Қадам Сайид Мурод билан тенгдош,  адабиётга бирин-кетин  кириб келган эдик. Йиллар ўтиб, қўшни бўлиб бир неча йил ёнма-ён яшадик. Бир-биримиздан ёмонлик кўрмадик.

Ёш шоирнинг биринчи тўпламларига ўша даврнинг  «муқбилтошотар»ларидан  бўлмиш Сафо Очил кўзларининг тошларини ғажирлатганда (Рауф ака таъбири) Озод Шарафиддинов Қадамни ҳимоя қилди. 

Радиода ишлагани учунми, кўпроқ қўшиқ ёзиш билан шуғулланди. Қадамнинг шеърларини қўшиқ қилиб айтмаган хонанда йўқ эди ўша   пайтларда. Отажон Худойшукуров, Камолиддин Раҳимов, Нуриддин Ҳамроқулов, Ортиқ Отажонов, Охунжон Мадалиев, Султонпошша Ўдаева, Юлдуз Абдуллаева ва яна…яна…

Мендан кўра Усмон Азим ва Муҳаммад Раҳмонга яқин эди. Чунки улар ёшликда радиода бирга ишлашган, бир-бирларининг  сирларини билишарди.

Мустақиллик арафасида Ёзувчилар уюшмаси томонидан уй тақсимланганда болаларимиз билан сиғмай қолган уйларимизни топшириш эвазига янги уй беришди. Кейин маълум бўлдики, мен билан Қадаму яна 2 кишидан бошқа бирон зот эски уйини топширмабди,эски уйларини ҳам сақлаб қолишибди,янги уйли ҳам бўлишибди. Баъзилари ҳатто » Ўзи менга квартира керак ҳам эмасди, бергандан кейин ноилож олдим» деб керилиб юришди. Ҳолбуки,Қадамнинг 3 ўғли бирин-кетин бўй чўзиб келаётган эди,у эски уйини топширмаса ҳам бўларди. Аммо, тўғрилиги учун, поклиги учун уйини топширди. Янги уйга кўчиб келиб,4-5 йил ўтар ўтмай яна қисилиб яшашга мажбур бўлди.

Бизнес билан шуғулланди. Шоирдан «фирибгар» чиқармиди. Топган-тутганини янги орттирган дўстларини меҳмон қилишга сарфларди. Қўшни эмасманми, меҳмон келса,мениям чақирарди. «Хуршид, ҳаммаси зўр бўлади! — дерди ишонч билан, — ҳали мен сизгаям ҳовли қуриб бераман».

Қадам кўнгли очиқ инсон эди. Катта гапирарди. Сиздан битта ғишт сўраса, «Эртага бир машина олиб келиб тўкиб қўяман» — деб гапирарди.

Уч ўғли кўз ўнгимда азамат йигитларга айланди. Бир хатоси туфайли неча йил бола-чақасидан узоқда,тўрт девор ичида яшади. У ёқдан сочлари оқариб, кўзида мунг билан қайтди,аммо, сир бой бермай, ҳеч нима бўлмагандек, яшашга уринди. Яна бизнес қилмоқчи бўлди. Шу мақсадда биз билан ҳамсоя уйини сотиб, арзонроқ жой сотиб олди. Чунки,ноилож эди. Болалари улғайган,ҳаммасини уйли-жойли қилиши керак эди.

Ўша тўрт девор ичида  сақланган пайтлари қўшничилик ҳақи ҳурмати оиласига қўлимдан келган ёрдамни аямаганман. Қайтиб келгач, Қадам чин дилдан миннатдор бўлди. Ҳатто уйини сотмоқчи бўлгандаям энг аввал менинг олдимга чиқиб «Шу уйни сиз олинг, ҳозир борини берсангиз бас,етмаганини топганингизда берасиз!» деди. Гарчи мен ўшанда фарзандларимдан бирига уй олиш учун пул тўплаб юрган бўлсам ҳам биродаримнинг ноиложликдан сотаётган уйини сотиб олишдан уялдим.

Бошқа жойга кўчганидан кейин 2-3 бор ишхонамга келди,суҳбатлашиб ўтирдик. Янги ёзган шеърларини ўқиб берди. «Ёзаяпман,дўстим,ёзаяпман» деб мақтанди. Сўнгги 2 ичида йил уни кўрмадим.

Бугун эса тушдан кейин унинг вафот этганини эшитиб, юрагим эзилди.

Яратган раҳматига олсин,Қадам дўстим!

