Адабиётсиз халқ, агар шундай халқ бўлиши мумкин бўлса, виждонсиз халқдир. Мен Муҳаммад Раҳмонни халқимизнинг виждонини таъмин этаётган инсонлардан, деб биламан. Бундай ижодкорлар умумжаҳон маънавиятининг олдинги жабҳаларида маҳкам туриб ижод этадилар ва ҳамиша тараққиёт сари илгарилайдилар. Уларнинг эгаллаган сарҳадлари ҳамиша ўзлариники ҳамда уларга издош бўлган ўзгаларники. Шунинг учун ҳам уларда орқага қайтишга йўл йўқ. Бу йўл улар учун, не бахтки, мангуга бекилган (Матназар Абдулҳакимнинг Муҳаммад Раҳмон сайланмасига ёзган кириш сўзидан. Уни мана бу саҳифада ўқишингиз мумкин).

Муҳаммад Раҳмон
ШЕЪРЛАР

Муҳаммад Раҳмон 1949 йил Қашкадарё вилояти, Китоб туманидаги Паландара қишлоғида туғилган. Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими (2003). ТошДУнинг журналистика факультетида таҳсил олган (1967— 72). «Мувозанат» (1976), «Яшил дарё» (1979), «Юрагимнинг дастхати» (1986), «Ижобат» (1984), «Асраганим, авайлаганим» (1987) каби шеърий тўпламлари нашр этилган. Болалар учун ҳам асарлар ёзган («Момоқаймоқ», 1978; «Ерга тушган камалак», 1981; «Қанотли тушлар», 1989). К. Чуковский, А. Л. Барто шеърларини, Лизолетта Вельскоф-Генрихнинг «Токей Ито» романини ўзбек тилига таржима қилган.
Муҳаммад Раҳмон 2010 йил 31 январь куни вафот этган.

БИНАФША

Ҳаволарга сочилмоқда
Оромижон бир атр.
Бинафшалар очилмоқда
Тупроқ ёриб қайдадир.

Очилмоқда титраб-титраб,
Рангпаргина, нафармон.
Биз болалар уни излаб
Боғ кезамиз андармон.

— Бинафшажон, қайдасан, айт,
Кўрсатақол юзингни.
Кўмгандирсан балки бу пайт
Хору хасга ўзингни.

Ҳатлаб-ҳатлаб юргандирсан
Ариқларни ёқалаб.
Хилватларда тургандирсан
Кўзгинангнн уқалаб.

Киргандирсан балки секин,
Халал бермай тинчгина,
Баҳоргача йерга кўксин
Босган токлар пинжига.

Ё биз билан бекинмачоқ
Ўйнаяпсан тутдирмай.
Жўнар кимдир тоқати тоқ,
Сени кутиб ўтирмай.

— Қиш заҳри бор ҳали йерда,
Ерда, — дер у хўрсиниб,
— Алданибмиз, ҳали эрта,
Эрта, — дер у хўрсиниб.

Дўстим, сўниб ҳавасларинг
Чалинибсан тумовга.
Бинафшанинг нафаслари
Урилмоқда димоққа.

Жонсаракдир қалбда қислар,
Яна олға чопамиз.
Кетаверсин умидсизлар,
Биз, барибир, топамиз,

Бинафшажон, ўтди баҳор,
Утди ёзлар, ўтди куз.
Келдим бир кун дунё билан
Шундай яқин, юзма-юз.

Ишонч менга сабот берди,
Сабоқ берди тўзимдан.
Юрагимга кураш кирди,
Қочди уйқу кўзимдан.

Бинафшажон, бугун яна,
Туйғулар тирик, зийрак.
Чорлаяпсан бизни, ана,
Бўлиб ёруғ келажак.

Этигимда лойи қат-қат
Қишнинг шалтоқ йўлларин,
Кетмоқдаман сенга фақат
Узатганча қўлларим.

Кундан-кунга яқинроқсан,
Нафасларинг жонимда —
Ҳали эрта… — Кимдир баъзан
Минғирлайди ёнимда.

Тўхтамаймиз аммо бизлар,
Яна олға чопамиз.
Кетаверсин умидсизлар,
Биз, барибир, топамиз!

* * *

Онам Иқбол Шербобоева хотирасига.

Эриётир муздек бу бағир,
Тўкаяпман аста ёшимни.
Дайдиб кетган болангман, ахир,
Онажоним, кўтар бошингни.

