Мумтоз Шарқ адабиётида сўзни Ҳофиздай минг бир мақомда ўйнатган, сўзга минг бир маъно юклаган, сўзни минг бир сеҳру синоат пардасига ўраган яна бир шоирни топиш мумкин эмас. Атоқли шоир ва мутафаккир Муҳаммад Иқбол бежиз Ҳофизни буюк сеҳргар, деб луфт этмаган..
Хўжа Ҳофиз ШЕРОЗИЙ
ҒАЗАЛЛАР
Жамол Камол таржималари
Шамсуддин Муҳаммад Ҳофиз Шерозий Эроннинг Шероз шаҳрида туғилган. Лекин бутун умри давомида она шаҳридан четга чиқмаган бу «исонафаслик ринди Шероз» (Навоий) ўзининг ёниқ шеърлари билан ярим дунёни эгаллади ва ўзидан кейинги Шарқу Ғарб адабиётига катта таъсир кўрсатди. Буюк немис шоири Ҳёте Ҳофизни «ноёб услуб даҳоси», «муқаддас Ҳофиз» деб улуғлаб, унинг таъсирида «Ғарбу Шарқ девони»ни яратган бўлса, В. Жуковский, А. Пушкин, Ю. Лермонтов, А. Фет, С. Есенин каби рус шоирлари Ҳофиздан илҳомланиб, «ҳофизона» оҳангларда шеърлар ёзганлар, унинг ижодини юксак баҳолаганлар. Шарқда эса Шероз булбулидан таъсирланмаган шоирнинг ўзи йўқ ҳисоби.
Шарқ адабиётининг атоқли шоири ва мутафаккири Муҳаммад Иқбол Ҳофизни буюк сеҳргар, деб луфт этган эди. Чиндан ҳам дунё адабиётида сўзни Ҳофиздай минг бир мақомда ўйнатган, сўзга минг бир маъно юклаган, сўзни минг бир сеҳру синоат пардасига ўраган яна бир шоирни топиш мумкин эмас. Ҳофиз шеърлари табиийлиги, самимийлиги, ҳассос бир муҳаббат ва юксак бадииятга йўғрилганлиги, мазмуни теран ва серқатламлиги, фалсафасининг қуюқлиги, нозик ишораларга бойлиги, услубининг мураккаблиги учун ҳам унга «лисон ул-ғайб» — «ғойибнинг тили» сифатини берганлар.
Ҳофиз ҳаммаёқни вайронага айлантирган мўғуллар ҳукмронлиги инқирозга учраб, майда хонликлар ўртасидаги ўзаро тожу тахт талашлари авж олган, бундан халқнинг тинкаси қуриб, аҳволи хароб бўлган бир даврда яшаб ижод этди. 50 йил (1338—1388) мобайнида 6 марта подшоҳ алмашганлиги ҳам шоир яшаган даврнинг нотинчлигини кўрсатади. Бу нарса унинг ижодига таъсир этмаслиги мумкин эмас эди. Маъшуқа таъриф-тавсифи, висол лаззати-ю, ҳижрон ҳасратини тараннум этиш воситаси бўлган ғазалга Ҳофиз ижтимоий мавзулар, фалсафий фикр-мулоҳазаларни омухта қилди. У ишқ аталган улкан ва бепоён мавзу ичига Олам ва Одам дардини, ўз даврининг ўткир ижтимоий муаммоларини дадил олиб кирди ва маҳорат билан шеърга солди. Ҳофизни Ҳофиз қилган нарса аслида шу.
Ҳофиздан бор-йўғи бир девон мерос қолган. Шуни ҳам унинг ўзи тузмаган. Бу ишни Ҳофиз вафотидан 30—40 йил кейин шоирнинг дўсти ва шогирди Муҳаммад Гуландом амалга оширган. Лекин шу биргина девони билан ҳам у ярим дунёни эгаллади.
