Муқаддам биз сизга мумтоз форс шеъриятининг таниқли намояндалари Бобо Тоҳир, Умар Хайём, Бобо Афзал, Фаридиддин Аттор, Саъдий Шерозий, Ҳофиз Шерозий шеърларидан намуналар тақдим этган эдик. Бугун асрлар оша яшаб келаётган кўҳна адабиёт анъаналарини янги шаклу оҳанглар билан давом этирган, ХХ аср Эрон шеъриятининг юлдузлари деб тан олинган Нодир Нодирпур,Фурўғ Фаррухзод,Салмон Ҳиротийнинг ўзбек тилига таржима қилинган бир туркум шеърлари билан таништирамиз.

XX АСР  ЭРОН  ШЕЪРИЯТИДАН

Эрон шеъриятида ўзига хос тасвир услубига эга иқтидорли шоир Нодир Нодирпур (1929-2000) Теҳронда туғилган. Парижнинг Сарбонна университетида француз тили ва адабиёти йўналишида ўқиган. Эронга қайтиб, маълум муддат Маданият вазирлигида, сўнг “Ҳунар ва мардум”, “Нақшу нигор” журналларида ишлаган. 1972-1978 йилларда Эрон радиоси ва телевидениесида ишлаб, замонавий адабий жараёнлар ҳақида кўплаб эшиттириш ва кўрсатувлар тайёрлаган. 1980 йилдан 1986 йилгача Парижда яшаб, ўша йилларда Франция ёзувчилар уюшмасининг фахрий аъзолигига сайланган. 1986 йилдан Америкада яшаб, ижод қилган ва шу ерда вафот этган.

Унинг бир неча шеърий тўплами, жумладан, “Кўзлар ва қўллар”, “Жом қизи”, “Узум шеъри”, “Қуёш сурмаси”, “Сўнгги шом”, “Ёлғончи тонг”, “Танланган шеърлар”, “Мукаммал шеърлар девони” нашр этилган.

ҚУЁШ ҚАЙFУСИ

Кўчалар тўлганди баҳор атрига,
Тарқалганди шабнам ғубори бирдан.
Маст ва ташна тупроқ уйқу сўнгида
Бир коса ичганди тунги ёмғирдан.

Барглар сўлагига бомдод қуёши
Иссиқ малҳам каби томарди дилгир.
Қуёш шимарди гул баданидаги
Тунги ёмғирларнинг доғини бир-бир.

Ётарди майсалар ичра илондай
Баҳорнинг ҳидидан маст-аласт бўлиб.
Қабоқлар қатидан қуёш ёғдуси
Биллур кўзларида товланиб, тўлиб.

Уйқуга тўймаган бир жуфт кўзидан
Ширин хандалари томарди тим-тим.
Гулгун шароб янглиғ, томирларимда
Кезарди қуёшнинг қайноқ қони жим.

У бўсам шавқидан девона эди,
Бўсасин доғида куяр эдим мен.
Чангаллаб чаманнинг яшил бахмалин
Йиртардим ё уни улар эдим мен.

Икки тишим билан тишлардим юзин,
Намчил юзида бор эди шўр таъми.
Қуёш, тупроқ таъмин эслатар эди
Лаблари, пишмаган маймунжон каби.

Тонг қушин патидай майин шабада
Қўлини танига ишқарди шайдо.
Кўкси мавжланарди денгиздай, мастлик
Оромин кўпикдан қилганди пайдо.

Кўксининг жомига бошимни эгиб
Ҳидладим, ҳўпладим ундан бир қултум.
Унга соя солдим, соямни ташлаб
Осмон нигоҳидан яширдим бир зум.

БЕШИКДАН ҚАБРГАЧА

Бир жуфт қаро кўзинг бешигида мен
Ором олар эдим болалик чоғи.
Гўё мен яралган зулмат қаърида
Ёғду сочар эди ишқинг чироғи.

Юзимга тўкилса энага сочи,
Атринг шабадаси эсарди майин.
Унга тўқинганда нигоҳим ўти,
Ундан сен томонга келарди тайин.

Эртак сўйлаганда тунлар, қулоғим
Остида овозинг садо берарди.
Бошидан бир тола сочин юлган чоғ
Гўёки, ҳар тола сочинг терарди.

Ёввойи ва ширин бўсаларида
Бўсаларинг таъми бор эди пинҳон.
Иссиқ ва ёқимли қайғуларида
Қайноқ кўз ёшларинг бор эди гирён.

