Хуршид Даврон. «Тунги боғлар». «Ёш гвардия» нашриёти.Тошкент — 1981.Муҳаррир — Тўлқин
Xurshid Davron. «Tungi bog’lar». ‘Yosh gvardiya’ nashriyoti.Toshkent — 1981.Muharrir — To’lqin

Хуршид Даврон
«ТУНГИ БОҒЛАР» КИТОБИДАН

БАЪЗАН КЎЧАДАГИ…

Баъзан кўчадаги ёғоч ўриндиқда
ёки автобусда кўриб қоламиз
қариб қолган ёлғиз аёлни.
У қўлларин тиззага қўйиб
сизга ғамгин нигоҳин ташлар.
Сиз билмайсиз,
нега бирдан
баданингиз жимирлаб кетар…

1977

МЕН ДАРАХТГА АЙЛАНДИМ ТУНДА…

Тонгда данак бағрини ёрдим,
Ниҳол бўлиб тинмай кўкардим.

Ва боғ билан шовиллаб тунда,
Ўз аксимни кўрдим осмонда.

Юлдузларни шохимга ўраб
боқдим: наво оқди ялтираб.

Капалакдай ухлади дунё,
ухламади мен каби дарё.

Мен дарахтга айландим тунда –
тонгга қараб ўсди шохларим.

1979

РЎМОЛ ЎРАБ КЎЧАГА ЧИҚДИ…

Рўмол ўраб кўчага чиқди,
рўмолини ечди кўчада
ва сочлари бирдан шовиллаб
оқиб кетди елкаларидан.

Жуда гўзал аёл эди у!
Қаландардай эргашди ҳилол.

1979

БАХТ

У шошмасдан йўлга отланди.
Деворда пашшадек ялтираб турган
михдан кулранг ёмғирпўшини
юлиб олди у ижирғаниб.
Кейин бориб итарди ҳорғин
нақшин эшик табақасини –
Эшик очилмади.
Эшик очилмади.
У қувониб кетди бу бахтдан.

1979

ЭСКИ ШАҲАР

Бибихоним даҳмаси харобасида
сўнгги бор акс этар ва сўнар қуёш.
Уйғона бошлайди кун нафасидан
мудраб ухлаб қолган қора қабртош.

Тор, қийшиқ кўчалар адашиб қолиб,
илондек ўрмалар нурафшон тунда.
Товлана бошлайди қайғуга тўлиб
“Зижи Кўрагон”нинг акси осмонда.

Мудрар сезгир қушлар бутоқлар аро,
уларнинг уйқусин бузар шамоллар
ва қайсар эшагин ниқтаб бесадо
уйга қайтаётган бозорчи чоллар.

Томга учиб тушган ёрқин бир юлдуз
куйдира бошлаган пайтда ўтларни,
мункайган чол каби қариган кундуз
Шоҳизинда томон писиб ўтарди…

Эски шаҳар ухлар, мудраган токлар
пахса деворларни маҳкам қучоқлар.
Ухлайди бохорда қовуну-ноклар,
Тушларига кириб муаттар боғлар.

Тунги сукунатда тўкилар ерга
йиллар нафасидан нам тортган шўрхок.
Боладек мўлтираб боқар шаҳарга
бир четда биқиниб олган митти боғ.

1979

ДАРАХТ

У йўлларни
олқишлар мангу,
Йўлларга бағишлар болалигини.
Унинг ҳорғин новдалари
шамолларни улғайтиради.
Одамларга берар
болаларини.
У қуёшни биринчи кўрар
ва бағрига яширар тунни.
Қуёш тик келган пайтда
ерга тушар туннинг акси.

У ўзини оловга берар,
одамларга берар оловни.

1979

ДАЛА КЕЗИБ…

Дала кезиб
Оғир ўй билан,
Тўхтаб қолдим
Ҳайратда бирдан.

Қандайдир бир
Сирли ҳаяжон
Юрагимни
Титратди шу он.

