Ўз ижодини таржимонлик билан бошлаган Салваторе Квазимодо қадимги юнон шеърияти ва Вильям Шекспир асарларини итальян тилига ўгириб катта шуҳрат қозонди. Кейинчалик тўлиқ шеър ёзишга ўтган шоирнинг шеърлари кўҳна мифлар таъсирида ёзилди. 1959 йили адабиёт соҳасидаги Нобел мукофоти билан тақдирланган.

Салваторе Квазимодо
ШЕЪРЛАР
Рус тилидан Мирпўлат Мирзо таржимаси

Атоқли италян шоири Салваторе Квазимодо (итальянча: Salvatore Quasimodo, 20.08.1901—14. 06.1968) Италиянинг Модико шаҳрида туғилган. Ўз ижодини таржимонлик билан бошлаган ижодкор қадимги юнон шеърияти ва Вильям Шекспир асарларини итальян тилига ўгириб катта шуҳрат қозонди. Кейинчалик тўлиқ шеър ёзишга ўтган шоирнинг шеърлари кўҳна мифлар ва ўша даврда Европада пайдо бўлган адабий оқим: герметизм таъсирида ёзилди. 1959 йили адабиёт соҳасидаги Нобел мукофоти билан тақдирланган. Унинг “Сувлар ва заминлар”, “Туннинг лаҳза нури”, “Кун ортидаги кун”, “Беқиёс замин” сингари китоблари чоп қилинган. Шоир 1968 йили 66 ёшида вафот этган.

ТИНДАРИ ШАМОЛЛАРИ

Тиндари, сен ажиб бир маъвосан,
илоҳий ороллар узра қад тиккан.
Бугун, яна мени маҳлиё этдинг,
юрагимда аксланиб бутун.

Қайинзор ифори ила мустағриқ
мен юксаламан пучмоқлар узра,
сингиб кетар эпкин бағрига изсиз
беғам юрагимнинг хуш эрмаклари –
мавжлар ва севгининг эзгу саслари.

Сен буткул забт этасан мени,
ўзим қочган тахайюлга қилиб рўбарў.
Сукунат ва ҳадик коми –
яланғоч ҳам оч вужудлар танда қурган
маконларга чулғаб.

Сенга таниш у ер –
мен қадамим секинлатиб,
сирли мисралар кашф этар манзил.
Ўзга шуълалар ёғилгай энди
сенинг тунги деразангдан,
менинг фароғатим ором олмас
энди оғушингда.

Қувғинликнинг қайғуси оғир,
ки, мен ором истаб, сенга
умидларим ипин боғладим,
лекин ўлим ёлғиз нажот энди мен учун.

Қайғулар йўлин тўса олур
фақат севги
ва зулматлар қўйнидаги қурч ирода;
мен бахт излаб сенинг билан
кездим саргардон.

Тиндари сукунатга йўғрилар.
Мушфиқ дўстим уйғотар мени –
қояларга чиқиб,
осмонлардан ерга боқ, дейди.

Юзимга қалқийди ясама қўрқув –
шамол мени топиб олишига
ишонмаслар учун.

ЕР

Тун – исёнсиз шарпалар,
ҳаво беланчаги –
мен томон етиб келар;
мен сенинг хаёлинг билан
саргардон кезганимда;
шамол билан келар менга
денгиз ҳиди, ер иси
ҳамда менинг сицилияликларимнинг
элканларга, тўрларга,
тонг отмасдан уйғонган гўдакларга
айтган қўшиқлари.

Яланғоч адирлар,
подаларни ва уюрларни кутиб
илк ўтлар-ла қопланган қирлар,
сизнинг дилни сирқиратувчи
изтиробингиз менда.

ОДИССЕЙ ОРОЛИ

Мозийнинг садоси – жасур, журъатли.
Тинглайман уларни
хотиралар қаъри –
юлдузли тунда.

Само яллиғидан туғилар
Одиссей ороли.

Сокин дарё узра сузар осмон, дарахтлар
ойдин соҳилларга сир айтиб теран.

Севгилим, олтин олиб келар асаларилар –
бу, айнан, эврилиш сониялари.

ҚАБР ТОШИГА БИТИЛГАН САТРЛАР

Бизлар – бунда ҳаммадан йироқмиз,
яна қуёш чиқар,
сенинг сочларингда
учқунланар унинг нурлари,
ёзнинг сўнгги чирилдоқлари
ҳамда гаровхона,
осмон остидаги фиғон
бизнинг тириклигимизни эслатар.

О, шамолларда куйган саслар,
нимани истайсиз?
Мудом, бетаскин
анқиб турар ернинг қаъридан ғусса…
Мен ҳеч нарса йўқотмадим
Мен ҳамон шу ердаман.

Қуёш қарчиғайдек
теграмда чарх урар ва замин
нидомни сенинг овозингда такрорлар.
Яна бўй кўрсатар вақт кўз ўнгимда,
саҳифаларини очиб қайтадан.

Мен ҳеч нарса йўқотмадим.
Йўқотиш – осмон мувозанатидан
чиқиб кетмакдир;
айро кетмакдир – тушлар оқимидан,
яшиллик кўпирган дарё соҳилларидан.

ТОНГ ОЛДИ

Тун тугади,
ой ложувард осмонда
эриб кетар
дарёлар ортига сингиб.

Сентябр бу кенгликларни тарк этмас ҳали,
бунда ўтлоқлар ҳамон яшнар,
Жанубнинг яшил водийлари янглиғ.

