Таниқли турк шоири Беҳжот Камол Чоғлар (Behçet Kemal Çağlar) 1908-1969 йиллар орасида яшади. Асл касби тоғ ишлари муҳандислиги бўлган билан ҳаётининг мазмунини шоирликда кўрди, Отатурк ҳақидаги шеърлари билан танилди, Фарук Нафиз Жамлибел билан бирга ёзган «Ўнинчи йил марши» шеъри халқ қўшиғига айланди. Унинг муҳаббатга бағишланган шеърлари ҳозирга қадар тиллардан тушмайди.
БЕҲЖОТ КАМОЛ ЧОҒЛАР
ШЕЪРЛАР
Рауф Парфи таржималари
Таниқли турк шоири Беҳжот Камол Чоғлар (Behçet Kemal Çağlar) 1908-1969 йиллар орасида яшади. Асл касби тоғ ишлари муҳандислиги бўлган билан ҳаётининг мазмунини шоирликда кўрди, Отатурк ҳақидаги шеърлари билан танилди, Фарук Нафиз Жамлибел билан бирга ёзган «Ўнинчи йил марши» шеъри халқ қўшиғига айланди. Унинг муҳаббатга бағишланган шеърлари ҳозирга қадар тиллардан тушмайди.
Беҳзод Камол Чоғлар Арзинжон эли (вилояти) нинг Тепечик қишлоғида дунёга келди. Мактабда ўқиган йилларидаёқ шеър ёза бошлади. Сакиз ёшида отасининг ишга тайинланиши муносабати билан Қуддуси Шарифда яшади ва кейин отасининг она юрти бўлмиш Қайсари шаҳрига қайтди, шу шаҳарда лицейда таълим олди. 1925 йили Зангулдак маъдан муҳандислиги мактабида ўқиди. Мактабдан сўнг Анқарага келиб муҳандис сифатида фаолият юритди. 1935 йили жамоат иншоотлари ташкилотининг назоратчиси этиб тайинланди ва фаолияти туфайли бутун мамлакатни кезиб чиқди. Айни ўша йиллари унинг Мустафо Камол Отатуркка бағишланган ватанпарварлик руҳида ёзган шеърлари кенг халқ оммасига тарқалди.
Асарлари: Erciyesten Kopan Çığ (şiir, 1933), Burada Bir Kalp Çarpıyor (şiir, 1933), Benden İçeri (bütün şiirleri, 1966), Behçet Kemal Son Şiirleri (1970,ö.s.). Hasan Ali Yücel ve Eserleri (1937), Hür Mavilikte Gezi (1947), Dolmabahçe’den Anıtkabir’e Kadar (Gözlemler 1955), Kur’an-ı Kerim’den İlhamlar (1966), Atatürk Deniz’inden Damlalar (antoloji 1967), Battal Gazi Destanı (1968), Bugünün Diliyle Atatürk’ün Söylevleri (1969).
ИСТАЮРМЕН
Бир чечак истаюрмен боқмасам сўладиган,
Бир қанот истаюрмен мени ердан оладиган,
Бир қуёш истаюрмен тун менда қоладиган.
Бир мармар истаюрмен тўйгунча ўйиш учун,
Бир аёл истаюрмен руҳини суйиш учун,
Бир жуфт тиз истаюрмен бошимни қўйиш учун.
Бир занжир истаюрмен қаҳримни боғламакка,
Бир ёнғин истаюрмен руҳимни доғламакка,
Бир она истаюрмен устимда йиғламакка.
Бир енгилмас қалъани фатҳ этай, якка бошим-ла,
Мен урилиб тушаркан сўнг бурчнинг сўнг тошига,
Бир жуфт дудоқ узанса кўзларимнинг ёшига.
Бир илҳом истаюрмен орзую комга етсин,
Бир жуфт кўз истаюрмен жон уйимни у кўрсин,
Бир севги истаюрмен бир умр бўйи турсин.
Бир меҳроб истаюрмен қошида тиз чўкмакка,
Бир оз ер истаюрмен бир ошён тикмакка,
Бир уруғ истаюрмен бўш далага экмакка.
Бир бино истаюрмен тамалига тош қўйсам,
Бир севгили дардим-ла кўзларига ёш қуйсам,
Бир имон истаюрмен йўлида мен бош қўйсам.
ДУМЛИ ШЕЪР
1. ДАЙДИ МУШУКНИНГ ҚАССОБ МУШУГИГА МАКТУБИ:
Келишолмаймиз энди, йўлларимиз айридир,
Сен қассоб мушугисан, мен дайди мушук.
Далайи идишда сенинг емагинг,
Оғзидадир меники арслоннинг.
Сен тушингда айшу ишрат, мен тушимда суяк кўраман.
Лекин сенга ҳам қийин, оғайни,
Осон эмас, йўк,
Думингни ликиллатмак худонинг берган куни.
Осон эмас, албатта.
