Она юртдан узоқда юраги соғинч билан яшаётган Рафиқ Сайдуллонинг соғинч, кийик ўзли болалик ва денгиз нафаси келиб турган янги шеърий туркумини тақдим этамиз…

Рафиқ Сайдулло
СОҒИНЧ, КИЙИК КЎЗЛИ БОЛАЛИК
ВА ДЕНГИЗ ҲАҚИДА ШЕЪРЛАР

Агрипния

1
кунларимни қумурсқалар
еб битирар
ғурбат ютар
бир олис ўлкада мени

уйғониб кетаман
шу чоғда
онам қучоғида

она биласанми
бир ёмон туш кўрдим

кунларимни қумурсқалар
еб битирармиш
ғурбат ютармиш
олис ўлкада мени

қўрқма болам
бир оз мизғиб ол
деб онам бошимни
силаётган пайт

уйғониб кетаман
мен яна…

2
Билмам,
қайси мовийликдан,
қачон қуладим.

Осмон мусаффо,
осмон тиниқ.

Балки,
менинг илк ва
сўнгги парвозим —

капалакдай
гул баргига
қўнмасман, аниқ.

3
бир икки дона
сўз айт
севги тилида

ўзинг
англаб англамай
нотўғри талаффуз қил

озгина ҳаяжонлан
озгина ийман
тутил

хуллас севги тилида
сўзлаётганингга
ишонтир

4
Тўлқинлар юзасида
хат солинган шиша
хатдан,
тўлқинлардан,
ўзидан бехабар
сузиб юрибди…

Хўш, сузса,
менга нима?

Ҳеч тушунмайман!

Бир одам

1
Бир одамни кўрдим.

Туриши ҳам,
қараши ҳам,
сукут сақлаши ҳам
ўзбекча эди.

2
Орзу ипи узилган
варракдай
ном-нишонсиз

кетгани қачонлар.

Мақсад эса
варрак эмас ҳеч.

Белкуракдай оғир,
шағалдай оғир,
кўтариб юрганинг —

қум тўла пақирдай
оғир у, билсанг.

3
У дори сотиб олиб,
сочини ўстирмоқчи,
бўйини ўстирмоқчи…

Хуллас,
нимани ўстириш
мумкин бўлса,

ўстирмоқчи.

Фақат,
ақл ўстиргани
ақли етмайди.

Қолганига эса
қўли озгина
калталик қилиб турибди.

4
Бир одамни
кўравердим,
қаерга бормай.

Ўтирарди
сигарет чекиб.

Унинг учта
мақсади бор эди —

уй,
тўй,
мошина.

Ёд

1
Мени танияпсизми?
Унда, кетинг
ёки жим!

Бу менинг
болалик жавонида
кечаётган умрим.

Сиғсангиз,
киринг.

2
Сурат чиздим,
дадамни
кутдим,

чизганимни
кўриб берса деб.

Сурат чиздим,
мақтанмоқчи эдим,
дадам эса келмади.

Мен ҳануз билмайман,
ўзи, мендан
рассом чиқармиди?

Мен ҳануз билмайман,
ўзи, дадаммиди
мен кутган одам?

3
Бу кўчадан
кимлар ўтмади!

Мастлар ўтди,
соғлар ўтди,
итлар ўтди,
қанжиқлар ўтди,
Сездириб — сездирмай,
каламушлар ўтди,
каналар ўтди…

Биз неча бор ўтдик!

Кўча — сабил,
тўзиб
битмади.

4
Шунданмикин,
бу ерда қолган
фақатгина кўча
қадрдон.

Шунданмикин,
унинг ярали
кўксини авайлаб босаман.

Фақатгина унинг юзига
ғазаб билан
тупурмайман!

Фақат
уни қадрлайман.

5
Кафтимдан сув ичган,
кейин эса
сўйиб, ейилган
кийик кўзларидай
беғубор болалик.

Дадам келганида,
хурсандлигимдан
шудгорга итқиганим,
йиғиб юрганларим —
қанд қоғозлардай
изсиз кетган бойлик.

Олти ёшга тўлганда,
мактабга борарканман деб,
ўзимни катталардек
тутишга уриниб
тушган суратимдай
хира тортган дунё.

