Саҳифани Альбер Камю асарларининг етук таржимони Аҳмад Аъзам хотирасига бағишлаймиз
Истеъдодли ёзувчи, файласуф, драматург, актёр ва журналист Альбер Камю Европа илғор зиёлилари қалбининг соҳиби, «ғарб виждони», “ақллар ҳукмдори” сифатида тан олинган. Бугун сизга адиб таваллуд топган кун муносабати билан таниқли ёзувчи Аҳмад Аъзам томонидан таржима қилинган икки асарни тақдим этмоқдамиз. 1940 йилнинг майида якунланган “Бегона” (L’Étranger) – бу суддан кейин жазосини кутаётган бахтсиз қотилнинг хотиралари. 1944 йилда ёзилган “Вабо” романида одатга айланган маънавий қатъий талаблар яроқсиз ҳолга келаётган ёки йўқолаётган дунёда инсон эркинлиги муаммосига жавоб топишга ҳаракат қилди. Роман устида ишлар экан, адиб кундалигига шундай деб ёзади: “Вабо ёрдамида у тарқалган пайтда биз заҳарланган муҳит ва айрилиқдан қаттиқ азоб чекканлигимизни айтмоқчиман…”
АЛЬБЕР КАМЮ ҲАҚИДА МУХТАСАР СЎЗ
Альбер Камю…
Оврупо виждони… Ақллар ҳукмдори…
Нобель мукофоти соҳиби…
«Вабо», «Бахтли ўлим» каби романлар, «Бегона», «Инқироз» каби қиссалар, «Калигула», «Қамал ҳолати», «Англашилмовчилик» каби пьесалар, «Сизиф ҳақида асотир», «Астар ва қиёфа», «Никоҳ», «Немис дўстга мактуб», «Исён қилаётган одам», «Қувғинлик ва салтанат», «Ёз», «Ижод ва зркинлик», «Иона ёки Ижодкор иш устида» каби бадиа, ҳикоя, очерк, тарихий-фалсафий асарлар муаллифи…
1913 йилнинг 7 ноябрида Жазоирда қашшоқ француз оиласида дунёга келган, 1940 йил баҳоридан Париж шаҳрида яшаган, 1960 йили 4 январда Масиҳ мавлуди кунларидан кейин Парижга келаётиб йўлда автомобил ҳалокатидан кўз юмган…
Мухтасар умр, қарийб эллик йилдан буён дунё китобхонларини ҳаяжонга солиб, баҳсу мунозаралар уйғотиб келаётган фикри теран, туйғулари ҳассос умр — боқий асарлар…
Альбер Камю ўзини маданиятли ҳисоблаган дунё китобхонининг кўнгил йўлдоши, фикрда муаллимига айланган.
Илғор ўзбек китобхонига, албатта, Альбер Камюнинг номи таниш. Албатта, рус тилига қилинган таржималар орқали. Ўзбек тилимизда эса, унинг бир-икки кичик матнларини айтмасак, Камю ижоди ҳали нотаниш.
Адабиётнинг буюклик аломати она тилдаги буюк аслиятлар билан бир қаторда ўзга адабиётларнинг буюк намуналари таржимаси билан ҳам кўринади, тўғрироғи, бу — қонуний жараён. Шу маънода,
Альбер Камю сингари ёзувчилар асарларини тди она тилимизда ўқишни мустақил мамлакатимиз адабиётининг эркин ривожланиш табиати тақозо қилади. Мазкур нашрни амалга оширганда шу мақсадни назарда тутяпмиз, зеро, бозор иқтисодиётида қоғоз қиммат, нашр харажатлари баланд, аммо маънавият қадрини на қоғоз нархи, на нашр сарфиётлари билан ўлчаб бўлади.
Биз тўпламда Альбер Камюнинг таржимаи ҳоли, унинг асарлари ҳақида кириш мақола, муфассал тавсифни атайлаб бермадик, чунки ёзувчининг шахсияти, асарларидаги бадиий дунёии уни ўқиган ҳар бир китобхоннинг ўзи кашф этади, ўзи яратади.
Биз фақат тавсия этамиз — Альбер Камюни албатта ўқинг! Такрор ўқинг. Бу жаҳан севган буюк адиб такрор ва такрор ўқишга, такрор ва такрор туғёнли, ўйчил дунёни кашф этишга арзийди.