Ҳофиз ижодидан намуналарни ўзбек тилига Хуршид, Муинзода, Чустий, Васфий, Шоислом Шомуҳамедов, Жуманиёз Жабборов, Эркин Воҳидов, Жонибек Қувноқ каби форс-тожик адабиётининг билимдонлари таржима қилганлар
* * *
Агар ул турки шерозий кўнгилни олса бир они,
Қаро холига бахш этгум Самарқанду Бухорони.
Кетур, соқий, майи боқийки, жаннат ичра топмассен,
Канори оби Рукнободу гулгашти Мусаллони.
Фиғон, ул лўлиларким, шўху ширинкору шаҳрошуб,
Чунон олди кўнгилдин сабр, ки турклар хони Яғмони.
Бу ночор ишқимиздин ул жамоли ёр мустағний,
Не ҳожат обу рангу холу хатга рўйи зебони.
Дамо-дам ортар эрди Юсуф ҳусни, англадим андин,
Ки исмат пардасидин ишқ чиқарди ул Зулайҳони.
Маю мутрибдин сўзла, жаҳон розини кам изла,
Хирад ҳеч ечмади, ҳаргиз ечолмас бу муаммони.
Насиҳат тингла, эй жоно, севарлар жонданам ортиқ
У ёшларким, саодатманд, панди пири донони.
Менга сўзким ёмон айтдинг, афоковлоки, хўб айтдинг,
Ярашгай унга аччиқ сўзлари лаъли шакархони.
Ғазал ёздингки, дур тиздинг, кел, эй, хуш куйлагил, Ҳофиз,
Ки назмингга нисор этсин фалак иқди Сурайёни…
* * *
Кеча масжиддин чиқиб, майхона борди пиримиз,
Айтинг, эй аҳли тариқат, не бўлур тадбиримиз?
Бас, харобот ичра ҳамманзил бўлайлик биз дағи,
Не илож, гар бўйладир аҳди азал тақдиримиз.
Биз, муридлар, қибла сори юзни бургаймиз нечун,
Юзни бурмиш бўйлаким майхона сори пиримиз.
Ақл гар билсайди, кўнгил ёр зулфи бирла хуш,
Жумла оқил жинни бўлгайди сўраб занжиримиз.
Гул юзинг лутфу карамдин бизга оят этди кашф,
Ул сабабдин яхшиликдин ўзгамас тафсиримиз.
Тош эмиш сенда кўнгилким, таъсир этмас тунлари
Чеккан ул оҳу фиғону нолайи шабгиримиз.
Оҳимиз ўқи тешиб ўтди фалакдин, айла бас,
Ҳофизо, жонингга раҳм эт, беомондир тиримиз…
* * *
Кўзим равоқи манзари ошиёнанг эрур,
Карам айлаю туш буён, хона хонанг эрур.
Лутфи холу хатинг олмиш орифлар кўнглини,
Латофатинг нишони ул дому донанг эрур.
Дилинг гул васли-ла, эй булбули чаман, шод эт,
Чаманда ҳама гулбонги ошиқонанг эрур.
Иложи дардимиз ширин лабга ҳаволат қил,
Ки ул жон равшани ёқут хазонанг эрур.
Тан ила хизматинг магар этмоққа ожизмен,
Вале хулосайи жон – хоки остонанг эрур.
Мен ким эмишманки, титрар сипеҳри маккор ҳам,
Уни титратган ҳийлаю баҳонанг эрур.
Мен ул эмаски, дуч келган санамга дил берсам,
Хазина узра муҳринг ул, нишонанг эрур.
Нечук жон офатисен, эй шаҳсувору ширинкор,
Бедовким чун фалак роми тозиёнанг эрур.
Суруди мажлисинг тинглаб, фалак ҳам рақс этар,
Ки шеъри Ҳофизи ширинсухан таронанг эрур…
* * *
Оҳки, ул ёдимдадир, кўйинг менга манзил эди,
Кўзда нурим эшигинг тупроғидин ҳосил эди.
Пок суҳбат баҳраси боис гули савсан каби,
Кўнглинг ичра эрса не пайдо, тилимда ул эди.