Уриларди
Димоққа бир ис –
Қулоқ солсам,
Куйларди ялпиз…

1979

ЭНГ КУЧЛИ БАҚИРИҚ…

Энг кучли бақириқ –
соқовнинг бақириғи.
Ў, қандай куч билан бақирар
қабртошлар…

Энг кучли сукунат –
на кўз сукути,
на соқов сукути, на тош сукути.
Энг даҳшатли сукунат –
шоир жим юрса…

1979

СЎЗ — ҚУШДИР…

Сўз – қушдир,
авайла қушни.
Авайла, кўксингда унга сен ин қур.
Қанотларин сила, эркала,
ўз қонингдан ичиргин қушга.

Шеър – учаётган қушга ўхшайди,
қуёшни ичади у учиб-учиб,
Шеърнинг тўрт сатри –
қафас бўлмоғи,
осмон бўлмоғи мумкин сўз учун.

1979

ОТЛАР ЙИҒЛАГАНДА…

Отлар йиғлаганда кузатганмисиз?

Узоқларга қараб йиғлар экан от,
узоқ-узоқ-узоқ йиғлар экан от,
овоз чиқармасдан йиғлар экан от.

Учиб кўрганмисиз сиз қушлар билан?

Қанотлари куйлар экан учганда қушнинг,
тумшуқлари кулар экан учганда қушнинг,
оёқлари ерни қўмсар учганда қўшнинг.

Шовиллаб турганмисиз дарахтлар каби?

Учиб кетай дер экан баҳорда дарахт,
мезонларга осиларкан кузакда дарахт,
илдизига ишонаркан қиш чоғи дарахт.

Отлар каби йиғлагим келар,
соғингим келади қуш оёғидек,
дарахтдек ишонгим келар илдизларимга…

1979

БОЛАЛИК ҲАҚИДА ШЕЪР

Ҳали унутганимча йўқ
дарахтларнинг тилини,
қушлар билан луғатсиз сўзлаша оламан –
ҳали унутганимча йўқ.
Ҳалиям ишонаман ва қайғураман
юлдуз учса тунги осмондан.
Майсаларни мажақламайман –
майсалар дарахтга айланишига
ишончимни йўқотмабман ҳали.
Ҳамон қўрқаман –
болаликда қўшнимизнинг
итидан қўрқардим,
эртак китобларим тугаб
қолишидан қўрқардим.
Бугун эса онамнинг оппоқ
сочларига боқиб
қўрқаман….

1980

ЭРИБ КЕТАР ХИРА ТУМАНЛАР…

Эриб кетар хира туманлар,
капалакдек уйғонар ялпиз.
Осмон дарё бўлиб туюлар,
ўтлар узра чопқиллайди кўз.

Қайрағочнинг гули – митти жом –
жаранглайди – таралар атир.
Ва тушларга кирар бу оқшом
майсаларни қучоқлаб адир.

Шамол елар эркин, қутуриб,
қурий бошлар томлар тўсини.
Гуллаётган олчани кўриб
деразалар очар кўксини.

Ёритганча то юрак ичин
сабза ўтлар шабнамга қонар.
Ватанини соғинмоқ учун
ер остида жангчи уйғонар.

1980

ТУН ШУНДАЙ ЗИМ-ЗИЁ…
(М.Флорианга назира)

Тун шундай
зим-зиё –
нақш олмалар
юлдуздек порлар.

Тун шундай
чуқурки –
Учган юлдуз
қудуққа тушар.

Тун шундай
ойдинки –
Келинчаклар
дарчани тўсар.

Тун шундай
сокинки –
Эшитилар
қуёш нафаси.

1980.

ШУҲРАТНИ ЁДЛАБ

Тупроққа топширдик биз жўрамизни,
оқарган юзини кўзларда асраб.
Аммо кўмолмадик дил ярамизни,
уни қўйдик оғир сўзларга ўраб.

Тош каби қотибди бизнинг дийдамиз,
ёмғир ювган тунлар ориқ юзини
қўрқмасдан эсладик сархуш пайтимиз.
Фақат эсламоқдан қўрқдик кўзини.

Бир куни…
шом эди…
айвонда туриб, —
кимдир деразани очди. Биз турдик.
ҳовлида гуллаган олчани кўриб
уни эсладигу йиғлаб юбордик.

