўзгу
Ичдим тўйиб — тўйиб, ховучлаб
Парчаланган кўзгу синиқларини
Хотиротнинг олис туманларидан
Сизиб чиқди нотаниш оғриқ.
Балки яна кўришармиз.
Балки тиллақўнғиз учганда
Шууримда қолган товуш чизиғи каби
Унутилажак шодлик соатларида
Таниш қирғоқларга келарсан яна.
Таниш кўзгу қирғоқларига.
Гигант бешиктебратардай
Кўзгуга қўл чўздим, қўлларим илиқ.
Сени ушлаб қололмаган қўллар…
Мени кечирма, Шаҳзода, мени кечирма!
Илтимос сендан.
1994 йил, бахор, Тошкент шаҳри
БАҲОР ТОНГИ
Хотиним Гулсорага
Тонг оқариб Қорадарёга,
Чўкиб кетар ойнинг товоғи.
Очилади ёришган уфқнинг,
Қорачиғсиз завр қобоғи.
Буғланмоқда тупроқ икраси,
Ғамлар эрир махзун навода.
Қайлардадир маърайди бузоқ,
Пичан хиди сузар хавода.
Ойналарни артасан шодон,
Тўлиб — тошиб сайрайди майна.
Олмос каби порлаб, ўрдакдек,
Ғақиллайди топ-тоза ойна.
Мувозанат сақлаб учасан,
Ер аталган баҳайбат шарда.
Деразалар ортида шамол,
Елкан каби қабарган парда.
1998 йил. Май. Андижон шаҳри.
ТОНГНИ КУТИБ
Туманлар қоплаган кузги боғлардек,
Ҳаётим хувиллаб қолдику сизсиз.
Хеч кимга кўрсатмай кўз ёшларимни
Жимжитлик қаърига кетаман изсиз.
Соғинган бағримни кемирар ҳижрон
Ичкизиб қўяман уйқумга заҳар.
Ҳорғин чироқларга термулиб масрур,
Сизни эслагайман то субҳи саҳар.
Мен тонгда одамдай яшай бошлайман,
Боғларга тўлганда шодлигу сайроқ.
Атлас кўйлагингиз этакларини
Тонги шаббодалар қилганда байроқ.
1991 йил, куз, Маслаҳат қишлоғи.
Xoldor Vulqon
SHE’RLAR
Xoldor Vulqon 1959 yil 3 may kuni Andijon viloyati, Oltinko’l tumanida tug’ilgan. 1980 yildan 1990 yilgacha bezovchi rassom sifatida turli tashkilotlarda ishlagan. 1990-1996 yillarda Toshkent Davlat Universitetining Filologiya fakultetida tahsil olgan.1975 yildan beri she’rlar va nasriy asarlar yozadi. «Tumanli dalalar qo’shig’i», «Laylatul-qadr», «Tungi laylakqor» nomli she’riy kitoblari Toshkentda chop etilgan. Bugungi kunda Kanadada istiqomat qiladi.
VATAN
Sen agar bug’doy boshoq bo’lsang somoningman, Vatan,
Toabad boshing omon bo’lsin, tovoningman, Vatan.
Barcha yaxshi, barcha oqil, barcha dono, faylasuf,
Qimtinib bir chekkada yurgan yomoningman, Vatan.
Chor taraf zulmat, tuman, uvlaydi ming -minglab shoqol,
To sahar gulxan yoqib chiqqan cho’poningman, Vatan.
Barcha jim, tilsiz pisib, mum tishlaganda, xayqirib,
Haq so’zin dor ostida aytgan zaboningman, Vatan.
Bo’lmasin ovvora yov oybolta qayrab qatlima,
Qatl etib o’ldirsa xam o’lmas omoningman, Vatan.
Yurtda Vulqon cho’qqidek boshim bulutlardan baland,
Yov uchun mangu o’tib bo’lmas dovoningman, Vatan!
DENGIZDA
«Istanbul ilhomlari» turkumidan .
Emmonoel bo’g’ozi, Tamsil, Eskudar,
Otmoqda yomg’irli Istanbul tongi.
Marmara dengizin kengliklarida,
Yangrar kemalarning xasratli bongi.
Dengizlar ortida qolgan Vatanim,
Sog’indim Masjidu minorlaringni.
O’lmay qaytib borsam uyalmay unsiz,
Quchoqlab yig’layman chinorlaringni.
Sovuq shamol esar, namchil paluba,
Kema chayqaladi, g’ijirlar eshik.
Bizni allalaydi kemaga qo’shib
Dengiz dunyodagi eng ulkan beshik.
Men uyg’oq boqaman kengliklar tamon.
G’amlarga topolmay bo’yinturuqlik.
Suv yuzida yarmi ko’rinib turgan,
Qo’rqinchli maxluqqa o’xshar quruqlik.
1999 yil, dekabr. Turkiya.Istanbul. Marmara dengizi. Kemada yozildi.
XOTIRJAM ODAM
Yomg’ir shivirlaydi quloqlarimga,
Ko’chada odamlar lavasi oqar.
Avtosuvaraklar qatnagan yo’lga,
O’ychan yo’lovchilar parishon boqar.
Chaqdi ko’zlarimni achchiq tutunlar,
Qayrildim yomg’irli, kimsasiz boqqa.
Yaldo tunlarida qoralamadan,
Sochu soqolimni ko’chirdim oqqa.
Men ham asli jonli kiyimilgichman,
Soyabon orzusi bag’rimni o’ygan.
Ancha bo’ldi yo’llar g’adir-budur deb,
Kiyimimda dazmol qatnamay qo’ygan.
Takabbur emasman, uxlagim kelsa,
Ostimga bo’yra ham to’shayveraman.
Bu yerdan haydasa o’gay zamona,
Xotiralarda ham yashayveraman.
O’ksinib yurmayman bo’lmasa uyim,
Bo’lmasa sigirim, bo’lmasa echkim.
Xotira bo’ysunmas boshqarmalarga,
Xotiradan meni haydolmas hech kim!
2002 yil, kuz. Andijon.
YOZ OQSHOMI
Olovi tortilgan o’choqday dunyo,
Oqshom qashshoq emas, tovushlarga boy.
Hademay yorishar oydin sukunat,
Yorishar kimsasiz, ovoz yetmas joy.
Hayratdan ag’rayib qoladi gullar,
Ruhimga bahsh etib halovat, huzur.
Gulni ag’raytirib qo’ygani uchun,
Oy so’rab o’tirmas bizlardan uzr.
Oydinda oqargan sokin dalalar,
Osmon gumbazida tamosha tekin.
G’amlari uxlagan mudroq dunyoda,
Men seni sog’ina boshlayman sekin.
2003 yil, 29 iyul.Maslahat qishlog’i.
IMLO
Daraxtlar qoqsuyak qo’llarin cho’zib,
Qishdan so’rar oppoq lungilik, shimlik.
Shamollar quvonsa chanqovuz chalib,
Chiroq shu’lasida yig’laydi jimlik.
Quyuqlashib borar sokin tumanlar,
Kimsasiz yo’llarda tahayyuul tutqun.
Qor shamoli yolg’iz yurgan yo’lchining,
Sochu kiprigiga qo’ndirar uchqun.
