Shuhrat Sirojiddinov. Manba mantiqiy mushohadani talab qiladi.

02

“Ҳақиқат – нисбий” деган улуғ ҳикмат бор. Тасаввуфда мутлақ ҳақиқат фақат битта – ягона парвардигор борлиги ва борлиғидир, дейилади. Уни англаш ва идрок этиш ҳақиқатга эришувдир. Буни аксиома деб қабул қилсак, унда биз билган-билмаган барча мутафаккирларнинг ҳақиқатнинг нисбийлиги ҳақидаги қарашлари асос-эътибори билан изланиш босқичларидаги кайфиятларига тааллуқлилиги аён бўлади. Илм – инсон миясига жойланган “ирфон махзани”. Унинг тилсимлари илмий изланишлар, баҳслар, ўқиб-ўрганиш сирасида очилади. Шундай экан, “ҳақиқат – баҳсларда туғилади”, деган ҳикмат ҳам бежиз дунёга келмаган. Davomini o'qish

Ibrohim Haqqul. «Qaro ko’zum kelu…» Bir bayt tahlili

812
Навоийнинг ижод йўли, энг аввало, Кўнгул ва Руҳоният йўли. Навоий ҳаётга кўнгил нигоҳи билан назар ташлар экан, маъно, туйғу, таассурот, тасвир – ҳамма-ҳаммасини ё дард, ё изтироб ёки ҳолат орқали албатта кўнгилга боғлайди. Унинг “Не назмки ўтлуғ кўнгулдин чиқардим…” дейиши ҳам шунчаки гап эмасди. Davomini o'qish

Hamidjon Homidiy. Mavlono Rumiy haqida.

rumiy

MAVLONO RUMIY HAQIDA 

«Kunlardan bir kun qurbaqa anhor bo‘yiga suvdan sakrab chiqsa, uyasidan chiqib turgan sichqon salom beribdi, qurbaqa alik olibdi. Ikki orada do‘stlik paydo bo‘libdi. Sichqon do‘sti bilan suhbatlashib turgisi kelarkan. Ammo qurbaqa suvga sho‘ng‘ib ketaverarkan.
— Men sen bilan chaqchaqlashib yurgim keladi. Sen bo‘lsang bir soniya suhbatlashmasdanoq suvga tushib ketaverasan, — debdi sichqon o‘pkalab.
— Unday bo‘lsa, uzun ip topaylik-da, bir uchini sening belingga, ikkinchi uchini esa, mening belimga bog‘lab qo‘yaylik, qachon kerak bo‘lsam, ipni tortsang, chiqib kelaveraman, — maslahat beribdi qurbaqa.
Shunday qilishibdi ham. Ittifoqo bir kuni sichqon uyasidan chiqib, oftobda toblanib yotgan ekan, uchib borayotgan Lochin tappa changallab, osmonu falakka ko‘tarilibdi. Ipning ikkinchi uchida qurbaqa ham jon hovuchlab borarkan. Nodon va nojins do‘stning aqlsiz maslahati ikkovini ham ovchi domiga giriftor etibdi».
Davomini o'qish

«Бишнав аз най…» 1-3 қисм

nay

«БИШНАВ АЗ НАЙ…»
(Мавлоно Румий ҳазратларининг «Маснавийи маънавий» асари юзасидан)

Бишнав аз най чун ҳикоят мекунад,
Аз жудойиҳо шикоят мекунад.

I

“Бишнав” – “тингла” демакдир. Мавлоно, “тингла!” дейиш билан, бизга ҳам ўгит бермоқда, ҳам инсон қалбини гапиртирмоқда. Тингламоқ – илм олишнинг дастлабки босқичидир. Вақтики, талаба тингламадими, у мударрис сабоқларидан бебаҳра қолади. Нафақат тинглаш, балки башариятга неъмат қилиб берилган “кўриш”, “ҳис қилиш” каби сезгилар ҳаётдан ибрат олиш, хулоса чиқариш ва умр давомида ҳақ ила ботилни фарқлаши учундир. Дастлабки маънога кўра, “бишнав” сўзи – орифнинг маъруфга хитоби.
Davomini o'qish

