<     Бир донишманд шоирнинг гапини бизга кўп такрорлардингиз: Яъни,чинакам гўзалликни кўрганда, завқу ҳайратдан беихтиёр қарсак чалиб юбормаган одам – одам эмас! Умрингиз давомида Сиз кўнгил аҳлига армуғон этган ирфоний ҳодисалардан завқланиш ва ҳайратланиш билан бирга, Тожикистондаги айни пайтдаги ўзбек адабий муҳитида қарийб унутилаёзган удумга риоя қилган ҳолда, Сиз билан ҳақли равишда фахрланаман!.

Одил ИКРОМ
ЗАВҚ ВА ҲАЙРАТ ОДАМИ

Неъматуллоҳ ака, эсингиздами: Институтни битиргач, азбаройи тирикчилик гирдобига тушиб қолишдан қўрққаним сабаб, туғилган юртимга берилган йўлланмани рад этиб, уйдан бир қадам олис Ҳисорда ўқитувчилик қилаётган кезларимда Сиз билан иккинчи бор учрашиб, илк бор танишгандик.

Сиз билан, дастлаб, адашмасам, олтинчи синфда ўқиб юрганимда учрашганман. Чунки, Акам билан бир курсда ўқирдингиз ва бир неча курсдошлар билан бирга уйимизга меҳмонга келган эдингиз. Унда ҳали ақлимни танимаган пайтларим эди.

Бундай дейишимга сабаб, бирор зиёлинамо одам дуч келди дегунча, Акамнинг бир имоси билан унга Маяковскийнинг “Совет паспорти ҳақида шеър”ини бор овозда, ҳол-жонига қўймай ўқиб берардим.

Ўшанда Акамнинг курсдошлари, жумладан, Сиз, қулоғингиздан тутун чиқиб кетгудек бўлса ҳам, ўзингизнинг иборангиз билан айтганда, оғзингизни очмаган ҳолда эснаб, мени тоқат билан эшитардингиз ва “бўлажак шоир”нинг кўнглини чўктирмаслик мақсадида, ўзингизга хос мулойимлик билан “қойил” қолардингиз.

Хайрият, Худо инсоф бериб, бу одатимни бора-бора тарк этдим. Алҳол, бирор нотанишроқ даврада кимдир шеър ўқишимни сўраса, бу менга ҳақоратдай туюлади…

Ўшандан буён, орадан ўттиз йилдан ортиқ фурсат ўтди, аммо, орамиздан на қил ўтди, на бирор эшак.

Ҳисорнинг чекка бир қишлоғида ўқитувчилик қилардим. Икки йиллик “отработка” муҳлати тугади. Билмадим, нима учундир қишлоққа қайтишимни ўйласам, юрагим орқасига тортиб кетарди…

Ўшанда жонимга шодлик бағишлаган Сиз эдингиз, яъни, жумҳуриятда ўзбек тилида чиқадиган ягона газета – “Совет Тожикистони” (ҳозирги “Халқ овози”)да ишлардингиз ва мендай бир бенавони ўша газетага ишга жойлаштиргансиз.

(Гарчанд, “Асқарни ҳам, Садриддинни ҳам, Одилни ҳам… елкамда олиб юрганман” дегувчилар бор эса-да, бу жараён бошида Сиз ва Абдусаттор (Аҳмадалиев) ака тургандингизлар).

Бошқаларни билмадиму аммо, мен журналистика соҳасида ҳозиргидан ҳам хароб эдим. Сизнинг шарофатингиз ва беминнат ёрдамингиз билан бу касбни озми, кўпми, ўзлаштириб, “соқчиларни ўғрилар дорга осадиган” (Ж.Румий) муҳитдан еру осмон қадар фарқ қиладиган соф адабий муҳитга ошно бўлдим.

“Совет Тожикистони”да икки йилдан ортиқроқ ишлаган бўлсам, бу муддатда шаҳардан олисроқ Ленин (ҳозирги Рўдакий бўлса керак) районида жойлашган ҳовлингиздаги ёруғ меҳмонхонада беармон яшаганимни ҳали-ҳамон мамнуният билан эслайман.

Зеро, умрнинг саноғи ва салмоғини узун-қисқа сониялар ва дақиқалар ортидан жонҳалак чопаётган, гоҳ ёнимиздан, гоҳ жонимиздан ўтиб кетгувчи Вақт эмас, балки, Мазмун белгилар экан, мен букун бор овозим билан, атрофга алангламай, баралла айтишим мумкин: Ўз уйимда ҳам Сизнинг уйингизда яшаганчалик узоқ яшамаганман…

Ўзбек тилида ижод қилгувчилар учун ягона адабий муҳит Тошкент эканлигини уқдирган, раҳматлик Асқарали ака билан “чўнтагимиздаги энг сўнгги тангаларни суви чиққунча ғижимлаб” (Асқар Маҳкам ибораси) Тошкентга равона бўлганимизда оқ фотиҳа бериб, маъюс кузатган ҳам Сиз эдингиз!..

Бир донишманд шоирнинг гапини бизга кўп такрорлардингиз: Яъни,чинакам гўзалликни кўрганда, завқу ҳайратдан беихтиёр қарсак чалиб юбормаган одам – одам эмас! Умрингиз давомида Сиз кўнгил аҳлига армуғон этган ирфоний ҳодисалардан завқланиш ва ҳайратланиш билан бирга, Тожикистондаги айни пайтдаги ўзбек адабий муҳитида қарийб унутилаёзган удумга риоя қилган ҳолда, Сиз билан ҳақли равишда фахрланаман!

Икки оламингиз, тўрт фаслингиз, олти томонингиз, беш сезгингиздан ташқари яна беш сезгингиз, бир неча фарзандларингиз бор. Танишларингизнинг ҳам сон-саноғи йўқ.

