Суруш бугунги тожик адабиётида ўз ўрнига эга ижодкорлардан бири. Унинг шеърларини йиллар давомида ўзбек ва тожик адабиётининг ўзаро яқинлигига хизмат қилиб келаётган таниқли ўзбек шоири Авлиёхон Эшон таржима қилган.
Абдужаббор СУРУШ
ШЕЪРЛАР
Суруш (Абдужаббор Шоҳаҳмад) 1967 йилда Тожикистоннинг Суғд вилояти Айний туманидаги Искодар қишлоғида туғилган. Ленинобод (Хўжанд) давлат педагогика институтининг тожик филологияси факултетини битирган. 1996 йилда «Камол Хўжандий асарлари изоҳли луғати» (17000 сўздан иборат) номли китоби нашр этилган. «Сукунат овози», «Танҳолик саҳроси», «Тингла, най…», «Меҳр муҳри», «Нафас шабнами», «Хотира садоси» сингари ўнга яқин шеърий тўпламлар муаллифи. 2001 йилдан Тожикистон ёзувчилар уюшмаси аъзоси.
ОТАМ СОЧИН ОППОҚ ТОЛАСИ
Ҳали-ҳануз
дийдаларим дарёси ичра
отам сочин оппоқ толаси
сузиб борар нигоҳимнинг соҳили томон.
Издиҳом
отам тобутини
тупроққа элтаётган ўшал маҳалда
дунё дарё эди
ва отам тобути
Нуҳ пайғамбар кемаси мисол
кўзларимнинг дарёларида
сузиб борар эди бемалол.
Ҳали-ҳануз
ойнинг синиқ чеҳрасида
қуёшнинг хандаси қилгандай жилва,
кўзларимнинг кўзгуларида
отам табассуми товланар майин.
Қавмим
оппоқ либос кийган
қиблагоҳимни
оч тупроқ оғзига қўйгач
луқмадай,
кўрдим:
ташна экан одам қонига тупроқ.
Англадим:
беҳуда хаёлдир мутлоқ –
тупроқнинг нафсидан мангу қутилмоқ,
ва мен
қисмат луқмасидай ютдим оҳимни.
Лекин
ҳали-ҳамон
дийдаларим дарёси ичра
отам сочин оппоқ толаси
сузиб борар
кўзларимнинг соҳили томон.
УЛУF НАМОЗ
Пок ниятли
яшил капалаклар
жума намози учун
қўнадилар майса жойнамозига.
Орифнинг қалбидай мусаффо ва беғубор
ишқ паррандалари
ажиб ҳиссиёт-ла ўз инларида
чин кўнгилдан тиловат қилиб,
зикр этадилар Аллоҳ исмини.
Машриқ ҳидояти –
покиза ва муаттар азон –
тонг саболари муаззини овози келгай:
«Намоз уйқудан афзалдир!»
Бу даъват каломи –
зилол сувнинг оқ шеъридир:
«Таҳорат олмоқ жоиз!»
Эй майса обидлари!
Бомдод вақти бўлди намоз оламида.
Мен суюкли Аллоҳ исмининг атрини
шабнам томчилари,
найсон суви кокиллари,
яшил майсали ариқларнинг этакларида
жон ва таним билан туйиб,
Қуръон сураларининг
ғариб маъноси каби
иқтибос келтирдим
ўз шеърларимда.
Эй ишқ шоҳидлари!
Бомдод вақти бўлди ибодат оламида.
Намоздан аввал
меҳр ҳамда ихлос ила
бир ҳовуч тоза сув ва
шаҳодат калимаси поклиги билан
юзларимдан ювдим
гуноҳимнинг ғуборларини.
Оҳ,
ҳозир
улуғ ибодатга шайланар шаҳодат олами.
Мен жами борлиқда –
сабзаларнинг томир уриши,
намозий сувлар лисони,
тупроқ саждалари,
яшил оғочларнинг иқтидосида
ҳис этаман
Қуръоннинг илоҳий ҳикматларини.