ҚАДАМ САЙИД МУРОД
ШЕЪРЛАРИДАН НАМУНАЛАР

МАШРАБУ МАНСУР…

Ёр билиб номус, имону орни,
Комили Ҳақ бўл, Холиқи борни,
Бошинга сочмай замона хорни,
Бўйнига сол бу бузуқ бозорни,
Машрабу Мансур осилган дорни.

Эй кўнгил, ўзни кўмгил пойига,
Кўр, қаро кўзни кўмгил пойига,
«Ман» деган сўзни кўмгил пойига,
Бор дала-тузни кўмгил пойига,
Машрабу Мансур осилган дорни.

Ким азиз даври даврон истасин,
Бир буюк орзу-армон истасин,
Ҳар нафас, дамда, ҳар он истасин,
Чўпидан дардга дармон истасин,
Машрабу Мансур осилган дорни.

Дўст демас дилни янчингиз, дўстлар,
Энг улуғ роҳат — ранжингиз, дўстлар,
Зевару зар, дур, ганжингиз, дўстлар,
Ҳар мўйга минг бор санчингиз, дўстлар,
Машрабу Мансур осилган дорни.

Мулки имондан иборат дор бу,
Кўзга сурт дўст, бу ягона ёр бу,
Ҳар замонга ҳар замон даркор бу,
Аҳли элга айт Қадам, туммор бу,
Машрабу Мансур осилган дорни…

ПЕШОНАНГ ЕРГА ТЕГМАСА

Бошинг фалакка етса ҳам,
Кошонанг ерга тегмаса,
Ложарамсан,
Сан ложарам,
Пешонанг ерга тегмаса.

Минбар, меҳроб, тавофинг на,
Бир кун бўлар жавобинг на,
Гувоҳинг на,
Савобинг на,
Пешонанг ерга тегмаса.

Кунда беш бор хирожинг йўқ,
Жойнамозинг-меърожинг йўқ,
Чоранг йўқдир,
Иложинг йўқ,
Пешонанг ерга тегмаса.

Байраминг на, тўйинг сани,
Қурбонлигинг, қўйинг сани,
Ранги-рўйинг,
Бўйинг сани,
Пешонанг ерга тегмаса.

Кайфи-сафо, кибру-ҳаво,
Каъбадин айлар мосуво,
Номарди —
Дарди бедаво —
Пешонанг ерга тегмаса.

Кунинг-гумроҳ, тунинг-гумроҳ,
Соғу сўлинг шайтони роҳ,
Шоир Қадам,
Бўлгин огоҳ,
Пешонанг ерга тегмаса…

ШУКР АЙЛАСАНГ…

Шукр айласанг шукрингда Ҳақ,
Гумон қилсанг —гумонингда.
Энг аввало кўнглингга боқ,
Дилингда на забонингда.

Хайр-хушдир, оқибат-хуш,
Танинг—тупроқ, жонинг бир қуш.
Икки қўлинг, ёқангдир бўш,
Камолингдир тавонингда.

Тилда дуо, тилак бўлар,
Номус-имон-юрак бўлар,
Пойи патак-фалак бўлар,
Ҳар бир замон, замонингда.

Гар насибанг алингдадир,
Дини ислом элингдадир,
Дори Мансур дилингдадир,
Толеинг тўрт томонингда.

Шоир Қадам, ботининг ҳам,
Бир қараб қўй, зоҳиринг ҳам,
Аввалинг ҳам,
Охиринг ҳам,
Роҳи чоҳинг имонингда…

БИЛАМАН

Сиз бир қаро кўзим, биламан,
Етмас сизга сўзим, биламан,
Бўғзимдаги —
Наврўзи бўзни —
Бир Худо, бир ўзим биламан.

Баланд тоғлар паст бўлган тунни,
Нор туялар маст бўлган тунни,
Кўнгли ярим,
Бағри бутунни,
Бир Худо, бир ўзим биламан.

Қалам билан чизилган қошлар,
Оқ сийнага ботмаган бошлар,
Қайдан билсин
Кесаклар, тошлар,
Бир Худо, бир ўзим биламан.

Лаб учида йиғлаб, кулишни,
Одамларга ўхшаб юришни,
Отабекни,
Зайнаб, Кумушни,
Бир Худо, бир ўзим биламан.

Сабрим сабил, саробим кабир,
Сирот, сўроқ, жавобим жабир,
Ободим на,
Харобим надир,
Бир Худо, бир ўзим биламан…

ЖОНИМ, МЕН ҲАМ ҒАНИМАТМАН

Баҳор ўтар, ёз ўтади,
Турна ўтар, ғоз ўтади,
Суҳбат ўтар, соз ўтади,
Жоним, мен ҳам ғаниматман.