Bo’ronli zulmatda chirpiraydi qor,
Qarayman qorlardan oqargan yoqqa.
Shudgor qing’ir — qiyshiq qoralamasin,
Ohista ko’chira boshlaydi oqqa.
2001 yil. 9 dekabr. Tong. Maslahat qishlog’i.
HAMQISHLOQLARIMGA
G’ing’illaydi iskabtoparlar,
Daryo yoqda dalalar jimdir.
Uzoqlarda tom taxtasiga,
To’qillatib mix qoqar kimdir.
Shovqin solar oqshom qushlari,
Bog’lar kiyar qoramtir po’stin.
Ufq ortiga berkinar quyosh,
Sotgan kabi dushmanga do’stin.
Miltillagan ko’k to’la yulduz,
Son – sanoqsiz yoqilgan shammi?
Yolg’iz qoldim qog’oz dashtida,
Shuncha azob chekkanim kammi?
Oqshom chog’i ochilgan gulga,
Oy termulib aqldan ozdi.
Men oydin she’r yozmoqchi edim,
She’r yozmadim, she’r meni yozdi.
Ko’klam chaqmog’idek jimgina,
Zulmatlarni yoritib o’chdim.
Ruhim g’urbat etdi ixtiyor,
Hijrat qildim qog’ozga ko’chdim.
Endi mensiz kelsa bahorlar,
Qizg’aldoqlar bossa tomimni,
Kapalaklar tentirab uchgan,
So’qmoqlarga qo’ying nomimni!
2001 yil, 9 noyabr. Maslahat qishlog’i.
SADOQAT
Qachon qarasam shu joyda turganing turgan. O’tgan safar oppoq gulli ko’ylakda eding. Naqadar yarashar edi senga o’sha ko’ylak! Mana oradan shuncha kunlar, shuncha oylar o’tibdi hamki, sen hamon o’sha joydasan. Faqat ko’ylaging boshqa. Quloqlaringda qizil baldoqlar. Kimnidir kutasan. U esa kelmaydi. U haqda shunchalar og’ir hayollarga cho’masanki, la’ldek tovlanayotgan qizil baldoqlaringni qushlar cho’qib ketsa ham e’tibor bermaysan. Uni shunchalar qattiq sevasanmi? U kim? Kimni bunchalar qattiq sevib qolding, derazam yonida o’sgan gilos?..
1994 yil, bahor.Maslahat qishlog’i.
YULDUZ
Qarashlaring nega bunchalar ma’yus, jim – jit kechada tomim uzra porlayotgan yulduz? Sevib qolgan odam ko’zlariday bedor nigoxingda xorg’inlik shu’lasi.Sen bolalikning oydin kechalari men yotgan so’ri ustidan esgan sarrin shabboda shashtida titrayotgan va oy shu’lasida kumushdek yaltirayotgan yaproqlar aro shunday termular eding. Seni tungi daryo sohillaridagi baland jarlar poyini yalab oqayotgan shiddatli oqimda, to’qayzor tamondagi daryoning toshlari ko’rinib yotgan sayoz kechuvida, oydin sholipoyalarning oynadek tiniq suvlarida, iskabtoparlar g’ing’illab “Yor-yor” aytayotgan o’tloqlar aro oqqan ariqning billur mavjlarida ko’p bor ko’rganman. Qadimiy kitob varaqlariday qizg’ish yaproqlarni sarosar shamollar noma’lum yoqlarga uchirib ketgan hazonrez oqshomlarda juldur bulutlar tirqishidan mo’ralagan ma’sum, osoyishta onlaring hamon yodimda.Qaxrli qish kechalari paqirga magnitday yopishgan alyumin cho’mich ichidagi muzlagan suvda bir dona tuz zarrasiday g’amgin shu’lalar taratgan chog’laringni yolg’iz qolgan kezlarim derazadan qirov uvildiriqlari qoplagan kimsasiz daraxtzorlarga termulganimcha sog’inib eslardim. Ayniqsa, tungi ayozdagi simdorda muzlab qotib qolgan ko’ylagimni simdan ajratib olib uni taxtadek qo’ltiqlaganimcha yolg’izlik egallab olgan xonamga kirib ketayotib qarasam o’shanday porlab turgan eding. Sen hamon olmos zarrasiday tomim uzra porlab turibsan. Eshik-derazasiz, mo’risiz uyimning tipratikanlar teshib tashlagan temir panjarali tuproq tomi uzra.
XOTIRA
Unutmayman endi hech qachon,
O’sha qayg’uli tongni.
O’chgan chiroqlarni,
Oqarishib kelayotgan
Olachalpoq osmonni,
Yiroqlarni.
Fil suyagi kabi
Oppoq qo’llaru
Shunday jussani.
Muyulishga yetganimda
Ko’zim girdobiga
Cho’kkan g’ussani.
Endi u joylarga bormayman,
Borsam
Shamollar yig’laydi
Qamish tilida.
SIRDARYO
Sohiba Ashurovaga
Suv ichgani kelgan kiyikdek,
Oyoq qo’yding toshli sohilga.
Va termulding g’alayon solib,
Toshlarga bosh urgan johilga.
Qatra – qatra ko’z yoshing to’kib,
Xasratingni suvlarga aytding.
Sirlarimni saqlagil, daryo –
Deb sohildan ohista qaytding.
Bu dunyoda yolg’izgina men,
Xasratingni tushunib yetdim.
Va ayrilmas sodiq do’st bo’lib,
Sirlaringni oqizib ketdim.
1996 yil, kuz. Andijon shahri.
MEZBON
Soatiga oltmish km. tezlikda,
Sharqdan esayotir qushlar bo’roni.
Ko’zlarim suv ombor, kiprigim to’g’on,
Olisda o’rmalar poezd iloni.
Daryo lablarida chiridi naylar,
Hayratdan osmonga baqraydi dala.
Jannat qushlariday bargi hazonlar,
Uchib o’tib ketdi gala va gala.
Za’faron tanazzul, hazon chervoni,
Namchil oynalarga yopishgan yorliq.
Daraxt olomoni – vaxshiy g’alayon,
Yomg’irlarda shishib yig’laydi borliq.
Vaqt botqog’ida chirigan yillar,
Sokin tumanlarning og’ir savoli.
Ko’nglim oynalarin sindirdi yana,
Sovuq zulmatlarda hijron shamoli.
To’lqinlar yig’laydi qumloqni yalab,
Chorloqlar chiyillab shovqin soladi.
Qayga shoshilyapsan, biroz o’tirgin,
Hademay ko’zyosh ham qaynab qoladi.
12 noyabr, 2004 yil. Yarim tun. Andijon shahri.
BOLALIK
(Tuhfa xola xotirasiga)
Chetan bilan o’ralgan bog’lar,
Giloslarning bag’ri qonaydi.
Yilg’inzorlar tamonda Kakku,
Mening qolgan umrim sanaydi.
G’urillaydi tolzorda g’urrak,
Traktorlar tashlaydi langar.
Ko’z ilg’amas poyonsiz osmon,
Muzlatgichi buzulgan Angar.
Tirillaydi olisda moped,
Dala yo’lda ko’tarilar chang.
Odamlarni choyga chaqirib,
Oshpaz xotin ura boshlar zang.
Tang! Tang! Tang! Tang!