Аммо, сўзингиз, Дўстингиз – Ягона! У ҳам бўлса – Биру Бор!

БИРингиз икки, БОРингиз йўқ бўлмасин!

2015

САЙЙИД НЕЪМАТУЛЛОҲ ИБРОҲИМ
ЯНГИ ҒАЗАЛЛАР

  Неъматуллоҳ Иброҳим (тахаллуси Саййид Неъматуллоҳ Иброҳим) 1954 йил 5 октябрда Тожикистоннинг Хуросон ноҳиясига қарашли Курдаксой қишлоғида таваллуд топган. 1971 йил Ёвон районининг Ғафур Ғулом номидаги 20-ўрта мактабини битиргач, 1971- 1975 йиллар мобайнида Хўжанд Давлат Университетининг филология факултасида таҳсил олди. 1975- 1982 йиллар мобайнида ўрта мактабда она тили ва адабиёт муаллими, 1982- 1987 йиллар “Совет Тожикистони” республика газетаси мухбири, 1987-1999 йиллар давомида эса Рўдакий ноҳиясидаги педагогика билим юртида ўзбек тили ва араб графикаси (ёзуви) ўқитувчиси бўлиб ишлади. Шундан кейинги йиллар мобайнида эса эркин ижодий иш билан машғулбщлди . Ўттиз беш йиллик ижодий иш фаолияти давомида Саййид Неъматуллоҳ иброҳимнинг 24 китоби Тошкент ва Душанбенинг давлат ва хусусий нашриётлари томонидан нашр этилди. Шулардан 14 таси (“Ҳижрон чечаклари”, “Рангонтоғ қўшиғи”, “Оқ каптар”, “Рангон тулпорлари”, “Дарвишона”, “Ҳаллож киприклари”, “Йигирма уч ҳикмат”, “Тааббуд” “Таҳайюр-1”, “Таҳайюр-2”, “Таҳайюр-3” “Ишқ, эй Ишқ!”, “Учгил-эй, кўнглим маним!” ва “Ҳулволарим””) шеърий тўпламларидир. (Қолганлари илмий-маърифий ва тиббий рисолалардир.) 2015 йил Душанбенинг “Ирфон” нашриётида “Ассалом, Нур!” номли биринчи девони нашр этилди ва шоирнинг бу китобдаги орифона ғазаллари “Фейсбук” ижтимоий тармоғида кенг китобхонлар эътирофини қозонди. Шу кунларда ижодкорнинг “Таҳайюр-4” (тўртликлар) ва “Румиёна” (маснавийлар) китоби нашрга тайёрланмоқда.
Саййид Неъматуллоҳ Иброҳим форс тожик мумтоз адабиётининг Фирдавсий, Ҳаким Саноий, Амир Хусрав Деҳлавий, Мавлоно Жалолиддин Румий, Камол Хўжандий, Урфий Шерозий, Мирзо Абдулқодир Бедил ва Муҳаммад Иқбол каби даҳолари асарларидан намуналарни ўзбек тилига ўгирган. Шу кунларда ижодкор ўзининг иккинчи Девони ва “Абулмаъоний — Бедил” илмий- маърифий асари устида иш олиб бормоқда.

Д У Р    Э Д И Н Г !..

Мен бунчалар хушнуд эдим, мен бунчалик масрур эдим…
Сен шунчалар юксак эдинг, сен шунчалик мағрур эдинг!

Кетдим бадар—нафсим қадар, кетдим ҳавасда дарбадар,
Сен шунчалар айлаб ҳазар, кетдинг… аён—мабрур* эдинг!

Мен нафс аро тўлдим фақат, менга ҳадаф* бўлдинг фақат,
Сувда садаф бўлдим фақат—бағримда қолган дур эдинг!

Қалбда сувайдо қолди-ку, бағрим ҳувайдо қолди-ку,
Мен шунчалар тафт истадим, сен шунчалар маҳрур* эдинг!

Бул нафс муҳаббат истади, нася эмас, нақд истади,
Сен-чи, бу дундан кечдинг-эй—Шиблий эдинг, Мансур эдинг!

Сенсиз қачон обод эдим? Сенсиз қачон озод эдим?
Мангуга қолган дод эдим… Мен банди-ю, сен ҳур эдинг!..

————
*Мабрур—олқанган, яхшилик қилинган (зот).
*Ҳадаф—мақсад, ният.
*Маҳрур—ҳароратли, иссиқ.

ИНТИСОР*

Ёш эдим… Ишқдан менга келган хабар—учқун эди,
Номукаммал эрдим ул дам—қолу ҳол уйғун эди.

Мавлавийга юз буриб, ирфон ила тўлдим кейин…
“Маснавий” бу, шубҳасиз, баржаста бир мазмун эди.

Нафс ила кирдим жиҳод майдонига: нур истадим,
Нафс илки қон эди… Дунё анингдек дун эди!

Енгдим-у нафсни, яна… минг карра енгилдим, ахир,
Дайр зиндон бўлдию, бағрим саросар хун эди…

Фақр аро бўлди фироқ фарёдидан дил чок-чок,
Кўнглим ичра йиғлаган ул телба бир мажнун эди.

…Бул саҳарким, етди менга дил аро нурдан хабар,
Бул саҳарнинг сўнги чун нурдан яралган Кун эди!

Дафъатан бул нурга ошиқ бўлдим-у, оҳ айладим,
Дилга маҳрам эрди нур, Нурдан дилим мамнун эди!..

————
*Интисор—нусрат топиш, ғалаба қилиш.

КОШКИ,  МЕН… 

Бунча қувончга тўлдим-а!.. Изҳори бўлсам, кошки мен!
Бир нур кирибдир кўнглима… Оҳ, ёри бўлсам, кошки мен!

