Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
Сўнгги йилларда маълум бўлишича, Чўлпон ижодининг заргар мухлислари орасида шўро тузумининг қаҳридан қўрқмаган, ҳар қандай таъқиб ва таҳдидга қарамай, севимли шоирининг эълон қилган асарларини тўплаб, кўз қорачиғидек сақлаган кишилар ҳам бор экан. Davomini o'qish
1936 йилнинг 12 сентябри.Москвада нашр этилиб бутун Евроосиё ҳудудига тарқаладиган “Правда ” газетасида мўйсафид бир чолнинг танбур чалиб турган сурати босилди. Фотолавҳа остида : “Тошкентга Хоразмнинг энг кекса халқ ашулачиси ва чолғувчиси 70 ёшли Матёқуб Харратов келди.У Хоразмнинг бутун мумтоз мақомларини ва халқ чолғуларини билади.Унинг ашулалари Тошкентда граммафон лаппакларига олинади” деган изоҳ бор эди. Davomini o'qish
Чўлпон шеърияти мусиқийлиги, қуймалиги, сержило ва табиийлиги билан алоҳида ажралиб туришини англаб етган ҳар бир киши шубҳасиз, у амалга оширган бадиий таржималар нечоғли салмоқли ва жозибадор эканлигидан кўз юммайди. Davomini o'qish
ХIХ аср охирларига келиб, Андижоннинг Қатортерак маҳалласида яшовчи Сулаймонқул Мулла Муҳаммад Юнус ўғлининг номи бутун Туркистон ўлкасига маълум эди.Негаки, у нафақат баззоз ( ип-газлама савдоси билан шуғулланувчи дўкондор), балки тараққийпарвар маърифатчилардан ҳам бўлган. Davomini o'qish
ХХ асрнинг 10-йилларида адабиёт майдонида тонг юлдузи ўлароқ кўринган ва шу сабабли Фитрат томонидан Чўлпон тахаллуси билан “тақдирланган” шоир ана шу авлод орасидан отилиб чиқиб, ўзбек шеъриятини миллий уйғониш қуролига айлантирибгина қолмай, унинг тили ва услубини, шакл ва воситаларини янгилаб ҳам берди. Davomini o'qish
1938 йил 14 июл куни миллатимизнинг буюк фарзанди Абдулҳамид Сулаймон ўғли Чўлпон ҳибсга олиниб, кўп ўтмай (4 октябрда), Тошкент шаҳри атрофида отиб ташланган эди. Шеъриятимизнинг буюк сиймоларидан бўлмиш Абдулҳамид Чўлпон ижоди қарайиб 90 йил мобайнида халқимиз юрагида яшаб келмоқда. Ўтган вақт давомида шоир шеърлари замондошлари ва кейинги авлод ижодкорлари учун илҳом манбаи бўлиб келди. Унинг шеърлари оҳангига эргашмаган, тажрибаларини ўзлаштирмаган ижодкор камдан кам топилса керак. Бугун сизнинг диққатингизга бухоролик шоира Нодира Афоқованинг Чўлпон ғазалларига боғлаган мухаммасларини тақдим этмоқдамиз. Davomini o'qish
Саҳифа атоқли турк шоири Тавфиқ Фикрат таваллудининг 145 йиллигига бағишланади.
Турк адабиётининг йирик вакили Ризо Тавфиқ Фикрат (1869-1915) Эдирнадаги Жисри Мустафопошо қасабасида туғилган. Отаси ўқитувчи Меҳмет афанди, онаси Кавказ черкасларидан Мунира хонимдир.
Талабаликдан ижтимоий ҳаётга фаол аралашган Ризо Тавфиқ 1907 йилдан яширин ҳаракатдаги «Иттиҳод ва тараққий» жамиятига киради. Иккинчи Машрутият (конститутция, 1908) эълони кунларида майдонлардаги нутқлари билан Истанбул халқига танилади, сайловда Эдирнадан миллат вакили этиб сайланади ва Миллат Мажлисида фаолият кўрсатади. Davomini o'qish
Кеч қолган бозорчилардан бир тўдаси отларига шўх-шўх қамчи бериб кўчадан ўтгач, камқатнов кўчанинг кўпда увалиб егмаган йирик чанглари ҳар томонни булутдек босди. Шундан кейингина масжид жиловхонасида ўлтурганлар кўзларини юмдилар. «Туркистон вилояти газети»ни уларга ўқиб бераётган Мулла Шамсиддин ҳам кўзини юмуб, газет билан бетини тўсди. Davomini o'qish
Абдулҳамид Чўлпон жўшқин шеъларида Ватан озодлиги, мустақиллигини бор овоз билан куйлаганини ҳозир деярли барчамиз биламиз. Айни пайтда у ҳуррият, эрк йўлида фаол бир фуқаро сифатида ҳам жонбозлик, фидойилик кўрсатган инсондир. Оташин шоир ҳам ижоди билан, ҳам ижтимоий фаолияти билан мустақиллигимиз йўлида ёниб яшаган инсонлардан бўлган…
Ғаразгўй танқидчи шоирнинг мустамлакачилик сиёсатига қарши ёзилган “Дунёларча маъюк кунларим! Сафолатли тунларим” мисраларини таъкидлаб, жимжимадор қилиб икки марта, бири сиёҳда, бири қаламда қўл қўйган. Санасини ҳам эсдан чиқармаган: 20 март 1935 йил. Ёлланган танқидчи тўпламдаги шеърларни ўқир экан, салбий тақриз учун материаллар тўплаш мақсадида айрим бетларга «» шаклдаги белги, айримларига салбий фикрлар ёзиб қўйган. Davomini o'qish
2014 йил буюк ватандошимиз, адабиётимизнинг бетакрор сиймоси Абдулҳамид Чўлпон қаламига мансуб — 1919 йилда ёзилган «Тилимиз», 1924 йилда эълон қилинган «Адабиёт надир?», «Тарихнинг зарарли такаррури», «Вайроналар орасидан (Андижон-Ўш-Жалолобод)» каби бир қатор таниқли асарларнинг ўзига хос юбилейи йилидир. Бу йил «Тилимиз» ёзилганига 85 йил, «Адабиёт надир?», «Тарихнинг зарарли такаррури», «Вайроналар орасидан (Андижон-Ўш-Жалолобод)» ёзилганига 90 йил тўлади. Айни шу баҳонаи-сабаб уларга яна бир карра диққатимизни қаратмоғимиз керак деб ўйлайман. Davomini o'qish
Чўлпоннинг мусиқага муносабати тўғрисида сўз борганда, буюк Ҳалима Носированинг каминага айтган қуйидаги сўзлари ёдимга келади: “…Мен Чўлпон домланинг оила аъзосидек эдим. Шул сабабли уларникига тортинмай кириб бораверардим. Устознинг кўп шеърларини ашула қилиб айтардим… “Галдир” деган қадимий халқ куйига солиниб, бир девонанинг номидан айтилган ғоят гўзал шеърни ҳам ашула қилиб куйлардим… Бу қўшиқ, албатта, фақат девонанинг эмас, балки Чўлпон домланинг ҳам юрак туйғуларини теран ифодаларди. Мусиқани, ашулани, санъатни адабиётдан ҳам яхши кўрарди у киши, деган тушунча чуқур ўрнашиб қолган, менинг онгимда. Бу улуғ инсон шунчалар санъатсевар, шунчалар санъатпарвар эдилар..” Davomini o'qish