Одатда, рамзий-мажозий ифодаларда сеҳрли бир хусусият бўлади. Шунинг учун улар хаёл ва виждонни ҳаракатга келтириб, юксак руҳ билан алоқага чорлайди. Бу хусусият “Баҳовуддиннинг ити” учун ҳам хосдурки, буни ёзувчининг асосий бир муваффақияти ўлароқ баҳолаш лозимдир. Мен бу ўринда ҳикоянинг маъно-мазмунини гапириб ўтирмайман. Чунки уни кўпчилик бир хилда тушуниб, бир йўсинда қабул қилолмаслигига ишонаман. Айни пайтда ўзликни англаш лаёқати бутунлай сўнмаган, жамият ва инсон муносабатларига мустақил нигоҳ ташлай оладиган ҳар бир киши унга бефарқ қололмаслигига ҳам шубҳам йўқ. Davomini o'qish
Teglar: Ibrohim Haqqul
Muammoning ko’zi ochilsa. Ibrohim Haqqul bilan suhbat.
Иброҳим Ҳаққул Бухоро вилояти, Шофиркон туманида туғилган. Мумтоз ва замонавий адабият тадқиқига бағишланган «Бадиий сўз шукуҳи», «Занжирбанд шер қошида», «Шеърият – руҳий муносабат», «Абадият фарзандлари», «Тасаввуф ва шеърият», «Тақдир ва тафаккур», «Навоийга қайтиш», «Мерос ва моҳият» каби китоблари чоп этилган. Олимнинг айрим мақола ва китоблари турк, уйғур, озарбайжон, тожик ва рус тилларига таржима қилинган. Кўп йиллардан буён Алишер Навоий номидаги Тил ва адабиёт институтида фаолият юритади. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Hind vijdoni
Тагорни санъаткор «табиб» деб таърифлаш жоиз. Унинг асарлари инсон руҳи хасталиклари ва қалб жароҳатларини даволашга хизмат этиши билан ғоятда эътиборли. Тагор тушунчасида босқинчилик юзага чиқарган “ташаббус», келгиндилар олиб келган тартиб-қоидалар халқ ахлоқи ва маънавий соғлиғини емириб, ҳинд Руҳини мажруҳлантирадиган касалликдай нарсалар эди. Davomini o'qish
333 ruboiy. Jamol Kamol tarjimasi.
Ушбу рубоийлар мажмуаси ана шулар ҳақида чуқур ўйлашга имкон берадиган бир китобдир. У уч юз ўттиз уч рубоийдан таркиб топган. Бу рубоийларнинг муаллифлари форсий шеъриятнинг дунёга машҳур вакилларидир. Сиз олдин ҳам Умар Хайём, Абу Али Ибн Сино, Мирзо Бедилларнинг рубоийларини ўзбек тилида ўқигансиз, албатта. Лекин мазкур тўпламдаги таржималар бошқача. Шеърий таржима, энг аввало, Сўз бағрида яширинган асл Руҳни, унинг ички манзаралари ва хаёлий товланишларни сатрларга кўчиришдир. Жамол Камол бу мураккаб вазифани ишқ ва илҳом билан амалга оширган. Шу маънода Абдулло Ансорий, Ҳаким Саноий, Жалолиддин Румий каби тасаввуфнинг улуғ намояндалари рубоиётидан қилинган таржималар ҳам ибратлидир. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. She’riyat — dard va umid demak.
Атоқли шоир Жамол Камолни муборак 75 ёши билан табриклаймиз!
