Рафиқ Ўзтуркнинг жаҳон шеъриятининг ёрқин сиймолари Хуан Рамон Хименес, Нозим Ҳикмат, Иосиф Бродский ва Чарльз Буковски ижодидан қилган таржималарини тақдим этмоқдамиз.
ЖАҲОН ШЕЪРИЯТИДАН
ЯНГИ ТАРЖИМАЛАР
Хуан Рамон Хименес
Испан шоири
***
Термуласан, кўзларингда ёш,
боғда гуллар юз очган нафас;
термуласан, кўзларингда ёш
ва такрор айтаман: керакмас…
Юрак эса тиланиб ором,
уйқу элтар… дарди ҳам ариб.
Сен меҳрибон қўлларинг билан
кўз ёшимни қўясан артиб.
Дуч келаман ғамгин чеҳрангга,
Ғамга ботиб қаршингда ёлғиз.
Дуч келаман ғамгин чеҳрангга
ва сўз топилмайди бир оғиз.
Сен сўрайсан: нима бўлди, айт?
Мен эса аланглаб ҳар ёнга.
Сен сўрайсан: нима бўлди, айт?
Мен яна қарайман осмонга.
Ва титраб кетасан: дафъатан
юзимда порлайди бир учқун.
Мен жилмайиб кўргум тараддуд
кўз ёшингни арт дейиш учун.
***
Кирибди тушимга шу оқшом
кечаги тушимнинг рўёби,
бироқ мулойим ва аёвсиз
ёришди бу тонгнинг офтоби.
Кеча, кун ботар пайт, соялар
қанчалар нафис ёйилганди!
Гўё, ўз қалбим эгасидан
хабар олиш учун келганди.
У келганди, узоқ ёъл босиб,
қаршимга ўзга бир дунёдан.
Умиднинг хуш иси, не бахтки,
етиб келган эди у билан.
Бироқ кетди, билгандай, гўё:
борар ёъл тик ва ёлғизоёқ,
кунлар эса кўз ёшлар каби
тўкилар кўз ўнгимда шундоқ.
Нозим Ҳикмат
Турк шоири
* * *
Бу иссиқ ҳавода сени ўйлайман
яланғочлигингни
бўйнингни билакларингни
ётоқда оқ қуш каби ётган оёғингни
ва сўзларингни
Бу иссиқ кунларда сени қумсайман
билмадим ёдимда энг кўп қолгани нима эди
кўз ўнгимдаги яққол манзара
бўйнингми билакларингми
яланғоч оёғингми ё
менга меники ўлароқ айтганларингми
Бу сарғиш иссиқларда сени ўйлайман
бу сарғиш иссиқларда
бир мехмонхонада сени ўйлароқ
ёлғизлик либосини ечиб отаман
бир оз ўлимга менгзар ёлғизлигимни
Яна некбинлик
Қардошим,
яхшилик билан тугаган китоблар юбор менга:
учоқ талофатсиз қўниб олсин ерга,
жарроҳ кулиб чиқсин амалиётдан,
кўр гўдакнинг кўзлари очилсин,
ўққа тутилаётган йигит қутқариб қолинсин ва
бир-бирига қовушсин севишганлар,
тўйлар байрамга уланиб,
ташналар сувга етсин,
ҳам нон, ҳурриятга.
Қардошим,
ижобий якун топган китоблар юбор менга.
Ҳали ўша кунлар келади!
Бугун келмаса, эртага…
Иосиф Бродский
Рус шоири
Скрипкачи романси
(«Намойиш» достонидан)
Муҳаббатинг топганда завол
ва совуқдан букчайганда бел
чамадондан тўппончани ол.
Шартта олгин-да гаровга бер.
Бу пулга сотиб ол патефон,
дунёнинг бир четида рақс туш,
қоқ миянгга чиққанда фиғон
патефонни ўпгил-ей сарҳуш!
Скрипкачи айтганлари чин:
ким ўзига ўқ узса, ўша
ўқ бошгамас, елкага тегсин!
Йиғлаб яша, дод солиб яша!
Ликопчада юрак элтаман,
қолдираман қай бир эшикда.