Яшил капалакларнинг
ҳамду саноси сувратида,
ошиқ қушларнинг
дуолари сийратида
ҳис этаман
Қуръоннинг илоҳий ҳикматларини.
Энди фурсат етди –
яшил капалаклар билан
жума намози учун
ўтирмоғим лозим майса жойнамозига.
Энди фурсат етди –
зикр этиб суюкли Аллоҳ исмини,
ишқ қушлари билан парвоз айласам,
уларнинг инидан
баланд-баландда.
СУКУНАТ ОВОЗИ
Оҳ…
Ложувард оғочи шохига осдилар ой фонусини.
Шомдан аввал Шедни кўрдим:
хун ичарди…
Қайдандир жаранглаган садо – ғуссали сукунат овози
Мажнуннинг ўлими ҳақида
кексайган Лайлога етказди хабар…
Чўчиб яширинди табассум, кулги…
Хаёлнинг паришон сочини
қалам билан тарамоқдан не эди мурод?!
Андуҳ – тонгда,
Ғам – тушликда,
Ғусса – шомда
ғизо бўлди дилимга.
Оҳ…
«Мен Аллоҳнинг Инсон сувратидаги
сўнгги фариштасиман» деб айтсам,
ишонмайди бу фирибгарлар.
ИРФОН – ТАНҲОНИ ТАНИМОҚ
Бу чорбоғ – илк тўрт жавҳардан бино бўлмиш
мураккаб чорбоғ номи Дунёдир –
Ўзи ва башар алдовидан ўзга ҳеч нарса эмас.
Бас энди! Эй Суруш!
Бас энди мажозий ишққа беҳуда имон.
Ирфон – танҳони танимоқ
ва ўз-ўзига эътимоддир.
Аллоҳ ягоналигини англаб етмаган банда
ягона бўлмағай.
Танҳоликнинг ягона мусаввири чизган
ягона тасвир тимсоли – танҳолик.
Ва сен, эй азиз,
ҳақиқатга етган бўлсанг,
«Минг киши билан ҳам ёлғизсан,
ёлғиздирсан минг кишисиз ҳам».
НУҲ ҲАЙРАТИ
Бу кудурат диёрида
Мазлума момонинг ўтли оҳ-фарёдидан
Қўзғалади янги бир тўфон.
Бундай эврилишдан
Тўққиз ва яна тўққиз осмон қаватларига
Ҳайрат тўфонлари
ўрлагай шаксиз.
Ва қора ниятли уруш одами
Бадбин юрагининг дарёларида
Мазлумлар кўз ёши селига
ғарқ бўлади, ғарқ.
Ва…
Бир куни юлдузлар дийдасин ёши
Шабнам ва ёмғирлар дарёси сувлари ила
Заминнинг имло дафтаридан
Шайтоний хатларни
кетгайдир ювиб…
ҚАДРДОН ҚУЁШИМ
Тун либоси тағин қора, оҳ,
Кўрай десам, кўзимда соя.
Қуёш, менинг қуёшим, сенсиз
Узун умрим топар ниҳоя.
Қора ҳижоб ёпинган тунда
Бир эроний аёлдай шаҳар.
Унинг маҳбус жисмида зўрға
Милтирайди чироқ – мухтасар.
Ойсиз тунда тажаллий этмас
Кўзларимда дийдор зиёси.
Девор узра қадалган тикан –
Киприкларим жонсиз қиёси.
Пичирлама нур сурасини,
Эй қуёшим! Қуёш – хушлаҳжа.
Йўқса, ўлгум ғам-кудуратдан,
Эрта эмас, балки шу лаҳза.
Кун билан тун тупроқ устида,
Хок ичинда боқийдир зулмат.
Кун кўрмасдан ўлсам ҳайф бўлур,
Юзингни оч, қуёш, юз кўрсат!