Дил сўраб пири хираддин ул маоний нақдини,
Шарҳини ишқ айтар эрди, пиргаким мушкил эди.
Оҳ, чун жавру тазаллумки, ўшал маъвода ул,
Вой, яна айшу фароғатким, ўшал манзил эди.
Қолмагаймен ҳеч замон бедўст дердим дилда мен,
Не қилайки, ул ҳама сайъи дилим ботил эди.
Кеча аҳбоб ёди-ла бордим харобот сорига,
Май хумин кўргач, дилимда дард, оёқда гил эди.
Қайтдим андин сўргали боиси ул дарду фироқ,
Ақл муфтийси вале лол эрди, лояъқил эди.
Ҳофизо, кўргил, урар кабки хиромон қаҳқаҳа,
Чун қазо бургутининг чанголидин ғофил эди…
* * *
Сабо, лутф айлабон айт ғизоли раънони,
Ки ул боис кезармиз бу тоғу саҳрони.
Шакарфурушки, умри узун бўлгай, нега
Риоят айламас ҳеч тўтийи шакархони?
ўурури ҳуснинг ижозат айламасми, эй гул,
Ки ҳолин сўрмагайсен андалиби шайдони?
Латиф хулқ ила овланур ҳамиша аҳли назар,
Ки дому дон-ла тутмагайлар мурғи донони.
Ҳабиб-ла ўлтирсангу гар бода сипқорсанг,
Эсингга ол улфату дўсту бодапаймони.
Билолмам, не сабабким, ранги ошнолиги йўқ
Ул сарвқаду қаро кўзу моҳсиймони.
Топилмас андин ўзга ҳеч жамолингда айб,
Холи меҳру вафоси йўқ рўйи зебони.
Не ажаб, осмон ичра гар Ҳофиз шеъридин
Зуҳро куйласаю раққос айласа Масиҳони…
* * *
Ҳолимиздин зоҳиди зоҳирпараст огоҳ эмас,
Шаънимизга ҳар не айтса, айтсин ул, парво эмас.
Ўйнасак шатранж, сурармиз биз пиёда ҳар замон,
Баски, риндларга бу майдонда мажоли шоҳ эмас.
Бу не истиғно эмиш, ё Раб, бу не ҳоким эрур,
Ҳаммада захми ниҳону ошкоро оҳ эмас.
Ул кўйи майхона бормоқ аҳли содиқлар иши,
Ўзни сотганларга ул майхона сори роҳ эмас.
Бандаи пири хароботманки, лутф айлар мудом,
Шайху зоҳид лутфи менга гоҳ бўлгай, гоҳ эмас.
Ҳофиз олий ҳиммат айлаб, тўрга чиқмас эрса гар,
Қуйқахўр ошиқдир ул, валлоҳ, асири жоҳ эмас.
* * *
Дедим: қачон лаълинг мени комрон қилур?
Деди: буюр, не истагинг эрса, ҳамон қилур.
Дедим: Миср хирожини талаб этар лабинг,
Деди: бу муомалада камтар зиён қилур.
Дедим: ул ширин нуқтага йўл топган бормидир?
Деди: бу бир ҳикоядирким, нуктадон қилур.
Дедим: санампараст бўлма, виқор-ла ўлтирма,
Деди: ҳар иккисин маҳбуб бегумон қилур.
Дедим: майхона олгайдир кўнгиллар дардини,
Деди: хуш улки, ўзни бўйла шодумон қилур.
Дедим: шаробу хирқа не мазҳабнинг одати?
Деди: амалким, мазҳаби пири муғон қилур.
Дедим: ул шаккарин лабдин кексага не наф?
Деди: бир бўсаси чолни навқирон қилур.
Дедимки, хўжа не замон етгай маҳбубига?
Деди: ул дамки, Ойу Муштарий қирон қилур.