Паландара шамоли яна
Югурмоқда ўнгу сўлимдан.
Келдим бугун қошингга, мана,
Етаклади соғинч қўлимдан-

Танимассан ўғлингни рости,
Танимассан балки, онажон.
Одам бўлди, у қанча ўсди,
Сен оламдан ўтгандан буён.

Иқбол эди номинг ва лекин —
Иқбол сенга боқмади кулиб.
Қирқ ёшингда ҳаётинг секин,
Сариқ гулдек қолди-ку сўлиб.

Ич-ичига чўккан кўзингни
Васса шифтга тикканча у кун
Шивирладинг сўзингни:
— Болагинам, йетимлик қурсин!..

Энди сизни ким ювиб-тарар,
Бошингизни силар қайси қўл?
Болаларим, борингиз шаҳар,
Шаҳар боринг, шудир тўғри йўл.

Сағирхона эшиги фақат,
Сизлар учун очиқдир доим.
Еганингиз бўлар беминнат,
Умр кўринг узоқ, илойим…

Эй, сен менинг меҳрибон онам,
Эй кўнглимнинг умид матлаби,
Содда эдинг, доно эдинг ҳам,
Шарқнинг ҳамма аёли каби!

Бу жумбоқли оламнинг сенга
Кўп томони бўлган қоронғи.
Доим турган лекин эсингда
Шу Ватаннинг оқил йўриғи!

Кунимизга у қолди яраб,
Ишончларинг оқланди, она.
Айтганингдек, “оқ ювиб, тараб”,
Катта қилди ўзи замона!

Эриётир муздек бу бағир,
Тўкаяпман аста ёшимни.
Кўп соғинган болангман, ахир,
Кўтара қол, она, бошингни.

Ўксима, қўй, фақат ўксима,
Қилмадим, деб сизларга шафқат.
Ер шамоли урар кўксима,
Шунинг ўзи зотан катта бахт.

Уятдаман, удда қилмадим,
Ҳеч нарсани, она, у маҳал.
Энди ўша ўғиллик қарзим,
Ватанимдан узсам лоақал.

Зиммамдаким доимо шу юк,
Она,хайр,энди кетаман.
Мени кутар ўзингдек буюк,
Ўзинг каби суюк шу Ватан!

* * *

Ухламадим тун бўйи,
Қулоқ тутдим ўлтириб:
Турналар ўтди бу кеч.
Осмонларни тўлдириб.

Чақмоқ чақиб қолди гоҳ,
Гоҳ гулдирак ўкириб.
Турналар ўтаверди
Осмонларни тўлдириб.

…Яна қанча баҳорни
Қаршилайман ўй суриб,
Неча бор ўтар турна
Осмонларни тўлдириб.

Учар юлдузим бир кун,
Учар умрим сўлдириб-
Турналар ўтаверар
Осмонларни тўлдириб…

* * *

Ҳайратимнинг тили бўлсайди агар
Бўғзимга тиқилган ҳаяжонимни
Қутулардим айтиб бир йўла,
Қийнамасдим бунча жонимни.

Ҳайратимнинг тили бўлсайди агар
Турналар ўтганда бошимдан сузиб
Югурмасдим, йўқ, телба-девона —
Мен улар ортидан қўлимни чўзиб.

Ҳайратимнинг тили бўлсайди агар
Кўзимни узолмай лол қолган чоғлар
Титратмасди кўксимни ҳайқириқ бўлиб
Шу пурвиқор тоғлар, шу баланд тоғлар.

Армондай ич-ичдан келар хўрсиниқ:
Бунчалар юксаксиз, бунча мунаввар.
Юлдузлар, мен сизга бир сўз айтардим
Ҳайратимнннг тили бўлсайди агар.

Тўлғанар ўзанда жоду бир оҳанг,
Оқар мангуликдай, бўлмас ҳеч тамом.
Ҳофиз дарёларим, мени қийнаманг,
Кезмай соҳилларда бесўз, бекалом,

Оймисан, тун аро бокира, латиф,
Кунмисан, қаролмай қамашар кўзим.
Гулим, на тараф бор сенга, на таъриф,
Топиб айтар эдим унч мен ўзим
Ҳайратимнинг тили бўлсайди агар.

