Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
Улуғ аждодларимиз Амир Темур таваллудининг 680 ва Мирзо Улуғбек таваллудининг 625 йиллиги олдиданАзиз ёш китобхон дўстим, Сизга Амир Темур ва Мирзо Улуғбек ҳақида ҳикоя бошлашдан аввал асардаги воқеалар кечган жўғрофий ҳудуд, тарихий давр ва шахслар хусусида қисқача сўзлаб бермоқчиман. Davomini o'qish
“Ўз даврининг Батлимуси” деб танилган Али Қушчининг тўлиқ номи Алоуддин Али ибн Муҳаммад ал-Қушчи бўлиб, у Самарқандда туғилиб ўсган ва XV асрда илмий фаолият кўрсатган математик ва астрономлардандир. Davomini o'qish
Соҳибқирон Амир Темур таваллудининг 682 йиллиги олдиданСоҳибқирон фахр билан айтар эканки: “Менинг бир боғим борки, у Бухородан Самарқандгачадир”. Яна айтар эканларки: “Шоҳ бўлсанг-да, боғ ярат, гадо бўлсанг-да боғ ярат, бир куни мевасидан тотарсан”. Davomini o'qish
Мен Самарқанд яқинидаги (ҳозир деярли шаҳарга қўшилиб кетган) қишлоқларнинг бири — Чордарада туғилганман .. Мана шу қишлоқда она тарафдан бўлган бобом Вафохўжа Махсумнинг дала ҳовлиси — қўрғони бўлган. Бобомнинг шаҳардаги бобомерос ҳовлиси Регистон майдонининг рўпарасида — ичкарроқда жойлашган Ҳовузи сангин гузарида пишиқ ғиштдан тикланган икки қаватли иморатдан иборат бўлиб ҳозиргача сақланиб қолган. Davomini o'qish
Буюк ватандошимиз Мирзо Улуғбек таваллуд топган кун олдидан (22 март) Мирзо Улуғбек астрономия мактаби вакилларининг тадқиқотлари натижаси бўлган буюк мерос — «Зижи жадиди Кўрагоний»дан кейинги юз йиллар мобайнида фақат Шарқ эмас, балки Ғарб мамлакатлари кўпгина йирик расадхоналарининг олимлари дастурул-амал сифатида кенг фойдаландилар. Davomini o'qish
Devletlerin yaşadığı siyasi ve sosyal değişimler şüphesiz ki ait olduğu toplumu yansıtan edebiyatı doğrudan ilgilendirir. Bu değişimlerin yansımalarını Özbek edebiyatında tarihe bakışın yeni bir boyut kazanması noktasında görüyoruz. Bağımsızlık dönemi Özbek edebiyatı sanatçıları milli kaynaklardan yararlanma, tarihe yön vermiş isimler hakkında yazma eğilimindedirler. Bu akımın en önemli isimlerinden biri Özbek şair, yazar, gazeteci ve senarist Hurşid Devran’dır. Yayımlanan eserlerinde başta “Emir Timur” olmak üzere, “Uluğ Bey”, “Ali Şir Nevai”, “Bibihanım”, “Şeyh Kübra” gibi tarihi şahsiyetlere yer vermiştir. Davomini o'qish
25 октабр — Aтоқли шоир Мақсуд Шайхзода таваллуд топган кунЎзбек адабиётининг буюк намояндалари – Ғафур Ғулом ва Ойбек каби оташнафас санъаткорлар сафида ижод қилган Мақсуд Шайхзода зуваласи шеърият шуъласи билан ёрилган куйчи эди. Унинг асарларида буюк инқилобий идеаллар, жўшқин ватанпарварлик туйғулари, чинакам ижодий ҳиссиётлар билан яшаган ёниқ қалбнинг гулдурос акс садоси мужассам топган (Мирзо Иброҳимов,Озарбайжон халқ ёзувчиси).