Дедим: Ҳофиз этар унинг дуойи давлатин,
Деди: дуосин малоики етти осмон қилур…
* * *
Эйки, лаълинг каломидин коми жон лазиз,
Ширин лабинг таъми сафосидин даҳон лазиз.
Тишинг чун қатра сутдирким, лабларинг шакар,
Ширу шакардин комимиз ҳар замон лазиз.
Хуни дилу жигар кабоб ҳам сенинг, магар
Кабоб ёнида шароби арғувон лазиз.
Ҳадиси лутфинг сўйласам, келди сўз латиф,
Васфи лабинг баёнида бўлди баён лазиз.
Ҳуснинг тотини тотгаймен, жоним, ҳар нафас,
Ҳуснингга туташса, кўргил, энди забон лазиз.
Ҳофиз пиширди бир ҳалво жон ширасин қўшиб,
Орзу, дилида ул лаби масти чунон лазиз…
* * *
Ажаб, хужаста замонким, ёр яна келгай,
Ғариблар кўйига ғамгусор яна келгай.
Хаёли хайли йўлига кўз тикдим интизор,
Чу уммид билаки, шаҳсувор яна келгай.
Бошим эгилмаса магар чавгони амрига,
Нечук бош дегум, андин озор яна келгай.
Йўлида ўлтирармен чун гарду ғубор бўлиб,
Кўнгилда ул ҳаваски, раҳгузор яна келгай.
Дилим қарор этди-ю, зулфини тутди макон,
Гумон этмаким, анга қарор яна келгай.
Қишу қаҳратон жаврини чекди булбуллар,
Бўйи иштиёқ билаки, гулбаҳор яна келгай.
Қазо наққошидин уммид этармен, эй Ҳофиз,
Қошимга сарвқомат ул нигор яна келгай…
* * *
Аларким, назари тупроқни кимиё қилур,
Қачон раҳм этиб, назарин бизга раво қилур?
Табиби муддаийларданки топмадим даво,
Шояд хазинайи ғайбим дардга даво қилур.
Маъшуқки, гул рухсоридин чекмади ниқоб,
Ҳар кимса бир тасаввур айлаб, иддао қилур.
Риндлигу зоҳидликдамас ҳусни оқибат,
Улардаким, ишни иноят-ла бажо қилур.
Бемаърифат бўлма, ишқни “ким ошди” этсалар,
Аҳли назар риояти дўст-ошно қилур.
Парда ортида қилурлар мунча фитнаким,
Парда очилса, фитна аҳли не бало қилур?
Гар бу ҳадисдин нола чекса тош, не ажаб,
Соҳиб кўнгиллар ҳикоятини хуш адо қилур.
Май ичгил, юз гуноҳ этмак сенга яхшироқ
Андинки, ағёр тоат айлаб, сўнг риё қилур.
Юсуф кўйлагидин келур хуш бўйи, анбари,
Қўрқаманки, ағолари уни фано қилур.
Майкада кўйидин боргил фароғат уйига,
Ҳаққинга офтоб ўзи хайри дуо қилур.
Масту бехудлигим яшир рақиблар кўзидин,
Киши хайри ниҳон этса, баҳри Худо қилур.
Ҳофиз, висоли бардавом муяссар бўлмагай,
Шоҳлар қачон илтифоти ҳоли гадо қилур?..
* * *
Гарчи воизга сўзим тингламак осон бўлмас,
Сўйласа макру риё, банда мусулмон бўлмас.
Ринд бўлиб, лутфу карам айлаки, хушдир бу ҳунар,
Улки ҳайвон, бода ичмас ила инсон бўлмас.
Гавҳари пок керакдир бўлгали қобили файз,
Ҳар нечук тошу сапол лўълийи маржон бўлмас.
Дардманд дардни табиб олдида гар тутса ниҳон,
Бўлгай аҳволи хароб, дардига дармон бўлмас.
Касби корим ишқ эрур, уммидки ул фанни шариф
Ноумид этмасу бир боиси афғон бўлмас.
Ваъда этмишди санам эртага деб васлу висол,
Эй Худо, эртагача балки пушаймон бўлмас.
