15  сентабр — Атоқли санъаткор Шукур Бурҳонов ( 1910-1987) туғилган кун

Агар буюк актёр Шукур Бурҳон ҳақида битилган шеърлар жамланса, катта шеърий китоб, бетимсол санъаткорга бағишланган салмоқли шеърий антология дунёга келарди. Абдулла Орипов, Омон Матжон, Машраб Бобоев, Саъдулла Аҳмад ва яна қанча шоирлар унга шеър бағишлашган. Ана шу шоирлар қаторида менинг ҳам ўзбек театрининг тимсолига айланган Ижодкорга бағишланган икки шеърим борлигидан фахрланаман.
Бу шеърлар биз адабиётга кириб келган паллада театр саҳнасида қўйилган машҳур «Шоҳ Эдип» спектакли таъсирида ёзилган эди. Бу спектаклнни камида ўн марта томоша қилган бўлсам кераг-ов. Шоҳ Эдипнинг кўҳна юнон театри анъаналарига мос баландпарвоз ва тантанавор монологларини ёддан билардим,десам,ишонаверинг. Айнан мана шу спектакл сабаб бўлиб ўзбек шеъриятида театр санъатига, Шукур Бурҳонга бағишланган сонсиз шеърлар пайдо бўлган эди.

Бугун Би-би-си Ўзбек хизматининг янги лойиҳаси: “Тошкентдан мактублар” рукни остида эълон қилинган Мурод Муҳаммад Дўстнинг Шукур Бурҳонга бағишланган эсдаликларини ўқир эканман, менинг шеърим ҳам эслаб ўтилгани туфайли ўша олис йилларда ёзган сатрларни сизга тақдим этиш истаги туғилди. Мана ўша парча:

…Бир–икки шеърий мадҳияни менга қироат билан ўқиб берган, ёқмаганини сезиб астойдил хафа ҳам бўлган. Ноилож қолиб юпатганманки, энди, сиз, Шукур ака, янада яхшироқ шеърларга муносибсиз, ана, Хуршид Даврон деган ёш шоир бор, сиз ҳақингизда зўр шеърни ўша ёзган.
–Ошнанг бўлса керак–да, шунга мақтавоссан, – деган Шукур Бурҳон шубҳа билан.
–Ошналикка ошнам, лекин шеъри жудаям зўр, Шукур ака.
–Шеъри зўр бўлса, нага манга опкемайди? – деган Шукур Бурҳон баттар норози бўлиб…

Хуршид Даврон
2013

Хуршид Даврон
ШУКУР БУРҲОН ҲАҚИДА ИККИ ШЕЪР

ШУКУР БУРҲОН ҲАҚИДА ҚЎШИҚ

Шукур Бурҳон ҳам қариб қолди,
Ўхшаб қолди қадим қалъага.
Чўккан девор қаддин тиклайди,
Шукур Бурҳон чиққач саҳнага.

Энди ундан кучли одам йўқ,
Енгар ман-ман деган йигитни.
У куйлади мисоли қўшиқ
Сўзлараро ётган сукутни.

Танаффусда яна ҳорғинлик
Елкасига ташлайди кучин.
Юрагида ухлар Улуғбек,
Сўнг саҳнада ҳайқирмоқ учун.

…Шукур Бурҳон тунда туш кўрар,
Тонгга қадар чўзилади туш.
Туни билан бўрон ўкирар,
Туни билан бўзлайди бир қуш.

Ёлғиз фонус нур тарар синиқ,
Тўкилармиш юлдузлар ғужғон.
Юрагидан қайғудек тиниқ
Сочилармиш зах тупроққа қон.

Шукур Бурҳон чўчиб уйғонар,
Босолмайди у ҳаяжонни
Ва бақувват қўллари билан
Кўкрагидан артади қонни.

1978

ШУКУР БУРҲОН ҲАҚИДА ИККИНЧИ ҚЎШИҚ

Ақлсиз кўзларга боқару ўйлар,
Фарёдин ичига ютар ўкиниб
Ва яна қийнайди қаттол туйғулар
Шукур Бурҳон ўғлин қалбига кириб.

Нима қилсин, ахир, Шукур Бурҳон ҳам,
Бўғзига тиқилса аччиқ фарёди.
Нима қилсин, ахир, қийнаса алам,
Қийнаса тунлари боболар ёди.

Нима қилсин, ахир, кекса томирлар
Бу кучли нидога беролмаса дош,
Толғин тиззалари букилса бирдан,
Оғир хотиротга этолмай бардош.

Шундан у оламга боқади ўйчан,
Чиқиб кетай дейди кенг далаларга,
Хаёлчан қайтади баъзан кўчадан
Дардини очганча ёш болаларга.

