Аловиддин соялар шаҳридан сеҳрли чироқни ўғирлаб олгач, қизиқиб чироқни ишқалади. Чироқ ичидан жин чиқди…

Маъруф МЕНГЛИ
ҚИСҚА ҲИКОЯЛАР

  Маъруф Менгли ( Манглиев) 1990 йилнинг 13 августида Хоразм вилоятининг Боғот туманидаги Деҳқонбозор қишлоғида туғилган. Ўрта малумотли. Хоразм вилоятидаги Боғот сервис ва касб-ҳунар коллежида 2006-2009-йили таълим олган . 2009-2012-йили Урганч санъат коллежида кантракт асосида таҳсил олди.
   Ёш ижодкорнинг “Зериктирмас ёлғизлик” номли биринчи  китоби Хоразм нашриётида босилиб чиққан. Бир неча ҳикоялари вилоят ва республика газеталарида, шунингдек, «Хуршид Даврон кутубхонаси» сайти саҳифаларида эълон қилинган.

РАССОМ

Жуда кўп ўйландим. Ё илҳомим келмаяпти, ё ғоя тополмаяпман… Бир мўжиза рўй берса-ю шох асар яратсам. Унда дунёнинг энг нозик ва нафис гўзаллиги номоён бўлса… Руҳим енгиллашиб ижод чарчоғидан креслога чўксаму ҳаёллардан ранг олган гўзалликка маҳлиё бўлсам.

Барибир ожизлик қилдим, тўғрироғи қоғоздаги мусаффоликни бузолмадим.

ФАСЛ

Она ёз жазирамасида нон ёпяпти. У бутун дунёга етгулик нон пиширди. Орқасида нонга навбат кутаётган оломонга бир разм солди ва пешонасидаги терни артиб сўз қотди:
— Мен эртага нон ёпмайман!

— Нега?! – хавотирланган оломондан овоз келди. – Сен кетсанг дунё оч қоладику?!

— Ўғлимни соғиндим… – у тандирга ҳолсиз суянди. – Кўришга бормоқчиман.

— Ахир ўғлинг қишда яшайдику! – дарғазабланди кимдир. – Сен ёзда бўлсанг… Оралиқда куз бор. Қанча чиранганинг билан барибир куздан ўтолмайсан.

— Ҳаёт билан диллашдим. – юзидаги табассумни яширмай қўлидаги охирги нонни оломонга узатди. – У мени қишга олиб борадиган бўлди.

Она ўғлини кўришга кетди. Эртаси куни эса Қиш келди.

ҚУДУҚ

Кечаги кун қизиқ ўтди. Қишлоғимизга қудуқ қазувчи келди. Ҳамма уни иззат-икром билан кутиб олишди. Қишлоқ нуронийлари унинг ҳақига дуолар қилишди. Қудуқ қазувчи ҳам эҳтиром билан хизматларингизга тайёрман, дегандай таъзим қилди.

Уста вақтни ўтказмай қудуқ қазишни бошлади. Кун яримлаганида қишлоқ аҳли устадан хабар олгани келишиб, ғаройиб манзарага гувоҳ бўлишди: у пиёлада чўкиб ётарди. Қудуқ эса қазиб бўлинган эди. Ҳамма ҳайрон бўлди.

— Бобо, пиёладаги ким?
— Бу ҳам одамда, одам!

“ИНСОФ”

— “Инсоф-инсоф” ўйнаймизми?
— Бу қандай ўйналади?

— Сен инсоф сотасан, мен сотиб оламан.
— Унда мен инсофсиз бўиб қолар эканманда?

— Инсофи борлигини билмаган йўқлигини ҳам барибир билмайди.
— Мендан инсоф олганингдан сўнг сен инсофли бўласанми?!

— Еҳтимол.
— Унда яшашинг қийинлашар экан…

— Нега?
— Инсофни асраш қийин. Қалбакилашиб қолиши мумкин.

— Демак, сенга ўхшаб қоламан.
— Ҳозир кимга ўхшаяпсан…

— Бу билан нима демоқчисан?
— Ҳеч нима.

РОЛ

— Йиғлагим келмаяпти…

Дўстим кўзларини яширди. Унга тасалли бермоқчи бўлдим.

— Ҳали ҳаммаси яхши бўлади, қайғурма.

У мени эшитишни истамасди. Шартта ўриндан туриб, кун ботар тарафга шошиб кета бошлади.

— Қаерга кетяпсан?
— Ҳаётнинг олдига.

— Нега?
— Ундан бошқ рол сўрайман.

НЕВАРА

— Бобо, ёшингиз нечада?
— 73га кирдим.