Танинг, дўстларим-ай, юзимдан:
кўринмайди юрак тешикда.
Мана, бўшдир пушти кўкрагим,
ёъл олганман патефон томон.
Бисотимда толим-толим сим
ва бўғзимда хирқираган қон.
***
У қилтириқ эди, туллаган, малла
бадани ҳам кирлаб кетганди чунон.
Занг босган томларда изғир эди ва
тунлар ертўлаларда сақларди жон.
У қариб кетганди ва бирам бўшанг,
совуқ эса ҳаддан ошганда гоҳи
нимжон панжасига солар эди чанг
ва музлаб қоларди унинг оёғи.
Бирор ким иситиб қўймасди лекин,
эркаламасди ҳам бермасди овқат.
Уни ҳеч ким яхши кўрмаслиги чин
ва унга ҳеч кимса қилмасди тоқат.
Тўкилганди чунки унинг тишлари,
қулоғидан йиринг оқарди, ахир…
Нега хунукларни ҳеч ким севмайди?
Қани, уларни ҳам севса-ку кимдир.
Натюрморт
Verra la morte e avra i tuoi occhi.
Chezare Paveze
«O‘lim yaqin va unda
sening vasfing namoyon.»
Ch. Paveze
1
Ён атрофни қуршаган
нарсалар ва одамлар –
кўзимга ботган тикан.
Зулматга қилгум сафар.
Сайлгоҳда ўтириб
қаршимдан ўтган шодон
бир оилани кўриб,
нурдан зада бўлди жон.
Ҳозир январ ва, демак,
қиш фасли ҳам бошланган.
Қачондир зулматни тарк
этсам, тилга кирарман.
2
Вақт бўлди. Энди бошлай.
Нимадан бошлаш мухим
эмас. Оғизни очай,
гарчи, туролсам ҳам жим.
Ҳўп, нима ҳақда? Кундуз
ёки тун ё ҳеч нарса?
Балки, нарсалардан сўз
очсам? Одамлар ҳақда
эмас: одамлар фоний.
Ҳамма. Мен ҳам ўламан.
Елларга учар, оний
сўзни нима қиламан?
3
Менинг қоним совуқ, бир
тубигача музлаган
дарёдан ҳам совуқдир.
Одамларни севмайман.
Улар ёқимсиздир. Афт —
башараларда зоҳир
сохталик ва ёъқдир тафт.
Бадга урган, қандайдир.
Билмам, нимадан нишон?
Нимадир – ақлга зид.
Кимгалиги ноаён
ялтоқликнинг ўзи, ғирт.
4
Нарсалар ёқимлироқ:
на бадфеъл на феъли кенг.
Ичкариси ҳам шундоқ
ўзи ташқарисининг.
Нарсанинг таркиби – чанг.
Ғубордир. Ёғоч қўнғиз.
Деворлар. Қуруқ ғумбак.
Ушлаш учун яроқсиз.
Чанг. Чироқ нури, ҳатто,
фақат чангни ёритар
ва у ёришган ашё
зич берк бўлса ҳам агар.
5
Бир эски емакхона.
Ичи ҳам ташқарини
кўриб эсладим яна
Нотр-Дам де Парини.
Ичкари томон зулмат.
Полювгич, епитрахил*
чангни артмайди, фақат.
Ашёлар чангдир асл.
Чанг эса чанг артгани
урунмас уйиб қошни.
Чунки чанг – вақтнинг тани.
Вақт бадани ва қони.
6
Сўнгги пайтлар, туш маҳал,
қаттиқ уйқи элтяпти.
Чамамда келиб ажал,
мени синаб кетяпти.
Излаб жондан нишона,
бўлган пайтларим лоҳас
мен юзимга тош ойна
тутганча олгум нафас.
Иккала соним бежон,
совуқ. Қимир этмайман.
Веналарим кўкарган,
мармар тошга менгзайман.
7
Ўз шакли, бурчакларин
бизга юзлаштираркан,
нарса мангу олар тин,
фикрлар дунёсидан.
У ўзича этмас тиқ.
Бу бир аччиқ хулоса:
нарса дегани – бўшлиқ.