QO’SHIQ
Sherali Jo’raevga
Yulduzlar yaraqlab porlayveradi,
Ularning changini xech kimsa artmas.
Daraxt malakasin oshirish uchun,
Xorijiy davlatga jo’natish shartmas.
Zaminning eng go’zal daraxti uchun,
O’tkazilsa agar tanlov, ko’riklar,
Birinchi o’rinni olardi albat,
Jo’r bo’lib gullagan bizning o’riklar.
O’rik gullayverar oppoq qo’shiqni,
Qarsagu olqishlar qilmaydi talab,
Shon so’rab markazga yo’llamas maktub,
Kanvertga surtilgan yelimni yalab.
Bu gala kontsertga kirishing mumkin,
Bo’lmasa ham chiptang, puling yo tillang.
Oppoq qo’shiqlardan ochilar hatto,
Ruhing kapalagi berkingan pillang.
2004 yil, bahor Andijon.
TAZARRU
Men osmonni ikkiqat debman,
Kechiringlar, yettiqat ekan.
Sanchilar deb bulutlar, qo’rqar,
Iyagimda o’stirsam tikan.
Kechiringlar, mening ko’zimga,
Ko’rinibdi misoli bezak.
Sigirlarning nodir asari,
Atirgulga o’xshagan tezak.
Uzr, pisand etmagan bo’lsam,
Nazokatli kimsalar didin.
Ustun qo’yib Farang mushkidan
Daladagi Burganlar xidin.
Ma’zur tuting, o’xshasa agar,
Barmoqlarim semiz qurtlarga.
Va kuzatsam sizdan beruxsat,
Turnalarni olis yurtlarga.
Uzr, odam xisoblab sizni.
Borgan bo’lsam ba’zan topinib.
Xayr endi, Vaqt kech bo’ldi,
Men uxlayin yerni yopinib.
KUZATISH
Jilmaygancha ko’z yoshlaringni,
Yashirasan, aldab netasan?
Men perronda qolaman yolg’iz,
Sen poezdda yig’lab ketasan.
Jiqqa yoshga to’lgan ko’z bilan,
Yo’l olasan uzoq ellarga.
Yugiraman poezd ortidan,
So’zlar uchar sovuq yellarga.
Chirpiraydi poyimda xazon,
Dekabrning bodlari yelar
Xuvillagan perronda turib,
Poezd kabi chinqirgim kelar.
1992 yil, dekabr, Toshkent. Talabalar shaxarchasi
ADIBA UMIROVAGA
Ko’kda bulutlarning oltin po’stagi,
Ruhimda sog’inchga o’xshash kechinma.
Senga nima bo’ldi, hayosiz daraxt?
Mening ko’z o’ngimda bunday yechinma!
Dala so’qmog’ida yolg’iz yo’lovchi,
Uning kimligini qayoqdan anglay.
Bo’ynimga chirmashar yillar iloni,
Osmon — tanglay, qaro shudgorlar — manglay.
Xamdarlik bildirib pichirlar yomg’ir,
Bo’ysunmas vujudga mustaqil poyam.
Tuyoqlarga o’xshar tuflilar, yo, Rab,
Nega yig’layapsan, bukchaygan soyam?
Majnuntol kokilin o’rganda shamol,
Chittaklar o’qirdi bog’larda bayoz.
Olmos oynalarga endi, extimol,
Muzdan asar ishlar musavvir ayoz.
Fonar shu’lasida qor qo’zg’aloni,
Shamollar borliqni varaqlab o’qir.
Zexnlari o’tkir, tirishqoq, lekin,
Sho’rlik shamollarning ko’zlari so’qir.
Muvaqqat dunyodan o’tib boramiz,
Loqayd zulmatlarda charog’on kunsiz.
Tilsiz poyafzallar ostonalarda,
Og’zin ka — a — atta ochib yig’laydi unsiz.
5 iyun, 2005 yil. Andijon shahri
SADOQATLI CHIRILDOQ
Oqshom. Dala xovli, o’yga cho’masan,
Xonang derazasin bog’larga ochib.
Menchi kiprik qoqmay turaveraman.
Ering kelganda ham ketmayman qochib.
Esingdami, seni firoq o’tida,
Kuydirib bir zamon ketgandim o’lib.
Mana, tag’in qaytib keldim yoningga.
Qaytadan tirilib, chirildoq bo’lib.
Xovlingda buncha ko’p bo’lmasa gullar?
YO bugun bayrammi? Gullar saylimi?
Sevgilim, shu gullar ochilib yotgan,
Xovlingda chirillab yursam maylimi?
1999 yil, avgust, Toshkent, tunggi soat 12 yarim. Do’rmon.
QADRDON QIRG’OQLAR
Bolalikdagi qo’shnimizning qizi Guliga
Oqar edi daryo yoyilib,
Sensiz go’yo yashardim xumda.
Oyog’ingni o’pardi suvlar,
Erir edi izlaring qumda.
Uchrashganda telbalar kabi,
So’zlasholmay qolardik tildan.
Yo’llaringda muxtoj nigohim,
Uzoq edi sekundlar yildan.
La’l, javoxir yulduzlar ila,
Tun osmoni ketganda boyib.
Uxlar eding baland so’rida,
Sochlaringni daryoday yoyib.
Dalalikda kesishgan yo’llar,
Ko’zlarimdan mixlagan xoching.
Qirg’oqlarim qo’porgan daryo —
Yot yostiqqa yoyilgan soching.
Balki hamon bizsiz sohilning,
To’lqinlari bir — birin quvar.
Qoradaryo oy laganida,
Yulduzlarni oltindek yuvar.
2006 yil, 8 iyul, soat 14 dan 41 minut o’tdi. Bishkek shahri
DERAZA ORTIDAGI ODAM
Qish kechasi, tinmay yog’ayotir qor,
Borliq sukunatga, hayolga tolgan.
Maylimi darchadan qorga qarasam?
Bu deraza shaxsiy, otamdan qolgan,
Yorug’ bilyardxona sharlar tovushi,
Mening o’ylarimga uradi darra.
Derazamga qo’nib erib ketdiku,
Buncha oz yashadi beg’ubor zarra?
Mastona qiyqiriq yangrar qaydadir.
Bir odam chayqalar sarmast yalanib,
Telpagin ko’ziga bosib yig’lar u,
Oppoq chivinlarga talanib.
Yorug’ bilyardxona, sharlar tovushi,
Borliqqa qo’shilib o’yga tolaman.
Otamdan esdalik derazamni jim,
Buklab, cho’ntagimga solaman.
2004 yil, 22 fevral. Maslahat qishlog’i.
QISH SIMFONIYASI
Yop — yorug’ zulmat ichra,
Qora rangli qorlar yoqqanda.
Men qorong’i xonaga kirib
Pechkaga qalayman
Oppoq ko’mirni.
So’ngra yog’ayotgan qora qorlarga,
Derazadan g’amgin termulib,
Sen yomon degan.
Yaxshi odamlar haqida.
Sen yaxshi degan
Yomon odamlar haqida
O’ylay boshlayman.
Shunday qarshilayman
Qora tonglarni.
1992 yil. Kuz.
INTIZOR
Qarshimda lallayar vaxshiy sukunat,
Uzoqlarda kuyib tugamoqda kun.