— Бу қандай ёзилади?
— Етти билан уч ёнма-ён ёзилади.

— Унда ҳали ёш экансиз.
— Хўш, қанчалик ёш эканман?

— Мен ва синглим билан тенг экансиз.

БАҲС

— Бирга бирни қўшса уч бўлади.
— Нотўғри! Бирга бирни қўшса бир бўлади.

Улар тонггача баҳслашишди, сўнг баҳс яна давом этди.

ЭСЛАТМА

“Ўғлим, сени жада соғиндим… Отангнинг ҳам уйқуси қочган, доим сени сўрайди. Менимча менга билдирмай йиғлайпти. Биламан, сен қайтасан. Айтганча, эсингда бўлсин: ўғлингни исми Зафар.”

Шифокор хўрсинди ва беморнинг ёнидаги эсатмалардан тўлиб кетган қоғозлар ёнига ёпиштириб қўйди.

ЖАЗИРАМА

Кеча қўшним ёз жазирамасида куйиб қолди, бечора. Унинг ҳолига тушиб қолиш ҳеч гап эмас. Бунақаси кетмайди!

Эртаси куни бозорга тушиб, энг замонавий музлатгич сотиб олдим.

— Дадаси, уйда музлатгич борку! Яна биттасини нима қиласиз?

— Буниси мен учун: ичида иссиқдан сақланаман!
— Иии! Мен-чи?! Мен нима қиламан?

— Майли, сенга ҳам сотиб оламан.
— Ўғлимизга-чи?

— Унга ҳам оламан.
— Энди уй қуришимиз керак…

— Уй? Нега?
— Ахир музлатгичларни сақлашимиз керак-ку!

КЕКСАЛИК

— Дунё ҳам менга ўхшаб кексайиб қолди. Биз бир-биримизга суяниб ўй сурамиз: ўлим ва охират ҳаёлларимизга чирмашиб олади. Ҳаммаси равашан, узун лентали филм якунланяпти. Имтихо шу — мен умримни яшаб бўлдим.

— Ҳаммасини англаяпсан.
— Сендан битта илтимосим бор…

— Бу… энди кўплик қилмасмикан.
— Яна озгина яшай.

— Дунё-чи?
— Ахир бу сенсан-ку…

КИНО

— Кино кўриш учун кўз керак.
— Менда кўз бор.

— Сенга ачиняпман…
— Кўзим бор, деяпманку.

— Шунинг учунда.

ТОНГ

У туғилди.

— Уйғон ўғлим. Тонг отди.
— Сиз кимсиз?
— Онангман.

Йиллар ўтди.

— Уйғон ўғлим! Тонг отди.
— Сиз кимсиз?
— Вақтман.

Яна йиллар ўтди.
— Уйғон ўғлим… Тонг отди.
— Сиз кимсиз?
— Иймонман.

Йиллар якунланиб қолди.

— Уйғон ўғлим… Энди тонг отмайди.
— Сиз кимсиз?
— Сенман.

НИГОҲ

— Етим боланинг кўзларига тикилганмисиз?… Унинг унсиз нигоҳида ота-она меҳрига ташналик кўринади. Тақдирнинг бу ёзғити уни кўп нарсадан маҳрум қилган… Беихтиёр ўйланиб қоласан, етимга раҳминг келади. Кўзларинг намлангандай бўлади. Сизда ҳам шу туйғулар ўтадими?… Энди ўз болангизнинг кўзларига қаранг…

ДАВР

Аловиддин соялар шаҳридан сеҳрли чироқни ўғирлаб олгач, қизиқиб чироқни ишқалади. Чироқ ичидан жин чиқди.

Аловиддин ажабланиб жинга сўз қотди.

— Нега индамайсан?
— Нима дейишим керак?

— “Тила тилагингни”, деб сўрашинг керак эмасмиди?
— Керак эди…

— Хўш?
— Қаридим. Нафақадаман.

УМР

У касал эди. Ҳаётининг кўп қисмини касалхонада ўтказди. Тақдир ёзғити экан, умр-куни тугаб қазоси етди. Уни кўмишди, лекин у ҳали ҳаёт эди.

МАСОФА

— Ижтимоийлашиб кетяпман.
— Мен ҳам сенга ўхшайманми?

УЛҒАЙИШ

— Улғайишни истамайман!
— Нега?

— Чунки… Отам қариб боряпти.

O‘g‘lim, seni jada sog‘indim… Otangning ham uyqusi qochgan, doim seni so‘raydi. Menimcha menga bildirmay yig‘laypti. Bilaman, sen qaytasan. Aytgancha, esingda bo‘lsin: o‘g‘lingni ismi Zafar..