Ҳаллослаб югурганча
ўтди — кетди
ўша кўчадан.

6
Мени танияпсизми?
Сиғсангиз,
киринг.

Мен эса
сиғмайман бу
жавонга энди.

Денгиз ҳақида

1
Еллар бош ургандек елканга
бир лаҳзабош қўйсам елкангга.

2
Мен, қанчалар яқин бормай,
денгизга оёғим ҳали етмади.

3
Денгиз деса, чағалай ёдимга тушар.
Дарё кезиб, овунаман чағалай билан.

4
Тирик одам ўйлагандай ўлимни
чанқоқ одам хаёл этди шўр сувни.

Кунда ва Шамол

1
Кунда
тинглаб ётар
шамол сасини.

Шамол
у ён ўтиб,
бу ён ўтиб,

қитиқлаб
қўяди
япроқчасини.

2
Ва на
бор бунда
на йўқ.

Шамол
тин олгали ҳеч
кўнгли чопмас.

Кунда эса жимдир:
«Наҳотки, ёнмаса,
ҳисобмас?!»

3
«Лабингни бос,
севгилим!
Бир бўсанг билан
ўлдир!

Биламан,
сен борсан,
фақат

менинг
кўзларим
кўрдир!»

Дўст

Сенинг қўлларинг қани?
Лабимга қистирилган тамакини
юлқиб олиб, улоқтир!

Биласанми,
бундай яшаш
ўлдирар мени…

Улфатга

Вақт аталмиш бу майдақадам
бизни эргаштирар қаёққа?
Ғашликни қўй, эй яхши одам,
кел, бир дам берайлик оёққа.

Ҳаммасини вақт кўрсатади,
дейишарди бизга донолар.
Кўрсатсин яхши майхонани,
деганлари рост бўлса агар.

Кел, бир «майда» гаплардан олиб,
ўтирайлик, майда-майдалаб.
Май ташисин оёғи толиб…
Дўстгинам, бу кўнгил майталаб!

Дейишарди: «Вақт — олий ҳакам!».
Майли, у бизга ҳакам бўлсин.
Кел, кўнгилни ёзайлик бир дам,
сўнгра не қилса, ўзи билсин…

Булбул

Булбул
сайрамоқчи
олмон тилида.

Асли,
ўз тилини
у буткул билмас.

Булбул
сайрамоқчи
фаранг тилида —

сайроқни
тил билан
жиловлаб бўлмас…

Булбул,
нари борса,
гапириши мумкин.

Некбинлик

Кўзларингни олиб қочасан
светофор чироқларига,
ўткинчи одамларга,
йўлни кесиб ўтаётган чўлоқ итга,
сурбет каптарларга,
қизлар кўкрагига,
соябонлар, автолар,
бўш ўриндиқларга…

Барибир қутулмайсан:
сени зимдан кузатаётган биров
бир куни ўтирган ўриндиғидан
ирғиб турар ва
сен дўконга кириб кетаётган
ёки пиёдалар ўтиш жойидан
ўтиб кетаётган пайт
орқангдан келар ва

сендан,
нари борса,
сигарет сўрар.

Ўшанда ўзингни бўш қўйиб,
«Мен чекмайман»,-
десанг бўлгани!
Ёки битта сигарет бер…

Шунинг нимаси қийин?!

Ётоқхона

1
Ҳозир
ҳонада
ҳеч ким йўқ.

У қаёққадир
кетди.

2
Сал туриб келар ва
севимли
сериалини қўйиб олиб,

ёқимсиз
кула бошлар.

3
Ҳеч ким келди…

***

1
Дунё
оғдар-тўнтар
бўлиб ётган дам

сигарет бор —
олов йўқ…

2
Дарахт
хавода муаллақ.
Ер осилиб олган.

Йўл бор —
эрк йўқ.

Вақт бор,
фақат ўйлашга.