Ҳар бир нафас, дам саноқда,
Ҳар на ортиқ, кам саноқда,
Шодлик, қувонч, ғам саноқда,
Жоним, мен ҳам ғаниматман.

Боғларинг кўрки омонат,
Оҳ-нола, кулги омонат,
Бу дунё мулки омонат,
Жоним, мен ҳам ғаниматман.

Тоғу тошлар зарра, чангдир,
Бир «уф» деса, ғубор-рангдир,
Бугун мани ҳолим тангдир,
Жоним, мен ҳам ғаниматман.

Қарз эрур тан, жон эрур қарз,
Бу не гийна, бу не араз,
Бир жисмимда минг битта дарз,
Жоним, мен ҳам ғаниматман.

Дийдорлашмоқ дами бу дам,
Ҳижрон нега, дарди ситам,
Ғаниматман ахир мен ҳам,
Ахир мен ҳам ғаниматман…

КЎНГИЛ

Йиллар тўлиб,
Тўлмас кўнгил,
Бу кунларга кўнмас кўнгил,
Гул-ғунчадек хазон бўлмас,
Бир шам каби сўнмас кўнгил.

Бир ён баҳор, бир ёнда ёз,
Тўй-томоша, суҳбату соз.
Ман на қилай,
Иложим на,
Ўнгу чап, соғ-сўлмас, кўнгил.

Сувга айтсам туш эмас у,
Бир тош отсам, қуш эмас у,
Дасти дароз,
Ё дасти по —
Бир силтасам, қўлмас кўнгил.

Сабир сароб аро кўприк,
Қоқилмайди, қоқмас киприк.
Тақдир надир,
Толе нима,
Пешонамдан кўрмас кўнгил.

Ложарам тан,
Жон талабда,
Афтода рафтор тарафда,
Билдим, Қадам, мен ўлмайин
Энди ўзи ўлмас кўнгил…

Шеърлар «Ёшлик» журналидан олинди.

Qadam Sayid Murod bilan tengdosh, adabiyotga birin-ketin kirib kelgan edik. Yillar o‘tib, qo‘shni bo‘lib bir necha yil yonma-yon yashadik. Bir-birimizdan yomonlik ko‘rmadik.

Yosh shoirning birinchi to‘plamlariga o‘sha davrning “muqbiltoshotar”laridan bo‘lmish Safo Ochil ko‘zlarining toshlarini g‘ajirlatganda (Rauf aka ta’biri) Ozod Sharafiddinov Qadamni himoya qildi.

Radioda ishlagani uchunmi, ko‘proq qo‘shiq yozish bilan shug‘ullandi. Qadamning she’rlarini qo‘shiq qilib aytmagan xonanda yo‘q edi o‘sha paytlarda. Otajon Xudoyshukurov, Kamoliddin Rahimov, Nuriddin Hamroqulov, Ortiq Otajonov, Oxunjon Madaliyev, Sultonposhsha O‘dayeva, Yulduz Abdullayeva va yana…yana…

Mendan ko‘ra Usmon Azim va Muhammad Rahmonga yaqin edi. Chunki ular yoshlikda radioda birga ishlashgan, bir-birlarining sirlarini bilishardi.

Mustaqillik arafasida Yozuvchilar uyushmasi tomonidan uy taqsimlanganda bolalarimiz bilan sig‘may qolgan uylarimizni topshirish evaziga yangi uy berishdi. Keyin ma’lum bo‘ldiki, men bilan Qadamu yana 2 kishidan boshqa biron zot eski uyini topshirmabdi,eski uylarini ham saqlab qolishibdi,yangi uyli ham bo‘lishibdi. Ba’zilari hatto “ O‘zi menga kvartira kerak ham emasdi, bergandan keyin noiloj oldim” deb kerilib yurishdi. Holbuki,Qadamning 3 o‘g‘li birin-ketin bo‘y cho‘zib kelayotgan edi,u eski uyini topshirmasa ham bo‘lardi. Ammo, to‘g‘riligi uchun, pokligi uchun uyini topshirdi. Yangi uyga ko‘chib kelib,4-5 yil o‘tar o‘tmay yana qisilib yashashga majbur bo‘ldi.