Нарса ичи – ҳеч нарса.
Ёқсангиз, бир уюм хок;
ё синдириб кўринг, бас.
У қичқирмас ғазабнок:
онангни эмгур, мараз!
8
Дарахт. Кўланка. Қаро
ер – илдизлар учун жой.
Ва эгри-бугри туғро.
Тошлар исканжаси. Лой.
Илдизлар муқоваси –
тош, оғир вазни билан
халос этар уларни
чигал вазифасидан.
Қимирламайди. Ками,
жилмас, итарсанг, қаттиқ.
Соя. Соя одами –
қармоққа тушган балиқ.
9
Нарса. У нарса жигар
ранг. Аниқлик унга ёт.
Оқшом. Ва бошқа бирор
нарса ёъқдир. Натюрморт.
Ўлим келмоқда, топар.
Сассиз ташрифи ила
ё‘қлик қа’рига отар.
Аёл қиёфасида.
Бу бемаъни сафсата:
белўроқли устухон.
«Ўлим яқин ва унда
сенинг васфинг намоён.»
10
Она айтди: Исо, айт,
ўғлиммисан ё худо?
Сен хочда қоқилган пайт
уйга қандай қайтай, о!
Остона ҳатлай қандай
англамай, топмай ечим?
Тирикмисан – ўлик, айт?
Худомисан ё ўғлим?
Сўнгра у берди садо:
танда ёъқми – борми жон,
ўғлингманми ё Худо,
сеникиман, меҳрибон.
* Епитрахил – христиан руҳунийлари бўйнига солиб юрадиган, узун мато.
Чарлз Буковски
Америкалик шоир
Ўлим менинг сигарамни чекяпти
Биласизми, менинг яна бугун кайфим тароқ,
радиодан Чайковский
куйи янграяпти.
Ё худо,
буни тинглаганимга ҳам 47 йил бўлибди;
ҳў ўша ейишга нони ёъқ ёзарман бўлиб
юрган пайтлар, энди, улар.
Мана, яна у…
Мен бугун довруғи кўкка етган ёзувчи бўлдим,
гарчи, ўлим
менинг сигарамни чекканча
винойимга кўз олайтириб
хонамда у ёқдан бу ёққа кезиб юрибди.
Чайк эса йироқда
ўзининг шавқ тўла мусиқаси билан банд.
Э, бу бир қисқа сайр бўлди-да!
Нимададир омадим келган бўлса,
демак, бу менинг ошиқни
тўғри ташлаганимдан:
ижодга оч эдим мен, унга сарф этилган
лаънати 5 дақиқа, 5 соат, 5 кунга оч эдим.
мен, бор-ёъғи,
қоғозга сўз қадаб чиқишни севардим;
обрў, пул, ҳаммаси ҳеч.
Ёзишни севардим мен фақат.
Улар эса мендан
универмагда омборчи бўлишимни исташди.
Бўпти, дейди ўлим, қаршимдан ўтаркан,
сен ким бўлганингдан қатъий назар –
ёзувчими, таксистми,
қўшмачими, қассобми, парашутчими,
мен билан кетасан…
Яхши, миттивой, дейман унга.
Ҳозир у билан бирга ичиб ўтирибмиз.
Соат эса кечки бирдан
иккига томон силжияпти,
кетиш вақтини эса фақат у билади,
лекин фирибим иш берди:
беш лаънати дақиқани,
ҳатто, сал ошиғи билан ундуриб олдим.
Эсда қолган кулги
Бизнинг тилла балиқчаларимиз
кўча манзарасини тўсиб қўйган, оғир дераза пардаси ёнидаги столда,
аквариум ичида тинмай айланарди, айланарди.
Онам – ҳар дам кулиб юргувчи аёл,
бизнинг ҳам бахтиёр яшашимизни истаб, тинмай таъкидларди: хурсанд юр, Генри!
Ҳа, у ҳақ эди, агар қўлингда келса, бахтиёр яшашга нима етсин?
Бироқ отам, ғазаб отига минди дегунча, онам иккимизни
ҳафтасига икки ё уч марталаб дўппослашда давом этаверди.