Жуфтим эдинг, бизни бир-биримиздан
Айирдилар, сени мендан қизғаниб.
Кўриб ўкси-ўксиб йиғлаганингни,
Тағин чорладилар номингни айтиб.

Сенда «у»ндан ўзга йўқ эди бир ном,
Умр бўйи «у»ни айладинг таъқиб.
Сени тополмайман «у»сиз ҳеч қачон
Ва хом хаёлингга қолдим ўрганиб.

Ҳар талъат ҳуснида ва жамолида
Бўларди ул таниш чеҳранг намоён.
Ишқ булоғи тошган ҳар бир юракда
Дилрабо аксингни кўрардим аён.

Ҳузуримдан қайга бўлдинг равона,
Мен учун яралган бўлсанг сен агар?
Айт, нечун йўлингга интизор бўлган
Менинг кўзларимдан айладинг ҳазар?

Ушбу кун умримнинг ўртасидаги
Умидим қуёши боқар умидвор.
Ортидаги йўлга термулиб ҳайрон,
Мунғайиб ўйлайди, олдинда не бор.

Сен ҳам, оҳ, эй, кўнглим қамраган кимса,
Япроқсиз шох каби беҳамалмидинг?
Эй, сен, мурғак умид, мангулигимнинг
Эгизагимидинг, сен ажалмидинг?!..

УЗУМ ШЕЪРИ

Абулҳасан Нажафийга

Нима дейсиз?
Узум донасидаги
Йиғилган лаззатнинг қайдадир боши?
Қаерда бол бўлса, кўз ёши бордир,
Кекса ва озурда боғбон кўз ёши.
Тунда йўл ахтарган толиб, туртиниб,
Тонггача кўз юммай бедор, беуйқу,
Қоматини эгиб соч гажагидай,
Токларни суғорган боғбон ёши у.
Бу бол – кўз ёшининг ёғдуларини
Ҳар дона қалбига таратган бир-бир,
Ҳар шингил танини дил қони билан
Парвариш айлаган боғбон ёшидир.

Нима дейсиз?
Узум донасидаги
Йиғилган асалнинг қайдадир кони?
Қаерда бол бўлса, у ерда қон бор,
Кекса ва озурда боғбоннинг қони.
Сиз ҳам, эй, ашъорим харидорлари,
Шеърларимни қўлга киритманг осон.
Шеърим шингили,
Сўз донасидаги
Бол, шарбат – кўз ёшим, дилдан оққан қон.

Қаерда бол бўлса, кўз ёш бор, қон бор,
Шароб деб билдингиз қаердан, кимдан?
Шунчаки маст эмас, қонимдан мастсиз,
Ичган қонингиздан,
Юрак қонимдан.
Ҳар калом – мен юрак қаъридан тортган
Додимдир – айланган дил азобига.
Ҳар шеър
Тўлиб-тошиб оққан дарёдир,
Дарёдир – лиммо-лим қон шаробига.

Қаерда бол бўлса, бордир кўз ёши,
Сўзнинг донаси бор, айтилган дилдан.
Лабларингиз билан донасин эзиб,
Бошини чайнаманг осонлик билан.
Мен учун бус-бутун қон косаси бу,
Менга бу – кўз ёши тўлиб турган жом.
Жуда осон қўлга киритманг уни,
Уни осонгина сипқорманг ҳеч қачон.

Форс тилидан Одил ИКРОМ таржимаси

  Замонавий Эрон шеъриятининг ёруғ чеҳраси саналган шоира  Фурўғ Фаррухзод (1935-1967) Теҳронда дунёга келган. “Асир» (1951), “Девор”, “Исён”, “Иккинчи туғилиш” номли шеърий тўпламларини нашр эттирган. Шоиранинг бетакрор салоҳияти, нафақат шоирлик ва наққошликда, балки ҳужжатли фильмлар яратишда ҳам намоён бўлган.  Фурўғ Фаррухзод томонидан яратилган “Бир оташ”, “Дарё”, “Зулматдаги уй” фильмлари халқаро киноанжуманларда эътироф этилган.

Шоира автоҳалокатда фожиали ҳалок бўлган, бешинчи, яъни, охирги “Имон келтирайлик совуқ фасл ибтидосига” шеърий тўплами унинг вафотидан сўнг нашр этилган.

ВИДО

Кетарман ложарам,
Кетарман нолиб
Тағин вайронадан вайроналарга.
Кетарман дарбадар, кетарман олиб,
Бу дарё дилимни девоналардай.

Кетарман йироққа,
Қалбимнинг қора
Гуноҳини ҳамда ишқ доғларини
Ювиб, халос этсам дилимдан зора
Хароб истакларнинг дудоқларини.

