Таржимондан: Таниқли рус шоираси Анна Ахматова шеърлари ўзининг нафосати, назокати билан абадиятга муҳрланиб колди. Бу шеърлар таржималари олис йиллардан эсталик. Бир пайтлар “Шарқ Юлдузи” журналида эълон қилинган. Анча йиллардан буён китоб жавонимда турганидан ўчиб хиралашиб борётган эди. Уларни сизга илингим келди.
Анна Ахматова
ШЕЪРЛАР
Гулчеҳра Нуриллаева таржималари
АХМАТОВА (тахаллуси; ҳақиқий фамилияси Горенко Анна Андреевна) (1889.11.6, Одесса— 1966.5.3, Москва вилояти Домодедово ш.; Санкт-Петербургда дафн этилган) — рус шоираси. 1910 й.дан асосан Петербургда яшаган. Биринчи шеърлар китоби «Оқшом» 1910 й.да чиққан. «Тасбеҳ» (1914), «Оқ гала» (1917), «Баргизуб» (1921) ва бошқа китобларидаги шеърларида лирик кечинмалар, танҳолик туйғулари ифодаланган. Анна Ахматова инқилобий воқелиқдан узоқда яшади. Иккинчи жаҳон уруши йилларида шоира ижодининг янги қирралари шаклланди, асарларида Ватан мавзуи устунлик қила бошлади.Худди ўша уруш йилларида Тошкентда яшаб, «Тошкент шеърлари» (1944) туркумини яратган.
«Қаҳрамонсиз поэма» (1940 — 62) асари — Анна Ахматова ижодининг чўққиси ҳисобланади. Анна Ахматова Шарқ, Ғарбий Европа шоирлари ижодидан таржималар қилган («Корея мумтоз шеърияти», 1958; «Шарқ мумтоз шеърияти», 1969 ва б.). Шоира назми умуман бадиий соддалиги, лўндалиги ва услубининг ойдинлиги, образларининг аниқлиги ва одмилиги, чуқур лириклиги ва мусиқийлиги б-н алоҳида ажралиб туради. Шеърлари ўзбек тилига таржима килинган (1966,1969). Тошкентда Анна Ахматова яшаб ижод этган уй ўрнида қурилган бинога шоира хотирасини абадийлаштирувчи лавҳа ўрнатилган (1976).
* * *
Дафн айланг мени, шамоллар,
Нетай, келмас яқинлар саси!
Бошим узра сарсон намозгар,
Ва осуда замин нафаси.
Мен ҳам сиздай юрар эдим ҳур ,
Ташна эдим яшашга нечоғ.
Энди бўлса танам муз эрур,
Ким ҳам тортсин устимга тупроқ.
Кечки зулмат чойшаби билан
Ёпинг қаро жароҳатларим.
Бошим узра зангори туман,
Айтинг, қилсин тиловатларим.
Сўнгги уйқу ёлғизгинамни,
Осойишта қучсин, десангиз .
Кўкламларни, кўкламгинамни
Қамиш бўлиб куйлай беринг сиз .
1909
* * *
Ўша овоз , ўша нигоҳ,
Соя ўша оқ-сарғишдир.
Бир йил аввал бўлса қандоқ,
Ўша ҳолда қолмишдир.
Оқ деворга тушган ёғду
Ўша-ўша минг тарам.
Нилуфарнинг ҳидларию
Сенинг оддий сўзинг ҳам.
1909
* * *
Занжирбандмас юрак юракка,
Кетар бўлсанг, сенда ихтиёр.
Кимки ноил эркин юрмакка,
Улкан бахтга бўлар экан ёр.
Йиғламасман, нолимасман ҳам,
Нечун бахтга умид тутайин ?!
Қўй , ўпмагил, чарчаган танам
Ўлим келиб ўпмоғи тайин.
Азобларим баҳам кўрди қиш,
Ҳижронларинг кетмай бошимдан.
Нима боис, нималар боис
Сен яхшисан ёстиқдошимдан
1911
* * *
Қоронғи бостирма шийпони иссик,
Кўзларим кулса-да ,кўксим тўла ёш.