САДОСИЗ ОЛАМ
Энди бу ғамгин шеърни
ўқимоқ лозимдир
овоз чиқармай.
Ё худо, Садонинг ўлими марсиясини
куйламоқнинг йўқдир ҳожати…
Бу қандай кун бўлди?!
Бу қандай кун бўлди, худоё,
муаззиннинг
масжиддан янграган
чорлов овози
илоҳий қушлардай
ҳавода ёзмайди қанотларини.
Девордаги осма соат сингари
тонг ҳақида жар соладиган
кўҳна черковнинг
тавҳид қўнғироғи
садоси келмас…
Мавжудот оламида
ҳеч ким мавжуд эмас.
Ҳар бир киши балиқ каби жим,
тош сингари мулзам ҳар нарса…
Том лабидай хомуш дарёнинг лаби…
Тилсиз одамларга ўхшайди тоғлар…
Садосиз
Ҳаёт ғамгин.
Соқовларнинг қайғули шомидан ҳам кўпроқ
ғуссали.
Садосиз
Ҳаёт –
овозсиз кинонинг
тасвири…
Садосиз
Қиёмат Куни
келмас –
Исрофил Сур чалганида,
садо оҳулари бир маромда
югурмайди хомушларнинг саҳроси бўйлаб…
Ҳабаш Билол азони эшитилмас…
Сукут сақлайди
Дажжол…
ЁДГОРЛИК
Дунё харобадир –
Сосоний давлатин обод мулкидан
Ёдгор бўлиб қолди бизга
Моний сувратлари чизилган икки-уч девор.
Барча расуллар мўъжизаларидан
Етти пуштимизга етиб-ортарли
Зардушт рисолатин тупроғи қолди.
Доро салтанатин зеб-ҳашамидан
Бир дона ҳам мих қолмади,
Миххат билан ёзилган битикдан ўзга.
Бу уч ишора кифоядир,
Биздан кейин бир нишон қолсин,
Аждодлар қолдирган меросдан гўзал.
Тожик тилидан Авлиёхон ЭШОН таржималари
Surush bugungi tojik adabiyotida oʼz oʼrniga ega ijodkorlardan biri. Uning sheʼrlarini yillar davomida oʼzbek va tojik adabiyotining oʼzaro yaqinligiga xizmat qilib kelayotgan taniqli oʼzbek shoiri Аvliyoxon Eshon tarjima qilgan.
Аbdujabbor SURUSH
SHE’RLАR
Surush (Аbdujabbor Shohahmad) 1967 yilda Tojikistonning Sugʼd viloyati Аyniy tumanidagi Iskodar qishlogʼida tugʼilgan. Leninobod (Xoʼjand) davlat pedagogika institutining tojik filologiyasi fakultetini bitirgan. 1996 yilda «Kamol Xoʼjandiy asarlari izohli lugʼati» (17000 soʼzdan iborat) nomli kitobi nashr etilgan. «Sukunat ovozi», «Tanholik sahrosi», «Tingla, nay…», «Mehr muhri», «Nafas shabnami», «Xotira sadosi» singari oʼnga yaqin sheʼriy toʼplamlar muallifi. 2001 yildan Tojikiston yozuvchilar uyushmasi aʼzosi.
OTАM SOCHIN OPPOQ TOLАSI
Hali-hanuz
diydalarim daryosi ichra
otam sochin oppoq tolasi
suzib borar nigohimning sohili tomon.
Izdihom
otam tobutini
tuproqqa eltayotgan oʼshal mahalda
dunyo daryo edi
va otam tobuti
Nuh paygʼambar kemasi misol
koʼzlarimning daryolarida
suzib borar edi bemalol.
Hali-hanuz
oyning siniq chehrasida
quyoshning xandasi qilganday jilva,
koʼzlarimning koʼzgularida
otam tabassumi tovlanar mayin.
Qavmim
oppoq libos kiygan
qiblagohimni
och tuproq ogʼziga qoʼygach
luqmaday,
koʼrdim:
tashna ekan odam qoniga tuproq.