Кечирмадим, кечдим сендан, умидим,
Бенаво қалбимнинг тинглаб додини,
Тириклайин гўрга олиб кетдим жим,
Қумсамасин дея висол ёдини.

Янграйди андуҳлар, ашклар нағмаси,
Кетарман саргашта, кетарман бадар.
Сиздан, гуноҳларнинг кайноқ чашмаси,
Шояд ўшал онда қилсайдим ҳазар.

Маъсумгина фараҳ ниҳоли эдим,
Шохимни қайирди ишқ панжалари.
Кулфат ёғдусига айландим-қолдим,
Лабим у лаблардан тушганда айри.

Оқибат, пойимга ташлади каманд
Сафар арқонлари. Жигархун, жим-жит
Кетарман, кетарман, торт юрагимдан,
Ночор қўлларингни, бесамар умид…

ГУНОҲ

Гуноҳ қилдим, лаззат кўпирган гуноҳ,
Қайнаб турган иссиқ оғуш ичра маст.
Гуноҳ қилдим, темир билак сиртмоғи
Жисмимга, жонимга айлаганда қасд.

Қоронғи ва жим-жит ул хилватгоҳда
Боқдим сеҳр тўла кўзига беҳол.
Кўксимда юрагим титради зир-зир,
Истак тошиб турган нигоҳидан лол.

Ўшал жим-жит, тийра хилватгоҳ ичра
Тўзғидим, бағрида туйиб эҳтирос.
Шавқ тўкиб лабларим юзига лаби,
Телба дил ғамидан айлади халос.

Мен ишқ қиссасидан сўйладим бир-бир,
Сени истаюрман қадимдан-қадим.
Сени истаюрман, эй жонбахш оғуш,
Фақат, сени, телба ошиғим маним.

Унинг кўзларида порлади ҳавас,
Жон чайқалди гулгун шаробга тўлиб.
Майин тўшак узра менинг вужудим,
Кўксида титради маст-аласт бўлиб.

Гуноҳ қилдим, лаззат кўпирган гуноҳ,
Бир бағирда титраб, ҳушдан айрилдим.
Ул қоронғи, жим-жит хилватгоҳ ичра,
Қайдан билай, Тангрим, мен нима қилдим?!

ҚЎFИРЧОҚ

Бундан-да кўп
Жимжитликнинг зормонда қурби.

Ўликларнинг нигоҳидай нигоҳ билан лол,
Бир сигорнинг дуди ичра
Ва битта жомнинг
Қаърига жим чўкиб кетса бўлар бемалол.
Патгиламнинг рангсиз гули,
Девор юзида
Эгри-бугри чизиқ янглиғ бўзариб туриб,
Қуриган қоқ панжаларнинг кўмаги билан,
Деразадан пардаларни бир ёнга суриб,
Кўрса бўлар: Кeча узра ёмғир ёғар тез,
Бир дўппили, варрак тутган болакай – маҳзун.
Ва ҳайоҳуй шитоб билан, бўм-бўш майдонни
Тарк этганин, бесўнақай жилпанглаб файтун.

Қолиб кетса бўлар битта жойда бир умр,
Қолиб кетса бўлар сабру тоқатлар тўлиб,
Қолиб кетса бўлар ўшал парда ортида
Қолса бўлар, аммо, кўру
Аммо, кар бўлиб.

Беҳудага оҳу фарёд айласа бўлар,
Мафтунликда сабил қолиб кетса жону тан.
Сохта садо, ёлғон товуш, ёт овоз билан
Кимгадир ишқ изҳор этса бўлар:
«Севаман».
Супрасимон бадан билан,
Бадҳайбатсаро
Бир эркакнинг тошдай қаттиқ панжаларида
Тошдан қаттиқ сийналарнинг жилвати билан
Дўнса бўлар офатижон манжалақига.
Бир пок ишқнинг номусини топтаса бўлар,
Нишон тугул, ном қолдирмай урвоқларидан,
Қай бир телба,
Қай бир пиён,
Қай бир саёқнинг
Fор комидай ютоққан сард қучоқларида.
Ҳар жумбоқни
Тўғри чизиқ мисоли ечиб,
Калаванинг уч-учидан ушласа бўлар.
Ҳар таъбирни беш ё олти сўз билан шарҳлаб,
Беҳудага кўнгилни ҳам хушласа бўлар.
Бир умр тиз чўкиб эгик,
Йўқласа бўлар
Худони ҳам номаълум бир лаҳад қаърида.
Имон топса бўлар ожиз садақа билан,
Зиёратхон пирдай
Масжид ҳужраларида.
Кўпайтириш, қўшиш билан, айириш билан
Қолдирмасдан номдан ному нишондан нишон,
Жамланган ҳар йиғиндининг натижасини
Бир нафасда этса бўлар вайрону яксон.
Ўз чоҳида қуриб кетса бўлар сув каби,
Чўкса бўлар чуқурликнинг тубсиз қаърига.
Fазабланган кўзларингни ўхшатса бўлар,
Ранги ўчган эски ковуш тугмаларига.