Дардини очаркан ғам кетар бирдан,
Аммо юрак қолмас вайрона, бўм-бўш.
Ва бизга Улуғбек кўзин қаъридан
Бирдан нигоҳ ташлар исён – Ялангтўш…

1983

15  sentabr — Atoqli san’atkor Shukur Burhonov ( 1910-1987) tug‘ilgan kun

Agar buyuk aktyor Shukur Burhon haqida bitilgan she’rlar jamlansa, katta she’riy kitob, betimsol san’atkorga bag‘ishlangan salmoqli she’riy antologiya dunyoga kelardi. Abdulla Oripov, Omon Matjon, Mashrab Boboyev, Sa’dulla Ahmad va yana qancha shoirlar unga she’r bag‘ishlashgan. Ana shu shoirlar qatorida mening ham o‘zbek teatrining timsoliga aylangan Ijodkorga bag‘ishlangan ikki she’rim borligidan faxrlanaman.
Bu she’rlar biz adabiyotga kirib kelgan pallada teatr sahnasida qo‘yilgan mashhur “Shoh Edip” spektakli ta’sirida yozilgan edi. Bu spektaklnni kamida o‘n marta tomosha qilgan bo‘lsam kerag-ov. Shoh Edipning ko‘hna yunon teatri an’analariga mos balandparvoz va tantanavor monologlarini yoddan bilardim,desam,ishonavering. Aynan mana shu spektakl sabab bo‘lib o‘zbek she’riyatida teatr san’atiga, Shukur Burhonga bag‘ishlangan sonsiz she’rlar paydo bo‘lgan edi.

Bugun Bi-bi-si O‘zbek xizmatining yangi loyihasi: “Toshkentdan maktublar” rukni ostida e’lon qilingan Murod Muhammad Do‘stning Shukur Burhonga bag‘ishlangan esdaliklarini o‘qir ekanman, mening she’rim ham eslab o‘tilgani tufayli o‘sha olis yillarda yozgan satrlarni sizga taqdim etish istagi tug‘ildi.Mana o‘sha parcha:
…Bir–ikki she’riy madhiyani menga qiroat bilan o‘qib bergan, yoqmaganini sezib astoydil xafa ham bo‘lgan. Noiloj qolib yupatganmanki, endi, siz, Shukur aka, yanada yaxshiroq she’rlarga munosibsiz, ana, Xurshid Davron degan yosh shoir bor, siz haqingizda zo‘r she’rni o‘sha yozgan.–Oshnang bo‘lsa kerak–da, shunga maqtavossan, – degan Shukur Burhon shubha bilan.–Oshnalikka oshnam, lekin she’ri judayam zo‘r, Shukur aka.–She’ri zo‘r bo‘lsa, naga manga opkemaydi? – degan Shukur Burhon battar norozi bo‘lib…

Xurshid Davron
2013

Xurshid Davron
SHUKUR BURHON HAQIDA IKKI SHE’R

SHUKUR BURHON HAQIDA QO‘SHIQ

Shukur Burhon ham qarib qoldi,
O‘xshab qoldi qadim qal’aga.
Cho‘kkan devor qaddin tiklaydi,
Shukur Burhon chiqqach sahnaga.

Endi undan kuchli odam yo‘q,
Yengar man-man degan yigitni.
U kuyladi misoli qo‘shiq
So‘zlararo yotgan sukutni.

Tanaffusda yana horg‘inlik
Yelkasiga tashlaydi kuchin.
Yuragida uxlar Ulug‘bek,
So‘ng sahnada hayqirmoq uchun.

…Shukur Burhon tunda tush ko‘rar,
Tongga qadar cho‘ziladi tush.
Tuni bilan bo‘ron o‘kirar,
Tuni bilan bo‘zlaydi bir qush.

Yolg‘iz fonus nur tarar siniq,
To‘kilarmish yulduzlar g‘ujg‘on.
Yuragidan qayg‘udek tiniq
Sochilarmish zax tuproqqa qon.

Shukur Burhon cho‘chib uyg‘onar,
Bosolmaydi u hayajonni
Va baquvvat qo‘llari bilan
Ko‘kragidan artadi qonni.

1978

SHUKUR BURHON HAQIDA IKKINCHI QO‘SHIQ

Aqlsiz ko‘zlarga boqaru o‘ylar,
Faryodin ichiga yutar o‘kinib
Va yana qiynaydi qattol tuyg‘ular
Shukur Burhon o‘g‘lin qalbiga kirib.

Nima qilsin, axir, Shukur Burhon ham,
Bo‘g‘ziga tiqilsa achchiq faryodi.
Nima qilsin, axir, qiynasa alam,
Qiynasa tunlari bobolar yodi.

Nima qilsin, axir, keksa tomirlar
Bu kuchli nidoga berolmasa dosh,
Tolg‘in tizzalari bukilsa birdan,
Og‘ir xotirotga etolmay bardosh.

Shundan u olamga boqadi o‘ychan,
Chiqib ketay deydi keng dalalarga,
Xayolchan qaytadi ba’zan ko‘chadan
Dardini ochgancha yosh bolalarga.

Dardini ocharkan g‘am ketar birdan,
Ammo yurak qolmas vayrona, bo‘m-bo‘sh.
Va bizga Ulug‘bek ko‘zin qa’ridan
Birdan nigoh tashlar isyon – Yalangto‘sh…

1983