ХХ аср испанча шеърият тарихида Хуана де Ибарбуру ва Габриэль Мисталь қаторида «уч буюк шоирадан бири» сифатида тан олинган, Лотин Америкаси модернизмининг ёрқин вакили, «ёлғизлик шоираси» деб таърифланган Альфонсина Сторни (исп. Alfonsina Storni; 29.05.1892 — 25.10.1938) шеърларини Рафиқ Ўзтурк таржимасида тақдим этамиз.

Алфонсина Сторни
ШЕЪРЛАР
________________________________________

***

Бир олис соҳилда сайр этсам.
Осмон тиниқ, қум эса заррин,
Югурик тўлқинлар олмас тин
Дилтортар октябр кунида.

Бўлсам Рим аёли сингари
Қадди расо, доно ва тўкис,
Оёғимга урилса денгиз
Тўлқини, мовий, умрбоқий.

Ўлик қоя тошлар томон борсам мен.
Қарашларим сокин, лабларим бесас.
Ювиб синиқ тошларни мовий тўлқин
Югурар. Кузатсам ва кўринмасам
Милтираб узоқдан. Майда балиқни
Йиртқич қушлар қандай тилкалашини
Кўрсам. Уйғонмасам ва хаёл сурсам
Мўрт қайиқлар билан бешафқат ўйин
Ўйнаган пўртаналар ҳақида ва
Хўрсинмасам.
Хўш, кейин?
Дилрабо инсонни таниб, қичқирсам…
Ва севмасликка ҳеч ичмасам қасам.
Кўзларим чапланса, уни йўқотсам
Само ва соҳил бирлашган нуқтада.
Денгизнинг бир ўчган ёдига дўнсам.
Саробга айлансам, ожиз нуқтага.

Бурчак ва Квадратлар

Уйлар турар навбат, навбат, навбат бўлиб.
Квадрат, квадрат, квадрат бўлиб.
Бизнинг қалбимиз ҳам квадрат энди.
Ўйларимиз эса навбатда турар.
Белларимиз бурчак.
Кеча кипригимдан томган ёш, ҳатто,
Квадрат шаклида эди, ё Худо!

Икки сўз

Сен тунда қулоғимга икки сўз айтдинг.
Яхши таниш ва бир оз эскирган,
одамлар оғзидан
тушиб қолган, кўҳна –
айни дамда, мангу янгидай сўзлар.

Улар шу қадар нафис эдики, ҳаяжондан
томоғимга дарахт шохлари аро
кезиб юрган ой
тиқилиб қолгандай сездим ўзимни.
Шу қадар мулойим эдики,
бўйнимга тиш ботирган чумолини
сидириб ташлашга қўлим бормади.

Шу қадар нафис эдики,
ичимдан юлқуниб чиқди бир қувонч:
«Ё худо, бунчалар ажойиб бўлмаса ҳаёт!»
Ва шу қадар нафиски,
муаттар ис каби
аъзойи баданимга урди у сўзлар.
Шу қадар, шу қадар…
менинг қўлларим бир қайчи каби
самога талпинди.
Улар юлдузларни
қирқмоқчи эди!

Эшит

Мен сенинг ёнингда ҳар дам жим ва жимдир
одатий фикрлар маржони узилган.
Сўзларим ёдда йўқ, истагим мавҳумдир,
гарчи, севаман.
Мен сенинг қучоғингга муштоқ ва муштоқ,
ёмғир бир маромда қуяркан, қуяркан.
Юркдан оғир юк аримас ҳеч, бироқ
англатолмайман.

Кўзимдан кўз ёшлар ёғилар ёмғирдай
сен мени асрашдан безганда бир куни.
Ёйиб ташлар жала шаҳар узра атай
майин тўрини.
Агар севмай қўйсанг, тўхтайман йиғидан
ғамгузор замин ҳам тегади бу жонга.
Қаро денгизларда сузаман, сузаман,
ўлим томонга.

Миттигина одам

Миттигина одам, миттигина одам,
парвозни қумсаган қушни озод эт.
Бир сайроқи қушман, миттигина одам,
мени ташлаб кет.
Қафасингда эдим, миттигина одам,
миттигина одам, сен ҳадя қилган.

«Миттигина» дейман, чунки тушунмайсан
ва умид йўқ тушунишингдан.
Мен ҳам тушунмайман, миттигина одам,
эрксизлик комига энди ўрама.
Сени ярим соатдан бери севдим –
ортиқ буни мендан сўрама.

Тақдир

Ўзимни алдаб, нетдим? Ахир, бу кундай аён:
нимани севган бўлсам, шубҳасиз, беради жон.

Тақдиримга битилган, нетай? Бўлгани бўлди:
Уч бор атиргул экдим, уч бор қовжираб, сўлди.

Нимани авайласам, қўлларимда қон қақшар…
Заволга юз тутади, гарчи, ёдимда яшар.

Бутанинг бу қуриши кўз ўнгимда кечади
ва бу кулфат азоби гунг лабимни очади,

шивирлайман: «На чора!» Билардим аллақачон:
нимага кўнгил қўйсам, муқаррар, беради жон.