Барча бу изҳорим билан, номусу нанг, орим билан,
Барча бу иқрорим билан иқрори бўлсам, кошки мен!

Кирганда дилга ҳид ва ранг, нафсим руҳимга қилса жанг,
Тоғут дилимга солса чанг… Инкори бўлсам, кошки мен!

Ҳикмат бериб маҳфил аро, маҳмил аро, манзил аро,
Нурин тўкибдир дил аро… асрори бўлсам, кошки мен!

Тавҳиди ичра дил тўлиб, минг бир тирилсам, минг ўлиб…
Фақру фанода йўқ бўлиб, сўнг… бори бўлсам, кошки мен!

СЕВДИ  КЎНГЛИМ…

Топганим дам мен дилим лайлосини,
Берди ҳажринг ул шаби ялдосини.

Айри тушдим… кетдим ул Ғам шаҳридан
Қайсдек излаб ҳажр саҳросини.

Йиғлагай Фарҳоду Вомиқ дун аро
Топмайин Ширину ҳам Узросини.

Лаҳза ичра куйдирар ул хатту хол,
Қай қалам бирла ёзай имлосини?

Бер хабар, қосид,* нигорим ҳолидан,
Шарҳин айт, айтма валек “илло”сини!..

Турфа гуллардин қочиб келдим, мана,
Севди кўнглим ул гули раъносини.

Хулд* аро келса қатор ҳурлар агар,
Кўргиз-эй, Роббим, менга аълосини!

————
*Қосид—хабар етказгувчи.
*Хулд—жаннат.

БЕДИЛ  БИЛАН…
(Абулмаъоний ёди)

Мен мунаввар дилни топдим ҳар саҳар Бедил билан,
Қолдим ул жавҳаршуносдек ҳар сафар Бедил билан.

Маърифат муслиҳ* эмиш ғафлатда қотган дил учун,
Топди ислоҳин дилимда ҳар зарар Бедил билан.

Қолса ирфонсиз агар минг бир басират* кўр бўлур,
Нурланур бу илм аро чун ҳар басар Бедил билан.

Кирдим-у, Сўз мулкига изморга* кўнгил боғладим,
То абад бўлди мажоз шамсу қамар Бедил билан.

Буғз-адоват жон узар жовид* маъоний наздида,
Нурга дўнгай ҳатто ул кийну ҳазар Бедил билан.

Дўст, саодат истама хусронли Дунё саҳнида,
Икки дунё—сенга нур, қолсанг агар Бедил билан!..

————
*Муслиҳ—ислоҳ қилувчи (тузатувчи).
*Басират—басар, нигоҳ, дийда (кўнгил кўзи).
*Измор—мажоз билан сўз айтиш.
*Жовид—абадий.

КЕЛДИ  БУ  ИШҚ!..

Ошиқ юраклар домига бир ҳур билан келди бу Ишқ!
Дунё—жаҳолат комига чун нур билан келди бу Ишқ!

Ғамни қувончга қордилар, нур жомини сипқордилар,
Шавқлар юракни ёрдилар… масрур билан келди бу Ишқ!

Пинҳонни ошкор айлади, йўқларни-да бор айлади,
Хуффошни* ҳам ёр айлади… мастур билан келди бу Ишқ!

Носозни ноимкон қилиб, тўрт ённи олти ён қилиб,
Неча бағирни қон қилиб, минг шўр билан келди бу Ишқ!

Бергил кўнгил Аллоҳ учун, нусрат берувчи шоҳ учун,
Мусо—калимуллоҳ учун ул Тур билан келди бу Ишқ!

Неча жисмни ёқдилар… қонлар шаробдек оқдилар,
Дорларни дорга тортқилаб, Мансур билан келди бу Ишқ!

Ирфонни қилгил дилга жо, бул маърифат беинтиҳо,
Бедил каби минг бир даҳо—мабрур билан келди бу Ишқ!

————
*Хуффош—кўршапалак.
*Мабрур—1. Ардоқланган. 2. Марҳум.

CОҒИНДИМ-КУ!..

Кел-эй, сен дилбари аъло, соғиндим-ку!
Гулисавсан, гулираъно, соғиндим-ку!

Мен ул Вомиқ каби тонглар сало қилдим,
Эшитдингми сен-эй, Узро? Соғиндим-ку!

Муаттар бўйларинг шул дам таралгайдир…
Гупиргайдир дилим, ҳулво, соғиндим-ку!

Номингни сабт этай дерман ғазал ичра,
Кўтармас янги бу имло… соғиндим-ку!

Кароматлар кутиб Ҳаллождин* аҳбоб, чун
Зикрдан титрагай саҳро… соғиндим-ку!

Самода Ой каби сайринг кутар бўлдим,
Кел-эй сайёр, тутиб исро*, соғиндим-ку!

Мусони Тур соғингандай ваҳий ичра…
Садоқат нур, кел-эй, илло… соғиндим-ку!

————
*Ҳаллож—бағдодлик машҳур авлиё (шаҳидлар шоҳи). Унинг 400 солики билан саҳрога чиқиб зикр айтган дамлари назарда тутилган…
*Исро—тунда кечган сафар.

ДИЛ  ОРЗУСИ…

Сенга Қалб нуримни кўргизсам эдим,
Тафсилотин байт ила ёзсам эдим!

Келса Дунёдан садолар менга хуш,
Сенга ул Уқбони тутқазсам эдим!

Бу муҳаббат қулласин бунёд қилиб,
Кин-адоват қасрини бузсам эдим!

Мутмаъинна нафс ила уйғун бўлиб,
Нафси амморамга чоҳ қазсам эдим!

То валоят наҳрини ишғол қилиб,
Токи бу Ишқ баҳрида сузсам эдим!

Жаннатий чеҳрангга боқсам лол бўлиб…
Токи Дунёдан умид узсам эдим!