Аngladim:
behuda xayoldir mutloq –
tuproqning nafsidan mangu qutilmoq,
va men
qismat luqmasiday yutdim ohimni.
Lekin
hali-hamon
diydalarim daryosi ichra
otam sochin oppoq tolasi
suzib borar
koʼzlarimning sohili tomon.
ULUF NАMOZ
Pok niyatli
yashil kapalaklar
juma namozi uchun
qoʼnadilar maysa joynamoziga.
Orifning qalbiday musaffo va begʼubor
ishq parrandalari
ajib hissiyot-la oʼz inlarida
chin koʼngildan tilovat qilib,
zikr etadilar Аlloh ismini.
Mashriq hidoyati –
pokiza va muattar azon –
tong sabolari muazzini ovozi kelgay:
«Namoz uyqudan afzaldir!»
Bu daʼvat kalomi –
zilol suvning oq sheʼridir:
«Tahorat olmoq joiz!»
Ey maysa obidlari!
Bomdod vaqti boʼldi namoz olamida.
Men suyukli Аlloh ismining atrini
shabnam tomchilari,
nayson suvi kokillari,
yashil maysali ariqlarning etaklarida
jon va tanim bilan tuyib,
Qurʼon suralarining
gʼarib maʼnosi kabi
iqtibos keltirdim
oʼz sheʼrlarimda.
Ey ishq shohidlari!
Bomdod vaqti boʼldi ibodat olamida.
Namozdan avval
mehr hamda ixlos ila
bir hovuch toza suv va
shahodat kalimasi pokligi bilan
yuzlarimdan yuvdim
gunohimning gʼuborlarini.
Oh,
hozir
ulugʼ ibodatga shaylanar shahodat olami.
Men jami borliqda –
sabzalarning tomir urishi,
namoziy suvlar lisoni,
tuproq sajdalari,
yashil ogʼochlarning iqtidosida
his etaman
Qurʼonning ilohiy hikmatlarini.
Yashil kapalaklarning
hamdu sanosi suvratida,
oshiq qushlarning
duolari siyratida
his etaman
Qurʼonning ilohiy hikmatlarini.
Endi fursat yetdi –
yashil kapalaklar bilan
juma namozi uchun
oʼtirmogʼim lozim maysa joynamoziga.
Endi fursat yetdi –
zikr etib suyukli Аlloh ismini,
ishq qushlari bilan parvoz aylasam,
ularning inidan
baland-balandda.
SUKUNАT OVOZI
Oh…
Lojuvard ogʼochi shoxiga osdilar oy fonusini.
Shomdan avval Shedni koʼrdim:
xun ichardi…
Qaydandir jaranglagan sado – gʼussali sukunat ovozi
Majnunning oʼlimi haqida
keksaygan Layloga yetkazdi xabar…
Choʼchib yashirindi tabassum, kulgi…
Xayolning parishon sochini
qalam bilan taramoqdan ne edi murod?!
Аnduh – tongda,
Gʼam – tushlikda,
Gʼussa – shomda
gʼizo boʼldi dilimga.
Oh…
«Men Аllohning Inson suvratidagi
soʼnggi farishtasiman» deb aytsam,
ishonmaydi bu firibgarlar.
IRFON – TАNHONI TАNIMOQ
Bu chorbogʼ – ilk toʼrt javhardan bino boʼlmish
murakkab chorbogʼ nomi Dunyodir –
Oʼzi va bashar aldovidan oʼzga hech narsa emas.
Bas endi! Ey Surush!
Bas endi majoziy ishqqa behuda imon.
Irfon – tanhoni tanimoq
va oʼz-oʼziga eʼtimoddir.
Аlloh yagonaligini anglab yetmagan banda
yagona boʼlmagʼay.
Tanholikning yagona musavviri chizgan
yagona tasvir timsoli – tanholik.