Olisda onamday qo’l siltayotgan,
Daraxtlar panjasi uzilar beun.
Oq chiziq umurtqa pog’onalari,
Ajdarho ilonday cho’zilgan yo’lim.
Mening ko’zlarimni yeydi ko’chalar,
Yillar to’rvasida ugulgurji o’lim.
Bizlarni ichikib sog’inar Toshkent,
Xaloyiq metrodan chiqadi bizsiz.
Xazonlarni yulqib keng — mo’l shamollar.
Odamlar ortidan ergashar izsiz.
Hayolingdan asta yorisha boshlar,
Nursiz xilvatlarda qadam yetmas joy.
Sen soqov jimlikda sokin ruhimning,
Qorli dalasidan ko’tarilgan oy.
Chiroqlar limonday yetildi yana,
Yorug’ qovoqxona, mastona g’ovur.
Gulim, unitmasman munis chehrangni,
Toki mavjud ekan ko’zguda xovur.
2003 yil. 27 noyabr. Tong. Maslahat qishlog’i.
SIRLI MAKTUBLAR
Daraxt menga yo’l bo’shatadi,
O’tganimda shu yo’ldan doim.
Va daraxtning sarg’ayib ketgan
Xatlariga ko’milar poyim.
Daraxt sho’rlik maktublarini
Kimdir olib o’qishin poylar,
Maktublarin olis — olisga
Olib ketar po’chtachi soylar.
Sevib qolgan kimnidir daraxt,
Sevgan yori yozmaydi javob,
Xatlarini yashirib o’qib
Yig’lab — yig’lab etmaydi tavof.
Daraxt har yil yozaveradi,
Siyox, dastgox, qalam, dovotsiz,
Xatlarini xech kim o’qimas,
Uning sevgilisi savodsiz.
1991 yil, kuz, Toshkent shahri.
TOSHBITIK
Faqat osmon bilan tirikmas inson,
Yashab bo’lmaydiku qadrdon yersiz.
«Yashasa bo’ladi» deyishing mumkin,
G’arlar yashaganday jaxonda ersiz.
Yashab bo’lar dersan quyoshsiz xatto,
Oydin dalalarsiz, tumansiz, qorsiz.
Vatansiz va Erksiz, tutqun qul bo’lib,
Yashash ham mumkindir g’urursiz, orsiz.
Hatto xudosiz ham yashash mumkindir.
Yashashing mumkindir olamda mensiz.
Qabrtoshim urib qarg’ama, chunki,
Men yashay olmadim dunyoda sensiz.
2000 yil, 8 iyul, Maslahat qishlog’i.
ZOR — INTIZOR
Qurg’oqchilik kunlari keldi,
Saxro kabi qaqragan ko’zga.
Bu dunyoda bilsang sevgilim
Go’zal so’z yo’q ismingdan o’zga,
Kengliklarga chiqib ketaman
Sog’inchlaring qiynasa yomon,
So’zanaklar tentirab uchgan
Jim, kimsasiz dalalar tamon.
Oqshom tushib yaraqlaydi oy
Shu’lalarga belanar kiftim
Yulduz to’la poyonsiz osmon
Dur — javoxir qadalgan shiftim
Qurillaydi baqalar ma’yus
Soxilda tun etagin teshib
Yuksaladi ko’klarga ruxim
Oy nuridan arqonlar eshib.
1999 yil, avgust. Maslahat qishlog’i.
BALKI
Kuzgi shamol va maxzun hayol,
Yetim kunlar qayg’usi o’zga.
Cho’kar moviy dubulg’a — osmon,
Kuzga o’xshab ketguvchi ko’zga.
Ko’rdim ko’zing tubida g’amni,
Arzir edi yig’lasam uvlab.
Yupun bog’lar bag’ridan uchgach,
Barglar ketdi shamolni quvlab.
Sochlaringday uzun dardlaring,
Qoshlaringda yillar kuyasi.
Ko’zing qiri xanjarday o’tkir
Kipriklaring ko’zyosh uyasi.
Balki sen ham muxojir qushday,
Uchib ketib qolarsan zumda.
Izlaringda daryolar ingrab,
Suvlar yig’lar yugirib qumda.
Balki endi sensiz o’larman,
Balki o’lmay kirarman yuzga.
Termularman balki sog’insam,
Ko’zlaringa o’xshagan kuzga.
2001 yil, avgust. Maslahat qishlog’i.
APREL
Quyosh botib, g’amboda, g’arib,
Ufqlarning gulxani so’nar.
Erigan qor suvlarin ichgan,
Bir to’p chumchuq tolzorga qo’nar.
Billur qandil kabi osilgan,
Sumalaklar tushar uzilib.
Chakillagan iliq oqshomda,
Uyqularing ketar buzilib…
1990 yil. Bahor. Andijon shahri.
YOLG’IZLIK QO’SHIG’I
To’qilar poyonsiz g’iybat gilomi,
Namchil zulmatlarda zanglaydi hilol.
Psevdoxudolar jovdisin ko’rib,
Rangi oqarmagan muazzin Bilol.
Bahor ham ba’zida ruxsat so’ramay,
Ish qilar biz tuzgan qonunga xilof.
Tunda chegaradan o’tib bog’larga,
Kiydira boshlaydi yam-yashil g’ilof.
Zil — zambil qo’rg’oshin tumanlar aro,
Bosib o’tdim yo’llar ilonin qancha.
Kitoblar ko’chkisin ostida qoldim,
Yulduzlar kiprigin ko’ksimga sancha.
Vaqtning och qolgan bolasin yeydi,
Yelimgul Maddohi — soqov bulbullar.
Oqshom derazani ochsam, jo’r bo’lib,
Intervyu so’raydi mikrafon gullar.
Bo’rimikan deyman va yoki shamol,
Yilg’inzorlar aro mungli uligan.
Sovuq oynalarga buncha bosh urding,
Uxlasangchi axir, shamol xuligan.
Achchiq chiqillaydi devorda soat,
Keyin esa birdan jiqillay boshlar.
Namchil xilvatlarda hiqillar yomg’ir,
Darchalarning so’qir ko’zida yoshlar
Uzoq — uzoqlarda chopar pishqirib,
Temir yo’lning uchqur po’lat samani.
Qop-qorong’i olis dashtlar ortida,
Ma’yus chiroqlarning olmos chamani.
2006 yil, 26 may, yarim tun, Bishkek shahri.
ABDULLAGA
Kimlardir madhiya odalar yozib,
Vatanni maqtasa, ko’kka ko’tarsa,
Xushyor bo’l, o’g’lim.
Chunki odatda
Narsani maqtarlar
Sotish oldidan.
QISHLOQ SOG’INCHI
Gavjum Toshkent, sartaroshxona,
Ko’zguda yo’l, shoshqin olomon.
«G’iyt-g’iyt» sayrab qaychi — qaldirg’och,
Sochlarimni qilar talomon.
Somong’aram singari uylar,
Sochim yerga to’kilgan pichan.
Tom ustida antenalarmi,
YO so’zanak galasimikan?
Ko’cha daryo — qizlar baliqday,
Suzib o’tar rangin tovlanib.
Yigitlarning qayrilib ketgan
Kiprik qarmog’ida ovlanib.
Ko’zgu ko’lday, boshim qarmoqning.