Biznes bilan shug‘ullandi. Shoirdan “firibgar” chiqarmidi. Topgan-tutganini yangi orttirgan do‘stlarini mehmon qilishga sarflardi. Qo‘shni emasmanmi, mehmon kelsa,meniyam chaqirardi. “Xurshid, hammasi zo‘r bo‘ladi! — derdi ishonch bilan, — hali men sizgayam hovli qurib beraman”.

Qadam ko‘ngli ochiq inson edi. Katta gapirardi. Sizdan bitta g‘isht so‘rasa, “Ertaga bir mashina olib kelib to‘kib qo‘yaman” — deb gapirardi.

Uch o‘g‘li ko‘z o‘ngimda azamat yigitlarga aylandi. Bir xatosi tufayli necha yil bola-chaqasidan uzoqda,to‘rt devor ichida yashadi. U yoqdan sochlari oqarib, ko‘zida mung bilan qaytdi,ammo, sir boy bermay, hech nima bo‘lmagandek, yashashga urindi. Yana biznes qilmoqchi bo‘ldi. Shu maqsadda biz bilan hamsoya uyini sotib, arzonroq joy sotib oldi. Chunki,noiloj edi. Bolalari ulg‘aygan,hammasini uyli-joyli qilishi kerak edi.

O‘sha to‘rt devor ichida saqlangan paytlari qo‘shnichilik haqi hurmati oilasiga qo‘limdan kelgan yordamni ayamaganman. Qaytib kelgach, Qadam chin dildan minnatdor bo‘ldi. Hatto uyini sotmoqchi bo‘lgandayam eng avval mening oldimga chiqib “Shu uyni siz oling, hozir borini bersangiz bas,yetmaganini topganingizda berasiz!” dedi. Garchi men o‘shanda farzandlarimdan biriga uy olish uchun pul to‘plab yurgan bo‘lsam ham birodarimning noilojlikdan sotayotgan uyini sotib olishdan uyaldim.

Boshqa joyga ko‘chganidan keyin 2-3 bor ishxonamga keldi,suhbatlashib o‘tirdik. Yangi yozgan she’rlarini o‘qib berdi. “Yozayapman,do‘stim,yozayapman” deb maqtandi. So‘nggi 2 ichida yil uni ko‘rmadim.

Bugun esa tushdan keyin uning vafot etganini eshitib, yuragim ezildi.

Yaratgan rahmatiga olsin,Qadam do‘stim!

QADAM SAYID MUROD
SHE’RLARIDAN NAMUNALAR

MASHRABU MANSUR…

Yor bilib nomus, imonu orni,
Komili Haq bo‘l, Xoliqi borni,
Boshinga sochmay zamona xorni,
Bo‘yniga sol bu buzuq bozorni,
Mashrabu Mansur osilgan dorni.

Ey ko‘ngil, o‘zni ko‘mgil poyiga,
Ko‘r, qaro ko‘zni ko‘mgil poyiga,
“Man” degan so‘zni ko‘mgil poyiga,
Bor dala-tuzni ko‘mgil poyiga,
Mashrabu Mansur osilgan dorni.

Kim aziz davri davron istasin,
Bir buyuk orzu-armon istasin,
Har nafas, damda, har on istasin,
Cho‘pidan dardga darmon istasin,
Mashrabu Mansur osilgan dorni.

Do‘st demas dilni yanchingiz, do‘stlar,
Eng ulug‘ rohat — ranjingiz, do‘stlar,
Zevaru zar, dur, ganjingiz, do‘stlar,
Har mo‘yga ming bor sanchingiz, do‘stlar,
Mashrabu Mansur osilgan dorni.

Mulki imondan iborat dor bu,
Ko‘zga surt do‘st, bu yagona yor bu,
Har zamonga har zamon darkor bu,
Ahli elga ayt Qadam, tummor bu,
Mashrabu Mansur osilgan dorni…

PЕSHONANG YERGA TЕGMASA

Boshing falakka yetsa ham,
Koshonang yerga tegmasa,
Lojaramsan,
San lojaram,
Peshonang yerga tegmasa.

Minbar, mehrob, tavofing na,
Bir kun bo‘lar javobing na,
Guvohing na,
Savobing na,
Peshonang yerga tegmasa.

Kunda besh bor xirojing yo‘q,
Joynamozing-me’rojing yo‘q,
Chorang yo‘qdir,
Ilojing yo‘q,
Peshonang yerga tegmasa.

Bayraming na, to‘ying sani,
Qurbonliging, qo‘ying sani,
Rangi-ro‘ying,
Bo‘ying sani,
Peshonang yerga tegmasa.