2. ҚАССОБ МУШУГИНИНГ ДАЙДИ МУШУККА ЖАВОБИ:
Очликдан лоф урарсен демакки сен — коммунист,
Сен, шаҳарни лойка сувга чайган сен,
Анқарада ўт чиқарган сен,
Истамбулнинг ярмини куйдирган ҳам сен,
Эй мушук, мушук, сен чўчқасан.
BEHJOT KAMOL CHOG’LAR
SHE’RLAR
Rauf Parfi tarjimalari
Taniqli turk shoiri Behjot Kamol Chog’lar (Behcet Kemal Caglar) 1908-1969 yillar orasida yashadi. Asl kasbi tog’ ishlari muhandisligi bo’lgan bilan hayotining mazmunini shoirlikda ko’rdi, Otaturk haqidagi she’rlari bilan tanildi, Faruk Nafiz Jamlibel bilan birga yozgan «O’ninchi yil marshi» she’ri xalq qo’shig’iga aylandi. Uning muhabbatga bag’ishlangan she’rlari hozirga qadar tillardan tushmaydi.
Behzod Kamol Chog’lar Arzinjon eli (viloyati) ning Tepechik qishlog’ida dunyoga keldi. Maktabda o’qigan yillaridayoq she’r yoza boshladi. Sakiz yoshida otasining ishga tayinlanishi munosabati bilan Quddusi Sharifda yashadi va keyin otasining ona yurti bo’lmish Qaysari shahriga qaytdi, shu shaharda litseyda ta’lim oldi. 1925 yili Zanguldak ma’dan muhandisligi maktabida o’qidi. Maktabdan so’ng Anqaraga kelib muhandis sifatida faoliyat yuritdi. 1935 yili jamoat inshootlari tashkilotining nazoratchisi etib tayinlandi va faoliyati tufayli butun mamlakatni kezib chiqdi. Ayni o’sha yillari uning Mustafo Kamol Otaturkka bag’ishlangan vatanparvarlik ruhida yozgan she’rlari keng xalq ommasiga tarqaldi.
Asarlari: Erciyesten Kopan C?g (siir, 1933), Burada Bir Kalp Carp?yor (siir, 1933), Benden Iceri (butun siirleri, 1966), Behcet Kemal Son Siirleri (1970,o.s.). Hasan Ali Yucel ve Eserleri (1937), Hur Mavilikte Gezi (1947), Dolmabahce’den An?tkabir’e Kadar (Gozlemler 1955), Kur’an-? Kerim’den Ilhamlar (1966), Ataturk Deniz’inden Damlalar (antoloji 1967), Battal Gazi Destan? (1968), Bugunun Diliyle Ataturk’un Soylevleri (1969).
ISTAYURMEN
Bir chechak istayurmen boqmasam so’ladigan,
Bir qanot istayurmen meni yerdan oladigan,
Bir quyosh istayurmen tun menda qoladigan.
Bir marmar istayurmen to’yguncha o’yish uchun,
Bir ayol istayurmen ruhini suyish uchun,
Bir juft tiz istayurmen boshimni qo’yish uchun.
Bir zanjir istayurmen qahrimni bog’lamakka,
Bir yong’in istayurmen ruhimni dog’lamakka,
Bir ona istayurmen ustimda yig’lamakka.
Bir yengilmas qal’ani fath etay, yakka boshim-la,
Men urilib tusharkan so’ng burchning so’ng toshiga,
Bir juft dudoq uzansa ko’zlarimning yoshiga.
Bir ilhom istayurmen orzuyu komga yetsin,
Bir juft ko’z istayurmen jon uyimni u ko’rsin,
Bir sevgi istayurmen bir umr bo’yi tursin.
Bir mehrob istayurmen qoshida tiz cho’kmakka,
Bir oz yer istayurmen bir oshyon tikmakka,
Bir urug’ istayurmen bo’sh dalaga ekmakka.
Bir bino istayurmen tamaliga tosh qo’ysam,
Bir sevgili dardim-la ko’zlariga yosh quysam,
Bir imon istayurmen yo’lida men bosh qo’ysam.
DUMLI SHE’R
1. DAYDI MUSHUKNING QASSOB MUSHUGIGA MAKTUBI:
Kelisholmaymiz endi, yo’llarimiz ayridir,
Sen qassob mushugisan, men daydi mushuk.
Dalayi idishda sening yemaging,
Og’zidadir meniki arslonning.
Sen tushingda ayshu ishrat, men tushimda suyak ko’raman.
Lekin senga ham qiyin, og’ayni,
Oson emas, yo’k,
Dumingni likillatmak xudoning bergan kuni.
Oson emas, albatta.
2. QASSOB MUSHUGINING DAYDI MUSHUKKA JAVOBI:
Ochlikdan lof urarsen demakki sen — kommunist,
Sen, shaharni loyka suvga chaygan sen,
Anqarada o’t chiqargan sen,
Istambulning yarmini kuydirgan ham sen,
Ey mushuk, mushuk, sen cho’chqasan.