Va sen, ey aziz,
haqiqatga yetgan boʼlsang,
«Ming kishi bilan ham yolgʼizsan,
yolgʼizdirsan ming kishisiz ham».
NUH HАYRАTI
Bu kudurat diyorida
Mazluma momoning oʼtli oh-faryodidan
Qoʼzgʼaladi yangi bir toʼfon.
Bunday evrilishdan
Toʼqqiz va yana toʼqqiz osmon qavatlariga
Hayrat toʼfonlari
oʼrlagay shaksiz.
Va qora niyatli urush odami
Badbin yuragining daryolarida
Mazlumlar koʼz yoshi seliga
gʼarq boʼladi, gʼarq.
Va…
Bir kuni yulduzlar diydasin yoshi
Shabnam va yomgʼirlar daryosi suvlari ila
Zaminning imlo daftaridan
Shaytoniy xatlarni
ketgaydir yuvib…
QАDRDON QUYOSHIM
Tun libosi tagʼin qora, oh,
Koʼray desam, koʼzimda soya.
Quyosh, mening quyoshim, sensiz
Uzun umrim topar nihoya.
Qora hijob yopingan tunda
Bir eroniy ayolday shahar.
Uning mahbus jismida zoʼrgʼa
Miltiraydi chiroq – muxtasar.
Oysiz tunda tajalliy etmas
Koʼzlarimda diydor ziyosi.
Devor uzra qadalgan tikan –
Kipriklarim jonsiz qiyosi.
Pichirlama nur surasini,
Ey quyoshim! Quyosh – xushlahja.
Yoʼqsa, oʼlgum gʼam-kuduratdan,
Erta emas, balki shu lahza.
Kun bilan tun tuproq ustida,
Xok ichinda boqiydir zulmat.
Kun koʼrmasdan oʼlsam hayf boʼlur,
Yuzingni och, quyosh, yuz koʼrsat!
SАDOSIZ OLАM
Endi bu gʼamgin sheʼrni
oʼqimoq lozimdir
ovoz chiqarmay.
Yo xudo, Sadoning oʼlimi marsiyasini
kuylamoqning yoʼqdir hojati…
Bu qanday kun boʼldi?!
Bu qanday kun boʼldi, xudoyo,
muazzinning
masjiddan yangragan
chorlov ovozi
ilohiy qushlarday
havoda yozmaydi qanotlarini.
Devordagi osma soat singari
tong haqida jar soladigan
koʼhna cherkovning
tavhid qoʼngʼirogʼi
sadosi kelmas…
Mavjudot olamida
hech kim mavjud emas.
Har bir kishi baliq kabi jim,
tosh singari mulzam har narsa…
Tom labiday xomush daryoning labi…
Tilsiz odamlarga oʼxshaydi togʼlar…
Sadosiz
Hayot gʼamgin.
Soqovlarning qaygʼuli shomidan ham koʼproq
gʼussali.
Sadosiz
Hayot –
ovozsiz kinoning
tasviri…
Sadosiz
Qiyomat Kuni
kelmas –
Isrofil Sur chalganida,
sado ohulari bir maromda
yugurmaydi xomushlarning sahrosi boʼylab…
Habash Bilol azoni eshitilmas…
Sukut saqlaydi
Dajjol…
YODGORLIK
Dunyo xarobadir –
Sosoniy davlatin obod mulkidan
Yodgor boʼlib qoldi bizga
Moniy suvratlari chizilgan ikki-uch devor.
Barcha rasullar moʼʼjizalaridan
Yetti pushtimizga yetib-ortarli
Zardusht risolatin tuprogʼi qoldi.
Doro saltanatin zeb-hashamidan
Bir dona ham mix qolmadi,
Mixxat bilan yozilgan bitikdan oʼzga.
Bu uch ishora kifoyadir,
Bizdan keyin bir nishon qolsin,
Аjdodlar qoldirgan merosdan goʼzal.
Tojik tilidan Аvliyoxon Eshon tarjimalari