Малулман, борурман сиғиниб такрор,
Билмас бу гўзаллик ҳеч интиҳони
Ва мен бахтиёрман: ҳар кунимда бор
Ўртаниш, завқланиш, севиш имкони!

* * *

Юлдузлар оқиб келяпти,
Ой оқиб келяпти қалқиб-қалқиб,
Салқин-салқин боғлар нафаси,
Даралардан учган гулдурос
Оқиб келяпти…

Сув тилига кўчган тош қўшиқлари,
Исмсиз ўтларнинг бўйлари
Оқиб келяпти.
Қайердадир қиз турар
Соҳилдаги дарахтга суяниб,
Паришон ўй-хаёллар
Оқиб келяпти.

Мен шуларнинг ҳаммасини сипқормоқчиман,
Тумшуғидан отимнинг томчилайди сув,
Отим бўлса пишқирар бетоқат: —
Тўймадингми ҳали ҳам, кеч бўлди…

ХАЛҚ ОҲАНГЛАРИДА

Севар ёрим, саломат бўл!
(халқ қўшиқларидан)

Дилда кир йўқ, кин ҳам йўқ,
Сендан менинг гинам йўқ.
Қўл кўтарсам қўл синсин,
Санчадиган нинам йўқ.
Севар ёрим, саломат бўл!
Севар ёрим, саломат бўл!

Ишқ роҳи ў ўйдим-ўйдим,
Телбараб суйдим, суйдим.
У кунларим қайтмагай,
Бир куйдиринг, бир куйдим.
Севар ёрим, саломат бўл!
Севар ёрим, саломат бўл!

Ошно бўлдим сен билан,
Рўшно бўлдим сен билан,
Икки олам дастимда-
Подшо бўлдим сен билан.
Севар ёрим, саломат бўл!
Севар ёрим, саломат бўл!

Карамлар учун қуллуқ,
Хуш дамлар учун қуллуқ.
Ситаминг ҳатто роҳат,
Аламлар учун қуллуқ.
Севар ёрим, саломат бўл!
Севар ёрим, саломат бўл!

Ишқ дегани омонлик,
Гоҳ ранг-рўйи сомонлик.
Соғинсин-у ҳар кимса,
Соғинмасин ёмонлик.
Ошиқ ўйга айлансин,
Ғазал, куйга айлансин.
Ҳеч бўлмаса мен каби
Дуогўйга айлансин:
Севар ёрим, саломат бўл!
Севар ёрим, саломат бўл!

ТАҚВИМ ВАРАҚЛАЁТГАН ОДАМ

Тақвим варақлаётган одам
Хомуш тортиши керак:
Умр ўтяпти, умр!
Тақвим варақлаётган одам
Ўйга толиши керак:
Рози қила олдимми ота-онамни?
Фарзандларим тарбияси нечук?
Тиқ этса эшикка термилиб,
Кўзлари йўлимга тўрт бўлмадими
Ўсал ётган биродаримнинг?
Учмадимми шайтон васвасасига,
Иймоним саломатми?
Сўнгти манзилимга қўйиб қайтсалар,
Йўлда биров астойдил куйиб,
Хўрсиниб-хўрсиниб айта оларми:
«Кетган — қайтар,
Кетмонлаган қайтмайди!»
…Мен ҳали ҳаммасини айтмадим, шошманг,
Ўзгачароқ ўйлаши ҳам мумкин
Тақвим варақлаётган одам:
Тушликни қаердан қилсам экан,
Эрта кимнинг йилоши эди?
Ўтириб қолмадимми бир жойда узоқ,
Кимнинг тагига сув қуйсам экан?..
Поябзал қалашиб ётар остонасида нуқул,
Худонинг берган куни уйида меҳмон —
Ёмби топиб олганми ялангоёқ қўшним?!
Чапқанот қўшнимиз — ёлғиз аёлнинг
Эшик дастбандига кеча аллаким
Илиб кетди бир сават оқ гул! —
Сабаби 8 мартмикан фақат?..
…Ватан учун осилиб кетиш,
Ватанга «осилиб» ҳам яшаш мумкин…
…Мен ҳали ҳаммасини айтмадим, шошманг,
Сермулоҳаза бўлади
Тақвим варақлаётган одам.
Дейлик, гарчи Улуғбек эмас,
Ал-Беруний ёки Галилей,
Валекин мунажжим иштиёқи-ла
Кузатиб бориши мумкин у
Буржларда қуёшнинг ҳаракатини.
Тақвим варақларидан
Кунма-кун, соатма-соат
Кузатиб бориш мумкин!
Масалан, жавзонинг йигирманчиси:
Қуёш чиқиши — роппа-роса беш.
Бир ярим — авжи камоли,
Вақти заволи — етти ярим…
Етказган кунига шукур қилиш керак,
Тасаннолар айтиши керак
Ҳисобдон инсоннинг заковатига
Тақвим варақлаётган одам.
Лекин…
Хулосаси бошқачароқ бўлиши ҳам мумкин.
Айтдим-ку, сермулоҳаза бўлади
Тақвим варақлаётган одам.
Хусусан, қалбини ўраган бўлса
Кулча илон каби ҳасад ва ғараз,
Кибру ҳаво ўраган бўлса.
Ҳамма ва ҳамма нарсага,
Борингки, Қуёшга ҳам
Мефистофел назари ила боқса:
«Биламиз, ҳозиру нозирсиз қаерда, қачон —
Босган қадамингиз ўлчоқли!»

