Омондурди Аннадурдиев билан 80-йилларда Тошкентга бир неча ой дўстим Шукур Қурбон хонадонида яшаган пайтида танишган эдим. Ўша йиллари тенгдошларимиз орасида биргина Шукур Қурбоннинг уйи бор эди. Янги цирк биносига яқин «дом»ларнинг биридан биринчи бўлиб уч хонали квартира олган дўстимизнинг уйи уйсиз-жойсиз қолган кўп ёш шоирлар, шу жумладан мен учун ҳам бошпана бўлган. Омондурди оға ҳам бу хонадонда анча вақт яшаган эди. Унинг шеърларини Шукур Қурбон ва Муҳаммад Раҳмон ўша йиллари таржима қилишгани ҳам хотирамда. Айниқса, Муҳаммад ака таржима қилган урушдан қайтмаган йигитлар ҳақидаги шеър тилларга тушган эди:
Баҳор бўлиб ётарлар
Баҳор янглиғ йигитлар
Қаро ернинг остида.
Қаро ерга ҳам баҳор
Керак экан аслида!
Осмон бўлиб ётарлар
Осмон янглиғ йигитлар
Қаро ернинг остида.
Қаро ерга ҳам осмон
Керак экан аслида!
Қўшиқ бўлиб ётарлар
Қўшиқ янглиғ йигитлар
Қаро ернинг остида.
Қаро ерга ҳам қўшиқ
Керак экан аслида!
Хулоса қилиб айтсам, бугун Омондурди Аннадурдиев нафақат туркман шеъриятининг, шунинг баробарида ХХ аср туркий шеъриятнинг ҳам иқтидорли намояндаси. Бугун таниқли шоир Матназар Абдулҳаким таржима қилган Омондурди оға рубоийларини сизга мамнуният билан тақдим этаман.
Хуршид Даврон
Омондурди Аннадурдиев
РУБОИЙЛАР
Матназар Абдулҳаким таржималари
Туркманистон халқ шоири Омондурди Аннадурдиев 1941 йили Туркманистоннинг Мари (қадимий Марв) шаҳри яқинидаги қишлоқда туғилган. 1964 йили Чоржўй шаҳридаги педагогика институтини тамомлаган. Бир неча шеърий тўплами нашр этилган. Бугун Омондурди Аннадурдиев нафақат туркман шеъриятининг, шунинг баробарида ХХ аср туркий шеъриятнинг ҳам иқтидорли намояндасига айланганини таъкидлаб ўтамиз.
* * *
Отам айтган: «Ўзни зўр, чапдаст тутинг,
Баландни баланду пастни паст тутинг»,
Эл сизга фаррошлик мансабин берса,
Супургини доим муқаддас тутинг.
* * *
Бу гулларнинг аросинда ўларман,
Қаро кўзинг қаросинда ўларман.
Дилингни мен яро этдим ўринсиз,
Дилингнинг мен яросинда ўларман.
* * *
Сенсан юрагимнинг сеҳри, фахри ҳам,
Сенсан юрагимнинг меҳри, қаҳри ҳам,
Фақат асалимас асаларининг,
Жонга дармон, ахир, ниши, заҳри ҳам.
* * *
Ғижжак бир покланди, най бир покланди,
Йиллар бир покланди, ой бир покланди,
Тўйга кириб келдинг, оҳукўз дилдор,
Давра бир покланди, тўй бир покланди.
* * *
Демайман, юракнинг доғи тикланмас,
Лек қалбнинг қалбаки оҳи тикланмас.
Булбул наво қилган сокин маъво бу,
Бундан ҳеч бир зоғнинг «қоғи» тикланмас.
* * *
Кимлар кўрди, кимлар кўрмади, кетди,
Хаёлга минг маъни ўрнади -кетди.
Тоғим! Ўз қаърингдан ковланган темир
Теша бўлиб юзинг тирнади-кетди.
* * *
Шодлансам, шод бўлиб кулиб билмади,
Ғам чексам, дардимни билиб билмади.
Тоғ ошиб, дўст келди ҳолимни сўраб,
Том ошиб, туққаним келиб билмади.
* * *
Тан совқотди… жонни юпун кўрмадим,
Умр — дарё. Унинг тубин кўрмадим.
Фил обрўй қозонмас чибин ўлдириб,
Қон сўриб фил бўлган чибин кўрмадим.