1980

СЎНГГИ КУЗ
Мезон оқшомлари қуйилгач тунга,
қайғулар уйғонар кўксимда ногоҳ.
Боқаман, дарахтлар цингар осмонга,
англайман: яшамоқ оний бир нигоҳ.

Кун келар, қушларнинг тўдаси узоқ
айланар осмонда ва ўчар саси –
баҳор – ташна қушлар интилган тузоқ,
кузак – синдирилган қушлар қафаси.

Кетарлар қушчалар парвоз билан маст,
қайтарлар увиллаб қора шамоллар.
…Эркаклар қонида йиғлар мусаллас,
йиғлаб кузатади қушларни чоллар.

1980

“ЧУМОЛИ” ТУРКУМИДАН

МУҲАББАТ

Мана, бир чақмоқ қанд. Мана, қора нон,
иккига бўлиниб қўйилган улар.
Бурғоқ тўла қаҳва-яйрар ундан жон,
маъюс кузатади бизларни гуллар.

* * *

Бир чамбарак сут каби
осмонда ой
сузиб юрибди.
Ям-яшил яйловда кишнаб юрар
оппоқ бир от –
томчи сут…

1979

МЕТАМОРФОЗА

Ёш аёлни қучоқлаб олиб
йигитга айланган чол каби
Бир ҳовуч ялпизга тикилиб
айланади қизчага кампир.

1980

КУЗ

Қора ёмғир ва ёлғизлик, қоронғи чорбоғ –
ғамгин қушлар карвон бўлиб кўчиб кетади.
Ёмғир ювган дарахтлардан энг сўнгги япроқ
узилару юрак каби учиб кетади.

ЧУМОЛИ

Ўрганибман, ҳайратга солмас,
самолёту авто жамоли.
Мен ҳайратдан ютаман нафас,
кўриб қолсам сени, чумоли.

1980

ҚАЙТИШ

Хасталикда кўзлари қувватдан қолди,
мени кутавериб онамнинг кўзлари толди.
Уйга қайтсам, ўзим овоз бермагунимча
танимасдан тикилганча жилмаяр онам.

ҲАҚИҚАТ

Қанча ўрамасин кўнгли қоралар
баланд девор билан ёзнинг боғини,
бари бир бағри кенг, сахий олмалар
кўчага узатар шиғил шохини.

1980

Xurshid Davron
«TUNGI BOG’LAR» KITOBIDAN

BA’ZAN KO’CHADAGI…

Ba’zan ko’chadagi yog’och o’rindiqda
yoki avtobusda ko’rib qolamiz
qarib qolgan yolg’iz ayolni.
U qo’llarin tizzaga qo’yib
sizga g’amgin nigohin tashlar.
Siz bilmaysiz,
nega birdan
badaningiz jimirlab ketar…

1977

MEN DARAXTGA AYLANDIM TUNDA…

Tongda danak bag’rini yordim,
Nihol bo’lib tinmay ko’kardim.

Va bog’ bilan shovillab tunda,
O’z aksimni ko’rdim osmonda.

Yulduzlarni shoximga o’rab
boqdim: navo oqdi yaltirab.

Kapalakday uxladi dunyo,
uxlamadi men kabi daryo.

Men daraxtga aylandim tunda –
tongga qarab o’sdi shoxlarim.

1979

RO’MOL O’RAB KO’CHAGA CHIQDI…

Ro’mol o’rab ko’chaga chiqdi,
ro’molini yechdi ko’chada
va sochlari birdan shovillab
oqib ketdi yelkalaridan.

Juda go’zal ayol edi u!
Qalandarday ergashdi hilol.

1979

BAXT

U shoshmasdan yo’lga otlandi.
Devorda pashshadek yaltirab turgan
mixdan kulrang yomg’irpo’shini
yulib oldi u ijirg’anib.
Keyin borib itardi horg’in
naqshin eshik tabaqasini –
Eshik ochilmadi.
Eshik ochilmadi.
U quvonib ketdi bu baxtdan.

1979

ESKI SHAHAR

Bibixonim dahmasi xarobasida
so’nggi bor aks etar va so’nar quyosh.
Uyg’ona boshlaydi kun nafasidan
mudrab uxlab qolgan qora qabrtosh.