Зулм ила ёнган бу Дунёдан кечиб,
Ўзга Олам тарҳини тузсам эдим!

В У С Л А Т Л А Р И…

Жилва қилди ёрни холу хатлари,
Нурга тўлди кўнглимиз қат-қатлари.

Ёдимиздан ўчдилар мисли сароб
Умримизнинг севгисиз фурсатлари…

Жолинусдан изламанг дил сактасин,
Ишқ бирла кетди қалб иллатлари!

То валоят тоқига қўйди қадам
Нур бирла ул набий умматлари.

Солиҳу толиҳ* шу ерда ажралур,
Осмону ер қадар—нисбатлари.

Маърифатсиз ким бу Ишқни англагай?
Бизга ибрат—аҳли дил исматлари.*

Соғинармиз лаҳзада минг марталар…
Ёндирар қалбни Ҳусн вуслатлари!

————
*Солиҳ—покдил, тоза сийратли, яхши (одам).
*Толиҳ—бадкирдор, буғзу адоватли (одам). (Солиҳнинг муқобили.)
*Исмат—иффат, номус.

ИШҚ  ШАВҚИ…

Ишқ бирла нурланур идрокларим,
Жўш урар туйғуларим – бу покларим.

Эврилиб кетгай руҳим уқбо аро,
Соврилиб кетгай бу дунда хокларим…

Айтдим аҳсан Машрабу Ҳалложима,
Дор билан роз айтишар бебокларим!

Жисму жонда сирқирар ҳижрон ипи,
Тортилар Арш узра бу фитрокларим.*

Битта зарра бўлса-да озурда тан,
Тўлди Ишқим бирла бу афлокларим!

Дайр аро мавзун садо шавқим маним,
Титратар Дунёни бу титроқларим!

Субҳи козиб вуслати етгач унинг,
Субҳи содиқ дилда – чоку чокларим!..

————
*Фитрок – овчилар ўлжани эгар қошига боғлаш учун ишлатадиган чарм тасма.

БИЛМАДИМ…

Билмадим, бу ишқ ила тўлгайму мен?
Вомиқу Фарҳод каби бўлгаймумен?

Нафси амморамга чун ханжар уриб,
Мутмаъинна нафс ила ўлгаймумен?

Ҳажр аро бардош чинордек бормикин?
Ёки гулдек сарғайиб сўлгаймумен?

Берди ёр ҳижронини бир тоғ қадар,
Тошда гулдек ниш уриб, унгаймумен?

Қон оқар кўксимда ҳижрон захмидин,
Айрилиқнинг ханжарин юлгаймумен?

Фирқат ичра тун каби чўккай эдим,
Вуслат ичра кун каби кулгаймумен?

Ишқ мулкимдир маним беинтиҳо,
Мулким ичра энди шоҳ бўлгайму мен?

КЕЧАР  АЙЁМ…

Кечар айёмлар-у… биздан маломатли замон қолгай,
Саломатлик кетар бир кун… залолатли томон қолгай.

Неча ҳасратли ўйларда, бу рангларда, бу бўйларда,
Ишқ, ҳижронли кўйларда неча ранги сомон қолгай.

Донишманд дил деди: “Дунё сафосиздир, вафосиздир,
Неча яхши кетар бундан, кулиб неча ёмон қолгай.”

Кўнгил нурни ичар бир кун… муаммони ечар бир кун,
Хусуматлар кечар бир кун, Ишқ бизлар томон қолгай!

Жафо қанча ахир Дунда? Адолатга тўла кунда
Адоватлар кетар тундай… Муҳаббат, бегумон, қолгай!

МАНИМ  ЖОНИМ…

Магар ғамдир ва ёхуд ғамзудодир —
Маним жоним бу Ишқ ичра фидодир.

Ҳилмни ихтиёр этган юраклар
Сукут ичра садодирлар… садодир.

Васл кутма бу Дунёда, аё дўст,
Умр асли видодир, алвидодир!..

Гадолар шоҳ эрур Уқбо ичинда,
Шаҳаншоҳлар у Дунёда гадодир!

Садо кутма садоқатсиз умрда,
Муҳаббатлиғ умр ўчмас нидодир!

Унинг ишқи билан бедил бўлибман,
Бу ишқ келмас эса– Кўнгил адодир!..

ЯЗДОНГА  ҚУЛ…

Кимки шуҳратни севибди шонга қул,
Руҳни севганлар мудом ул жонга қул.

Аҳли Уқбоким, таваккул айлагай,
Аҳли дунёким, мудом имконга қул.

Жоҳпарасту молпрастлар то умр
Зарга қулдир, пулга қул, маржонга қул.

Мисли кўппак хўмрайиб дарвозада
Неча инсон, ҳайфким, инсонга қул!..

Томчилаб қон ўнта бу бармоғидан,
Шоҳлар бўлди букун хусронга қул!

Такбир аҳликим, зикрда устувор…
Тадбир аҳли бўлдилар ҳар онга қул.

Бул тариқат аҳликим, ҳилми билан
Бўлдилар маҳрам, бўлиб ихвонга “қул”.

Шукрилиллаҳ, ҳар нафас нур — Ишқ ила
Бўлди бу кўнглим маним Яздонга қул!

КЕРАКМАС…

Нафосатсиз… менга имло керакмас,
Муҳаббатсиз… азим Дунё керакмас.

Бошимга иш тушиб келган дамимда
Надим* бўлмас эса… ошно керакмас.

Агар Фарҳоду Қайс, Вомиқ эмасман:
Ширин, Лайли ҳам ул Узро керакмас.

Ҳақиқатни мажоздан ахтарурман,
Агар измор* эмас… иншо керакмас.

Муҳаббат ўт бўлиб қоним аро хуш
Асл жавҳар эса, кимё керакмас.