Дўстим: ”Нафасингни қилгил- дер- иссиқ ,
Бизлар ҳам омадга бўлгаймиз йўлдош.»
Кошки дўстгинамга ишонсам шу он …
Кўзи ожиз унинг, камбағал ,маълул.
Узун, диққинафас йўлларни мудом
Ўз қадамила ўлчаб келар ул .
Бирдан жаранглайди ниҳол товуши —
Бахтсизлар товуши жаранглар мунгли:
“Оҳ ,бўм-бўш хуржунлар, кўринмас тушим ,
Эрта ризқи эса –очлик ,юпунлик!”
1911
* * *
Қуёш чиқар мунис дамда
Муҳаббатни куйлайман.
Чўкка тушиб томорқамда,
Шўрага сув қуйгайман .
Отқилайман, юлиб илкис,
Гуноҳкорман олдида.
Оёқяланг, ана бир қиз
Йиғлар четан ёнида.
Кулфат саси –фарёд, қадар
Қалбим эзар, яралар.
Илиқ ҳидин ёяр бадтар
Ўлиб ётган шўралар .
Нон ўрнига тош армуғон ,
Шудир аччиқ тавозе.
Бошим узра фақат осмон,
Кўксимда ёр овози.
1911
* * *
Бекорчилик элтди бу тамон,
Қайда ўтса барибир зиқ кун.
Тепаликда мудрар тегирмон,
Бунда йиллаб жим турмоқ мумкин.
Қовжираган гулпечак узра
Асалари сузади майин.
Сув парисин турибман излаб,
Унинг эса ўлгани тайин.
Саёз тортиб, торайган кўлмак
Қўнғир тусли пўпанакка жой.
Ялтирайди титраган терак,
Боши узра енгилгина ой.
Ҳамма нарса оҳорли гўё,
Нам ҳид сочар тераклар бу чоқ.
Сукутдаман. Сукунат аро
Шайман яна бўлмоққа тупроқ.
1911
Tarjimondan: Taniqli rus shoirasi Anna Axmatova she’rlari o’zining nafosati, nazokati bilan abadiyatga muhrlanib koldi. Bu she’rlar tarjimalari olis yillardan estalik. Bir paytlar “Sharq Yulduzi” jurnalida e’lon qilingan. Ancha yillardan buyon kitob javonimda turganidan o’chib xiralashib boryotgan edi. Ularni sizga ilingim keldi.
Anna Axmatova
SHE’RLAR
Gulchehra Nurillayeva tarjimalari
AXMATOVA (taxallusi; haqiqiy familiyasi Gorenko Anna Andreevna) (1889.11.6, Odessa— 1966.5.3, Moskva viloyati Domodedovo sh.; Sankt-Peterburgda dafn etilgan) — rus shoirasi. 1910 y.dan asosan Peterburgda yashagan. Birinchi she’rlar kitobi «Oqshom» 1910 y.da chiqqan. «Tasbeh» (1914), «Oq gala» (1917), «Bargizub» (1921) va boshqa kitoblaridagi she’rlarida lirik kechinmalar, tanholik tuyg’ulari ifodalangan. Anna Axmatova inqilobiy voqeliqdan uzoqda yashadi. Ikkinchi jahon urushi yillarida shoira ijodining yangi qirralari shakllandi, asarlarida Vatan mavzui ustunlik qila boshladi.Xuddi o’sha urush yillarida Toshkentda yashab, «Toshkent she’rlari» (1944) turkumini yaratgan.
«Qahramonsiz poema» (1940 — 62) asari — Anna Axmatova ijodining cho’qqisi hisoblanadi. Anna Axmatova Sharq, G’arbiy Yevropa shoirlari ijodidan tarjimalar qilgan («Koreya mumtoz she’riyati», 1958; «Sharq mumtoz she’riyati», 1969 va b.). Shoira nazmi umuman badiiy soddaligi, lo’ndaligi va uslubining oydinligi, obrazlarining aniqligi va odmiligi, chuqur lirikligi va musiqiyligi b-n alohida ajralib turadi. She’rlari o’zbek tiliga tarjima kilingan (1966,1969). Toshkentda Anna Axmatova yashab ijod etgan uy o’rnida qurilgan binoga shoira xotirasini abadiylashtiruvchi lavha o’rnatilgan (1976).