…Бир кифтимда раҳмон,
Бир кифтимда шайтон –
Ўзинг инсоф бергил бандаларингга.

КЎҲИ ПАДАРКУШ

Тутаб ётар кўҳи Падаркуш*,
Шамол увлар мағораларида.
Кўрган каби хатарли бир туш
Жилғалар тўлганар жарларда.

Чўзилган ҳу, уфққа қадар
Қизғалдоқлар — узун қонли из.
Бунда мунгли қиссалар айтар
Ҳар бир сўқмоқ, ҳар майса, ялпиз.

Кўринмайди юлдуз-да, ой-да,
Таҳликали кишнаган отлар…
Улуғбекни худди шу жойда
Қувиб етган эмиш жаллодлар!

Ўғил — нонкўр, қисмат — беомон,
Ёзиқда ёзгани ўқилган:
Бу жойларда бир вақт, бир замон
Улуғбекнинг қони тўқилган!

…Тикиламан зирваларга жим,
Юрак-бағрим ғуссаларга ғарқ…
Шарқ, ростдан ҳам нозиксан, тилсим,
Билиб бўлмас сени бирдан, Шарқ!

Ҳиммат деган бўлар-да шунча,
Неклик борми бундан ҳам ортиқ –
Зеру забар подшоларингга
Ҳаж сафарин айлабсан тортиқ!

Йиғлабсиқтаб ком, анжом билан
Олис йўлга кузатганинг дам, —
Унутмабсан улар ортидан
Ҳатто… қотил жўнатишни ҳам!..
____________
*Ҳисор тизмаларидан бирининг номи, Ургут ва Китоб туманлари чегарасида.

* * *

Сен ҳам эслайсанми гоҳ қолиб холи,
Қўмсайсанми кўнгил кўчаларини…
Мунаввар айлади ойдин хаёлинг
Савдоли бу умрим кечаларини!

Сен ҳам эслайсанми ёшлигингни — шаън,
Ранги, ифорини — нечук эди ул?
Мени маст қилади қирқ йил наридан
Китобинг қатига қистирилган гул…

Обу оташидан дунёни ўтдинг,
Бекарам, бир кам деб қарғарсан ёмон…
Севги-чи, илк севги… наҳот, унутдинг,
Мен эса соғиниб яшайман ҳамон.

Номалар битардим сенга бир талай,
Қоғозга ишониб сирларнинг сирин.
Хатжилдни ёпардим ширачин ялаб –
Хатжилдлар ўзингдек, сўзингдек ширин!

Тонмайман бўғзимга ботса ҳам тиши,
Эслаб хўрсингулик ёзим, кишим бор.
Йўкдир дунёсининг мен билан иши,
Менинг бу дунёда йўқлар кишим бор!
Сен ҳам эслайсанми…

ҲАЗРАТИ БИШИР ҲИКМАТЛАРИ

* * *

Кўп кўрганман жазавангни, шовушингни,
Кўтармасанг бўлармиди товушингни.
Насиҳатинг учун қуллуқ…
Ўнгу терсдир,
Тўфи кийиб олгин, болам, ковушингни.

* * *

Кўклам — кечалари ёп-ёруғ тушдир,
Кундузи руҳимда сайраган қушдир.
Елда чайқаламан қизғалдоқ каби,
Ёраб, нафасларинг бунчалар хушдир!