Мен дўстларимни тарк этиб келдим,
кулбам деворига дафн этдим юрагимни,
сени эсламоқлик учун ёлғиз.

О, сен ойдан-да, йироқдасан ҳозир,
ҳадемай тонг оқарар, жаранглайди
тошкўчаларда туёқлар саси.

Salvatore Kvazimodo
SHE’RLAR
Rus tilidan Mirpo’lat Mirzo tarjimasi

Atoqli italyan shoiri Salvatore Kvazimodo (ital`yancha: Salvatore Quasimodo, 20.08.1901—14. 06.1968) Italiyaning Modiko shahrida tug’ilgan. O’z ijodini tarjimonlik bilan boshlagan ijodkor qadimgi yunon she’riyati va Vil`yam Shekspir asarlarini ital`yan tiliga o’girib katta shuhrat qozondi. Keyinchalik to’liq she’r yozishga o’tgan shoirning she’rlari ko’hna miflar va o’sha davrda Yevropada paydo bo’lgan adabiy oqim: germetizm ta’sirida yozildi. 1959 yili adabiyot sohasidagi Nobel mukofoti bilan taqdirlangan. Uning “Suvlar va zaminlar”, “Tunning lahza nuri”, “Kun ortidagi kun”, “Beqiyos zamin” singari kitoblari chop qilingan. Shoir 1968 yili 66 yoshida vafot etgan.

TINDARI SHAMOLLARI

Tindari, sen ajib bir ma’vosan,
ilohiy orollar uzra qad tikkan.
Bugun, yana meni mahliyo etding,
yuragimda akslanib butun.

Qayinzor ifori ila mustag’riq
men yuksalaman puchmoqlar uzra,
singib ketar epkin bag’riga izsiz
beg’am yuragimning xush ermaklari –
mavjlar va sevgining ezgu saslari.

Sen butkul zabt etasan meni,
o’zim qochgan taxayyulga qilib ro’baro’.
Sukunat va hadik komi –
yalang’och ham och vujudlar tanda qurgan
makonlarga chulg’ab.

Senga tanish u yer –
men qadamim sekinlatib,
sirli misralar kashf etar manzil.
O’zga shu’lalar yog’ilgay endi
sening tungi derazangdan,
mening farog’atim orom olmas
endi og’ushingda.

Quvg’inlikning qayg’usi og’ir,
ki, men orom istab, senga
umidlarim ipin bog’ladim,
lekin o’lim yolg’iz najot endi men uchun.

Qayg’ular yo’lin to’sa olur
faqat sevgi
va zulmatlar qo’ynidagi qurch iroda;
men baxt izlab sening bilan
kezdim sargardon.

Tindari sukunatga yo’g’rilar.
Mushfiq do’stim uyg’otar meni –
qoyalarga chiqib,
osmonlardan yerga boq, deydi.

Yuzimga qalqiydi yasama qo’rquv –
shamol meni topib olishiga
ishonmaslar uchun.

YER

Tun – isyonsiz sharpalar,
havo belanchagi –
men tomon yetib kelar;
men sening xayoling bilan
sargardon kezganimda;
shamol bilan kelar menga
dengiz hidi, yer isi
hamda mening sitsiliyaliklarimning
elkanlarga, to’rlarga,
tong otmasdan uyg’ongan go’daklarga
aytgan qo’shiqlari.

Yalang’och adirlar,
podalarni va uyurlarni kutib
ilk o’tlar-la qoplangan qirlar,
sizning dilni sirqiratuvchi
iztirobingiz menda.

ODISSEY OROLI

Moziyning sadosi – jasur, jur’atli.
Tinglayman ularni
xotiralar qa’ri –
yulduzli tunda.

Samo yallig’idan tug’ilar
Odissey oroli.

Sokin daryo uzra suzar osmon, daraxtlar
oydin sohillarga sir aytib teran.

Sevgilim, oltin olib kelar asalarilar –
bu, aynan, evrilish soniyalari.

QABR TOSHIGA BITILGAN SATRLAR

Bizlar – bunda hammadan yiroqmiz,
yana quyosh chiqar,
sening sochlaringda
uchqunlanar uning nurlari,
yozning so’nggi chirildoqlari
hamda garovxona,
osmon ostidagi fig’on
bizning tirikligimizni eslatar.

O, shamollarda kuygan saslar,
nimani istaysiz?
Mudom, betaskin
anqib turar yerning qa’ridan g’ussa…
Men hech narsa yo’qotmadim
Men hamon shu yerdaman.

Quyosh qarchig’aydek
tegramda charx urar va zamin
nidomni sening ovozingda takrorlar.
Yana bo’y ko’rsatar vaqt ko’z o’ngimda,
sahifalarini ochib qaytadan.

Men hech narsa yo’qotmadim.
Yo’qotish – osmon muvozanatidan
chiqib ketmakdir;
ayro ketmakdir – tushlar oqimidan,
yashillik ko’pirgan daryo sohillaridan.

TONG OLDI

Tun tugadi,
oy lojuvard osmonda
erib ketar
daryolar ortiga singib.

Sentyabr bu kengliklarni tark etmas hali,
bunda o’tloqlar hamon yashnar,
Janubning yashil vodiylari yanglig’.

Men do’stlarimni tark etib keldim,
kulbam devoriga dafn etdim yuragimni,
seni eslamoqlik uchun yolg’iz.

O, sen oydan-da, yiroqdasan hozir,
hademay tong oqarar, jaranglaydi
toshko’chalarda tuyoqlar sasi.