Жаҳаннам Сен билан – маҳрур маконим,
Сенингсиз қолсам, ул Уқбо керакмас!..

———-

*Надим – энг яқин дўст, ҳамнишин, маҳрам.
*Измор – мажоз билан сўз айтиш.

2016 йил, Март — Август.

Odil IKROM
ZAVQ VA HAYRAT ODAMI

Ne’matulloh aka, esingizdami: Institutni bitirgach, azbaroyi tirikchilik girdobiga tushib qolishdan qo‘rqqanim sabab, tug‘ilgan yurtimga berilgan yo‘llanmani rad etib, uydan bir qadam olis Hisorda o‘qituvchilik qilayotgan kezlarimda Siz bilan ikkinchi bor uchrashib, ilk bor tanishgandik.

Siz bilan, dastlab, adashmasam, oltinchi sinfda o‘qib yurganimda uchrashganman. Chunki, Akam bilan bir kursda o‘qirdingiz va bir necha kursdoshlar bilan birga uyimizga mehmonga kelgan edingiz. Unda hali aqlimni tanimagan paytlarim edi.

Bunday deyishimga sabab, biror ziyolinamo odam duch keldi deguncha, Akamning bir imosi bilan unga Mayakovskiyning “Sovet pasporti haqida she’r”ini bor ovozda, hol-joniga qo‘ymay o‘qib berardim.

O‘shanda Akamning kursdoshlari, jumladan, Siz, qulog‘ingizdan tutun chiqib ketgudek bo‘lsa ham, o‘zingizning iborangiz bilan aytganda, og‘zingizni ochmagan holda esnab, meni toqat bilan eshitardingiz va “bo‘lajak shoir”ning ko‘nglini cho‘ktirmaslik maqsadida, o‘zingizga xos muloyimlik bilan “qoyil” qolardingiz.

Xayriyat, Xudo insof berib, bu odatimni bora-bora tark etdim. Alhol, biror notanishroq davrada kimdir she’r o‘qishimni so‘rasa, bu menga haqoratday tuyuladi…

O‘shandan buyon, oradan o‘ttiz yildan ortiq fursat o‘tdi, ammo, oramizdan na qil o‘tdi, na biror eshak.

Hisorning chekka bir qishlog‘ida o‘qituvchilik qilardim. Ikki yillik “otrabotka” muhlati tugadi. Bilmadim, nima uchundir qishloqqa qaytishimni o‘ylasam, yuragim orqasiga tortib ketardi…

O‘shanda jonimga shodlik bag‘ishlagan Siz edingiz, ya’ni, jumhuriyatda o‘zbek tilida chiqadigan yagona gazeta – “Sovet Tojikistoni” (hozirgi “Xalq ovozi”)da ishlardingiz va menday bir benavoni o‘sha gazetaga ishga joylashtirgansiz.

(Garchand, “Asqarni ham, Sadriddinni ham, Odilni ham… yelkamda olib yurganman” deguvchilar bor esa-da, bu jarayon boshida Siz va Abdusattor (Ahmadaliyev) aka turgandingizlar).

Boshqalarni bilmadimu ammo, men jurnalistika sohasida hozirgidan ham xarob edim. Sizning sharofatingiz va beminnat yordamingiz bilan bu kasbni ozmi, ko‘pmi, o‘zlashtirib, “soqchilarni o‘g‘rilar dorga osadigan” (J.Rumiy) muhitdan yeru osmon qadar farq qiladigan sof adabiy muhitga oshno bo‘ldim.

“Sovet Tojikistoni”da ikki yildan ortiqroq ishlagan bo‘lsam, bu muddatda shahardan olisroq Lenin (hozirgi Ro‘dakiy bo‘lsa kerak) rayonida joylashgan hovlingizdagi yorug‘ mehmonxonada bearmon yashaganimni hali-hamon mamnuniyat bilan eslayman.

Zero, umrning sanog‘i va salmog‘ini uzun-qisqa soniyalar va daqiqalar ortidan jonhalak chopayotgan, goh yonimizdan, goh jonimizdan o‘tib ketguvchi Vaqt emas, balki, Mazmun belgilar ekan, men bukun bor ovozim bilan, atrofga alanglamay, baralla aytishim mumkin: O‘z uyimda ham Sizning uyingizda yashaganchalik uzoq yashamaganman…

O‘zbek tilida ijod qilguvchilar uchun yagona adabiy muhit Toshkent ekanligini uqdirgan, rahmatlik Asqarali aka bilan “cho‘ntagimizdagi eng so‘nggi tangalarni suvi chiqquncha g‘ijimlab” (Asqar Mahkam iborasi) Toshkentga ravona bo‘lganimizda oq fotiha berib, ma’yus kuzatgan ham Siz edingiz!..

Bir donishmand shoirning gapini bizga ko‘p takrorlardingiz: Ya’ni,chinakam go‘zallikni ko‘rganda, zavqu hayratdan beixtiyor qarsak chalib yubormagan odam – odam emas! Umringiz davomida Siz ko‘ngil ahliga armug‘on etgan irfoniy hodisalardan zavqlanish va hayratlanish bilan birga, Tojikistondagi ayni paytdagi o‘zbek adabiy muhitida qariyb unutilayozgan udumga rioya qilgan holda, Siz bilan haqli ravishda faxrlanaman!

Ikki olamingiz, to‘rt faslingiz, olti tomoningiz, besh sezgingizdan tashqari yana besh sezgingiz, bir necha farzandlaringiz bor. Tanishlaringizning ham son-sanog‘i yo‘q.

Ammo, so‘zingiz, Do‘stingiz – Yagona! U ham bo‘lsa – Biru Bor!

BIRingiz ikki, BORingiz yo‘q bo‘lmasin!