* * *
Жаҳонда кўп азиз хор бўлиб ётмиш,
Борлар йўқ, йўқларчи бор бўлиб ётмиш.
Соҳилга сапчиган баликдир юрак,
Тўлқин келарми деб зор бўлиб ётмиш.
* * *
Қорақурт ва чаён ғолиб ётдилар,
Дилларни қўрқувга солиб ётдилар.
Икков бир-бирин чақиб ўлдириб,
Икков бир-бирини олиб ётдилар.
* * *
Ўғлим! Елкамга чиқ, сўзим ўйинмас,
Ўғлин эркалатса, ким ҳам суюнмас.
… Тоғнинг юрагини тушунмак керак,
Тепасига чиқиш унча қийинмас.
* * *
Шабада қўзғалди, гул гулга тегди,
Сунбуллар чайқалиб сунбулга тегди.
Қоғлаган қарғага отилган тошнинг
Каттаси, воажаб, булбулга тегди.
* * *
Тентакдир, ҳаммани аҳмоқ деб ўйлар,
Ташнадир, ҳаммани чанқоқ деб ўйлар.
Бошига бир дона ёнғоқ тушганди,
Энди ҳамма дарахт ёнғоқ деб ўйлар.
* * *
Катхудодан мудом улги олди эл,
Дард чекса, ўзини дардга солди эл.
Бир ушоқ ногаҳон шоҳ бўлиб эди,
Ғуж-ғуж майда-чуйда бўлди-қолди эл.
* * *
Учмоққа кафтимда қанот йўқ, пар йўқ,
Ҳимоя қилмоққа тўқай йўқ, шер йўқ.
Молларим ўйнайди, даштларим чексиз,
Ўғлим ўйнай деса, қишлоқда ер йўқ.
* * *
Эртами-кеч, хуллас, тез тузалайлик,
Ёзда тузалмасак, куз тузалайлик,
Дунё тузалмас деб чекмайлик фиғон,
Дунё тузалмаса, биз тузалайлик.
* * *
Деманг «Омон сўзи пастга оғади,
Ушоқ бу мисралар кимга ёқади».
Диққат қилганмисиз, азиз дўстларим,
Қалин қорлар майда-майда ёғади.
Omondurdi Annadurdieyv bilan 80-yillarda Toshkentga bir necha oy do’stim Shukur Qurbon xonadonida yashagan paytida tanishgan edim. O’sha yillari tengdoshlarimiz orasida birgina Shukur Qurbonning uyi bor edi. Yangi sirk binosiga yaqin «dom»larning biridan birinchi bo’lib uch xonali kvartira olgan do’stimizning uyi uysiz-joysiz qolgan ko’p yosh shoirlar, shu jumladan men uchun ham boshpana bo’lgan. Omondurdi og’a ham bu xonadonda ancha vaqt yashagan edi. Uning she’rlarini Shukur Qurbon va Muhammad Rahmon o’sha yillari tarjima qilishgani ham xotiramda. Ayniqsa, Muhammad aka tarjima qilgan urushdan qaytmagan yigitlar haqidagi she’r tillarga tushgan edi:
Bahor bo’lib yotarlar
Bahor yanglig’ yigitlar
Qaro yerning ostida.
Qaro yerga ham bahor
Kerak ekan aslida!
Osmon bo’lib yotarlar
Osmon yanglig’ yigitlar
Qaro yerning ostida.
Qaro yerga ham osmon
Kerak ekan aslida!
Qo’shiq bo’lib yotarlar
Qo’shiq yanglig’ yigitlar
Qaro yerning ostida.
Qaro yerga ham qo’shiq
Kerak ekan aslida!
Xulosa qilib aytsam, bugun Omondurdi Annadurdiev nafaqat turkman she’riyatining, shuning barobarida XX asr turkiy she’riyatning ham iqtidorli namoyandasi. Bugun taniqli shoir Matnazar Abdulhakim tarjima qilgan Omondurdi og’a ruboiylarini sizga mamnuniyat bilan taqdim etaman.
Xurshid Davron
Omondurdi Annadurdiyev
RUBOIYLAR
Matnazar Abdulhakim tarjimalari
Turkmaniston xalq shoiri Omondurdi Annadurdiyev 1941 yili Turkmanistonning Mari (qadimiy Marv) shahri yaqinidagi qishloqda tug’ilgan. 1964 yili Chorjo’y shahridagi pedagogika institutini tamomlagan. Bir necha she’riy to’plami nashr etilgan. Bugun Omondurdi Annadurdiyev nafaqat turkman she’riyatining, shuning barobarida XX asr turkiy she’riyatning ham iqtidorli namoyandasiga aylanganini ta’kidlab o’tamiz.