Рус тилидан  Рафиқ Ўзтурк таржимаси

XX asr ispancha she’riyat tarixida Xuana de Ibarburu va Gabrielь Mistalь qatorida «uch buyuk shoiradan biri» sifatida tan olingan, Lotin Amerikasi modernizmining yorqin vakili, «yolg’izlik shoirasi» deb ta’riflangan Alьfonsina Storni (isp. Alfonsina Storni; 29.05.1892 — 25.10.1938) she’rlarini Rafiq O’zturk tarjimasida taqdim etamiz.

Alfonsina Storni
SHE’RLAR
________________________________________

***

Bir olis sohilda sayr etsam.
Osmon tiniq, qum esa zarrin,
Yugurik to’lqinlar olmas tin
Diltortar oktyabr kunida.

Bo’lsam Rim ayoli singari
Qaddi raso, dono va to’kis,
Oyog’imga urilsa dengiz
To’lqini, moviy, umrboqiy.

O’lik qoya toshlar tomon borsam men.
Qarashlarim sokin, lablarim besas.
Yuvib siniq toshlarni moviy to’lqin
Yugurar. Kuzatsam va ko’rinmasam
Miltirab uzoqdan. Mayda baliqni
Yirtqich qushlar qanday tilkalashini
Ko’rsam. Uyg’onmasam va xayol sursam
Mo’rt qayiqlar bilan beshafqat o’yin
O’ynagan po’rtanalar haqida va
Xo’rsinmasam.
Xo’sh, keyin?
Dilrabo insonni tanib, qichqirsam…
Va sevmaslikka hech ichmasam qasam.
Ko’zlarim chaplansa, uni yo’qotsam
Samo va sohil birlashgan nuqtada.
Dengizning bir o’chgan yodiga do’nsam.
Sarobga aylansam, ojiz nuqtaga.

Burchak va Kvadratlar

Uylar turar navbat, navbat, navbat bo’lib.
Kvadrat, kvadrat, kvadrat bo’lib.
Bizning qalbimiz ham kvadrat endi.
O’ylarimiz esa navbatda turar.
Bellarimiz burchak.
Kecha kiprigimdan tomgan yosh, hatto,
Kvadrat shaklida edi, yo Xudo!

Ikki so’z

Sen tunda qulog’imga ikki so’z aytding.
Yaxshi tanish va bir oz eskirgan,
odamlar og’zidan
tushib qolgan, ko’hna –
ayni damda, mangu yangiday so’zlar.

Ular shu qadar nafis ediki, hayajondan
tomog’imga daraxt shoxlari aro
kezib yurgan oy
tiqilib qolganday sezdim o’zimni.
Shu qadar muloyim ediki,
bo’ynimga tish botirgan chumolini
sidirib tashlashga qo’lim bormadi.

Shu qadar nafis ediki,
ichimdan yulqunib chiqdi bir quvonch:
«Yo xudo, bunchalar ajoyib bo’lmasa hayot!»
Va shu qadar nafiski,
muattar is kabi
a’zoyi badanimga urdi u so’zlar.
Shu qadar, shu qadar…
mening qo’llarim bir qaychi kabi
samoga talpindi.
Ular yulduzlarni
qirqmoqchi edi!

Eshit

Men sening yoningda har dam jim va jimdir
odatiy fikrlar marjoni uzilgan.
So’zlarim yodda yo’q, istagim mavhumdir,
garchi, sevaman.
Men sening quchog’ingga mushtoq va mushtoq,
yomg’ir bir maromda quyarkan, quyarkan.
Yurkdan og’ir yuk arimas hech, biroq
anglatolmayman.
Ko’zimdan ko’z yoshlar yog’ilar yomg’irday
sen meni asrashdan bezganda bir kuni.
Yoyib tashlar jala shahar uzra atay
mayin to’rini.
Agar sevmay qo’ysang, to’xtayman yig’idan
g’amguzor zamin ham tegadi bu jonga.
Qaro dengizlarda suzaman, suzaman,
o’lim tomonga.

Mittigina odam

Mittigina odam, mittigina odam,
parvozni qumsagan qushni ozod et.
Bir sayroqi qushman, mittigina odam,
meni tashlab ket.
Qafasingda edim, mittigina odam,
mittigina odam, sen hadya qilgan.

«Mittigina» deyman, chunki tushunmaysan
va umid yo’q tushunishingdan.
Men ham tushunmayman, mittigina odam,
erksizlik komiga endi o’rama.
Seni yarim soatdan beri sevdim –
ortiq buni mendan so’rama.

Taqdir

O’zimni aldab, netdim? Axir, bu kunday ayon:
nimani sevgan bo’lsam, shubhasiz, beradi jon.

Taqdirimga bitilgan, netay? Bo’lgani bo’ldi:
Uch bor atirgul ekdim, uch bor qovjirab, so’ldi.

Nimani avaylasam, qo’llarimda qon qaqshar…
Zavolga yuz tutadi, garchi, yodimda yashar.

Butaning bu qurishi ko’z o’ngimda kechadi
va bu kulfat azobi gung labimni ochadi,

shivirlayman: «Na chora!» Bilardim allaqachon:
nimaga ko’ngil qo’ysam, muqarrar, beradi jon.

Rafiq O’zturk tarjimasi