Po’kagiday yaltiroq tusda,
Po’kak uzra omonat qo’ngan,
So’zanakka o’xshaydi usta
2001 yil, yanvar. Andijon.
UMR
Marhum iste’dodli shoir Ravshan Fayz xotirasiga
Gullar yerning tabassumlari,
«Qayda?» — deya berma savollar.
Dala orti tikanzorlarda,
Guvillaydi vaxshiy shamollar.
Bosh uradi ular ko’ksimga,
Zulmatlardan topolmay uyin.
O’xshashi yo’q qor zarrasini,
Sochlarimga qo’ndirar quyun.
Qor uchquni erib ketarkan,
Kiprigimda eng so’ngi karra.
Deyman: — Buncha oz umr ko’rding ?
Alvido, ey beg’ubor zarra !
2003 yil, 27 noyabr. Tungi soat 9 dan 30 minut o’tdi. Andijon.
SENI UNUTMAYMAN
Tumanlardan chiqib kelasan
Lek kirmaysan ostona xatlab,
Men bir umr yeta olmagan
Olis orzu, muqaddas matlab.
Sen o’tasan ortinga boqmay
Tashlab asta iloxiy odim,
Izlaringda men emas, go’yo
Qolar ruxsiz yuz yilgi yodim.
Yuksalganday bo’lasan ko’kka
Dalalarni yoritgan oydek.
Men bir chetda qolib ketaman
Oy yorug’i tushmagan joydek.
Termulaman seng ketgan yo’lga,
Tumanlarga belanar jisming,
Derazaning oynasin kuxlab
Xovurlarga yozaman isming.
1989 yil, dekabr. Toshkent.
ZIYORAT
Qarovsiz qabrimda ajinagullar,
Ozod shamollarda chayqalib yotar.
Yolg’izlik va jimlik saltanatida,
Qaro shomlar tushib oq tonglar otar.
Qirda qizg’aldoqlar dengizi notinch,
Dalalar ortida chaqnaydi chaqin.
Telba oshiqlardek shivirlaguvchi,
Yig’loqi yomg’irlar mavsumi yaqin.
Simda qaldirg’ochlar notasi qator,
Striptiz bulutlar to’dasi shoshqin.
Negadir yig’laging kelar baxorda,
Ruhingda sel kabi talotum, toshqin.
Yig’lab termulasan ajinagulga,
Unga nelarnidir kelar so’ylaging.
O’rningdan turasan ketmoqchi bo’lib,
Tikonga ilinib qolar ko’ylaging.
1998 yil, bahor. Andijon.
OY KEMADA
Alisher Navoiy g’azaliga muxammas
Yor ketar chog’inda ma’yus jilmayib jonim olur,
Ketma yor – deb izlarinda termulib ko’zlar tolur.
Charx urib sohilda daryo qushlari yig’lab qolur,
Har qachonkim kemaga ul oy safar raxtin solur,
Mavjlug’ daryo kabi oshufta ko’nglim qo’zg’olur.
Men ovutgayman o’zimni ey ko’ngil, g’am yema deb,
Qaytarur ul kemani tez ortga to’lqin teva deb,
Chun tovush qo’zg’otmasinkim, kemani so’z dema deb,
Yig’lama ey ko’z, nedin sohilg’a chiqmas kema deb,
Kim yoshing daryosidir har sorikim el ko’z solur.
Qo’rqamen erk bergali bir laxza bir on og’zima,
Chinqiriq bo’g’zimda og’rib, kelsa ham qon og’zima,
Shul sababdin elu xalq termuldi hayron og’zima,
Titrabon siymobdek ko’nglim, yetar jon og’zima,
Tund yel taxrikidin har damki daryo chayqalur.
Soqchi to’xtat, kor – hol yuz bermasin, hoy, kemada,
Yursa bo’lmas kiprigi o’q, qoshlari yoy kemada,
Qaytaringlar yorni, yo’q deb ketgali joy kemada,
Sabr ko’nglimda, ko’ngil ul oyda, ul oy kemada,
Vahki, borib telmurib ko’z, mungrayib jonim qolur.
Ko’zlarimdan oqdi yosh seldek, yetibman o’lgali,
Yo’q jahonda mendagi fe’ldek, yetibman o’lgali,
Cho’lda bir bor esmagan yeldek, yetibman o’lgali,
Dam tutulg’ondin o’lar eldek yetibman o’lgali,
Surmasun deb kemasin baskim, nafaslar asrolur.
Jon iping tortib tarang chalganda davron udkim,
Jilva aylab etsa marjon dur seni maxdudkim,
Ehtiyoj kashkulidin olamni bossa dudkim,
Kirma savdo baxrig’a olamdin istab sudkim,
Siymi naqdi tushsa lekin umr naqdi siyg’olur.
Yig’lama bag’rimni o’rtab, yaxshi bor, ey yor, hayr,
Gul yuzin so’ng bor ko’ray yel, tim qaro sochin qayir,
Rashk o’ti Vulqonni qiynar yorga hamroxdir g’ayr,
G’arq etar bahri fano g’am zavraqin ey, piri dayr,
Ilkiga chunkim Navoiy boda kishtisin olur.
YAXSHIMASMI
Olloh dilingda bo’lsa hamxona yaxshimasmi,
Haq yo’lida qamalsang zindona yaxshimasmi.
Masjidda ahli johil mashg’uli g’iybat o’lsa,
Ul joyi xonaqodan mayxona yaxshimasmi.
Boshinga tushsa kulfat asqotmasa qarindosh,
Unday xesh — aqrabodan begona yaxshimasmi.
Iblisga do’sti sodiq yolg’onchi olimingdan,
Xilvatda haqni sevgan devona yaxshimasmi.
Haq nuridan yuzingni zulmat tomon o’girding,
Sendan qanoti kuygan parvona yaxshimasmi.
«Vulqon sotilmagan» deb «Bejiz otilmagan» deb
Yig’lab ko’mishsa tunda pinxona yaxshimasmi.
1996 yil, yoz. Andijon shahri.
AKME
Jimirlaydi xazina osmon,
Osmon «O» simon.
Yo’qlik ramzi nol raqamiday.
«O» simon ummon.
Unda miltillaydi
Yulduzlarning sonsiz uvildirig’i.
Uvildiriqlar aro suzar.
Ko’zlari o’yilgan,
Tili kesilgan,
Zulmatni yoritgan oyning kallasi.
Siz aslo qo’rqmang,
O’zingizni qo’lga oling.
So’ng o’zingizni o’zingiz
Xonaga qamab
Eshikni zanjirlab
Tongacha uxlang.
Tongda tirikligingizni
Anglamoq uchun
Devordagi ko’zguga kuxlang.
Agar paydo bo’lsa ko’zguda xovur
Qo’ni-qo’shnilarni chaqiring.
So’ng ularga: -Garov o’ynaysizlarmi,
Men tirikman! — deya baqiring.
Lekin Baxt qushining tuxumidan,
Quymoq qilmang zinxor ba zinxor.
Tuxumlarni bostiring.
Ochib chiqsa
Qirg’iylardan qo’ring ularni.
Baxt qushining jo’jalari
Ko’payib ketsin.
Hamma baxtli bo’lsin Vatanda.
Baxt nolib yurmasin baxtsizligidan,
Hafa bo’lib yurmasin shodlik.