2015

SAYYID NE’MATULLOH IBROHIM
YANGI G‘AZALLAR

Ne’matulloh Ibrohim (taxallusi Sayyid Ne’matulloh Ibrohim) 1954 yil 5 oktyabrda Tojikistonning Xuroson nohiyasiga qarashli Kurdaksoy qishlog‘ida tavallud topgan. 1971 yil Yovon rayonining G‘afur G‘ulom nomidagi 20-o‘rta maktabini bitirgach, 1971- 1975 yillar mobaynida Xo‘jand Davlat Universitetining filologiya fakultasida tahsil oldi. 1975- 1982 yillar mobaynida o‘rta maktabda ona tili va adabiyot muallimi, 1982- 1987 yillar “Sovet Tojikistoni” respublika gazetasi muxbiri, 1987-1999 yillar davomida esa Ro‘dakiy nohiyasidagi pedagogika bilim yurtida o‘zbek tili va arab grafikasi (yozuvi) o‘qituvchisi bo‘lib ishladi. Shundan keyingi yillar mobaynida esa erkin ijodiy ish bilan mashg‘ulbщldi . O‘ttiz besh yillik ijodiy ish faoliyati davomida Sayyid Ne’matulloh ibrohimning 24 kitobi Toshkent va Dushanbening davlat va xususiy nashriyotlari tomonidan nashr etildi. Shulardan 14 tasi (“Hijron chechaklari”, “Rangontog‘ qo‘shig‘i”, “Oq kaptar”, “Rangon tulporlari”, “Darvishona”, “Halloj kipriklari”, “Yigirma uch hikmat”, “Taabbud” “Tahayyur-1”, “Tahayyur-2”, “Tahayyur-3” “Ishq, ey Ishq!”, “Uchgil-ey, ko‘nglim manim!” va “Hulvolarim””) she’riy to‘plamlaridir. (Qolganlari ilmiy-ma’rifiy va tibbiy risolalardir.) 2015 yil Dushanbening “Irfon” nashriyotida “Assalom, Nur!” nomli birinchi devoni nashr etildi va shoirning bu kitobdagi orifona g‘azallari “Feysbuk” ijtimoiy tarmog‘ida keng kitobxonlar e’tirofini qozondi. Shu kunlarda ijodkorning “Tahayyur-4” (to‘rtliklar) va “Rumiyona” (masnaviylar) kitobi nashrga tayyorlanmoqda.
Sayyid Ne’matulloh Ibrohim fors tojik mumtoz adabiyotining Firdavsiy, Hakim Sanoiy, Amir Xusrav Dehlaviy, Mavlono Jaloliddin Rumiy, Kamol Xo‘jandiy, Urfiy Sheroziy, Mirzo Abdulqodir Bedil va Muhammad Iqbol kabi daholari asarlaridan namunalarni o‘zbek tiliga o‘girgan. Shu kunlarda ijodkor o‘zining ikkinchi Devoni va “Abulma’oniy — Bedil” ilmiy- ma’rifiy asari ustida ish olib bormoqda.

D U R    E D I N G !..

Men bunchalar xushnud edim, men bunchalik masrur edim…
Sen shunchalar yuksak eding, sen shunchalik mag‘rur eding!

Ketdim badar—nafsim qadar, ketdim havasda darbadar,
Sen shunchalar aylab hazar, ketding… ayon—mabrur* eding!

Men nafs aro to‘ldim faqat, menga hadaf* bo‘lding faqat,
Suvda sadaf bo‘ldim faqat—bag‘rimda qolgan dur eding!

Qalbda suvaydo qoldi-ku, bag‘rim huvaydo qoldi-ku,
Men shunchalar taft istadim, sen shunchalar mahrur* eding!

Bul nafs muhabbat istadi, nasya emas, naqd istadi,
Sen-chi, bu dundan kechding-ey—Shibliy eding, Mansur eding!

Sensiz qachon obod edim? Sensiz qachon ozod edim?
Manguga qolgan dod edim… Men bandi-yu, sen hur eding!..

————
*Mabrur—olqangan, yaxshilik qilingan (zot).
*Hadaf—maqsad, niyat.
*Mahrur—haroratli, issiq.

INTISOR*

Yosh edim… Ishqdan menga kelgan xabar—uchqun edi,
Nomukammal erdim ul dam—qolu hol uyg‘un edi.

Mavlaviyga yuz burib, irfon ila to‘ldim keyin…
“Masnaviy” bu, shubhasiz, barjasta bir mazmun edi.

Nafs ila kirdim jihod maydoniga: nur istadim,
Nafs ilki qon edi… Dunyo aningdek dun edi!

Yengdim-u nafsni, yana… ming karra yengildim, axir,
Dayr zindon bo‘ldiyu, bag‘rim sarosar xun edi…

Faqr aro bo‘ldi firoq faryodidan dil chok-chok,
Ko‘nglim ichra yig‘lagan ul telba bir majnun edi.

…Bul saharkim, yetdi menga dil aro nurdan xabar,
Bul saharning so‘ngi chun nurdan yaralgan Kun edi!

Daf’atan bul nurga oshiq bo‘ldim-u, oh ayladim,
Dilga mahram erdi nur, Nurdan dilim mamnun edi!..

————
*Intisor—nusrat topish, g‘alaba qilish.

KOSHKI, MЕN…

Buncha quvonchga to‘ldim-a!.. Izhori bo‘lsam, koshki men!
Bir nur kiribdir ko‘nglima… Oh, yori bo‘lsam, koshki men!

Barcha bu izhorim bilan, nomusu nang, orim bilan,
Barcha bu iqrorim bilan iqrori bo‘lsam, koshki men!

Kirganda dilga hid va rang, nafsim ruhimga qilsa jang,
Tog‘ut dilimga solsa chang… Inkori bo‘lsam, koshki men!

Hikmat berib mahfil aro, mahmil aro, manzil aro,
Nurin to‘kibdir dil aro… asrori bo‘lsam, koshki men!