Ulu Ozanlar — Seyyid Nesimi

İmadüddin Nesimi

Ömer İmâdüddîn Nesimî (d. 1370 ? — ö. 1425, Halep), daha çok Seyyid Nesimî[2] mahlası ile tanınan, 14.-yy Hurufi Türk şairi. Azeri Türkçesindeve Farsça[8] divanlar yazmış, ayrıca Arapça da şiirler[9] bestelemiştir.
Doğum tarihinin 1369-1370 yılları arasında olduğu[kaynak belirtilmeli] tahmin edilmektedir, Azerbeycan’ın Şamahı şehrinde doğmuştur. İdamı da 1425 yılındadır. Türkçe ve Farsça divanları yazmıştır. Şiirleri dönemin bir çok şairini etkilemiştir. Şiirlerinde Hallac-ı Mansur’u andıran ifadeler kullanmasıyla idarecilerin tepkilerini üzerine çok çekmiştir.
Nesimî’nin yaşadığı dönemde Fazlullah Naimi’nin (1339-1401) kurucusu olduğu Hurufilik hareketi geniş ölçüde yaygınlaşmıştı. Nesimî Naimi’den öğrendiği Hurufiliği kabul etmiş ve bu tarikat uğrunda mücadele etmiştir.
Davomini o'qish

Mahmud As’ad Jo’shon. Haqiqiy sevgi

alloh

    Naqshbandiya tariqati qadimgi Turon, hozirgi O’zbekiston hududidan butun olamga yoyildi. Bu hayotbaxsh tariqatning yetuk vakillari bugungi kunda butun yer yuzida mavjud. Ana shunday murshidi komillardan biri hazrati shayx, doktor, professor Mahmud As’ad Jo‘shondirlar.
Mahmud As’ad Jo‘shon Vatan jihatidan (ota-bobolari) asli Buxoroi sharifdan, shajarada hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam avlodidan, ya’ni, sayyid, Naqshbandiya silsilasida esa 40-murshidi komildirlar. Turkiyaning Osiyo qismida – tog‘li Chanoqqal’ada istiqomat qiladilar. Davomini o'qish

Baxtiyor Karimov. Jaloliddin Rumiy ma’naviy merosining umuminsoniy madaniyatda tutgan o’rni

kunia

ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ МАЪНАВИЙ МЕРОСИНИНГ УМУМИНСОНИЙ МАДАНИЯТДА ТУТГАН ЎРНИ

Миллий ўзлигимизни ўзида мужассамлаштирган буюк аждодларимизнинг маънавий мероси халқимизнинг руҳини, ғурур-ифтихорини, қудратини, орзу-интилишларини акс эттирадиган маънавий омиллардан биридир. Шу маънода, ислом оламида ўлмас асарлари билан чуқур из қолдирган улуғ мутасаввиф аллома Жалолиддин Румий меросини илмий асосда таҳлил этиш ва унинг ислом маданиятида тутган ўрнини тадқиқ қилиш масаласи маънавий соҳадаги ислоҳотларимиз ривожида муҳим аҳамият касб этади.
Жалолиддин Румий меросининг ислом маданиятидаги ўрнини тадқиқ қилишда аввало, ўрта асрлар мусулмон Шарқининг муаззам таълимотларидан бўлмиш тасаввуфга эътиборимизни қаратишга тўғри келади. Тасаввуф исломнинг ботиний жиҳатларини қамраб олиб, унинг бош ғояси Аллоҳ таолонинг ризолигига эришиш учун нафсни поклаб гўзал ахлоқ соҳиби бўлишга интилмоқ, яъни Муҳаммад пайғамбар (с.а.в.) хулқи билан ахлоқланишдир. Қуръони карим ва ҳадиси шарифга таянган тасаввуф ислом илм-фани ва маданиятидан муносиб ўрин олган Жалолиддин Румий учун ҳам маънавий етуклик пиллапояси бўлиб хизмат қилган. Мавлоно Румий шахсияти ва ижоди борасидаги тадқиқотларда Мавлоно фикр ва ақида жиҳатдан Қуръонга таянганлиги уқтирилади. Хусусан, Мавлоно Румийнинг «Маснавий” асари ҳақида Н. Комилов қуйидаги фикрларни билдиради:
Davomini o'qish

Ibrohim Haqqul. Yassaviy

064

    Хожа Аҳмад Яссавий фақат янги тариқат яратувчиси сифатида эмас, балки туркий тасаввуф шеъриятининг биринчи ижодкори сифатида ҳам қайтарилмас ва унутилмас тарихий вазифани амалга оширган эди. Туркий тил ҳам гўзал, ҳам қудратли, ҳам бағри кенг тилдир. Бу тилда қадим замонларда Буддизм ва Моний динига доир матнлар шарҳланган. Бу тилда яна бошқа динларнинг тушунчаларини ифодаловчи шеърлар ёзилган. Аммо Аҳмад Яссавий ўз она тилини биринчи бўлиб тариқат тили мақомига кўтарди. Шунинг учун унинг шеърларидаги ҳар бир сўз ва ҳар бир ибора ислом ҳақиқатлари қадар муқаддас, нурли ва илоҳийдир. Davomini o'qish