3
Ўйлаб кўр,
кет…

Ona yurtdan uzoqda yuragi sogʻinch bilan yashayotgan Rafiq Saydulloning sogʻinch, kiyik oʻzli bolalik va dengiz nafasi kelib turgan yangi sheʼriy turkumini taqdim etamiz…

Rafiq Saydullo
SOGʻINCH, KIYIK KOʻZLI BOLALIK
VA DЕNGIZ HAQIDA SHEʼRLAR

Agripniya

1
kunlarimni qumursqalar
yeb bitirar
gʻurbat yutar
bir olis oʻlkada meni

uygʻonib ketaman
shu chogʻda
onam quchogʻida

ona bilasanmi
bir yomon tush koʻrdim

kunlarimni qumursqalar
yeb bitirarmish
gʻurbat yutarmish
olis oʻlkada meni

qoʻrqma bolam
bir oz mizgʻib ol
deb onam boshimni
silayotgan payt

uygʻonib ketaman
men yana…

2
Bilmam,
qaysi moviylikdan,
qachon quladim.

Osmon musaffo,
osmon tiniq.

Balki,
mening ilk va
soʻnggi parvozim —

kapalakday
gul bargiga
qoʻnmasman, aniq.

3
bir ikki dona
soʻz ayt
sevgi tilida

oʻzing
anglab anglamay
notoʻgʻri talaffuz qil

ozgina hayajonlan
ozgina iyman
tutil

xullas sevgi tilida
soʻzlayotganingga
ishontir

4
Toʻlqinlar yuzasida
xat solingan shisha
xatdan,
toʻlqinlardan,
oʻzidan bexabar
suzib yuribdi…

Xoʻsh, suzsa,
menga nima?

Hech tushunmayman!

Bir odam

1
Bir odamni koʻrdim.

Turishi ham,
qarashi ham,
sukut saqlashi ham
oʻzbekcha edi.

2
Orzu ipi uzilgan
varrakday
nom-nishonsiz

ketgani qachonlar.

Maqsad esa
varrak emas hech.

Belkurakday ogʻir,
shagʻalday ogʻir,
koʻtarib yurganing —

qum toʻla paqirday
ogʻir u, bilsang.

3
U dori sotib olib,
sochini oʻstirmoqchi,
boʻyini oʻstirmoqchi…

Xullas,
nimani oʻstirish
mumkin boʻlsa,

oʻstirmoqchi.

Faqat,
aql oʻstirgani
aqli yetmaydi.

Qolganiga esa
qoʻli ozgina
kaltalik qilib turibdi.

4
Bir odamni
koʻraverdim,
qayerga bormay.

Oʻtirardi
sigaret chekib.

Uning uchta
maqsadi bor edi —

uy,
toʻy,
moshina.

Yod

1
Meni taniyapsizmi?
Unda, keting
yoki jim!

Bu mening
bolalik javonida
kechayotgan umrim.

Sigʻsangiz,
kiring.

2
Surat chizdim,
dadamni
kutdim,

chizganimni
koʻrib bersa deb.

Surat chizdim,
maqtanmoqchi edim,
dadam esa kelmadi.

Men hanuz bilmayman,
oʻzi, mendan
rassom chiqarmidi?

Men hanuz bilmayman,
oʻzi, dadammidi
men kutgan odam?

3
Bu koʻchadan
kimlar oʻtmadi!

Mastlar oʻtdi,
sogʻlar oʻtdi,
itlar oʻtdi,
qanjiqlar oʻtdi,
Sezdirib — sezdirmay,
kalamushlar oʻtdi,
kanalar oʻtdi…

Biz necha bor oʻtdik!

Koʻcha — sabil,
toʻzib
bitmadi.

4
Shundanmikin,
bu yerda qolgan
faqatgina koʻcha
qadrdon.

Shundanmikin,
uning yarali
koʻksini avaylab bosaman.

Faqatgina uning yuziga
gʻazab bilan
tupurmayman!

Faqat
uni qadrlayman.

5
Kaftimdan suv ichgan,
keyin esa
soʻyib, yeyilgan
kiyik koʻzlariday
begʻubor bolalik.

Dadam kelganida,
xursandligimdan
shudgorga itqiganim,
yigʻib yurganlarim —
qand qogʻozlarday
izsiz ketgan boylik.

Olti yoshga toʻlganda,
maktabga borarkanman deb,
oʻzimni kattalardek
tutishga urinib
tushgan suratimday
xira tortgan dunyo.