Асрамоқ бўлса нигор олдида гар жонни киши,
Бетакаллуф тани ул лоиқи қурбон бўлмас.
Заррада бўлмас эса ҳиммати олий, Ҳофиз,
Толиби чашмаи хуршиди дурахшон бўлмас…
Манба: «Жаҳон адабиёти» журнали, 2012/8
Hofiz Sheroziy
G’AZALLAR
Jamol Kamol tarjimalari
Shamsuddin Muhammad Hofiz Sheroziy Eronning Sheroz shahrida tug’ilgan. Lekin butun umri davomida ona shahridan chetga chiqmagan bu «isonafaslik rindi Sheroz» (Navoiy) o’zining yoniq she’rlari bilan yarim dunyoni egalladi va o’zidan keyingi Sharqu G’arb adabiyotiga katta ta’sir ko’rsatdi. Buyuk nemis shoiri Hyote Hofizni «noyob uslub dahosi», «muqaddas Hofiz» deb ulug’lab, uning ta’sirida «G’arbu Sharq devoni»ni yaratgan bo’lsa, V. Jukovskiy, A. Pushkin, YU. Lermontov, A. Fet, S. Yesenin kabi rus shoirlari Hofizdan ilhomlanib, «hofizona» ohanglarda she’rlar yozganlar, uning ijodini yuksak baholaganlar. Sharqda esa Sheroz bulbulidan ta’sirlanmagan shoirning o’zi yo’q hisobi.
Sharq adabiyotining atoqli shoiri va mutafakkiri Muhammad Iqbol Hofizni buyuk sehrgar, deb luft etgan edi. Chindan ham dunyo adabiyotida so’zni Hofizday ming bir maqomda o’ynatgan, so’zga ming bir ma’no yuklagan, so’zni ming bir sehru sinoat pardasiga o’ragan yana bir shoirni topish mumkin emas. Hofiz she’rlari tabiiyligi, samimiyligi, hassos bir muhabbat va yuksak badiiyatga yo’g’rilganligi, mazmuni teran va serqatlamligi, falsafasining quyuqligi, nozik ishoralarga boyligi, uslubining murakkabligi uchun ham unga «lison ul-g’ayb» — «g’oyibning tili» sifatini berganlar.
Hofiz hammayoqni vayronaga aylantirgan mo’g’ullar hukmronligi inqirozga uchrab, mayda xonliklar o’rtasidagi o’zaro toju taxt talashlari avj olgan, bundan xalqning tinkasi qurib, ahvoli xarob bo’lgan bir davrda yashab ijod etdi. 50 yil (1338—1388) mobaynida 6 marta podshoh almashganligi ham shoir yashagan davrning notinchligini ko’rsatadi. Bu narsa uning ijodiga ta’sir etmasligi mumkin emas edi. Ma’shuqa ta’rif-tavsifi, visol lazzati-yu, hijron hasratini tarannum etish vositasi bo’lgan g’azalga Hofiz ijtimoiy mavzular, falsafiy fikr-mulohazalarni omuxta qildi. U ishq atalgan ulkan va bepoyon mavzu ichiga Olam va Odam dardini, o’z davrining o’tkir ijtimoiy muammolarini dadil olib kirdi va mahorat bilan she’rga soldi. Hofizni Hofiz qilgan narsa aslida shu.
Hofizdan bor-yo’g’i bir devon meros qolgan. Shuni ham uning o’zi tuzmagan. Bu ishni Hofiz vafotidan 30—40 yil keyin shoirning do’sti va shogirdi Muhammad Gulandom amalga oshirgan. Lekin shu birgina devoni bilan ham u yarim dunyoni egalladi.
Hofiz ijodidan namunalarni o’zbek tiliga Xurshid, Muinzoda, Chustiy, Vasfiy, Shoislom Shomuhamedov, Jumaniyoz Jabborov, Erkin Vohidov, Jonibek Quvnoq kabi fors-tojik adabiyotining bilimdonlari tarjima qilganlar
* * *
Agar ul turki sheroziy ko’ngilni olsa bir oni,
Qaro xoliga baxsh etgum Samarqandu Buxoroni.