* * *

Аё замон, сенми бу нав тарз берган,
Ажиб бир ҳол мантиғини йўқлайди:
Шифтға қараб уф тортади карз берган,
Қарз кўтарган хуррак отиб ухлайди!

 

Muhammad Rahmon
SHE’RLAR

Muhammad Rahmon 1949 yil Qashkadaryo viloyati, Kitob tumanidagi Palandara qishlog’ida tug’ilgan. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan madaniyat xodimi (2003).ToshDUning jurnalistika fakul`tetida tahsil olgan (1967— 72). «Muvozanat» (1976), «Yashil daryo» (1979), «Yuragimning dastxati» (1986), «Ijobat» (1984), «Asraganim, avaylaganim» (1987) kabi she’riy to’plamlari nashr etilgan. Bolalar uchun ham asarlar yozgan («Momoqaymoq», 1978; «Yerga tushgan kamalak», 1981; «Qanotli tushlar», 1989). K. Chukovskiy, A. L. Barto she’rlarini, Lizoletta Vel`skof-Genrixning «Tokey Ito» romanini o’zbek tiliga tarjima qilgan.
Muhammad Rahmon 2010 yil 31 yanvar kuni vafot etgan.

BINAFSHA

Havolarga sochilmoqda
Oromijon bir atr.
Binafshalar ochilmoqda
Tuproq yorib qaydadir.

Ochilmoqda titrab-titrab,
Rangpargina, nafarmon.
Biz bolalar uni izlab
Bog’ kеzamiz andarmon.

— Binafshajon, qaydasan, ayt,
Ko’rsataqol yuzingni.
Ko’mgandirsan balki bu payt
Xoru xasga o’zingni.

Hatlab-hatlab yurgandirsan
Ariqlarni yoqalab.
Xilvatlarda turgandirsan
Ko’zginangnn uqalab.

Kirgandirsan balki sеkin,
Xalal bеrmay tinchgina,
Bahorgacha yеrga ko’ksin
Bosgan toklar pinjiga.

Yo biz bilan bеkinmachoq
O’ynayapsan tutdirmay.
Jo’nar kimdir toqati toq,
Sеni kutib o’tirmay.

— Qish zahri bor hali yеrda,
Yerda, — dеr u xo’rsinib,
— Aldanibmiz, hali erta,
Erta, — dеr u xo’rsinib.

Do’stim, so’nib havaslaring
Chalinibsan tumovga.
Binafshaning nafaslari
Urilmoqda dimoqqa.

Jonsarakdir qalbda qislar,
Yana olg’a chopamiz.
Kеtavеrsin umidsizlar,
Biz, baribir, topamiz,

Binafshajon, o’tdi bahor,
Utdi yozlar, o’tdi kuz.
Kеldim bir kun dunyo bilan
Shunday yaqin, yuzma-yuz.

Ishonch mеnga sabot bеrdi,
Saboq bеrdi to’zimdan.
Yuragimga kurash kirdi,
Qochdi uyqu ko’zimdan.

Binafshajon, bugun yana,
Tuyg’ular tirik, ziyrak.
Chorlayapsan bizni, ana,
Bo’lib yorug’ kеlajak.

Etigimda loyi qat-qat
Qishning shaltoq yo’llarin,
Kеtmoqdaman sеnga faqat
Uzatgancha qo’llarim.

Kundan-kunga yaqinroqsan,
Nafaslaring jonimda —
Hali erta… — Kimdir ba’zan
Ming’irlaydi yonimda.

To’xtamaymiz ammo bizlar,
Yana olg’a chopamiz.
Kеtavеrsin umidsizlar,
Biz, baribir, topamiz!

* * *

Onam Iqbol Shеrboboеva xotirasiga.

Eriyotir muzdеk bu bag’ir,
To’kayapman asta yoshimni.
Daydib kеtgan bolangman, axir,
Onajonim, ko’tar boshingni.

Palandara shamoli yana
Yugurmoqda o’ngu so’limdan.
Kеldim bugun qoshingga, mana,
Yetakladi sog’inch qo’limdan-

Tanimassan o’g’lingni rosti,
Tanimassan balki, onajon.
Odam bo’ldi, u qancha o’sdi,
Sеn olamdan o’tgandan buyon.