Ma’ruf MЕNGLI
QISQA HIKOYALAR

Ma’ruf Mengli ( Mangliyev) 1990 yilning 13 avgustida Xorazm viloyatining Bog‘ot tumanidagi Dehqonbozor qishlog‘ida tug‘ilgan. O‘rta malumotli. Xorazm viloyatidagi Bog‘ot servis va kasb-hunar kollejida 2006-2009-yili ta’lim olgan . 2009-2012-yili Urganch san’at kollejida kantrakt asosida tahsil oldi.
Yosh ijodkorning “Zeriktirmas yolg‘izlik” nomli birinchi kitobi Xorazm nashriyotida bosilib chiqqan. Bir necha hikoyalari viloyat va respublika gazetalarida, shuningdek, «Xurshid Davron kutubxonasi» sayti sahifalarida e’lon qilingan.

RASSOM

Juda ko‘p o‘ylandim. Yo ilhomim kelmayapti, yo g‘oya topolmayapman… Bir mo‘jiza ro‘y bersa-yu shox asar yaratsam. Unda dunyoning eng nozik va nafis go‘zalligi nomoyon bo‘lsa… Ruhim yengillashib ijod charchog‘idan kresloga cho‘ksamu hayollardan rang olgan go‘zallikka mahliyo bo‘lsam.

Baribir ojizlik qildim, to‘g‘rirog‘i qog‘ozdagi musaffolikni buzolmadim.

FASL

Ona yoz jaziramasida non yopyapti. U butun dunyoga yetgulik non pishirdi. Orqasida nonga navbat kutayotgan olomonga bir razm soldi va peshonasidagi terni artib so‘z qotdi:
— Men ertaga non yopmayman!

— Nega?! – xavotirlangan olomondan ovoz keldi. – Sen ketsang dunyo och qoladiku?!

— O‘g‘limni sog‘indim… – u tandirga holsiz suyandi. – Ko‘rishga bormoqchiman.

— Axir o‘g‘ling qishda yashaydiku! – darg‘azablandi kimdir. – Sen yozda bo‘lsang… Oraliqda kuz bor. Qancha chiranganing bilan baribir kuzdan o‘tolmaysan.

— Hayot bilan dillashdim. – yuzidagi tabassumni yashirmay qo‘lidagi oxirgi nonni olomonga uzatdi. – U meni qishga olib boradigan bo‘ldi.

Ona o‘g‘lini ko‘rishga ketdi. Ertasi kuni esa Qish keldi.

QUDUQ

Kechagi kun qiziq o‘tdi. Qishlog‘imizga quduq qazuvchi keldi. Hamma uni izzat-ikrom bilan kutib olishdi. Qishloq nuroniylari uning haqiga duolar qilishdi. Quduq qazuvchi ham ehtirom bilan xizmatlaringizga tayyorman, deganday ta’zim qildi.

Usta vaqtni o‘tkazmay quduq qazishni boshladi. Kun yarimlaganida qishloq ahli ustadan xabar olgani kelishib, g‘aroyib manzaraga guvoh bo‘lishdi: u piyolada cho‘kib yotardi. Quduq esa qazib bo‘lingan edi. Hamma hayron bo‘ldi.

— Bobo, piyoladagi kim?
— Bu ham odamda, odam!

“INSOF”

— “Insof-insof” o‘ynaymizmi?
— Bu qanday o‘ynaladi?

— Sen insof sotasan, men sotib olaman.
— Unda men insofsiz bo‘ib qolar ekanmanda?

— Insofi borligini bilmagan yo‘qligini ham baribir bilmaydi.
— Mendan insof olganingdan so‘ng sen insofli bo‘lasanmi?!

— Ehtimol.
— Unda yashashing qiyinlashar ekan…

— Nega?
— Insofni asrash qiyin. Qalbakilashib qolishi mumkin.

— Demak, senga o‘xshab qolaman.
— Hozir kimga o‘xshayapsan…

— Bu bilan nima demoqchisan?
— Hech nima.

ROL

— Yig‘lagim kelmayapti…

Do‘stim ko‘zlarini yashirdi. Unga tasalli bermoqchi bo‘ldim.

— Hali hammasi yaxshi bo‘ladi, qayg‘urma.

U meni eshitishni istamasdi. Shartta o‘rindan turib, kun botar tarafga shoshib keta boshladi.

— Qayerga ketyapsan?
— Hayotning oldiga.

— Nega?
— Undan boshq rol so‘rayman.