Чунки бунақа пайтлар у эс-ҳушини ёъқотиб қўярди.
Менинг онам, мунглиғ балиқчам,
ҳафтасига икки-уч бор тепки еса ҳам, мендан бахтиёр яшашни сўрайверарди:
кулсангчи, Генри! Нега ҳеч кулмайсан, қароғим?
Кейин менга ўргатиш учун унинг ўзи куларди ва
бу жилмайиш мен ҳаётда кўрган
энг аянчли жилмайиш ўлароқ ёдда қолди.
Бир сафар тилла балиқларнинг бешови ҳам ўлиб, сув юзига қалқиб чиқиб қолди.
Қоринлари тепага қараган, кўзлари эса ҳамон очиқ эди.
Отам уйга келгач, уларни ошхона полига ташлаб, мушукка едираркан
биз тикилиб қараб турардик,
онам эса жилмайиб қўйди.
Узоқдан келган хат
Сена яқинидаги, бежиримгина хонасидан туриб
у менга хат ёзибди.
Рақс тўгарагига қатнаётгани,
ҳар тонг 5 да уйғониб,
шеър ёзиши ё
расм чизиши ҳақида айтибди.
Йиғлагиси келганда эса
дарё бўйидаги бир скамейкада
ўтираркан доим.
Кузда унинг
қўшиқлар тўплами
нашрдан чиқяпти.
Мен унга нима деб ёзишни билмадим ва
оғриётган тишларидан,
яхшиси, қутулиши ва
франсуз хушторлари билан
ҳушёрроқ бўлиб муомала қилиши кераклиги
ҳақида бир нималар деган бўлдим.
Кейин унинг суратини
вентилятор ёнидаги радиопрёмникка тиклаб қўярканман,
худди, жон киргандай
ҳилпирарди у.
Сўнгги қолган 5 ё 6 дона сигаретимни
чекиб тугатмагунча
унинг қаршисидан турмадим.
Охири турдим ва
ухлаш учун кетдим.
Рафиқ Ўзтурк таржималари
Rafiq O’zturkning jahon she’riyatining yorqin siymolari Xuan Ramon Ximenes, Nozim Hikmat, Iosif Brodskiy va Charlьz Bukovski ijodidan qilgan tarjimalarini taqdim etmoqdamiz.
JAHON SHE’RIYATIDAN
YNGI TARJIMALAR
Xuan Ramon Ximenes
Ispan shoiri
***
Termulasan, ko’zlaringda yosh,
bog’da gullar yuz ochgan nafas;
termulasan, ko’zlaringda yosh
va takror aytaman: kerakmas…
Yurak esa tilanib orom,
uyqu eltar… dardi ham arib.
Sen mehribon qo’llaring bilan
ko’z yoshimni qo’yasan artib.
Duch kelaman g’amgin chehrangga,
G’amga botib qarshingda yolg’iz.
Duch kelaman g’amgin chehrangga
va so’z topilmaydi bir og’iz.
Sen so’raysan: nima bo’ldi, ayt?
Men esa alanglab har yonga.
Sen so’raysan: nima bo’ldi, ayt?
Men yana qarayman osmonga.
Va titrab ketasan: daf’atan
yuzimda porlaydi bir uchqun.
Men jilmayib ko’rgum taraddud
ko’z yoshingni art deyish uchun.
***
Kiribdi tushimga shu oqshom
kechagi tushimning ro’yobi,
biroq muloyim va ayovsiz
yorishdi bu tongning oftobi.
Kecha, kun botar payt, soyalar
qanchalar nafis yoyilgandi!
Go’yo, o’z qalbim egasidan
xabar olish uchun kelgandi.
U kelgandi, uzoq yo’l bosib,
qarshimga o’zga bir dunyodan.
Umidning xush isi, ne baxtki,
yetib kelgan edi u bilan.
Biroq ketdi, bilganday, go’yo:
borar yo’l tik va yolg’izoyoq,
kunlar esa ko’z yoshlar kabi
to’kilar ko’z o’ngimda shundoq.