Ovqat och qolmasin,
Kiyim yalong’och.
Suvlar chanqamasin.
Olov sovqatmasin qaltirab toki!
MAQSUDGA
Sheriyatning cho’llaridan,
Men boshpana qidirdim.
Jigarimni qafasdagi,
She’rlarimga yedirdim.
Bu cho’llarning giyoh unmas.
Barxanlari mengadir.
Bunda faqat yuvindixo’r,
Qullar meni yengadir.
Atrofimda qashqirlarning,
Ko’zi yilt — yilt yonadi.
Tegib qashqir tishlariga
Oyoqlarim qonadi.
Shu qon izdan bir kun meni,
Izlab, izlab top, bolam.
Bu dunyodan ochiq ketgan
Ko’zlarimni yop, bolam!
1988 yil, avgust. Maslahat qishlog’i.
MABODO
Men bir it bo’lsaydim
(Laycha yo ko’ppak)
Zulmatli kuz kechasi
Daryo ortidagi «Lattaqishloq»da
Bo’g’iq akkillardim
Go’yo xum ichida xurayotganday.
Tovushimni tinglab,
Uxlab qolarding
Ilinardi ko’zinga uyqu
Yoxud bo’lsam edi sassiqpopishak
Pupupub — pupupub — pupupub
Pishsh — sh! — deya
Olis uvotlarda sayrardim uzoq
Dexqonlar ishlashdan to’xtab, jilmayib
Bir zum quloq tutardi menga.
YO bo’lmasa omadim chopib,
Chigirtkaga aylanib qolsam
Oy porlagan oqshom
Yozgi «Qirg’izxoji» dalalarida
Tunni zirillatib chirillar edim.
Yoki deylik falokat bosib,
Odam bo’lib qolsam kutilmaganda
Katta — kon odam
Bolaligim kechgan
Qoraqalpoqlar xutoridagi
Cho’chqaxona xarobasidan
Qarardim bepoyon mangu osmonga
O’zimning naqadar muvaqqat, ojiz
Zarra ekanimni anglamoq uchun.
15 oktyabr, 2006 yil, yakshanba. soat 13 dan 58 minut o’tdi Bishkek.
HIJRAT
Uzoq tayyorlandim, nihoyat,
Devorni teshishning
Vaqti ham yetdi.
Devorni teshdimu,
Yorug’likdan ko’zim
Qamashib ketdi.
Endi shu olamga
— Cheksiz kengliklarga ketaman,
Xayr, dushmanlarim,
Xayr do’stlarim!
Xayr senga uyim, xayr o’chog’im!
Xayr, Xoldor Vulqon —
Mening po’chog’im!
1987 yil, aprel. Maslahat qishlog’i.
AYRILIQ
«Yoqmasam, ka — a -a — atta ko’cha» deding,
Ko’chaga chiqdim.
Ko’cha jim-jit edi, kimsasiz, oydin.
Men avvallari bilmas ekanman,
Ko’chaning bunchalar
Katta bo’lishin…
2002 yil, 2 oktyabr. Yarim tun. Andijon shahri
SHUKRONA
Ollohim, anavi yon qo’shnim borku,
O’shandan degin,
Belkurak oluvdim yer ag’dargani.
O’sha qo’shnim bir soat o’tmay,
Bergan belkuragin so’rab chiqibdi.
Sen bo’lsang
Tug’ilganimdan beri ishlatib yurgan
Belkurakdan afzal qo’llarimni
Mana, qirq yetti yildirki
Qaytarib ber deya qistab kelmaysan,
Yaqinda Komxozdan, B.T.I dan,
Gorgazdan, Elektrosetdan,
Soliq idorasidan
Odamlar keldi
Semiz — semiz popka ko’tarib.
To’lov miqdorini eshitgach,
Xushdan ketay dedim, ko’karib.
Ollohim,
Yaxshiyamki farishtalaring,
Semiz-semiz popka qo’ltiqlab,
Quyosh, yomg’ir,shamol xaqini
Surishtirib kelmas uyimga
Yaxshiyamki nafas yo’limga
Havo xisoblagich o’rnatmagansan
BAHOR HAQIDA
Chori Avaz xotirasiga
Bahor kelayotir.
Hali hech kim yashamagan bahor.
Bultur sening izlaring qolgan,
So’qmoqlardan kelayotir ul.
Ochiladi shubhasiz endi,
Hali hech kim o’pmagan,
Hali hech kim xidlamagan gul.
Bahor kelayotir,
Hali hech kim o’lmagan bahor.
1993 yil. Toshkent shahri.
AZIZGA
Magar o’lsam, xazin bo’zlab, xayr deb yig’lagil, o’g’lim,
Alamlarga chidab o’tgan chayir, deb yig’lagil, o’g’lim.
Kel, ey g’assol, ko’ray so’ng bor dadamning shami — ruxsorin,
Yuzidan pardani bir zum qayir, deb yig’lagil, o’g’lim.
Uning xarastlarin aytsam, ulus ko’z yoshini to’ksa,
Bu suvda kemalar qilgay sayr deb yig’lagil, o’g’lim
Tiriklik chog’ida bir bor kelib ahvolini so’rmay,
Qo’yimgoxida va’z aytma, g’ayr, deb yig’lagil, o’g’lim
Bugun hech bo’lmasa shundoq ulug’ kun xurmati yorab,
Shu sho’rlikni g’animlardan ayir, deb yig’lagil, o’g’lim.
Bu Vulqonmas, hasad ahlin burishgan panjasi tekkach,
Qanoti qayrilib singan tayr, deb yig’lagil, o’g’lim.
1990 yil, Maslahat qishlog’i.
CHAG’ALAY
Rauf Parfi xotirasiga
O’zining bor yetimligi bilan,
Dalalar ustida porlayotgan oy,
Billiardning filsuyak soqqasi emas.
U sovuq adirda yolg’iz va yupun,
Shu’lalardan yuzi sarg’ayib
Chiroq ko’tarib borayotgan.
Soch — soqoli oppoq, bo’yni ingichka,
Momaqaymoq to’zg’og’iga o’xshagan Rauf.
She’riyatning tilla chig’irig’ida,
Jon iplarin yigirgan vujud.
Raufdan yigirib olingan
Lojuvard nurlarning kalavasi oy.
Xoy, sovuqdan tovoni yorilgan Rauf,
Bankrotga uchragan merosxo’r kunda,
Kundamas, kundada Quyoshning o’tkir,
Olmos nuri ila kesilgan oyna.
Yo’llaringda bahor jarchisi bo’lib,
Erib yotgan mahal ko’lmaklar,
Eshkaksiz qayiqda yolg’iz bir o’zing,
Sevinch ko’z yoshlaring kafanga artib,
Begona tunlarga ko’chib ketibsan.
Shig’alab yog’armi endi yomg’irlar?
20 yanvar, 2007 yil soat 11 dan 22 minut o’tdi. Bishkek shahri.
ARMON
Iliq bahor shomi, bulutli osmon,
Olis ufqlarda chaqnaydi chaqin.
Yomg’ir shitirlashin sog’inib ketdim,
Ilohiy yomg’irlar mavsumi yaqin.
O’rtamizda oqib yotar daryolar,
Senga eltar yo’llar xatarli, ensiz.