Davomini o'qish
Кузатиб бораётган бўлсангиз, сайтимиз саҳифаларида BBC Ўзбек хизмати томонидан «Зарварақлар» туркуми остида тақдим этилаётган таниқли олим Хайрулла Исматуллаев (1937–2008) нинг тарихимизга оид мақолалари билан таништириб бормоқдамиз. Аввалан, бу туркум учун радио ходимларига ташаккур айтишимиз лозим. Бугун буюк ватандошимиз Мирзо Улуғбекка бағишланган мақолани ўқишингиз мумкин. Таъкидлаб ўтишим лозимки, «Зарварақлар» туркумида тақдим этилган мақолаларнинг, хусусан, бугунги Мирзо Улуғбек ҳақидаги матннинг айрим ўринлари, энг аввало, муаллифнинг баъзида илм билан сиёсатнинг фарқлолмай қолиши менда эътироз уйғотди. Яқин кунларда бу хусусдаги мулоҳазаларим акс этган «Мирзо Улуғбек узук таққанми, тақмаганми?» номли мақоламни сайтда ўқишингиз мумкин бўлади. Davomini o'qish
Денгиз тарафлардан кўчманчи қушлар Мовароуннаҳр томонларга қараб учиб ўта бошладилар, шунда юрагимда шундай кучли бир аламли соғинч уйғондики, ўзимни қўйишга жой, беомон ҳаёллардан қутулишга имкон тополмай қолдим. “Энди буёғи нима бўлади? Қандай қилиб от минаману, қандай қилиб қиличбозлик қиламан? Она юртимни кўраманми, уни топтаб ётган ёғийлар билан жанг қила оламанму? Ёки ватандан узоқ бир чеккада хору-зор яшайманму?” – деб ўйлардим, учиб ўтаётган қушлар ортидан изтироб билан термилиб… Davomini o'qish
В 1960 году Максуд Шейхзаде написал свое главное драматическое произведение — трагедию «Мирзо Улугбек» о последних годах жизни эмира и учёного Мирзы Улугбека, жившего в Самарканде в XIV веке. Кроме этой пьесы, которую он экранизировал, создав по ней сценарий «Звезды Улугбека» (режиссёр Латиф Файзиев, 1964), поэт написал драмы — «Джалаледдин Мангуберди» (1941), о борьбе с монгольским нашествием в XIII веке, и «Абу Рейхан Бируни» (не сохранилась), об известном узбекском учёном.
Комментарий Хуршида Даврона: Фильм Латифа Файзиева очень хороший, и режиссерская работа и актерский ансамбль просто великолепны. Однако в нем отражаются ошибки той эпохи, когда создавался фильм. В этом виноват не режиссер, а учёные, консультировавшие его. Возьмем один пример: Чтобы очернить Ислам они противопоставили великого наставника Накшбандия Хoджа Ахрара ученому Улугбеку, хотя исторически они никогда не встречались в жизни. В годы правления Мирзы Улугбека Хoджа Ахрар был еще молодым и только начинал свою учебу в медресе. Davomini o'qish
Мирзо Улуғбек илмий меросининг энг асосийси, маълум ва машҳури унинг «Зиж»и бўлиб, бу асар «Зижи Улуғбек», «Зижи жадиди Гурагоний» деб ҳам аталади. «Зиж»дан ташқари унинг математик асари «Бир даража синусини аниқлаш ҳақида рисола», астрономияга оид «Рисолайи Улуғбек» (ягона нусхаси Ҳиндистонда, Алигарҳ университета кутубхонасида сақланади) ва тарихга дойр «Тарихи арбаъ улус» («Тўрт улус тарихи») асаридир.
Davomini o'qish
РЕГИСТОН АНСАМБЛИ — Самарқанднинг Регистон майдонида 3 Мадраса (Улуғбек мадрасаси, Тиллакори Мадраса, Шердор Мадраса) дан иборат меъморий мажмуа. Дастлаб Улуғбек мадрасаси (1417—20) бунёд этилиб, кейинчалик қаршисига — майдон шарқига Улуғбек хонақоҳи (1424), шим.га Мирзойи карвонсаройи, жан.га Алика Кўкалдош Жума масжиди (1430) курдирган, ёнида эса ёғочдан хотамкори услубида маcжиди Муқатта ва Абусаид мадрасаси қурилган. 15-а.нинг 20—40-й.ларида Регистон ҳашаматли меъморий ансамблга айланган. 17-а.да Самарканд ҳокими Ялангтўш Баҳодир вайрона ҳолатдаги Улуғбек хонақоҳи ўрнига Шердор Мадраса (1619—1635/36)ни, Мирзойи карвонсаройи ўрнига Тиллакори мадраса-масжиди (1646/47— 1659/ 60)ни қурдирган. Регистон ансамбли ўзининг ранг-баранг кошинкори безаклари; нақшинкори пештоқлари, улкан гумбазлари б-н Ўрта Осиё меъморлигининг ноёб ёдгорлиги ҳисобланади. Davomini o'qish