Nozim Hikmat
Turk shoiri
* * *
Bu issiq havoda seni o’ylayman
yalang’ochligingni
bo’yningni bilaklaringni
yotoqda oq qush kabi yotgan oyog’ingni
va so’zlaringni
Bu issiq kunlarda seni qumsayman
bilmadim yodimda eng ko’p qolgani nima edi
ko’z o’ngimdagi yaqqol manzara
bo’yningmi bilaklaringmi
yalang’och oyog’ingmi yo
menga meniki o’laroq aytganlaringmi
Bu sarg’ish issiqlarda seni o’ylayman
bu sarg’ish issiqlarda
bir mexmonxonada seni o’ylaroq
yolg’izlik libosini yechib otaman
bir oz o’limga mengzar yolg’izligimni
Yana nekbinlik
Qardoshim,
yaxshilik bilan tugagan kitoblar yubor menga:
uchoq talofatsiz qo’nib olsin yerga,
jarroh kulib chiqsin amaliyotdan,
ko’r go’dakning ko’zlari ochilsin,
o’qqa tutilayotgan yigit qutqarib qolinsin va
bir-biriga qovushsin sevishganlar,
to’ylar bayramga ulanib,
tashnalar suvga yetsin,
ham non, hurriyatga.
Qardoshim,
ijobiy yakun topgan kitoblar yubor menga.
Hali o’sha kunlar keladi!
Bugun kelmasa, ertaga…
Iosif Brodskiy
Rus shoiri
Skripkachi romansi
(«Namoyish» dostonidan)
Muhabbating topganda zavol
va sovuqdan bukchayganda bel
chamadondan to’pponchani ol.
Shartta olgin-da garovga ber.
Bu pulga sotib ol patefon,
dunyoning bir chetida raqs tush,
qoq miyangga chiqqanda fig’on
patefonni o’pgil-ey sarhush!
Skripkachi aytganlari chin:
kim o’ziga o’q uzsa, o’sha
o’q boshgamas, yelkaga tegsin!
Yig’lab yasha, dod solib yasha!
Likopchada yurak eltaman,
qoldiraman qay bir eshikda.
Taning, do’stlarim-ay, yuzimdan:
ko’rinmaydi yurak teshikda.
Mana, bo’shdir pushti ko’kragim,
yo’l olganman patefon tomon.
Bisotimda tolim-tolim sim
va bo’g’zimda xirqiragan qon.
***
U qiltiriq edi, tullagan, malla
badani ham kirlab ketgandi chunon.
Zang bosgan tomlarda izg’ir edi va
tunlar yerto’lalarda saqlardi jon.
U qarib ketgandi va biram bo’shang,
sovuq esa haddan oshganda gohi
nimjon panjasiga solar edi chang
va muzlab qolardi uning oyog’i.
Biror kim isitib qo’ymasdi lekin,
erkalamasdi ham bermasdi ovqat.
Uni hech kim yaxshi ko’rmasligi chin
va unga hech kimsa qilmasdi toqat.
To’kilgandi chunki uning tishlari,
qulog’idan yiring oqardi, axir…
Nega xunuklarni hech kim sevmaydi?
Qani, ularni ham sevsa-ku kimdir.
Natyurmort
Verra la morte e avra i tuoi occhi.
Chezare Paveze
«O‘lim yaqin va unda
sening vasfing namoyon.»
Ch. Paveze
1
Yon atrofni qurshagan
narsalar va odamlar –
ko’zimga botgan tikan.
Zulmatga qilgum safar.
Saylgohda o’tirib
qarshimdan o’tgan shodon
bir oilani ko’rib,
nurdan zada bo’ldi jon.
Hozir yanvar va, demak,
qish fasli ham boshlangan.
Qachondir zulmatni tark
etsam, tilga kirarman.
2
Vaqt bo’ldi. Endi boshlay.
Nimadan boshlash muxim
emas. Og’izni ochay,
garchi, turolsam ham jim.
Ho’p, nima haqda? Kunduz
yoki tun yo hech narsa?
Balki, narsalardan so’z
ochsam? Odamlar haqda
emas: odamlar foniy.
Hamma. Men ham o’laman.