Бир лаҳзалик гўзалликка,
Оний қувончга,
Фурсат соя солганда дил ғашласа бўлар.
Бир лаҳзалик гўзалликни, хижолат тортиб,
Сандиқнинг туб-тубида ҳам асраса бўлар.
Тиқса бўлар бўшаб қолган кун ғилофига,
Маҳкум, мағлуб ё бир мохов сувратин малул.
Девор дарзин сувратчалар билан беркитиб,
Кетса бўлар сувратларга қўшилиб буткул.
Қўғирчоққа дўнса бўлар,
Абадул абад
Боқса бўлар дунёга дун оралиғидан.
Сомон тиқиб тўлдирилган тан билан мангу,
Қути ичра, шиша кўзнинг қорачиғидан.
Зебу зийнат илинжида йитиб ложарам,
Қўғирчоқдай
Қўл текизса бир суюқоёқ,
Ва шунчаки фарёд солиб ҳиссиз, бесабаб
Айтса бўлар:
«Оҳ, мен жуда бахтлиман бу чоғ».

Форс тилидан Одил ИКРОМ таржимаси

ХХ аср Эрон шеъриятининг йирик вакилларидан бири, замонавий форс шеърияти осмонида ярқ этиб ёниб-ўчган порлоқ юлдуз — Салмон Ҳиротий 1959 йили Мозандарондаги қишлоқларнинг бирида туғилган. Дастлаб қишлоқ мактабида, ундан кейин Теҳронда санъат йўналишида таълим олди. Шоирнинг ижодга кириб келиши Эрон инқилоби йилларига тўғри келгани учун, унинг дастлабки шеърларида инқилобий руҳ ва эҳтирос ёрқин акс этди. У тириклигида бор-йўғи уч китоб: «Яшил осмон», «Қуёш уйи» ва болалар учун ёзилган шеърлардан иборат «Юлдуз» шеърий тўпламини нашр этди.

ЭРТАНГИ КУН

Томчилаб тушади тарновдан
Денгиздан вужудга келгувчи ёмғир.
Боғимиз ёмғирнинг саховатидан
Саҳройи гулларга кўмилар ахир.

Ўрнингдан тургин-у мен билан куйла
Қарагин, далалар нақадар уйғоқ!
Саҳарнинг бақувват элкасидаги
Эртанги кун табассумларига боқ.

Эртанги кун келар бугун изидан
Денгизнинг мовийранг кенгликларидан.
Зафарнинг ям-яшил баҳори анқир
Саҳронинг муаттар гўшаларидан.

Эртанги кун келар – ям-яшил баҳор
Бир қучоқ муаттар лолазор билан.
Табассум гуллари очиалр уйда
Бинафша мисоли ариқ бўйида.

Эртага қайтади яна қалдирғоч
Дилимни яйратар чуғурлашлари.
Тамошага чиқмоқ, қарамоқ – керак
Қалдирғоч, қушларнинг учишларини.

Кафтару чумчуқлар билан парвоз эт,
Гул каби қанот ёз бўстонларида.
Эркинлик чўққисин томоша қилгин
Мовийранг парвознинг осмонларида.

Майса-ю гулларнинг нозик қўлида
Биз умиднинг қизил ғунчаларимиз.
Эртанги кун каби поку мусаффо
Биз қуёш шаҳрининг болаларимиз.

Эртага ўлик сув осудалиги
Дарё тўлқинига беролмагай дош.
У ерда гул акси ёнида албат
Масжид деворини ёритгай қуёш.

КEЛАСАН

Биламан
Ёмғир билан осмондан
Гуллар билан шабнамдан
Майса билан ўрмондан
Тўфон билан дарёдан
У ердан
Майдондан
Байроқ билан
Жанггоҳдан
Келасан
Келасан!
Лекин, сен қачон
Эй, қалби дарё
Дарёсан?