Kayfi-safo, kibru-havo,
Ka’badin aylar mosuvo,
Nomardi —
Dardi bedavo —
Peshonang yerga tegmasa.

Kuning-gumroh, tuning-gumroh,
Sog‘u so‘ling shaytoni roh,
Shoir Qadam,
Bo‘lgin ogoh,
Peshonang yerga tegmasa…

SHUKR AYLASANG…

Shukr aylasang shukringda Haq,
Gumon qilsang —gumoningda.
Eng avvalo ko‘nglingga boq,
Dilingda na zaboningda.

Xayr-xushdir, oqibat-xush,
Taning—tuproq, joning bir qush.
Ikki qo‘ling, yoqangdir bo‘sh,
Kamolingdir tavoningda.

Tilda duo, tilak bo‘lar,
Nomus-imon-yurak bo‘lar,
Poyi patak-falak bo‘lar,
Har bir zamon, zamoningda.

Gar nasibang alingdadir,
Dini islom elingdadir,
Dori Mansur dilingdadir,
Toleing to‘rt tomoningda.

Shoir Qadam, botining ham,
Bir qarab qo‘y, zohiring ham,
Avvaling ham,
Oxiring ham,
Rohi chohing imoningda…

BILAMAN

Siz bir qaro ko‘zim, bilaman,
Yetmas sizga so‘zim, bilaman,
Bo‘g‘zimdagi —
Navro‘zi bo‘zni —
Bir Xudo, bir o‘zim bilaman.

Baland tog‘lar past bo‘lgan tunni,
Nor tuyalar mast bo‘lgan tunni,
Ko‘ngli yarim,
Bag‘ri butunni,
Bir Xudo, bir o‘zim bilaman.

Qalam bilan chizilgan qoshlar,
Oq siynaga botmagan boshlar,
Qaydan bilsin
Kesaklar, toshlar,
Bir Xudo, bir o‘zim bilaman.

Lab uchida yig‘lab, kulishni,
Odamlarga o‘xshab yurishni,
Otabekni,
Zaynab, Kumushni,
Bir Xudo, bir o‘zim bilaman.

Sabrim sabil, sarobim kabir,
Sirot, so‘roq, javobim jabir,
Obodim na,
Xarobim nadir,
Bir Xudo, bir o‘zim bilaman…

JONIM, MЕN HAM G‘ANIMATMAN

Bahor o‘tar, yoz o‘tadi,
Turna o‘tar, g‘oz o‘tadi,
Suhbat o‘tar, soz o‘tadi,
Jonim, men ham g‘animatman.

Har bir nafas, dam sanoqda,
Har na ortiq, kam sanoqda,
Shodlik, quvonch, g‘am sanoqda,
Jonim, men ham g‘animatman.

Bog‘laring ko‘rki omonat,
Oh-nola, kulgi omonat,
Bu dunyo mulki omonat,
Jonim, men ham g‘animatman.

Tog‘u toshlar zarra, changdir,
Bir “uf” desa, g‘ubor-rangdir,
Bugun mani holim tangdir,
Jonim, men ham g‘animatman.

Qarz erur tan, jon erur qarz,
Bu ne giyna, bu ne araz,
Bir jismimda ming bitta darz,
Jonim, men ham g‘animatman.

Diydorlashmoq dami bu dam,
Hijron nega, dardi sitam,
G‘animatman axir men ham,
Axir men ham g‘animatman…

KO‘NGIL

Yillar to‘lib,
To‘lmas ko‘ngil,
Bu kunlarga ko‘nmas ko‘ngil,
Gul-g‘unchadek xazon bo‘lmas,
Bir sham kabi so‘nmas ko‘ngil.

Bir yon bahor, bir yonda yoz,
To‘y-tomosha, suhbatu soz.
Man na qilay,
Ilojim na,
O‘ngu chap, sog‘-so‘lmas, ko‘ngil.

Suvga aytsam tush emas u,
Bir tosh otsam, qush emas u,
Dasti daroz,
Yo dasti po —
Bir siltasam, qo‘lmas ko‘ngil.

Sabir sarob aro ko‘prik,
Qoqilmaydi, qoqmas kiprik.
Taqdir nadir,
Tole nima,
Peshonamdan ko‘rmas ko‘ngil.

Lojaram tan,
Jon talabda,
Aftoda raftor tarafda,
Bildim, Qadam, men o‘lmayin
Endi o‘zi o‘lmas ko‘ngil…

She’rlar “Yoshlik” jurnalidan olindi.