Tor, qiyshiq ko’chalar adashib qolib,
ilondek o’rmalar nurafshon tunda.
Tovlana boshlaydi qayg’uga to’lib
“Ziji Ko’ragon”ning aksi osmonda.

Mudrar sezgir qushlar butoqlar aro,
ularning uyqusin buzar shamollar
va qaysar eshagin niqtab besado
uyga qaytayotgan bozorchi chollar.

Tomga uchib tushgan yorqin bir yulduz
kuydira boshlagan paytda o’tlarni,
munkaygan chol kabi qarigan kunduz
Shohizinda tomon pisib o’tardi…

Eski shahar uxlar, mudragan toklar
paxsa devorlarni mahkam quchoqlar.
Uxlaydi boxorda qovunu-noklar,
Tushlariga kirib muattar bog’lar.

Tungi sukunatda to’kilar yerga
yillar nafasidan nam tortgan sho’rxok.
Boladek mo’ltirab boqar shaharga
bir chetda biqinib olgan mitti bog’.

1979

DARAXT

U yo’llarni
olqishlar mangu,
Yo’llarga bag’ishlar bolaligini.
Uning horg’in novdalari
shamollarni ulg’aytiradi.
Odamlarga berar
bolalarini.
U quyoshni birinchi ko’rar
va bag’riga yashirar tunni.
Quyosh tik kelgan paytda
yerga tushar tunning aksi.

U o’zini olovga berar,
odamlarga berar olovni.

1979

DALA KEZIB…

Dala kezib
Og’ir o’y bilan,
To’xtab qoldim
Hayratda birdan.

Qandaydir bir
Sirli hayajon
Yuragimni
Titratdi shu on.

Urilardi
Dimoqqa bir is –
Quloq solsam,
Kuylardi yalpiz…

1979

ENG KUCHLI BAQIRIQ…

Eng kuchli baqiriq –
soqovning baqirig’i.
O’, qanday kuch bilan baqirar
qabrtoshlar…

Eng kuchli sukunat –
na ko’z sukuti,
na soqov sukuti, na tosh sukuti.
Eng dahshatli sukunat –
shoir jim yursa…

1979

SO’Z — QUSHDIR…

So’z – qushdir,
avayla qushni.
Avayla, ko’ksingda unga sen in qur.
Qanotlarin sila, erkala,
o’z qoningdan ichirgin qushga.

She’r – uchayotgan qushga o’xshaydi,
quyoshni ichadi u uchib-uchib,
She’rning to’rt satri –
qafas bo’lmog’i,
osmon bo’lmog’i mumkin so’z uchun.

1979

OTLAR YIG’LAGANDA…

Otlar yig’laganda kuzatganmisiz?

Uzoqlarga qarab yig’lar ekan ot,
uzoq-uzoq-uzoq yig’lar ekan ot,
ovoz chiqarmasdan yig’lar ekan ot.

Uchib ko’rganmisiz siz qushlar bilan?

Qanotlari kuylar ekan uchganda qushning,
tumshuqlari kular ekan uchganda qushning,
oyoqlari yerni qo’msar uchganda qo’shning.

Shovillab turganmisiz daraxtlar kabi?

Uchib ketay der ekan bahorda daraxt,
mezonlarga osilarkan kuzakda daraxt,
ildiziga ishonarkan qish chog’i daraxt.

Otlar kabi yig’lagim kelar,
sog’ingim keladi qush oyog’idek,
daraxtdek ishongim kelar ildizlarimga…

1979

BOLALIK HAQIDA SHE’R

Hali unutganimcha yo’q
daraxtlarning tilini,
qushlar bilan lug’atsiz so’zlasha olaman –
hali unutganimcha yo’q.
Haliyam ishonaman va qayg’uraman
yulduz uchsa tungi osmondan.
Maysalarni majaqlamayman –
maysalar daraxtga aylanishiga
ishonchimni yo’qotmabman hali.
Hamon qo’rqaman –
bolalikda qo’shnimizning
itidan qo’rqardim,
ertak kitoblarim tugab
qolishidan qo’rqardim.
Bugun esa onamning oppoq
sochlariga boqib
qo’rqaman….