NЕVARA

— Bobo, yoshingiz nechada?
— 73ga kirdim.

— Bu qanday yoziladi?
— Yetti bilan uch yonma-yon yoziladi.

— Unda hali yosh ekansiz.
— Xo‘sh, qanchalik yosh ekanman?

— Men va singlim bilan teng ekansiz.

BAHS

— Birga birni qo‘shsa uch bo‘ladi.
— Noto‘g‘ri! Birga birni qo‘shsa bir bo‘ladi.

Ular tonggacha bahslashishdi, so‘ng bahs yana davom etdi.

ESLATMA

“O‘g‘lim, seni jada sog‘indim… Otangning ham uyqusi qochgan, doim seni so‘raydi. Menimcha menga bildirmay yig‘laypti. Bilaman, sen qaytasan. Aytgancha, esingda bo‘lsin: o‘g‘lingni ismi Zafar.”

Shifokor xo‘rsindi va bemorning yonidagi esatmalardan to‘lib ketgan qog‘ozlar yoniga yopishtirib qo‘ydi.

JAZIRAMA

Kecha qo‘shnim yoz jaziramasida kuyib qoldi, bechora. Uning holiga tushib qolish hech gap emas. Bunaqasi ketmaydi!

Ertasi kuni bozorga tushib, eng zamonaviy muzlatgich sotib oldim.

— Dadasi, uyda muzlatgich borku! Yana bittasini nima qilasiz?

— Bunisi men uchun: ichida issiqdan saqlanaman!
— Iii! Men-chi?! Men nima qilaman?

— Mayli, senga ham sotib olaman.
— O‘g‘limizga-chi?

— Unga ham olaman.
— Endi uy qurishimiz kerak…

— Uy? Nega?
— Axir muzlatgichlarni saqlashimiz kerak-ku!

KЕKSALIK

— Dunyo ham menga o‘xshab keksayib qoldi. Biz bir-birimizga suyanib o‘y suramiz: o‘lim va oxirat hayollarimizga chirmashib oladi. Hammasi ravashan, uzun lentali film yakunlanyapti. Imtixo shu — men umrimni yashab bo‘ldim.

— Hammasini anglayapsan.
— Sendan bitta iltimosim bor…

— Bu… endi ko‘plik qilmasmikan.
— Yana ozgina yashay.

— Dunyo-chi?
— Axir bu sensan-ku…

KINO

— Kino ko‘rish uchun ko‘z kerak.
— Menda ko‘z bor.

— Senga achinyapman…
— Ko‘zim bor, deyapmanku.

— Shuning uchunda.

TONG

U tug‘ildi.

— Uyg‘on o‘g‘lim. Tong otdi.
— Siz kimsiz?
— Onangman.

Yillar o‘tdi.

— Uyg‘on o‘g‘lim! Tong otdi.
— Siz kimsiz?
— Vaqtman.

Yana yillar o‘tdi.
— Uyg‘on o‘g‘lim… Tong otdi.
— Siz kimsiz?
— Iymonman.

Yillar yakunlanib qoldi.

— Uyg‘on o‘g‘lim… Endi tong otmaydi.
— Siz kimsiz?
— Senman.

NIGOH

— Yetim bolaning ko‘zlariga tikilganmisiz?… Uning unsiz nigohida ota-ona mehriga tashnalik ko‘rinadi. Taqdirning bu yozg‘iti uni ko‘p narsadan mahrum qilgan… Beixtiyor o‘ylanib qolasan, yetimga rahming keladi. Ko‘zlaring namlanganday bo‘ladi. Sizda ham shu tuyg‘ular o‘tadimi?… Endi o‘z bolangizning ko‘zlariga qarang…

DAVR

Aloviddin soyalar shahridan sehrli chiroqni o‘g‘irlab olgach, qiziqib chiroqni ishqaladi. Chiroq ichidan jin chiqdi.

Aloviddin ajablanib jinga so‘z qotdi.

— Nega indamaysan?
— Nima deyishim kerak?

— “Tila tilagingni”, deb so‘rashing kerak emasmidi?
— Kerak edi…

— Xo‘sh?
— Qaridim. Nafaqadaman.

UMR

U kasal edi. Hayotining ko‘p qismini kasalxonada o‘tkazdi. Taqdir yozg‘iti ekan, umr-kuni tugab qazosi yetdi. Uni ko‘mishdi, lekin u hali hayot edi.

MASOFA

— Ijtimoiylashib ketyapman.
— Men ham senga o‘xshaymanmi?

ULG‘AYISH

— Ulg‘ayishni istamayman!
— Nega?

— Chunki… Otam qarib boryapti.