* * *
Dafn aylang meni, shamollar,
Netay, kelmas yaqinlar sasi!
Boshim uzra sarson namozgar,
Va osuda zamin nafasi.
Men ham sizday yurar edim hur ,
Tashna edim yashashga nechog’.
Endi bo’lsa tanam muz erur,
Kim ham tortsin ustimga tuproq.
Kechki zulmat choyshabi bilan
Yoping qaro jarohatlarim.
Boshim uzra zangori tuman,
Ayting, qilsin tilovatlarim.
So’nggi uyqu yolg’izginamni,
Osoyishta quchsin, desangiz .
Ko’klamlarni, ko’klamginamni
Qamish bo’lib kuylay bering siz .
1909
* * *
O’sha ovoz , o’sha nigoh,
Soya o’sha oq-sarg’ishdir.
Bir yil avval bo’lsa qandoq,
O’sha holda qolmishdir.
Oq devorga tushgan yog’du
O’sha-o’sha ming taram.
Nilufarning hidlariyu
Sening oddiy so’zing ham.
1909
* * *
Zanjirbandmas yurak yurakka,
Ketar bo’lsang, senda ixtiyor.
Kimki noil erkin yurmakka,
Ulkan baxtga bo’lar ekan yor.
Yig’lamasman, nolimasman ham,
Nechun baxtga umid tutayin ?!
Qo’y , o’pmagil, charchagan tanam
O’lim kelib o’pmog’i tayin.
Azoblarim baham ko’rdi qish,
Hijronlaring ketmay boshimdan.
Nima bois, nimalar bois
Sen yaxshisan yostiqdoshimdan
1911
* * *
Qorong’i bostirma shiyponi issik,
Ko’zlarim kulsa-da ,ko’ksim to’la yosh.
Do’stim: ”Nafasingni qilgil- der- issiq ,
Bizlar ham omadga bo’lgaymiz yo’ldosh.»
Koshki do’stginamga ishonsam shu on …
Ko’zi ojiz uning, kambag’al ,ma’lul.
Uzun, diqqinafas yo’llarni mudom
O’z qadamila o’lchab kelar ul .
Birdan jaranglaydi nihol tovushi —
Baxtsizlar tovushi jaranglar mungli:
“Oh ,bo’m-bo’sh xurjunlar, ko’rinmas tushim ,
Erta rizqi esa –ochlik ,yupunlik!”
1911
* * *
Quyosh chiqar munis damda
Muhabbatni kuylayman.
Cho’kka tushib tomorqamda,
Sho’raga suv quygayman .
Otqilayman, yulib ilkis,
Gunohkorman oldida.
Oyoqyalang, ana bir qiz
Yig’lar chetan yonida.
Kulfat sasi –faryod, qadar
Qalbim ezar, yaralar.
Iliq hidin yoyar badtar
O’lib yotgan sho’ralar .
Non o’rniga tosh armug’on ,
Shudir achchiq tavoze.
Boshim uzra faqat osmon,
Ko’ksimda yor ovozi.
1911
* * *
Bekorchilik eltdi bu tamon,
Qayda o’tsa baribir ziq kun.
Tepalikda mudrar tegirmon,
Bunda yillab jim turmoq mumkin.
Qovjiragan gulpechak uzra
Asalari suzadi mayin.
Suv parisin turibman izlab,
Uning esa o’lgani tayin.
Sayoz tortib, toraygan ko’lmak
Qo’ng’ir tusli po’panakka joy.
Yaltiraydi titragan terak,
Boshi uzra yengilgina oy.
Hamma narsa ohorli go’yo,
Nam hid sochar teraklar bu choq.
Sukutdaman. Sukunat aro
Shayman yana bo’lmoqqa tuproq.
1911