Ketur, soqiy, mayi boqiyki, jannat ichra topmassen,
Kanori obi Ruknobodu gulgashti Musalloni.
Fig’on, ul lo’lilarkim, sho’xu shirinkoru shahroshub,
Chunon oldi ko’ngildin sabr, ki turklar xoni Yag’moni.
Bu nochor ishqimizdin ul jamoli yor mustag’niy,
Ne hojat obu rangu xolu xatga ro’yi zeboni.
Damo-dam ortar erdi Yusuf husni, angladim andin,
Ki ismat pardasidin ishq chiqardi ul Zulayhoni.
Mayu mutribdin so’zla, jahon rozini kam izla,
Xirad hech yechmadi, hargiz yecholmas bu muammoni.
Nasihat tingla, ey jono, sevarlar jondanam ortiq
U yoshlarkim, saodatmand, pandi piri dononi.
Menga so’zkim yomon aytding, afokovloki, xo’b aytding,
Yarashgay unga achchiq so’zlari la’li shakarxoni.
G’azal yozdingki, dur tizding, kel, ey, xush kuylagil, Hofiz,
Ki nazmingga nisor etsin falak iqdi Surayyoni…
* * *
Kecha masjiddin chiqib, mayxona bordi pirimiz,
Ayting, ey ahli tariqat, ne bo’lur tadbirimiz?
Bas, xarobot ichra hammanzil bo’laylik biz dag’i,
Ne iloj, gar bo’yladir ahdi azal taqdirimiz.
Biz, muridlar, qibla sori yuzni burgaymiz nechun,
Yuzni burmish bo’ylakim mayxona sori pirimiz.
Aql gar bilsaydi, ko’ngil yor zulfi birla xush,
Jumla oqil jinni bo’lgaydi so’rab zanjirimiz.
Gul yuzing lutfu karamdin bizga oyat etdi kashf,
Ul sababdin yaxshilikdin o’zgamas tafsirimiz.
Tosh emish senda ko’ngilkim, ta’sir etmas tunlari
Chekkan ul ohu fig’onu nolayi shabgirimiz.
Ohimiz o’qi teshib o’tdi falakdin, ayla bas,
Hofizo, joningga rahm et, beomondir tirimiz…
* * *
Ko’zim ravoqi manzari oshiyonang erur,
Karam aylayu tush buyon, xona xonang erur.
Lutfi xolu xating olmish oriflar ko’nglini,
Latofating nishoni ul domu donang erur.
Diling gul vasli-la, ey bulbuli chaman, shod et,
Chamanda hama gulbongi oshiqonang erur.
Iloji dardimiz shirin labga havolat qil,
Ki ul jon ravshani yoqut xazonang erur.
Tan ila xizmating magar etmoqqa ojizmen,
Vale xulosayi jon – xoki ostonang erur.
Men kim emishmanki, titrar sipehri makkor ham,
Uni titratgan hiylayu bahonang erur.
Men ul emaski, duch kelgan sanamga dil bersam,
Xazina uzra muhring ul, nishonang erur.
Nechuk jon ofatisen, ey shahsuvoru shirinkor,
Bedovkim chun falak romi toziyonang erur.
Surudi majlising tinglab, falak ham raqs etar,
Ki she’ri Hofizi shirinsuxan taronang erur…
* * *
Ohki, ul yodimdadir, ko’ying menga manzil edi,
Ko’zda nurim eshiging tuprog’idin hosil edi.
Pok suhbat bahrasi bois guli savsan kabi,
Ko’ngling ichra ersa ne paydo, tilimda ul edi.
Dil so’rab piri xiraddin ul maoniy naqdini,
Sharhini ishq aytar erdi, pirgakim mushkil edi.