Halloslab yugurgancha
oʻtdi — ketdi
oʻsha koʻchadan.

6
Meni taniyapsizmi?
Sigʻsangiz,
kiring.

Men esa
sigʻmayman bu
javonga endi.

Dengiz haqida

1
Yellar bosh urgandek yelkanga
bir lahzabosh qoʻysam yelkangga.

2
Men, qanchalar yaqin bormay,
dengizga oyogʻim hali yetmadi.

3
Dengiz desa, chagʻalay yodimga tushar.
Daryo kezib, ovunaman chagʻalay bilan.

4
Tirik odam oʻylaganday oʻlimni
chanqoq odam xayol etdi shoʻr suvni.

Kunda va Shamol

1
Kunda
tinglab yotar
shamol sasini.

Shamol
u yon oʻtib,
bu yon oʻtib,

qitiqlab
qoʻyadi
yaproqchasini.

2
Va na
bor bunda
na yoʻq.

Shamol
tin olgali hech
koʻngli chopmas.

Kunda esa jimdir:
«Nahotki, yonmasa,
hisobmas?!»

3
«Labingni bos,
sevgilim!
Bir boʻsang bilan
oʻldir!

Bilaman,
sen borsan,
faqat

mening
koʻzlarim
koʻrdir!»

Doʻst

Sening qoʻllaring qani?
Labimga qistirilgan tamakini
yulqib olib, uloqtir!

Bilasanmi,
bunday yashash
oʻldirar meni…

Ulfatga

Vaqt atalmish bu maydaqadam
bizni ergashtirar qayoqqa?
Gʻashlikni qoʻy, ey yaxshi odam,
kel, bir dam beraylik oyoqqa.

Hammasini vaqt koʻrsatadi,
deyishardi bizga donolar.
Koʻrsatsin yaxshi mayxonani,
deganlari rost boʻlsa agar.

Kel, bir “mayda” gaplardan olib,
oʻtiraylik, mayda-maydalab.
May tashisin oyogʻi tolib…
Doʻstginam, bu koʻngil maytalab!

Deyishardi: “Vaqt — oliy hakam!”.
Mayli, u bizga hakam boʻlsin.
Kel, koʻngilni yozaylik bir dam,
soʻngra ne qilsa, oʻzi bilsin…

Bulbul

Bulbul
sayramoqchi
olmon tilida.

Asli,
oʻz tilini
u butkul bilmas.

Bulbul
sayramoqchi
farang tilida —

sayroqni
til bilan
jilovlab boʻlmas…

Bulbul,
nari borsa,
gapirishi mumkin.

Nekbinlik

Koʻzlaringni olib qochasan
svetofor chiroqlariga,
oʻtkinchi odamlarga,
yoʻlni kesib oʻtayotgan choʻloq itga,
surbet kaptarlarga,
qizlar koʻkragiga,
soyabonlar, avtolar,
boʻsh oʻrindiqlarga…

Baribir qutulmaysan:
seni zimdan kuzatayotgan birov
bir kuni oʻtirgan oʻrindigʻidan
irgʻib turar va
sen doʻkonga kirib ketayotgan
yoki piyodalar oʻtish joyidan
oʻtib ketayotgan payt
orqangdan kelar va

sendan,
nari borsa,
sigaret soʻrar.

Oʻshanda oʻzingni boʻsh qoʻyib,
“Men chekmayman”,-
desang boʻlgani!
Yoki bitta sigaret ber…

Shuning nimasi qiyin?!

Yotoqxona

1
Hozir
honada
hech kim yoʻq.
U qayoqqadir
ketdi.

2
Sal turib kelar va
sevimli
serialini qoʻyib olib,
yoqimsiz
kula boshlar.

3
Hech kim keldi…

***

1
Dunyo
ogʻdar-toʻntar
boʻlib yotgan dam
sigaret bor —
olov yoʻq…

2
Daraxt
xavoda muallaq.
Yer osilib olgan.
Yoʻl bor —
erk yoʻq.
Vaqt bor,
faqat oʻylashga.

3
Oʻylab koʻr,
ket…