Форс тилидан Жаъфар МУҲАММАД таржимаси

  Muqaddam biz sizga mumtoz fors she’riyatining taniqli namoyandalari Bobo Tohir, Umar Xayyom, Bobo Afzal, Farididdin Attor, Sa’diy Sheroziy, Hofiz Sheroziy she’rlaridan namunalar taqdim etgan edik. Bugun asrlar osha yashab kelayotgan ko’hna adabiyot an’analarini yangi shaklu ohanglar bilan davom etirgan, XX asr Eron she’riyatining yulduzlari deb tan olingan Nodir Nodirpur,Furo’g’ Farruxzod,Salmon Hirotiyning o’zbek tiliga tarjima qilingan bir turkum she’rlari bilan tanishtiramiz.

XX ASR FORS SHE’RIYATIDAN

Nodir NODIRPUR
(1929-2000)

Eron she’riyatida o’ziga xos tasvir uslubiga ega iqtidorli shoir Nodir Nodirpur (1929-2000) Tehronda tug’ilgan. Parijning Sarbonna universitetida frantsuz tili va adabiyoti yo’nalishida o’qigan. Eronga qaytib, ma’lum muddat Madaniyat vazirligida, so’ng “Hunar va mardum”, “Naqshu nigor” jurnallarida ishlagan. 1972-1978 yillarda Eron radiosi va televideniesida ishlab, zamonaviy adabiy jarayonlar haqida ko’plab eshittirish va ko’rsatuvlar tayyorlagan. 1980 yildan 1986 yilgacha Parijda yashab, o’sha yillarda Frantsiya yozuvchilar uyushmasining faxriy a’zoligiga saylangan. 1986 yildan Amerikada yashab, ijod qilgan va shu yerda vafot etgan.

Uning bir necha she’riy to’plami, jumladan, “Ko’zlar va qo’llar”, “Jom qizi”, “Uzum she’ri”, “Quyosh surmasi”, “So’nggi shom”, “Yolg’onchi tong”, “Tanlangan she’rlar”, “Mukammal she’rlar devoni” nashr etilgan.

QUYOSH QAYFUSI

Ko’chalar to’lgandi bahor atriga,
Tarqalgandi shabnam g’ubori birdan.
Mast va tashna tuproq uyqu so’ngida
Bir kosa ichgandi tungi yomg’irdan.

Barglar so’lagiga bomdod quyoshi
Issiq malham kabi tomardi dilgir.
Quyosh shimardi gul badanidagi
Tungi yomg’irlarning dog’ini bir-bir.

Yotardi maysalar ichra ilonday
Bahorning hididan mast-alast bo’lib.
Qaboqlar qatidan quyosh yog’dusi
Billur ko’zlarida tovlanib, to’lib.

Uyquga to’ymagan bir juft ko’zidan
Shirin xandalari tomardi tim-tim.
Gulgun sharob yanglig’, tomirlarimda
Kezardi quyoshning qaynoq qoni jim.

U bo’sam shavqidan devona edi,
Bo’sasin dog’ida kuyar edim men.
Changallab chamanning yashil baxmalin
Yirtardim yo uni ular edim men.

Ikki tishim bilan tishlardim yuzin,
Namchil yuzida bor edi sho’r ta’mi.
Quyosh, tuproq ta’min eslatar edi
Lablari, pishmagan maymunjon kabi.

Tong qushin patiday mayin shabada
Qo’lini taniga ishqardi shaydo.
Ko’ksi mavjlanardi dengizday, mastlik
Oromin ko’pikdan qilgandi paydo.

Ko’ksining jomiga boshimni egib
Hidladim, ho’pladim undan bir qultum.
Unga soya soldim, soyamni tashlab
Osmon nigohidan yashirdim bir zum.

BESHIKDAN QABRGACHA

Bir juft qaro ko’zing beshigida men
Orom olar edim bolalik chog’i.
Go’yo men yaralgan zulmat qa’rida
Yog’du sochar edi ishqing chirog’i.

Yuzimga to’kilsa enaga sochi,
Atring shabadasi esardi mayin.
Unga to’qinganda nigohim o’ti,
Undan sen tomonga kelardi tayin.

Ertak so’ylaganda tunlar, qulog’im
Ostida ovozing sado berardi.
Boshidan bir tola sochin yulgan chog’
Go’yoki, har tola soching terardi.

Yovvoyi va shirin bo’salarida
Bo’salaring ta’mi bor edi pinhon.
Issiq va yoqimli qayg’ularida
Qaynoq ko’z yoshlaring bor edi giryon.