Sahifani Alber Kamyu asarlarining yetuk tarjimoni Ahmad A’zam xotirasiga bag’ishlaymiz
Iste’dodli yozuvchi, faylasuf, dramaturg, aktyor va jurnalist Alber Kamyu Yevropa ilg’or ziyolilari qalbining sohibi, «g’arb vijdoni», “aqllar hukmdori” sifatida tan olingan. Bugun sizga adib tavallud topgan kun munosabati bilan taniqli yozuvchi Ahmad A’zam tomonidan tarjima qilingan ikki asarni taqdim etmoqdamiz. 1940 yilning mayida yakunlangan “Begona” (L’Etranger) – bu suddan keyin jazosini kutayotgan baxtsiz qotilning xotiralari. 1944 yilda yozilgan “Vabo” romanida odatga aylangan ma’naviy qat’iy talablar yaroqsiz holga kelayotgan yoki yo’qolayotgan dunyoda inson erkinligi muammosiga javob topishga harakat qildi. Roman ustida ishlar ekan, adib kundaligiga shunday deb yozadi: “Vabo yordamida u tarqalgan paytda biz zaharlangan muhit va ayriliqdan qattiq azob chekkanligimizni aytmoqchiman…”
ALBER KAMU HQIDA MUXTASAR SO’Z
Alber Kamyu…
Ovrupo vijdoni… Aqllar hukmdori…
Nobel mukofoti sohibi…
«Vabo», «Baxtli o’lim» kabi romanlar, «Begona», «Inqiroz» kabi qissalar, «Kaligula», «Qamal holati», «Anglashilmovchilik» kabi p`esalar, «Sizif haqida asotir», «Astar va qiyofa», «Nikoh», «Nemis do’stga maktub», «Isyon qilayotgan odam», «Quvg’inlik va saltanat», «Yoz», «Ijod va zrkinlik», «Iona yoki Ijodkor ish ustida» kabi badia, hikoya, ocherk, tarixiy-falsafiy asarlar muallifi…
1913 yilning 7 noyabrida Jazoirda qashshoq frantsuz oilasida dunyoga kelgan, 1940 yil bahoridan Parij shahrida yashagan, 1960 yili 4 yanvarda Masih mavludi kunlaridan keyin Parijga kelayotib yo’lda avtomobil halokatidan ko’z yumgan…
Muxtasar umr, qariyb ellik yildan buyon dunyo kitobxonlarini hayajonga solib, bahsu ьunozaralar uyg’otib kelayotgan fikri teran, tuyg’ulari hassos umr — boqiy asarlar…
Alber Kamyu o’zini madaniyatli hisoblagan dunyo kitobxonining ko’ngil yo’ldoshi, fikrda muallimiga aylangan.
Ilg’or o’zbek kitobxoniga, albatta, Alber Kamyuning nomi tanish. Albatta, rus tiliga qilingan tarjimalar orqali. O’zbek tilimizda esa, uning bir-ikki kichik matnlarini aytmasak, Kamyu ijodi hali notanish.
Adabiyotning buyuklik alomati ona tildagi buyuk asliyatlar bilan bir qatorda o’zga adabiyotlarning buyuk namunalari tarjimasi bilan ham ko’rinadi, to’g’rirog’i, bu — qonuniy jarayon. Shu ma’noda, Alber Kamyu singari yozuvchilar asarlarini tdi ona tilimizda o’qishni mustaqil mamlakatimiz adabiyotining erkin rivojlanish tabiati taqozo qiladi. Mazkur nashrni amalga oshirganda shu maqsadni nazarda tutyapmiz, zero, bozor iqtisodiyotida qog’oz qimmat, nashr xarajatlari baland, ammo ma’naviyat qadrini na qog’oz narxi, na nashr sarfiyotlari bilan o’lchab bo’ladi.
Biz to’plamda Alber Kamyuning tarjimai holi, uning asarlari haqida kirish maqola, mufassal tavsifni ataylab bermadik, chunki yozuvchining shaxsiyati, asarlaridagi badiiy dunyoii uni o’qigan har bir kitobxonning o’zi kashf etadi, o’zi yaratadi.
Biz faqat tavsiya etamiz — Alber Kamyuni albatta o’qing! Takror o’qing. Bu jahan sevgan buyuk adib takror va takror o’qishga, takror va takror tug’yonli, o’ychil dunyoni kashf etishga arziydi.