Iqbol edi noming va lеkin —
Iqbol sеnga boqmadi kulib.
Qirq yoshingda hayoting sekin,
Sariq guldek qoldi-ku so’lib.

Ich-ichiga cho’kkan ko’zingni
Vassa shiftga tikkancha u kun
Shivirlading so’zingni:
— Bolaginam, yеtimlik qursin!..

Endi sizni kim yuvib-tarar,
Boshingizni silar qaysi qo’l?
Bolalarim, boringiz shahar,
Shahar boring, shudir to’g’ri yo’l.

Sag’irxona eshigi faqat,
Sizlar uchun ochiqdir doim.
Yeganingiz bo’lar bеminnat,
Umr ko’ring uzoq, iloyim…

Ey, sеn mеning mеhribon onam,
Ey ko’nglimning umid matlabi,
Sodda eding, dono eding ham,
Sharqning hamma ayoli kabi!

Bu jumboqli olamning sеnga
Ko’p tomoni bo’lgan qorong’i.
Doim turgan lеkin esingda
Shu Vatanning oqil yo’rig’i!

Kunimizga u qoldi yarab,
Ishonchlaring oqlandi, ona.
Aytganingdеk, “oq yuvib, tarab”,
Katta qildi o’zi zamona!

Eriyotir muzdеk bu bag’ir,
To’kayapman asta yoshimni.
Ko’p sog’ingan bolangman, axir,
Ko’tara qol, ona, boshingni.

O’ksima, qo’y, faqat o’ksima,
Qilmadim, dеb sizlarga shafqat.
Yer shamoli urar ko’ksima,
Shuning o’zi zotan katta baxt.

Uyatdaman, udda qilmadim,
Hеch narsani, ona, u mahal.
Endi o’sha o’g’illik qarzim,
Vatanimdan uzsam loaqal.

Zimmamdakim doimo shu yuk,
Ona,xayr,endi ketaman.
Meni kutar o’zingdek buyuk,
O’zing kabi suyuk shu Vatan!

* * *

Uxlamadim tun bo’yi,
Quloq tutdim o’ltirib:
Turnalar o’tdi bu kеch.
Osmonlarni to’ldirib.

Chaqmoq chaqib qoldi goh,
Goh guldirak o’kirib.
Turnalar o’tavеrdi
Osmonlarni to’ldirib.

…Yana qancha bahorni
Qarshilayman o’y surib,
Nеcha bor o’tar turna
Osmonlarni to’ldirib.

Uchar yulduzim bir kun,
Uchar umrim so’ldirib-
Turnalar o’tavеrar
Osmonlarni to’ldirib…

* * *

Hayratimning tili bo’lsaydi agar
Bo’g’zimga tiqilgan hayajonimni
Qutulardim aytib bir yo’la,
Qiynamasdim buncha jonimni.

Hayratimning tili bo’lsaydi agar
Turnalar o’tganda boshimdan suzib
Yugurmasdim, yo’q, tеlba-dеvona —
Mеn ular ortidan qo’limni cho’zib.

Hayratimning tili bo’lsaydi agar
Ko’zimni uzolmay lol qolgan chog’lar
Titratmasdi ko’ksimni hayqiriq bo’lib
Shu purviqor tog’lar, shu baland tog’lar.

Armonday ich-ichdan kеlar xo’rsiniq:
Bunchalar yuksaksiz, buncha munavvar.
Yulduzlar, mеn sizga bir so’z aytardim
Hayratimnnng tili bo’lsaydi agar.

To’lg’anar o’zanda jodu bir ohang,
Oqar mangulikday, bo’lmas hеch tamom.
Hofiz daryolarim, mеni qiynamang,
Kеzmay sohillarda bеso’z, bеkalom,

Oymisan, tun aro bokira, latif,
Kunmisan, qarolmay qamashar ko’zim.
Gulim, na taraf bor sеnga, na ta’rif,
Topib aytar edim unch mеn o’zim
Hayratimning tili bo’lsaydi agar.

Malulman, borurman sig’inib takror,
Bilmas bu go’zallik hеch intihoni
Va mеn baxtiyorman: har kunimda bor
O’rtanish, zavqlanish, sеvish imkoni!