Juftim eding, bizni bir-birimizdan
Ayirdilar, seni mendan qizg’anib.
Ko’rib o’ksi-o’ksib yig’laganingni,
Tag’in chorladilar nomingni aytib.

Senda «u»ndan o’zga yo’q edi bir nom,
Umr bo’yi «u»ni aylading ta’qib.
Seni topolmayman «u»siz hech qachon
Va xom xayolingga qoldim o’rganib.

Har tal’at husnida va jamolida
Bo’lardi ul tanish chehrang namoyon.
Ishq bulog’i toshgan har bir yurakda
Dilrabo aksingni ko’rardim ayon.

Huzurimdan qayga bo’lding ravona,
Men uchun yaralgan bo’lsang sen agar?
Ayt, nechun yo’lingga intizor bo’lgan
Mening ko’zlarimdan aylading hazar?

Ushbu kun umrimning o’rtasidagi
Umidim quyoshi boqar umidvor.
Ortidagi yo’lga termulib hayron,
Mung’ayib o’ylaydi, oldinda ne bor.

Sen ham, oh, ey, ko’nglim qamragan kimsa,
Yaproqsiz shox kabi behamalmiding?
Ey, sen, murg’ak umid, manguligimning
Egizagimiding, sen ajalmiding?!..

UZUM SHE’RI

Abulhasan Najafiyga

Nima deysiz?
Uzum donasidagi
Yig’ilgan lazzatning qaydadir boshi?
Qaerda bol bo’lsa, ko’z yoshi bordir,
Keksa va ozurda bog’bon ko’z yoshi.
Tunda yo’l axtargan tolib, turtinib,
Tonggacha ko’z yummay bedor, beuyqu,
Qomatini egib soch gajagiday,
Toklarni sug’organ bog’bon yoshi u.
Bu bol – ko’z yoshining yog’dularini
Har dona qalbiga taratgan bir-bir,
Har shingil tanini dil qoni bilan
Parvarish aylagan bog’bon yoshidir.

Nima deysiz?
Uzum donasidagi
Yig’ilgan asalning qaydadir koni?
Qaerda bol bo’lsa, u yerda qon bor,
Keksa va ozurda bog’bonning qoni.
Siz ham, ey, ash’orim xaridorlari,
She’rlarimni qo’lga kiritmang oson.
She’rim shingili,
So’z donasidagi
Bol, sharbat – ko’z yoshim, dildan oqqan qon.

Qaerda bol bo’lsa, ko’z yosh bor, qon bor,
Sharob deb bildingiz qaerdan, kimdan?
Shunchaki mast emas, qonimdan mastsiz,
Ichgan qoningizdan,
Yurak qonimdan.
Har kalom – men yurak qa’ridan tortgan
Dodimdir – aylangan dil azobiga.
Har she’r
To’lib-toshib oqqan daryodir,
Daryodir – limmo-lim qon sharobiga.

Qaerda bol bo’lsa, bordir ko’z yoshi,
So’zning donasi bor, aytilgan dildan.
Lablaringiz bilan donasin ezib,
Boshini chaynamang osonlik bilan.
Men uchun bus-butun qon kosasi bu,
Menga bu – ko’z yoshi to’lib turgan jom.
Juda oson qo’lga kiritmang uni,
Uni osongina sipqormang hech qachon.

Fors tilidan Odil IKROM tarjimasi

Furo’g’  FARRUXZOD
(1935-1967)

  Zamonaviy Eron she’riyatining yorug’ chehrasi sanalgan shoira  Furo’g’ Farruxzod (1935-1967) Tehronda dunyoga kelgan. “Asir» (1951), “Devor”, “Isyon”, “Ikkinchi tug’ilish” nomli she’riy to’plamlarini nashr ettirgan. Shoiraning betakror salohiyati, nafaqat shoirlik va naqqoshlikda, balki hujjatli fil`mlar yaratishda ham namoyon bo’lgan.  Furo’g’ Farruxzod tomonidan yaratilgan “Bir otash”, “Daryo”, “Zulmatdagi uy” fil`mlari xalqaro kinoanjumanlarda e’tirof etilgan.
Shoira avtohalokatda fojiali halok bo’lgan, beshinchi, ya’ni, oxirgi “Imon keltiraylik sovuq fasl ibtidosiga” she’riy to’plami uning vafotidan so’ng nashr etilgan.

VIDO

Ketarman lojaram,
Ketarman nolib
Tag’in vayronadan vayronalarga.
Ketarman darbadar, ketarman olib,
Bu daryo dilimni devonalarday.