Tavhidi ichra dil to‘lib, ming bir tirilsam, ming o‘lib…
Faqru fanoda yo‘q bo‘lib, so‘ng… bori bo‘lsam, koshki men!

SЕVDI  KO‘NGLIM…

Topganim dam men dilim laylosini,
Berdi hajring ul shabi yaldosini.

Ayri tushdim… ketdim ul G‘am shahridan
Qaysdek izlab hajr sahrosini.

Yig‘lagay Farhodu Vomiq dun aro
Topmayin Shirinu ham Uzrosini.

Lahza ichra kuydirar ul xattu xol,
Qay qalam birla yozay imlosini?

Ber xabar, qosid,* nigorim holidan,
Sharhin ayt, aytma valek “illo”sini!..

Turfa gullardin qochib keldim, mana,
Sevdi ko‘nglim ul guli ra’nosini.

Xuld* aro kelsa qator hurlar agar,
Ko‘rgiz-ey, Robbim, menga a’losini!

————
*Qosid—xabar yetkazguvchi.
*Xuld—jannat.

BЕDIL  BILAN…
(Abulma’oniy yodi)

Men munavvar dilni topdim har sahar Bedil bilan,
Qoldim ul javharshunosdek har safar Bedil bilan.

Ma’rifat muslih* emish g‘aflatda qotgan dil uchun,
Topdi islohin dilimda har zarar Bedil bilan.

Qolsa irfonsiz agar ming bir basirat* ko‘r bo‘lur,
Nurlanur bu ilm aro chun har basar Bedil bilan.

Kirdim-u, So‘z mulkiga izmorga* ko‘ngil bog‘ladim,
To abad bo‘ldi majoz shamsu qamar Bedil bilan.

Bug‘z-adovat jon uzar jovid* ma’oniy nazdida,
Nurga do‘ngay hatto ul kiynu hazar Bedil bilan.

Do‘st, saodat istama xusronli Dunyo sahnida,
Ikki dunyo—senga nur, qolsang agar Bedil bilan!..

————
*Muslih—isloh qiluvchi (tuzatuvchi).
*Basirat—basar, nigoh, diyda (ko‘ngil ko‘zi).
*Izmor—majoz bilan so‘z aytish.
*Jovid—abadiy.

KЕLDI  BU  ISHQ!..

Oshiq yuraklar domiga bir hur bilan keldi bu Ishq!
Dunyo—jaholat komiga chun nur bilan keldi bu Ishq!

G‘amni quvonchga qordilar, nur jomini sipqordilar,
Shavqlar yurakni yordilar… masrur bilan keldi bu Ishq!

Pinhonni oshkor ayladi, yo‘qlarni-da bor ayladi,
Xuffoshni* ham yor ayladi… mastur bilan keldi bu Ishq!

Nosozni noimkon qilib, to‘rt yonni olti yon qilib,
Necha bag‘irni qon qilib, ming sho‘r bilan keldi bu Ishq!

Bergil ko‘ngil Alloh uchun, nusrat beruvchi shoh uchun,
Muso—kalimulloh uchun ul Tur bilan keldi bu Ishq!

Necha jismni yoqdilar… qonlar sharobdek oqdilar,
Dorlarni dorga tortqilab, Mansur bilan keldi bu Ishq!

Irfonni qilgil dilga jo, bul ma’rifat beintiho,
Bedil kabi ming bir daho—mabrur bilan keldi bu Ishq!

————
*Xuffosh—ko‘rshapalak.
*Mabrur—1. Ardoqlangan. 2. Marhum.

COG‘INDIM-KU!..

Kel-ey, sen dilbari a’lo, sog‘indim-ku!
Gulisavsan, gulira’no, sog‘indim-ku!

Men ul Vomiq kabi tonglar salo qildim,
Eshitdingmi sen-ey, Uzro? Sog‘indim-ku!

Muattar bo‘ylaring shul dam taralgaydir…
Gupirgaydir dilim, hulvo, sog‘indim-ku!

Nomingni sabt etay derman g‘azal ichra,
Ko‘tarmas yangi bu imlo… sog‘indim-ku!

Karomatlar kutib Hallojdin* ahbob, chun
Zikrdan titragay sahro… sog‘indim-ku!

Samoda Oy kabi sayring kutar bo‘ldim,
Kel-ey sayyor, tutib isro*, sog‘indim-ku!

Musoni Tur sog‘inganday vahiy ichra…
Sadoqat nur, kel-ey, illo… sog‘indim-ku!

————
*Halloj—bag‘dodlik mashhur avliyo (shahidlar shohi). Uning 400 soliki bilan sahroga chiqib zikr aytgan damlari nazarda tutilgan…
*Isro—tunda kechgan safar.

DIL  ORZUSI…

Senga Qalb nurimni ko‘rgizsam edim,
Tafsilotin bayt ila yozsam edim!

Kelsa Dunyodan sadolar menga xush,
Senga ul Uqboni tutqazsam edim!

Bu muhabbat qullasin bunyod qilib,
Kin-adovat qasrini buzsam edim!

Mutma’inna nafs ila uyg‘un bo‘lib,
Nafsi ammoramga choh qazsam edim!

To valoyat nahrini ishg‘ol qilib,
Toki bu Ishq bahrida suzsam edim!

Jannatiy chehrangga boqsam lol bo‘lib…
Toki Dunyodan umid uzsam edim!

Zulm ila yongan bu Dunyodan kechib,
O‘zga Olam tarhini tuzsam edim!

V U S L A T L A R I…

Jilva qildi yorni xolu xatlari,
Nurga to‘ldi ko‘nglimiz qat-qatlari.

Yodimizdan o‘chdilar misli sarob
Umrimizning sevgisiz fursatlari…

Jolinusdan izlamang dil saktasin,
Ishq birla ketdi qalb illatlari!