Oh, chun javru tazallumki, o’shal ma’voda ul,
Voy, yana ayshu farog’atkim, o’shal manzil edi.
Qolmagaymen hech zamon bedo’st derdim dilda men,
Ne qilayki, ul hama say’i dilim botil edi.
Kecha ahbob yodi-la bordim xarobot soriga,
May xumin ko’rgach, dilimda dard, oyoqda gil edi.
Qaytdim andin so’rgali boisi ul dardu firoq,
Aql muftiysi vale lol erdi, loya’qil edi.
Hofizo, ko’rgil, urar kabki xiromon qahqaha,
Chun qazo burgutining changolidin g’ofil edi…
* * *
Sabo, lutf aylabon ayt g’izoli ra’noni,
Ki ul bois kezarmiz bu tog’u sahroni.
Shakarfurushki, umri uzun bo’lgay, nega
Rioyat aylamas hech to’tiyi shakarxoni?
o’ururi husning ijozat aylamasmi, ey gul,
Ki holin so’rmagaysen andalibi shaydoni?
Latif xulq ila ovlanur hamisha ahli nazar,
Ki domu don-la tutmagaylar murg’i dononi.
Habib-la o’ltirsangu gar boda sipqorsang,
Esingga ol ulfatu do’stu bodapaymoni.
Bilolmam, ne sababkim, rangi oshnoligi yo’q
Ul sarvqadu qaro ko’zu mohsiymoni.
Topilmas andin o’zga hech jamolingda ayb,
Xoli mehru vafosi yo’q ro’yi zeboni.
Ne ajab, osmon ichra gar Hofiz she’ridin
Zuhro kuylasayu raqqos aylasa Masihoni…
* * *
Holimizdin zohidi zohirparast ogoh emas,
Sha’nimizga har ne aytsa, aytsin ul, parvo emas.
O’ynasak shatranj, surarmiz biz piyoda har zamon,
Baski, rindlarga bu maydonda majoli shoh emas.
Bu ne istig’no emish, yo Rab, bu ne hokim erur,
Hammada zaxmi nihonu oshkoro oh emas.
Ul ko’yi mayxona bormoq ahli sodiqlar ishi,
O’zni sotganlarga ul mayxona sori roh emas.
Bandai piri xarobotmanki, lutf aylar mudom,
Shayxu zohid lutfi menga goh bo’lgay, goh emas.
Hofiz oliy himmat aylab, to’rga chiqmas ersa gar,
Quyqaxo’r oshiqdir ul, valloh, asiri joh emas.
* * *
Dedim: qachon la’ling meni komron qilur?
Dedi: buyur, ne istaging ersa, hamon qilur.
Dedim: Misr xirojini talab etar labing,
Dedi: bu muomalada kamtar ziyon qilur.
Dedim: ul shirin nuqtaga yo’l topgan bormidir?
Dedi: bu bir hikoyadirkim, nuktadon qilur.
Dedim: sanamparast bo’lma, viqor-la o’ltirma,
Dedi: har ikkisin mahbub begumon qilur.
Dedim: mayxona olgaydir ko’ngillar dardini,
Dedi: xush ulki, o’zni bo’yla shodumon qilur.
Dedim: sharobu xirqa ne mazhabning odati?
Dedi: amalkim, mazhabi piri mug’on qilur.
Dedim: ul shakkarin labdin keksaga ne naf?
Dedi: bir bo’sasi cholni navqiron qilur.
Dedimki, xo’ja ne zamon yetgay mahbubiga?
Dedi: ul damki, Oyu Mushtariy qiron qilur.
Dedim: Hofiz etar uning duoyi davlatin,
Dedi: duosin maloiki yetti osmon qilur…
* * *
Eyki, la’ling kalomidin komi jon laziz,
Shirin labing ta’mi safosidin dahon laziz.
Tishing chun qatra sutdirkim, lablaring shakar,
Shiru shakardin komimiz har zamon laziz.
Xuni dilu jigar kabob ham sening, magar
Kabob yonida sharobi arg’uvon laziz.