Ketarman yiroqqa,
Qalbimning qora
Gunohini hamda ishq dog’larini
Yuvib, xalos etsam dilimdan zora
Xarob istaklarning dudoqlarini.

Kechirmadim, kechdim sendan, umidim,
Benavo qalbimning tinglab dodini,
Tiriklayin go’rga olib ketdim jim,
Qumsamasin deya visol yodini.

Yangraydi anduhlar, ashklar nag’masi,
Ketarman sargashta, ketarman badar.
Sizdan, gunohlarning kaynoq chashmasi,
Shoyad o’shal onda qilsaydim hazar.

Ma’sumgina farah niholi edim,
Shoximni qayirdi ishq panjalari.
Kulfat yog’dusiga aylandim-qoldim,
Labim u lablardan tushganda ayri.

Oqibat, poyimga tashladi kamand
Safar arqonlari. Jigarxun, jim-jit
Ketarman, ketarman, tort yuragimdan,
Nochor qo’llaringni, besamar umid…

GUNOH

Gunoh qildim, lazzat ko’pirgan gunoh,
Qaynab turgan issiq og’ush ichra mast.
Gunoh qildim, temir bilak sirtmog’i
Jismimga, jonimga aylaganda qasd.

Qorong’i va jim-jit ul xilvatgohda
Boqdim sehr to’la ko’ziga behol.
Ko’ksimda yuragim titradi zir-zir,
Istak toshib turgan nigohidan lol.

O’shal jim-jit, tiyra xilvatgoh ichra
To’zg’idim, bag’rida tuyib ehtiros.
Shavq to’kib lablarim yuziga labi,
Telba dil g’amidan ayladi xalos.

Men ishq qissasidan so’yladim bir-bir,
Seni istayurman qadimdan-qadim.
Seni istayurman, ey jonbaxsh og’ush,
Faqat, seni, telba oshig’im manim.

Uning ko’zlarida porladi havas,
Jon chayqaldi gulgun sharobga to’lib.
Mayin to’shak uzra mening vujudim,
Ko’ksida titradi mast-alast bo’lib.

Gunoh qildim, lazzat ko’pirgan gunoh,
Bir bag’irda titrab, hushdan ayrildim.
Ul qorong’i, jim-jit xilvatgoh ichra,
Qaydan bilay, Tangrim, men nima qildim?!

QO’FIRCHOQ

Bundan-da ko’p
Jimjitlikning zormonda qurbi.

O’liklarning nigohiday nigoh bilan lol,
Bir sigorning dudi ichra
Va bitta jomning
Qa’riga jim cho’kib ketsa bo’lar bemalol.
Patgilamning rangsiz guli,
Devor yuzida
Egri-bugri chiziq yanglig’ bo’zarib turib,
Qurigan qoq panjalarning ko’magi bilan,
Derazadan pardalarni bir yonga surib,
Ko’rsa bo’lar: Kecha uzra yomg’ir yog’ar tez,
Bir do’ppili, varrak tutgan bolakay – mahzun.
Va hayohuy shitob bilan, bo’m-bo’sh maydonni
Tark etganin, beso’naqay jilpanglab faytun.

Qolib ketsa bo’lar bitta joyda bir umr,
Qolib ketsa bo’lar sabru toqatlar to’lib,
Qolib ketsa bo’lar o’shal parda ortida
Qolsa bo’lar, ammo, ko’ru
Ammo, kar bo’lib.

Behudaga ohu faryod aylasa bo’lar,
Maftunlikda sabil qolib ketsa jonu tan.
Soxta sado, yolg’on tovush, yot ovoz bilan
Kimgadir ishq izhor etsa bo’lar:
«Sevaman».
Suprasimon badan bilan,
Badhaybatsaro
Bir erkakning toshday qattiq panjalarida
Toshdan qattiq siynalarning jilvati bilan
Do’nsa bo’lar ofatijon manjalaqiga.
Bir pok ishqning nomusini toptasa bo’lar,
Nishon tugul, nom qoldirmay urvoqlaridan,
Qay bir telba,
Qay bir piyon,
Qay bir sayoqning
For komiday yutoqqan sard quchoqlarida.
Har jumboqni
To’g’ri chiziq misoli yechib,
Kalavaning uch-uchidan ushlasa bo’lar.
Har ta’birni besh yo olti so’z bilan sharhlab,
Behudaga ko’ngilni ham xushlasa bo’lar.
Bir umr tiz cho’kib egik,
Yo’qlasa bo’lar
Xudoni ham noma’lum bir lahad qa’rida.
Imon topsa bo’lar ojiz sadaqa bilan,
Ziyoratxon pirday
Masjid hujralarida.
Ko’paytirish, qo’shish bilan, ayirish bilan
Qoldirmasdan nomdan nomu nishondan nishon,
Jamlangan har yig’indining natijasini
Bir nafasda etsa bo’lar vayronu yakson.
O’z chohida qurib ketsa bo’lar suv kabi,
Cho’ksa bo’lar chuqurlikning tubsiz qa’riga.
Fazablangan ko’zlaringni o’xshatsa bo’lar,
Rangi o’chgan eski kovush tugmalariga.