* * *
Otam aytgan: «O’zni zo’r, chapdast tuting,
Balandni balandu pastni past tuting»,
El sizga farroshlik mansabin bersa,
Supurgini doim muqaddas tuting.
* * *
Bu gullarning arosinda o’larman,
Qaro ko’zing qarosinda o’larman.
Dilingni men yaro etdim o’rinsiz,
Dilingning men yarosinda o’larman.
* * *
Sensan yuragimning sehri, faxri ham,
Sensan yuragimning mehri, qahri ham,
Faqat asalimas asalarining,
Jonga darmon, axir, nishi, zahri ham.
* * *
G’ijjak bir poklandi, nay bir poklandi,
Yillar bir poklandi, oy bir poklandi,
To’yga kirib kelding, ohuko’z dildor,
Davra bir poklandi, to’y bir poklandi.
* * *
Demayman, yurakning dog’i tiklanmas,
Lek qalbning qalbaki ohi tiklanmas.
Bulbul navo qilgan sokin ma’vo bu,
Bundan hech bir zog’ning «qog’i» tiklanmas.
* * *
Kimlar ko’rdi, kimlar ko’rmadi, ketdi,
Xayolga ming ma’ni o’rnadi -ketdi.
Tog’im! O’z qa’ringdan kovlangan temir
Tesha bo’lib yuzing tirnadi-ketdi.
* * *
Shodlansam, shod bo’lib kulib bilmadi,
G’am cheksam, dardimni bilib bilmadi.
Tog’ oshib, do’st keldi holimni so’rab,
Tom oshib, tuqqanim kelib bilmadi.
* * *
Tan sovqotdi… jonni yupun ko’rmadim,
Umr — daryo. Uning tubin ko’rmadim.
Fil obro’y qozonmas chibin o’ldirib,
Qon so’rib fil bo’lgan chibin ko’rmadim.
* * *
Jahonda ko’p aziz xor bo’lib yotmish,
Borlar yo’q, yo’qlarchi bor bo’lib yotmish.
Sohilga sapchigan balikdir yurak,
To’lqin kelarmi deb zor bo’lib yotmish.
* * *
Qoraqurt va chayon g’olib yotdilar,
Dillarni qo’rquvga solib yotdilar.
Ikkov bir-birin chaqib o’ldirib,
Ikkov bir-birini olib yotdilar.
* * *
O’g’lim! Yelkamga chiq, so’zim o’yinmas,
O’g’lin erkalatsa, kim ham suyunmas.
… Tog’ning yuragini tushunmak kerak,
Tepasiga chiqish uncha qiyinmas.
* * *
Shabada qo’zg’aldi, gul gulga tegdi,
Sunbullar chayqalib sunbulga tegdi.
Qog’lagan qarg’aga otilgan toshning
Kattasi, voajab, bulbulga tegdi.
* * *
Tentakdir, hammani ahmoq deb o’ylar,
Tashnadir, hammani chanqoq deb o’ylar.
Boshiga bir dona yong’oq tushgandi,
Endi hamma daraxt yong’oq deb o’ylar.
* * *
Katxudodan mudom ulgi oldi el,
Dard cheksa, o’zini dardga soldi el.
Bir ushoq nogahon shoh bo’lib edi,
G’uj-g’uj mayda-chuyda bo’ldi-qoldi el.
* * *
Uchmoqqa kaftimda qanot yo’q, par yo’q,
Himoya qilmoqqa to’qay yo’q, sher yo’q.
Mollarim o’ynaydi, dashtlarim cheksiz,
O’g’lim o’ynay desa, qishloqda yer yo’q.
* * *
Ertami-kech, xullas, tez tuzalaylik,
Yozda tuzalmasak, kuz tuzalaylik,
Dunyo tuzalmas deb chekmaylik fig’on,
Dunyo tuzalmasa, biz tuzalaylik.
* * *
Demang «Omon so’zi pastga og’adi,
Ushoq bu misralar kimga yoqadi».
Diqqat qilganmisiz, aziz do’stlarim,
Qalin qorlar mayda-mayda yog’adi.