Dunyo mensiz yashashi mumkin-u, ammo,
Men yashay olmayman sevgilim, sensiz.
Tahayyuldir mening ozod Vatanim,
Maydoni taxminan yuz milliard gektar.
O’tloqda yovvoyi asal ariday
Gulgun lablaringda tiladim nektar.
Endi o’pich kabi cho’lpillab yotgan,
Yomg’irli kechada yolg’izman mutloq.
Olisda sarosar moviy shamollar,
Va ma’yus gullarga ko’milgan o’tloq.
1994 yil. Maslahat
XOHISH
G’iybat, fasodlardan chekinib,
Dalalarga yolg’iz chiqsangu,
Shamolda dengizday mavjlanayotgan
Yashil bug’doyzorga
Cho’zala tushsang.
So’ng bepoyon osmonga tikilganingcha,
Oyoqlaring uzatib o’lsang.
Keyin chumolilar,
Qarg’a — quzg’unlar
Vujudingni qilsa tolomon.
Sening qayga ketganingni,
Qanday o’lganingni
Bilmay qolsa
G’ofil olomon.
1988 yil. bahor, Maslahat qishlog’i.
QAHRAMON
Hamqishlog’im, ikkinchi jahon urushi nogironi, marhum Fozil ota xotirasiga
Guvillaydi bog’larda bo’ron,
Tun qorong’i, tong hali yiroq.
Pastak uyning mehrobi aro,
Miltillaydi xira jinchiroq.
Chol uzilgan tasmani ulab,
Oyog’iga yuzli mix qoqar.
Oyoq emas, ne desam ekan,
Tuyog’iga mung’ayib boqar.
Yoriladi, yog’och oyog’i,
Chol ko’zidan yoshi tirqirar
Qaylardadir zulmat qo’ynida,
Qush odamga o’xshab chinqirar.
Odam qushga o’xshab qiyqirar.
1988 yil. Baxor. Maslahat qishlog’i.
OLIS YAXSHILIKNING SHU’LASI
Bobom Abdusalom Saidxo’ja o’g’illarining porloq xotirasiga bag’ishlayman
«Hayit namoz» kuni
Masjid oldidan
Bobomni izlardim
Hammadan burun.
Asli Ginnes kitobiga
Yozish kerak edi
Mening bobomni.
Chunki uning cho’ntaklari
Jahonda eng chuqur
Cho’ntaklar edi.
U quvvatsiz titroq qo’lini,
Chig’anog’iga qadar
O’sha chuqur cho’ntaklarga suqardi.
So’ng hamyonini olib,
Siniq jilmayganicha
Hayitlik berardi
Menga shoshilmay.
U paytlar men uchun
Dunyoda eng buyuk
Bank edi bobom.
Endi menga hech kim
«Hayit namoz» kuni
Bermas hayitlik.
Lekin men haliyam
«Hayit» ga borsam,
Bobomni izlayman
Masjid oldidan.
1 iyun. 1995 yil, ertalab. Andijon shahri.
O’G’LIM SAIDAHRORGA
Men baxtsiz emasman,
Vaqtsizman, o’g’lim.
Vaqt juda qimmat.
Tejab ishlatsam ham baribir,
Ijodga, soqol qirtishlashga,
Ishga va tuzsiz suxbatlarga
Yigirma to’rt soat vaqt
Urvoq ham bo’lmas.
Qoradaryo sohilidagi,
Cho’chqaxona tamonda
Biz qiy — chuv qilib
Futbol o’ynaydigan.
Xutor xarobalariga borib,
Olis bolalikni eslashga
Yetmaydi vaqtim.
Rohatimni ko’rmay,
O’ttizga kirmay olamdan o’tgan
Jafokash onamning qabrini
Ziyorat qilishga esa
Umuman vaqtim qolmagan mening.
Chunki yaqinda
Ochko’z, semiz, badavlat gadoy:
«Bitta she’rga necha pul to’laydi?» — deya
O’g’irladi ancha vaqtimni.
(Militsiyaga xabar qilmadim)
Endi o’g’irlangan vaqt uchun,
Kamomad uchun
Qanday xisob beraman Xaqqa?
Naqadar vaqtsizlik!
Naqadar vaqtsizlik, o’g’lim!
2004 yil.May. Andijon.
SHE’RIYAT
Tanamni yigirgan qadimiy urchuq,
Chigal xomashyoni afu et, kechir.
Umid bilan keldim baliqday chanqab,
Zaqqum og’usidan bir qultum ichir.
Muddatdan ilgari tirildim misli,
Chumoli qitiqlab uyg’otgan zamin.
Yoqdim parvonalar o’lgani yetmay,
Jasad jizzasida o’chirgan shamin.
O’zimni filbonday his qildim men ham,
To’rg’aydan dalalar kirganda tilga.
Quyoshni qirq marta aylandim minib,
Zamin deb atalgan bahaybat filga.
Shiqmola sudragan telba traktor,
Qirda qo’shiq aytar zaminni qashlab.
Qaldirg’ochlar uchar qaychidek shodon,
Ko’klamning ko’ylagin teng bo’lib tashlab.
Quyosh quymog’ini ag’daraman deb.
So’zimga o’t ketdi, aybdor o’zim.
O’sayotgan tirik to’shakni ko’rib,
Bir juft tugma kabi baqraydi ko’zim.
2001 yil, 16 noyabr kech soat 6 dan 00 minut o’tdi. Maslahat qishlog’i.
KUZGI SOG’INCH
Qarshimda lallayib turgan shu daraxt,
Qushlar kontsertiga sotadi chipta.
Simlar chizig’ida qushlar notasi,
Umrimiz muallaq omonat ipda.
Quyosh tillasidan qamashdi ko’zim,
Bog’lar chayqalganda shamollarda mast.
Suvlar bexush yotar anxor qo’ynida,
Bodi xazonlardan to’zg’in xoru xas.
Suvi qochgan nonday qaqradi yo’llar,
Kuzgi ko’priklardan o’tdim men yakka.
Xazonli bog’larda seni esladim,
Osmon o’tovidan o’tganda chakka.
Shu kecha men seni qilurman ozod,
Shart emas to’siq yo pardani yirtmoq.
Tortaman tirsillab uzilib ketar,
Siymin badaninga botuvchi sirtmoq.
Axir sensiz tunda qor yog’ayotgan
Qorong’u, kimsasiz jim — jit ko’chaman.
Bu kech yonayotgan gugurt cho’piday,
Xushbo’y nafasingdan titrab o’chaman.
12 sentyabr, 2002 yil. Kunduz soat 2 dan 25 minut o’tdi. Maslahat qishlog’i.
SHAHAR YOMG’IRI
Chaqmoq lazeridan yorishib ketar,
Olis samolarning gezargan labi.
Yomg’ir yuvib ketgan gulzorlar aro,
O’ylarim g’arq bo’lar «Titanik » kabi.
Yuvilgan maydonda qarsillar yomg’ir,
O’rmalar loyqa suv iloni selda.
Muz solingan qopday so’lim Xavolar,
Borliq go’dak kabi yupangan yelda.
Yodimga tushadi olis bolalik,
Chaqmoq, qasirg’alar, sellar suroni.
Yomg’irdan keyingi bog’lar ustidan
Gurillab esardi chumchuq bo’roni.