Yellarga uchar, oniy
so’zni nima qilaman?
3
Mening qonim sovuq, bir
tubigacha muzlagan
daryodan ham sovuqdir.
Odamlarni sevmayman.
Ular yoqimsizdir. Aft —
basharalarda zohir
soxtalik va yo’qdir taft.
Badga urgan, qandaydir.
Bilmam, nimadan nishon?
Nimadir – aqlga zid.
Kimgaligi noayon
yaltoqlikning o’zi, g’irt.
4
Narsalar yoqimliroq:
na badfe’l na fe’li keng.
Ichkarisi ham shundoq
o’zi tashqarisining.
Narsaning tarkibi – chang.
G’ubordir. Yog’och qo’ng’iz.
Devorlar. Quruq g’umbak.
Ushlash uchun yaroqsiz.
Chang. Chiroq nuri, hatto,
faqat changni yoritar
va u yorishgan ashyo
zich berk bo’lsa ham agar.
5
Bir eski yemakxona.
Ichi ham tashqarini
ko’rib esladim yana
Notr-Dam de Parini.
Ichkari tomon zulmat.
Polyuvgich, yepitraxil*
changni artmaydi, faqat.
Ashyolar changdir asl.
Chang esa chang artgani
urunmas uyib qoshni.
Chunki chang – vaqtning tani.
Vaqt badani va qoni.
6
So’nggi paytlar, tush mahal,
qattiq uyqi eltyapti.
Chamamda kelib ajal,
meni sinab ketyapti.
Izlab jondan nishona,
bo‘lgan paytlarim lohas
men yuzimga tosh oyna
tutgancha olgum nafas.
Ikkala sonim bejon,
sovuq. Qimir etmayman.
Venalarim ko’kargan,
marmar toshga mengzayman.
7
O’z shakli, burchaklarin
bizga yuzlashtirarkan,
narsa mangu olar tin,
fikrlar dunyosidan.
U o’zicha etmas tiq.
Bu bir achchiq xulosa:
narsa degani – bo’shliq.
Narsa ichi – hech narsa.
Yoqsangiz, bir uyum xok;
yo sindirib ko’ring, bas.
U qichqirmas g’azabnok:
onangni emgur, maraz!
8
Daraxt. Ko’lanka. Qaro
yer – ildizlar uchun joy.
Va egri-bugri tug’ro.
Toshlar iskanjasi. Loy.
Ildizlar muqovasi –
tosh, og‘ir vazni bilan
xalos etar ularni
chigal vazifasidan.
Qimirlamaydi. Kami,
jilmas, itarsang, qattiq.
Soya. Soya odami –
qarmoqqa tushgan baliq.
9
Narsa. U narsa jigar
rang. Aniqlik unga yot.
Oqshom. Va boshqa biror
narsa yo’qdir. Natyurmort.
O‘lim kelmoqda, topar.
Sassiz tashrifi ila
yo‘qlik qa’riga otar.
Ayol qiyofasida.
Bu bema’ni safsata:
belo‘roqli ustuxon.
«O‘lim yaqin va unda
sening vasfing namoyon.»
10
Ona aytdi: Iso, ayt,
o’g’limmisan yo xudo?
Sen xochda qoqilgan payt
uyga qanday qaytay, o!
Ostona hatlay qanday
anglamay, topmay yechim?
Tirikmisan – o’lik, ayt?
Xudomisan yo o‘g‘lim?
So’ngra u berdi sado:
tanda yo’qmi – bormi jon,
o’g’lingmanmi yo Xudo,
senikiman, mehribon.
*Yepitraxil – xristian ruhuniylari bo’yniga solib yuradigan, uzun mato.
Charlz Bukovski
Amerikalik shoir
O’lim mening sigaramni chekyapti
Bilasizmi, mening yana bugun kayfim taroq,
radiodan Chaykovskiy
kuyi yangrayapti.
Yo xudo,
buni tinglaganimga ham 47 yil bo’libdi;
ho’ o’sha yeyishga noni yo’q yozarman bo’lib
yurgan paytlar, endi, ular.