To valoyat toqiga qo‘ydi qadam
Nur birla ul nabiy ummatlari.

Solihu tolih* shu yerda ajralur,
Osmonu yer qadar—nisbatlari.

Ma’rifatsiz kim bu Ishqni anglagay?
Bizga ibrat—ahli dil ismatlari.*

Sog‘inarmiz lahzada ming martalar…
Yondirar qalbni Husn vuslatlari!

————
*Solih—pokdil, toza siyratli, yaxshi (odam).
*Tolih—badkirdor, bug‘zu adovatli (odam). (Solihning muqobili.)
*Ismat—iffat, nomus.

ISHQ  SHAVQI…

Ishq birla nurlanur idroklarim,
Jo‘sh urar tuyg‘ularim – bu poklarim.

Evrilib ketgay ruhim uqbo aro,
Sovrilib ketgay bu dunda xoklarim…

Aytdim ahsan Mashrabu Hallojima,
Dor bilan roz aytishar beboklarim!

Jismu jonda sirqirar hijron ipi,
Tortilar Arsh uzra bu fitroklarim.*

Bitta zarra bo‘lsa-da ozurda tan,
To‘ldi Ishqim birla bu afloklarim!

Dayr aro mavzun sado shavqim manim,
Titratar Dunyoni bu titroqlarim!

Subhi kozib vuslati yetgach uning,
Subhi sodiq dilda – choku choklarim!..

————
*Fitrok – ovchilar o‘ljani egar qoshiga bog‘lash uchun ishlatadigan charm tasma.

BILMADIM…

Bilmadim, bu ishq ila to‘lgaymu men?
Vomiqu Farhod kabi bo‘lgaymumen?

Nafsi ammoramga chun xanjar urib,
Mutma’inna nafs ila o‘lgaymumen?

Hajr aro bardosh chinordek bormikin?
Yoki guldek sarg‘ayib so‘lgaymumen?

Berdi yor hijronini bir tog‘ qadar,
Toshda guldek nish urib, ungaymumen?

Qon oqar ko‘ksimda hijron zaxmidin,
Ayriliqning xanjarin yulgaymumen?

Firqat ichra tun kabi cho‘kkay edim,
Vuslat ichra kun kabi kulgaymumen?

Ishq mulkimdir manim beintiho,
Mulkim ichra endi shoh bo‘lgaymu men?

KЕCHAR  AYYOM…

Kechar ayyomlar-u… bizdan malomatli zamon qolgay,
Salomatlik ketar bir kun… zalolatli tomon qolgay.

Necha hasratli o‘ylarda, bu ranglarda, bu bo‘ylarda,
Ishq, hijronli ko‘ylarda necha rangi somon qolgay.

Donishmand dil dedi: “Dunyo safosizdir, vafosizdir,
Necha yaxshi ketar bundan, kulib necha yomon qolgay.”

Ko‘ngil nurni ichar bir kun… muammoni yechar bir kun,
Xusumatlar kechar bir kun, Ishq bizlar tomon qolgay!

Jafo qancha axir Dunda? Adolatga to‘la kunda
Adovatlar ketar tunday… Muhabbat, begumon, qolgay!

MANIM  JONIM…

Magar g‘amdir va yoxud g‘amzudodir —
Manim jonim bu Ishq ichra fidodir.

Hilmni ixtiyor etgan yuraklar
Sukut ichra sadodirlar… sadodir.

Vasl kutma bu Dunyoda, ayo do‘st,
Umr asli vidodir, alvidodir!..

Gadolar shoh erur Uqbo ichinda,
Shahanshohlar u Dunyoda gadodir!

Sado kutma sadoqatsiz umrda,
Muhabbatlig‘ umr o‘chmas nidodir!

Uning ishqi bilan bedil bo‘libman,
Bu ishq kelmas esa– Ko‘ngil adodir!..

YAZDONGA  QUL…

Kimki shuhratni sevibdi shonga qul,
Ruhni sevganlar mudom ul jonga qul.

Ahli Uqbokim, tavakkul aylagay,
Ahli dunyokim, mudom imkonga qul.

Johparastu molprastlar to umr
Zarga quldir, pulga qul, marjonga qul.

Misli ko‘ppak xo‘mrayib darvozada
Necha inson, hayfkim, insonga qul!..

Tomchilab qon o‘nta bu barmog‘idan,
Shohlar bo‘ldi bukun xusronga qul!

Takbir ahlikim, zikrda ustuvor…
Tadbir ahli bo‘ldilar har onga qul.

Bul tariqat ahlikim, hilmi bilan
Bo‘ldilar mahram, bo‘lib ixvonga “qul”.

Shukrilillah, har nafas nur — Ishq ila
Bo‘ldi bu ko‘nglim manim Yazdonga qul!

KЕRAKMAS…

Nafosatsiz… menga imlo kerakmas,
Muhabbatsiz… azim Dunyo kerakmas.

Boshimga ish tushib kelgan damimda
Nadim* bo‘lmas esa… oshno kerakmas.

Agar Farhodu Qays, Vomiq emasman:
Shirin, Layli ham ul Uzro kerakmas.

Haqiqatni majozdan axtarurman,
Agar izmor* emas… insho kerakmas.

Muhabbat o‘t bo‘lib qonim aro xush
Asl javhar esa, kimyo kerakmas.

Jahannam Sen bilan – mahrur makonim,
Seningsiz qolsam, ul Uqbo kerakmas!..

———-

*Nadim – eng yaqin do‘st, hamnishin, mahram.
*Izmor – majoz bilan so‘z aytish.

2016 yil, Mart — Avgust.

Asqar Mahkam — Oq kitob (Ne’matulloh Ibrohim haqida) by Khurshid Davron on Scribd