Qoldi uzoqlarda daryo jarlari,
Yulg’unzor to’qaylar sog’ingan do’stim.
Shoir bo’lib nazm daryolarida,
Jarlarga tirmashib qiynalib o’sdim.
Baland jarlar kabi qavatli uylar,
Olmos chiroqlarin ma’yus yoqarlar.
Chiroq marjoniga termular g’amgin,
Giyoxdonda o’sgan tungaboqarlar.
24.05.2005 yil. Andijon shahri.
XO’RANDA
Universitet, auditoriya,
Keng restoran edi men uchun.
Kitob — taomnoma,
Domla — ofitsiant.
Sening diydoringni
Kiprikka sanchib
Yeya boshlar edim
Ko’zlarim bilan
Sira to’ymas edim,
Lazzatli edi
Diydor taomi.
Tashqarida esa yog’ar edi qor.
Oynadan boqardi
Menga jilmayib
Oppoq xalat kiygan
Pazanda dunyo.
2001 yil, 4 iyun, tong sahar. Maslahat qishlog’i.
BUYUK YOLG’IZLIK
Ulfatim uqubat, hamrohim azob,
Qorong’u yo’llardan o’tdim g’am yutib.
Zulmatda turtinib yuribman xamon,
Poyimda muz bilan qoplangan Qutb,
Chenada yuk og’ir, itim ham o’lgan,
Muzlab borayotir yonilg’im — ilik.
Chaqmoqtosh yo’qolgan, tugagan gugurt,
Qaldirab turibdi og’zimda pilik.
Bir kuni yorishar bu qora dunyo,
Qorlarga qo’shilib eriydi qaxr.
Qish mangu emasku, bahor ham kelar,
Dunyoda har nening cheki bor axir.
Xayr, odamsimon pingivin qushlar!
Bunda mehr noyob, muruvvat qaxat.
She’riyatning mangu muzliklaridan,
Men qazdim o’zimga tubsiz bir lahad!
1996 yil, yanvar. Toshkent, Qo’yliq daha, 6 mavze.
HIKMAT
Odamzod odamga
Oyna deydilar.
Bu to’g’ri, lekin,
Kulgi xonasidagi kabi
Qing’ir oynalar ham
Bordir dunyoda.
Ularda aks etgan
Aftingni ko’rib
Kulasan
Ya’ni,
O’pkalab yurmaysan
Qing’ir oynadan.
26 dekabr, 2007 yil. Toronto. Kanada. Yarim tun.
AYRILDI
Judolik dashtida Odam Ato Havvodin ayrildi,
Jami Islom eli yig’lab Rasulullohdin ayrildi.
Asl mangu muhabbat — Haq, bani odamga dil berma,
Bo’lur ibratki Majnun oh chekib Laylodin ayrildi.
Mehr qo’yma bu dunyo moliga, xattoki Qorun ham,
Ajal kelgach tuganmas molu mulk — dunyodin ayrildi.
Kibr kasbi La’in Iblis erur kibringni o’ldirgil,
Necha mag’rur qavm Iskandaru Dorodin ayrildi.
Xatarli qumbo’ronda beaql yo’l boshlagach karvon,
Biyobonlar aro yo’l manzilu ma’vodin ayrildi.
Qavmlarni qilur g’orat qilichsiz, so’z bilan ag’yor,
Kirib yov so’ziga zillat eli imlodin ayrildi.
Nafs qarmog’ida lazzat yotar aldanmagil, Vulqon,
Xo’rakka aldanib nodon baliq daryodin ayrildi.
2005 yil, aprel. Maslahat qishlog’i.
QISHLOQ OQSHOMI
Qishloq tuni chuqur
Chuqurdir Buxoro zindoni kabi
Men u yerga tushdim
Zinapoyadan,
Asalari iniga
O’xshaydi osmon.
Dalalar mast — alast,
Asal xididan.
Men yuzimni shamolga burdim.
So’ngra meni qaritib ketgan
Yillar so’qmog’idan
Seni izladim.
Izlab bordimu negadir
Yuz — qo’llarimga ilashib
Yaltilladi o’rgimchak to’ri.
Yaltilladi oy shu’lasida
Osmonga qaradim.
Boshimda poyonsiz yulduz to’zoni,
Suyuqlikdan yondi
Qo’mir — qorchig’
Cheksiz yetimlik!
1996 yil, sentyabr. Maslahat qishlog’i.
KO’ZGU QARSHISIDA
Ko’zgu — ya’ni butun vujudi
Bittagina ko’zdan iborat.
Hayolparast shaffof predmet
Ana uning nigoxida
Munchoq ko’zlariga tashvishlar cho’kib
Xijratlarga shaylangan qushlar.
Yegan donlari va ichgan suvlari uchun
Odamlardan rozilik so’rab
Tom ustidan aylangan qushlar.
Daraxtga suyanib
So’zsiz xayrlashdim
Men qushlar bilan.
So’ng ko’zguga qo’l cho’zdim
Chil — chil sindi ko’zgu
Ichdim to’yib — to’yib, xovuchlab
Parchalangan ko’zgu siniqlarini
Xotirotning olis tumanlaridan
Sizib chiqdi notanish og’riq.
Balki yana ko’risharmiz.
Balki tillaqo’ng’iz uchganda
Shuurimda qolgan tovush chizig’i kabi
Unutilajak shodlik soatlarida
Tanish qirg’oqlarga kelarsan yana.
Tanish ko’zgu qirg’oqlariga.
Gigant beshiktebratarday
Ko’zguga qo’l cho’zdim, qo’llarim iliq.
Seni ushlab qololmagan qo’llar…
Meni kechirma, Shahzoda, meni kechirma!
Iltimos sendan.
1994 yil, baxor, Toshkent shahri
BAHOR TONGI
Xotinim Gulsoraga
Tong oqarib Qoradaryoga,
Cho’kib ketar oyning tovog’i.
Ochiladi yorishgan ufqning,
Qorachig’siz zavr qobog’i.
Bug’lanmoqda tuproq ikrasi,
G’amlar erir maxzun navoda.
Qaylardadir ma’raydi buzoq,
Pichan xidi suzar xavoda.
Oynalarni artasan shodon,
To’lib — toshib sayraydi mayna.
Olmos kabi porlab, o’rdakdek,
G’aqillaydi top-toza oyna.
Muvozanat saqlab uchasan,
Yer atalgan bahaybat sharda.
Derazalar ortida shamol,
Yelkan kabi qabargan parda.
1998 yil. May. Andijon shahri.
TONGNI KUTIB
Tumanlar qoplagan kuzgi bog’lardek,
Hayotim xuvillab qoldiku sizsiz.
Xech kimga ko’rsatmay ko’z yoshlarimni
Jimjitlik qa’riga ketaman izsiz.
Sog’ingan bag’rimni kemirar hijron
Ichkizib qo’yaman uyqumga zahar.
Horg’in chiroqlarga termulib masrur,
Sizni eslagayman to subhi sahar.
Men tongda odamday yashay boshlayman,
Bog’larga to’lganda shodligu sayroq.
Atlas ko’ylagingiz etaklarini
Tongi shabbodalar qilganda bayroq.
1991 yil, kuz, Maslahat qishlog’i.