Bir lahzalik go’zallikka,
Oniy quvonchga,
Fursat soya solganda dil g’ashlasa bo’lar.
Bir lahzalik go’zallikni, xijolat tortib,
Sandiqning tub-tubida ham asrasa bo’lar.
Tiqsa bo’lar bo’shab qolgan kun g’ilofiga,
Mahkum, mag’lub yo bir moxov suvratin malul.
Devor darzin suvratchalar bilan berkitib,
Ketsa bo’lar suvratlarga qo’shilib butkul.
Qo’g’irchoqqa do’nsa bo’lar,
Abadul abad
Boqsa bo’lar dunyoga dun oralig’idan.
Somon tiqib to’ldirilgan tan bilan mangu,
Quti ichra, shisha ko’zning qorachig’idan.
Zebu ziynat ilinjida yitib lojaram,
Qo’g’irchoqday
Qo’l tekizsa bir suyuqoyoq,
Va shunchaki faryod solib hissiz, besabab
Aytsa bo’lar:
«Oh, men juda baxtliman bu chog’».

Fors tilidan Odil IKROM tarjimasi

Salmon HIROTIY
(1959 yil tug’ilgan)

XX asr Eron she’riyatining yirik vakillaridan biri, zamonaviy fors she’riyati osmonida yarq etib yonib-o’chgan porloq yulduz — Salmon Hirotiy 1959 yili Mozandarondagi qishloqlarning birida tug’ilgan. Dastlab qishloq maktabida, undan keyin Tehronda san’at yo’nalishida ta’lim oldi. Shoirning ijodga kirib kelishi Eron inqilobi yillariga to’g’ri kelgani uchun, uning dastlabki she’rlarida inqilobiy ruh va ehtiros yorqin aks etdi. U tirikligida bor-yo’g’i uch kitob: «Yashil osmon», «Quyosh uyi» va bolalar uchun yozilgan she’rlardan iborat «Yulduz» she’riy to’plamini nashr etdi.

ERTANGI KUN

Tomchilab tushadi tarnovdan
Dengizdan vujudga kelguvchi yomg’ir.
Bog’imiz yomg’irning saxovatidan
Sahroyi gullarga ko’milar axir.

O’rningdan turgin-u men bilan kuyla
Qaragin, dalalar naqadar uyg’oq!
Saharning baquvvat elkasidagi
Ertangi kun tabassumlariga boq.

Ertangi kun kelar bugun izidan
Dengizning moviyrang kengliklaridan.
Zafarning yam-yashil bahori anqir
Sahroning muattar go’shalaridan.

Ertangi kun kelar – yam-yashil bahor
Bir quchoq muattar lolazor bilan.
Tabassum gullari ochialr uyda
Binafsha misoli ariq bo’yida.

Ertaga qaytadi yana qaldirg’och
Dilimni yayratar chug’urlashlari.
Tamoshaga chiqmoq, qaramoq – kerak
Qaldirg’och, qushlarning uchishlarini.

Kaftaru chumchuqlar bilan parvoz et,
Gul kabi qanot yoz bo’stonlarida.
Erkinlik cho’qqisin tomosha qilgin
Moviyrang parvozning osmonlarida.

Maysa-yu gullarning nozik qo’lida
Biz umidning qizil g’unchalarimiz.
Ertangi kun kabi poku musaffo
Biz quyosh shahrining bolalarimiz.

Ertaga o’lik suv osudaligi
Daryo to’lqiniga berolmagay dosh.
U yerda gul aksi yonida albat
Masjid devorini yoritgay quyosh.

KELASAN

Bilaman
Yomg’ir bilan osmondan
Gullar bilan shabnamdan
Maysa bilan o’rmondan
To’fon bilan daryodan
U yerdan
Maydondan
Bayroq bilan
Janggohdan
Kelasan
Kelasan!
Lekin, sen qachon
Ey, qalbi daryo
Daryosan?

Fors tilidan Ja’far MUHAMMAD tarjimasi