* * *

Yulduzlar oqib kеlyapti,
Oy oqib kеlyapti qalqib-qalqib,
Salqin-salqin bog’lar nafasi,
Daralardan uchgan gulduros
Oqib kеlyapti…

Suv tiliga ko’chgan tosh qo’shiqlari,
Ismsiz o’tlarning bo’ylari
Oqib kеlyapti.
Qayеrdadir qiz turar
Sohildagi daraxtga suyanib,
Parishon o’y-xayollar
Oqib kеlyapti.

Mеn shularning hammasini sipqormoqchiman,
Tumshug’idan otimning tomchilaydi suv,
Otim bo’lsa pishqirar bеtoqat: —
To’ymadingmi hali ham, kеch bo’ldi…

XALQ OHANGLARIDA

Sеvar yorim, salomat bo’l!
(xalq qo’shiqlaridan)

Dilda kir yo’q, kin ham yo’q,
Sеndan mеning ginam yo’q.
Qo’l ko’tarsam qo’l sinsin,
Sanchadigan ninam yo’q.
Sеvar yorim, salomat bo’l!
Sеvar yorim, salomat bo’l!

Ishq rohi ў o’ydim-o’ydim,
Tеlbarab suydim, suydim.
U kunlarim qaytmagay,
Bir kuydiring, bir kuydim.
Sеvar yorim, salomat bo’l!
Sеvar yorim, salomat bo’l!

Oshno bo’ldim sеn bilan,
Ro’shno bo’ldim sеn bilan,
Ikki olam dastimda-
Podsho bo’ldim sеn bilan.
Sеvar yorim, salomat bo’l!
Sеvar yorim, salomat bo’l!

Karamlar uchun qulluq,
Xush damlar uchun qulluq.
Sitaming hatto rohat,
Alamlar uchun qulluq.
Sеvar yorim, salomat bo’l!
Sеvar yorim, salomat bo’l!

Ishq dеgani omonlik,
Goh rang-ro’yi somonlik.
Sog’insin-u har kimsa,
Sog’inmasin yomonlik.
Oshiq o’yga aylansin,
G’azal, kuyga aylansin.
Hеch bo’lmasa mеn kabi
Duogo’yga aylansin:
Sеvar yorim, salomat bo’l!
Sеvar yorim, salomat bo’l!

TAQVIM VARAQLAYOTGAN ODAM

Taqvim varaqlayotgan odam
Xomush tortishi kerak:
Umr o‘tyapti, umr!
Taqvim varaqlayotgan odam
O’yga tolishi kerak:
Rozi qila oldimmi ota-onamni?
Farzandlarim tarbiyasi nechuk?
Tiq etsa eshikka termilib,
Ko‘zlari yo‘limga to‘rt bo‘lmadimi
O’sal yotgan birodarimning?
Uchmadimmi shayton vasvasasiga,
Iymonim salomatmi?
So‘ngti manzilimga qo‘yib qaytsalar,
Yo‘lda birov astoydil kuyib,
Xo‘rsinib-xo‘rsinib ayta olarmi:
«Ketgan — qaytar,
Ketmonlagan qaytmaydi!»
…Men hali hammasini aytmadim, shoshmang,
O’zgacharoq o‘ylashi ham mumkin
Taqvim varaqlayotgan odam:
Tushlikni qaerdan qilsam ekan,
Erta kimning yiloshi edi?
O’tirib qolmadimmi bir joyda uzoq,
Kimning tagiga suv quysam ekan?..
Poyabzal qalashib yotar ostonasida nuqul,
Xudoning bergan kuni uyida mehmon —
Yombi topib olganmi yalangoyoq qo‘shnim?!
Chapqanot qo‘shnimiz — yolg‘iz ayolning
Eshik dastbandiga kecha allakim
Ilib ketdi bir savat oq gul! —
Sababi 8 martmikan faqat?..
…Vatan uchun osilib ketish,
Vatanga «osilib» ham yashash mumkin…
…Men hali hammasini aytmadim, shoshmang,
Sermulohaza bo‘ladi
Taqvim varaqlayotgan odam.
Deylik, garchi Ulug‘bek emas,
Al-Beruniy yoki Galiley,
Valekin munajjim ishtiyoqi-la
Kuzatib borishi mumkin u
Burjlarda quyoshning harakatini.
Taqvim varaqlaridan
Kunma-kun, soatma-soat
Kuzatib borish mumkin!
Masalan, javzoning yigirmanchisi:
Quyosh chiqishi — roppa-rosa besh.
Bir yarim — avji kamoli,
Vaqti zavoli — yetti yarim…
Yetkazgan kuniga shukur qilish kerak,
Tasannolar aytishi kerak
Hisobdon insonning zakovatiga
Taqvim varaqlayotgan odam.
Lekin…
Xulosasi boshqacharoq bo‘lishi ham mumkin.
Aytdim-ku, sermulohaza bo‘ladi
Taqvim varaqlayotgan odam.
Xususan, qalbini o‘ragan bo‘lsa
Kulcha ilon kabi hasad va g‘araz,
Kibru havo o‘ragan bo‘lsa.
Hamma va hamma narsaga,
Boringki, Quyoshga ham
Mefistofel nazari ila boqsa:
«Bilamiz, hoziru nozirsiz qaerda, qachon —
Bosgan qadamingiz o‘lchoqli!»