İbrahim Hakkul. Divan-i Hikmet’ın 20 y.y.da Özbekistan’da yayınlanması ve tetkik edilmesi

054
Genç bilim adamlarımızın Türkiye’de Yesevilik araştırmaları konusunda çalıştıkları da sözümüzü ispat etmektedir[11]. Zira birkaç senedir genç araştırmacımız Dr. Nâdirhan Hasan «Divan-ı Hikmet»in mukayeseli metni üzerinde çalışmaktadır. Yakın bir zamanda sonlandırılacak olan bu çalışmanın yayınlanması hem okuyucuların, hem de ilmi muhitin Ahmed Yesevi Hikmetlerine olan ilgisini daha da arttıracaktır diye ümit ederiz. Davomini o'qish

Botirxon Valixo’jayev. Buyuk ma’naviy murshid (Xoja Ahrori Vali). Monografiya

Ashampoo_Snap_2016.12.25_22h50m00s_001_.png   XV asrning yirik siymolaridan bo’lmish Xoja Ubaydulloh Shoshiy – Xoja Ahrori Vali naqshbandiya tariqatining ko’zga ko’ringan murshidi bo’lish bilan birga o’z zamonasidagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va mafkuraviy hayotda katta iz qoldirgan arboblardandir. Bu davrda uning shuhrati faqat Movarounnahrdagina emas, balki Xorazm, Dashti Qipchoq, Xuroson va Hindistongacha bo’lgan Keng jug’rofiy mintaqada taralgan edi. Davomini o'qish

Buyuk ajdodlarimiz. Pahlavon Mahmud. Ma’rifiy film

Ashampoo_Snap_2016.09.30_19h02m32s_002_.png      Тарихда Паҳлавон Абусаид Румий (XV аср), Паҳлавон Маҳмуд Ушшоқ (XV аср) каби алломалар номи ҳам маълумдир. Ҳар иккала Паҳлавон мусиқашунос, ҳофиз, бастакор сифатида донг таратган. Паҳлавон Маҳмуд Хоразмий эса рубоийлари билан тарихда қолган. Ҳар уччалалари ҳам майдонларда кураш тушгани учун Паҳлавон деган ном олганлар. Davomini o'qish

Turkiy adabiyot bo’stoni. Xoja Ahmad Yassaviy

hoja ahmad

AHMAD YASSAVIY
(1166- yilda vafot etgan)

Ahmad Yassaviyning hayoti haqida ma’lumotlar yetarli emas.U Yassi sharida, Turkistonda ruhoniy oilasida tug‘ilgan. Uning otasi Ibrohim Turkistonning taniqli shayxlaridan bo‘lgan. Onasi Qorasoch momo nomi bilan mashhurdir.Ahmadning yoshligi og‘ir kechgan. Otasi juda erta vafot etgan. Ahmad Yassaviy Arslonbobday yirik mutasavvuf olim qo‘lida tarbiyalangan. So‘ng u Buxoroga borib, Yusuf Hamadoniy qo‘lida tahsil oladi. Ahmad Yassaviy tasavvuf ilmini shu qadar yuqori darajada egallaydiki, xalq orasida «Madinada Muhammad,Turkistonda Xoja Ahmad» degan naql paydo bo‘ladi. Ahmad Yassaviy 1166- yilda vafot etgan. Uning shuhrati adib vafotidan keyin ham pasaymagan. Amir Temur unga alohida e’tiqod bilan qaragani ma’lum. U 1395–1397- yillarda Turkistonda Ahmad Yassaviyning eski qabri o‘rnida yangidan muhtasham maqbara qurdirgan. Bu maqbara hozir ham mavjud. «Hikmat»lar Ahmad Yassaviy merosini jamlagan asaridir.Ularda 240 ga yaqin she’r bor. Ular xalq orasida «Devoni hikmat» nomi bilan mashhur bo‘lgan. Hikmatlarga «Qul Xoja Ahmad», «Xoja Ahmad Yassaviy», «Ahmad ibn Ibrohim»,«Sulton Xoja Ahmad Yassaviy», «Yassaviy miskin Ahmad», «Miskin Yassaviy», «Xoja Ahmad», «Ahmad», «Ahmadiy»,«Qul Ahmad», «Miskin Ahmad» kabi taxalluslar qo‘yilgan. Davomini o'qish