Mana, yana u…
Men bugun dovrug’i ko’kka yetgan yozuvchi bo’ldim,
garchi, o’lim
mening sigaramni chekkancha
vinoyimga ko’z olaytirib
xonamda u yoqdan bu yoqqa kezib yuribdi.
Chayk esa yiroqda
o’zining shavq to’la musiqasi bilan band.
E, bu bir qisqa sayr bo’ldi-da!
Nimadadir omadim kelgan bo’lsa,
demak, bu mening oshiqni
to’g’ri tashlaganimdan:
ijodga och edim men, unga sarf etilgan
la’nati 5 daqiqa, 5 soat, 5 kunga och edim.
men, bor-yo’g’i,
qog’ozga so’z qadab chiqishni sevardim;
obro’, pul, hammasi hech.
Yozishni sevardim men faqat.
Ular esa mendan
univermagda omborchi bo’lishimni istashdi.
Bo’pti, deydi o’lim, qarshimdan o’tarkan,
sen kim bo’lganingdan qat’iy nazar –
yozuvchimi, taksistmi,
qo’shmachimi, qassobmi, parashutchimi,
men bilan ketasan…
Yaxshi, mittivoy, deyman unga.
Hozir u bilan birga ichib o’tiribmiz.
Soat esa kechki birdan
ikkiga tomon siljiyapti,
ketish vaqtini esa faqat u biladi,
lekin firibim ish berdi:
besh la’nati daqiqani,
hatto, sal oshig’i bilan undurib oldim.
Esda qolgan kulgi
Bizning tilla baliqchalarimiz
ko’cha manzarasini to’sib qo’ygan, og’ir deraza pardasi yonidagi stolda,
akvarium ichida tinmay aylanardi, aylanardi.
Onam – har dam kulib yurguvchi ayol,
bizning ham baxtiyor yashashimizni istab, tinmay ta’kidlardi: xursand yur, Genri!
Ha, u haq edi, agar qo’lingda kelsa, baxtiyor yashashga nima yetsin?
Biroq otam, g’azab otiga mindi deguncha, onam ikkimizni
haftasiga ikki yo uch martalab do’pposlashda davom etaverdi.
Chunki bunaqa paytlar u es-hushini yo’qotib qo’yardi.
Mening onam, munglig’ baliqcham,
haftasiga ikki-uch bor tepki yesa ham, mendan baxtiyor yashashni so’rayverardi:
kulsangchi, Genri! Nega hech kulmaysan, qarog’im?
Keyin menga o’rgatish uchun uning o’zi kulardi va
bu jilmayish men hayotda ko’rgan
eng ayanchli jilmayish o’laroq yodda qoldi.
Bir safar tilla baliqlarning beshovi ham o’lib, suv yuziga qalqib chiqib qoldi.
Qorinlari tepaga qaragan, ko’zlari esa hamon ochiq edi.
Otam uyga kelgach, ularni oshxona poliga tashlab, mushukka yedirarkan
biz tikilib qarab turardik,
onam esa jilmayib qo’ydi.
Uzoqdan kelgan xat
Sena yaqinidagi, bejirimgina xonasidan turib
u menga xat yozibdi.
Raqs to’garagiga qatnayotgani,
har tong 5 da uyg’onib,
she’r yozishi yo
rasm chizishi haqida aytibdi.
Yig’lagisi kelganda esa
daryo bo’yidagi bir skameykada
o’tirarkan doim.
Kuzda uning
qo’shiqlar to’plami
nashrdan chiqyapti.
Men unga nima deb yozishni bilmadim va
og’riyotgan tishlaridan,
yaxshisi, qutulishi va
fransuz xushtorlari bilan
hushyorroq bo’lib muomala qilishi kerakligi
haqida bir nimalar degan bo’ldim.
Keyin uning suratini
ventilyator yonidagi radiopryomnikka tiklab qo’yarkanman,
xuddi, jon kirganday
hilpirardi u.
So’nggi qolgan 5 yo 6 dona sigaretimni
chekib tugatmaguncha
uning qarshisidan turmadim.
Oxiri turdim va
uxlash uchun ketdim.
Rafiq O’zturk tarjimalari