Hadisi lutfing so’ylasam, keldi so’z latif,
Vasfi labing bayonida bo’ldi bayon laziz.
Husning totini totgaymen, jonim, har nafas,
Husningga tutashsa, ko’rgil, endi zabon laziz.
Hofiz pishirdi bir halvo jon shirasin qo’shib,
Orzu, dilida ul labi masti chunon laziz…
* * *
Ajab, xujasta zamonkim, yor yana kelgay,
G’ariblar ko’yiga g’amgusor yana kelgay.
Xayoli xayli yo’liga ko’z tikdim intizor,
Chu ummid bilaki, shahsuvor yana kelgay.
Boshim egilmasa magar chavgoni amriga,
Nechuk bosh degum, andin ozor yana kelgay.
Yo’lida o’ltirarmen chun gardu g’ubor bo’lib,
Ko’ngilda ul havaski, rahguzor yana kelgay.
Dilim qaror etdi-yu, zulfini tutdi makon,
Gumon etmakim, anga qaror yana kelgay.
Qishu qahraton javrini chekdi bulbullar,
Bo’yi ishtiyoq bilaki, gulbahor yana kelgay.
Qazo naqqoshidin ummid etarmen, ey Hofiz,
Qoshimga sarvqomat ul nigor yana kelgay…
* * *
Alarkim, nazari tuproqni kimiyo qilur,
Qachon rahm etib, nazarin bizga ravo qilur?
Tabibi muddaiylardanki topmadim davo,
Shoyad xazinayi g’aybim dardga davo qilur.
Ma’shuqki, gul ruxsoridin chekmadi niqob,
Har kimsa bir tasavvur aylab, iddao qilur.
Rindligu zohidlikdamas husni oqibat,
Ulardakim, ishni inoyat-la bajo qilur.
Bema’rifat bo’lma, ishqni “kim oshdi” etsalar,
Ahli nazar rioyati do’st-oshno qilur.
Parda ortida qilurlar muncha fitnakim,
Parda ochilsa, fitna ahli ne balo qilur?
Gar bu hadisdin nola cheksa tosh, ne ajab,
Sohib ko’ngillar hikoyatini xush ado qilur.
May ichgil, yuz gunoh etmak senga yaxshiroq
Andinki, ag’yor toat aylab, so’ng riyo qilur.
Yusuf ko’ylagidin kelur xush bo’yi, anbari,
Qo’rqamanki, ag’olari uni fano qilur.
Maykada ko’yidin borgil farog’at uyiga,
Haqqinga oftob o’zi xayri duo qilur.
Mastu bexudligim yashir raqiblar ko’zidin,
Kishi xayri nihon etsa, bahri Xudo qilur.
Hofiz, visoli bardavom muyassar bo’lmagay,
Shohlar qachon iltifoti holi gado qilur?..
* * *
Garchi voizga so’zim tinglamak oson bo’lmas,
So’ylasa makru riyo, banda musulmon bo’lmas.
Rind bo’lib, lutfu karam aylaki, xushdir bu hunar,
Ulki hayvon, boda ichmas ila inson bo’lmas.
Gavhari pok kerakdir bo’lgali qobili fayz,
Har nechuk toshu sapol lo»liyi marjon bo’lmas.
Dardmand dardni tabib oldida gar tutsa nihon,
Bo’lgay ahvoli xarob, dardiga darmon bo’lmas.
Kasbi korim ishq erur, ummidki ul fanni sharif
Noumid etmasu bir boisi afg’on bo’lmas.
Va’da etmishdi sanam ertaga deb vaslu visol,
Ey Xudo, ertagacha balki pushaymon bo’lmas.
Asramoq bo’lsa nigor oldida gar jonni kishi,
Betakalluf tani ul loiqi qurbon bo’lmas.
Zarrada bo’lmas esa himmati oliy, Hofiz,
Tolibi chashmai xurshidi duraxshon bo’lmas…
Manba: «Jahon adabiyoti» jurnali, 2012/8