…Bir kiftimda rahmon,
Bir kiftimda shayton –
O’zing insof bergil bandalaringga.

KO’HI  PADARKUSH

Tutab yotar ko‘hi Padarkush*,
Shamol uvlar mag‘oralarida.
Ko‘rgan kabi xatarli bir tush
Jilg‘alar to‘lganar jarlarda.

Cho‘zilgan hu, ufqqa qadar
Qizg‘aldoqlar — uzun qonli iz.
Bunda mungli qissalar aytar
Har bir so‘qmoq, har maysa, yalpiz.

Ko‘rinmaydi yulduz-da, oy-da,
Tahlikali kishnagan otlar…
Ulug‘bekni xuddi shu joyda
Quvib yetgan emish jallodlar!

O’g‘il — nonko‘r, qismat — beomon,
Yoziqda yozgani o‘qilgan:
Bu joylarda bir vaqt, bir zamon
Ulug‘bekning qoni to‘qilgan!

…Tikilaman zirvalarga jim,
Yurak-bag‘rim g‘ussalarga g‘arq…
Sharq, rostdan ham noziksan, tilsim,
Bilib bo‘lmas seni birdan, Sharq!

Himmat degan bo‘lar-da shuncha,
Neklik bormi bundan ham ortiq –
Zeru zabar podsholaringga
Haj safarin aylabsan tortiq!

Yig‘labsiqtab kom, anjom bilan
Olis yo‘lga kuzatganing dam, —
Unutmabsan ular ortidan
Hatto… qotil jo‘natishni ham!..
____________
*Hisor tizmalaridan birining nomi, Urgut va Kitob tumanlari chegarasida.

* * *

Sen ham eslaysanmi goh qolib xoli,
Qo‘msaysanmi ko‘ngil ko‘chalarini…
Munavvar ayladi oydin xayoling
Savdoli bu umrim kechalarini!

Sen ham eslaysanmi yoshligingni — sha’n,
Rangi, iforini — nechuk edi ul?
Meni mast qiladi qirq yil naridan
Kitobing qatiga qistirilgan gul…

Obu otashidan dunyoni o‘tding,
Bekaram, bir kam deb qarg‘arsan yomon…
Sevgi-chi, ilk sevgi… nahot, unutding,
Men esa sog‘inib yashayman hamon.

Nomalar bitardim senga bir talay,
Qog‘ozga ishonib sirlarning sirin.
Xatjildni yopardim shirachin yalab –
Xatjildlar o‘zingdek, so‘zingdek shirin!

Tonmayman bo‘g‘zimga botsa ham tishi,
Eslab xo‘rsingulik yozim, kishim bor.
Yo‘kdir dunyosining men bilan ishi,
Mening bu dunyoda yo‘qlar kishim bor!
Sen ham eslaysanmi…

HAZRATI BISHIR HIKMATLARI

* * *

Ko‘p ko‘rganman jazavangni, shovushingni,
Ko‘tarmasang bo‘larmidi tovushingni.
Nasihating uchun qulluq…
O’ngu tersdir,
To‘fi kiyib olgin, bolam, kovushingni.

* * *

Ko‘klam — kechalari yop-yorug‘ tushdir,
Kunduzi ruhimda sayragan qushdir.
Yelda chayqalaman qizg‘aldoq kabi,
Yorab, nafaslaring bunchalar xushdir!

* * *

Ayo zamon, senmi bu nav tarz bergan,
Ajib bir hol mantig‘ini yo‘qlaydi:
Shiftg‘a qarab uf tortadi karz bergan,
Qarz ko‘targan xurrak otib uxlaydi!