1980

ERIB KETAR XIRA TUMANLAR…

Erib ketar xira tumanlar,
kapalakdek uyg’onar yalpiz.
Osmon daryo bo’lib tuyular,
o’tlar uzra chopqillaydi ko’z.

Qayrag’ochning guli – mitti jom –
jaranglaydi – taralar atir.
Va tushlarga kirar bu oqshom
maysalarni quchoqlab adir.

Shamol yelar erkin, quturib,
quriy boshlar tomlar to’sini.
Gullayotgan olchani ko’rib
derazalar ochar ko’ksini.

Yoritgancha to yurak ichin
sabza o’tlar shabnamga qonar.
Vatanini sog’inmoq uchun
yer ostida jangchi uyg’onar.

1980

TUN SHUNDAY ZIM-ZIYO…
(M.Florianga nazira)

Tun shunday
zim-ziyo –
naqsh olmalar
yulduzdek porlar.

Tun shunday
chuqurki –
Uchgan yulduz
quduqqa tushar.

Tun shunday
oydinki –
Kelinchaklar
darchani to’sar.

Tun shunday
sokinki –
Eshitilar
quyosh nafasi.

1980.

SHUHRATNI YODLAB

Tuproqqa topshirdik biz jo’ramizni,
oqargan yuzini ko’zlarda asrab.
Ammo ko’molmadik dil yaramizni,
uni qo’ydik og’ir so’zlarga o’rab.

Tosh kabi qotibdi bizning diydamiz,
yomg’ir yuvgan tunlar oriq yuzini
qo’rqmasdan esladik sarxush paytimiz.
Faqat eslamoqdan qo’rqdik ko’zini.

Bir kuni…
shom edi…
ayvonda turib, —
kimdir derazani ochdi. Biz turdik.
hovlida gullagan olchani ko’rib
uni esladigu yig’lab yubordik.

1980

SO’NGGI KUZ
Mezon oqshomlari quyilgach tunga,
qayg’ular uyg’onar ko’ksimda nogoh.
Boqaman, daraxtlar singar osmonga,
anglayman: yashamoq oniy bir nigoh.

Kun kelar, qushlarning to’dasi uzoq
aylanar osmonda va o’char sasi –
bahor – tashna qushlar intilgan tuzoq,
kuzak – sindirilgan qushlar qafasi.

Ketarlar qushchalar parvoz bilan mast,
qaytarlar uvillab qora shamollar.
…Erkaklar qonida yig’lar musallas,
yig’lab kuzatadi qushlarni chollar.

1980

“CHUMOLI” TURKUMIDAN

MUHABBAT

Mana, bir chaqmoq qand. Mana, qora non,
ikkiga bo’linib qo’yilgan ular.
Burg’oq to’la qahva-yayrar undan jon,
ma’yus kuzatadi bizlarni gullar.

* * *

Bir chambarak sut kabi
osmonda oy
suzib yuribdi.
Yam-yashil yaylovda kishnab yurar
oppoq bir ot –
tomchi sut…

1979

METAMORFOZA

Yosh ayolni quchoqlab olib
yigitga aylangan chol kabi
Bir hovuch yalpizga tikilib
aylanadi qizchaga kampir.

1980

KUZ

Qora yomg’ir va yolg’izlik, qorong’i chorbog’ –
g’amgin qushlar karvon bo’lib ko’chib ketadi.
Yomg’ir yuvgan daraxtlardan eng so’nggi yaproq
uzilaru yurak kabi uchib ketadi.

CHUMOLI

O’rganibman, hayratga solmas,
samolyotu avto jamoli.
Men hayratdan yutaman nafas,
ko’rib qolsam seni, chumoli.

1980

QAYTISH

Xastalikda ko’zlari quvvatdan qoldi,
meni kutaverib onamning ko’zlari toldi.
Uyga qaytsam, o’zim ovoz bermagunimcha
tanimasdan tikilgancha jilmayar onam.

HAQIQAT

Qancha o’ramasin ko’ngli qoralar
baland devor bilan yozning bog’ini,
bari bir bag’ri keng, saxiy olmalar
ko’chaga uzatar shig’il shoxini.

1980

Xurshid Davron. Tungi bog’lar — 1983.pdf by Khurshid Davron on Scribd