Жамол Камол (Камолов Жамол; 1938.26.4, Шофиркон тумани) — Ўзбекистан халқ шоири (1992). Бухоро педагогика ин-тининг филология ф-тини тугатган (1959). Ўзбекистан Ёзувчилар уюшмаси Бухоро вилояти бўлимида масъул котиб (1970—72), Ўзбекистан ФА Тил ва адабиёт ин-тида аспирант ва илмий ходим (1972—86). Лирик шеър тузилиши бўйича илмий тадқиқот олиб борган. Faфур Ғулом номидаги Жамол Камолнинг илк шеърий тўплами «Олам кирар юрагимга» 1968 й.да нашр этилган. «Чўққиларга ёғилди ёғду» (1970), «Тош туғёни» (1972), «Ҳасан ва ой» (1974), «Қуёш чашмаси» (1975), «Қадаҳ» (1978), «Достонлар» (1980), «Сувайдо» (1982), «Умидли дунё» (1988) каби шеърий тўпламларига кирган шеърларида мумтоз шеърий анъаналар б-н замонавий шеърий жараён ўзаро уйғунлаштирилган. Жамол Камол француз мумтоз адабиётининг намояндаси Буалонинт «Шеърий санъат» асарини, озарбайжон шоири Бахтиёр Ваҳобзоданинг Муҳаммад Фузулий ҳақидаги «Шабиҳижрон» достонини, Шекспир, А. С. Пушкин, Я. Райнис асарларини, Жалолиддин Румий, Сотим Улуғзода сингари адибларнинг сара асарларини узбек тилига таржима қилган. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Olimlik — ma’no izlash demak.
Мен адабиётшунос диди ўткир, савияси баланд, ўлгудай заҳматкаш, бугун эришган муваффақиятини эртага ихтиёрий тарзда эсдан чиқарадиган бир санъаткор бўлишини орзу қиламан. Бизнинг ҳаётимизнинг ғайрат, илҳом юз очган пайтлари қуллик ва қарамликда ўтган. Уларнинг асорати ва касофатидан охирги дамгача қутулолмасак керак, деб ўйлайман. Ёш тадқиқотчилар буни ҳисобга олиши ва ҳар қандай таниқли олимнинг фаолияти билан бирга шахсиятига ҳам холис танқидий нигоҳ ила қараб ҳеч чўчимай, асло иккиланмасдан одим ташлашини истайман. … Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. G’ussali yurak — yolqinli yurak.
Шеър ёзадиганлар кўп. Аммо севишга қодир, кўнглини ишқ ишғол айлаган шоирлар ниҳоятда кам. Усмонни Оллоҳ севгидан қисмаган. Шунинг учун унинг Кўнгли эркин, руҳи ва фикри эркиндир. Шунинг учун унинг энг яхши шеърларида ишқ ва эътиқод шуъласи порлаб туради. Эҳтимол мана шу учун ҳам Усмон Азимнинг “Сайланма”сини ўқиган шеърхон ташқи бир дунёга эмас, балки улкан био шоирнинг Кўнгил боғларига сайру саёҳат қилгандай бўлади. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Bokudan maktublar.
Сизга тақдим этилаётган мактублар муаллифи – адабиётшунос Иброҳим Ҳаққул. Тўғриси, уларни эълон қилиш учун олимнинг оиласидан розилик олишимиз осон кечмади. Чунки “Одатда мактубу кундаликлар одам ўзи ҳаётлигидаёқ эълон қилинмайди-да”, деган андиша бор эди. Лекин мўйсафид ВАҚТ қаршисида инсон умри – бир лаҳза. Кўнгил билан боғлиқ ҳолатлар, туйғуларимиз эса мана шу лаҳза қаърига шўнғиб кетган онлардир. Бу номалар тутқич бермас ҳиссиётларни, самимиятни ўзида муҳрлаб қолгани билан қадрли. Аёвсиз руҳ тугунларини очиши мумкин бўлган рост сўз соғинчи ҳар қанақанги одатлардан кўз юмишга ундади. Қўлимизга айрим хатларни тутқазаркан, олимнинг фарзанди Камола Ҳаққулова шундай деди: Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Ma’naviy muammolarimiz aksari mumtoz adabiyotdan uzoqlashishdan.
Филология фанлари доктори Иброҳим Ҳаққул 1949 йил 28 мартда Бухоро вилояти Шофиркон тумани Талижа қишлоғида зиёли оиласида туғилган. Ўрта мактабни тугатгач, 1966-1970 йилларда Бухоро давлат педагогика институтида таҳсил олган.
Иброҳим Ҳаққул 1970-1972 йилларда «Шофиркон ҳақиқати» газетасида бўлим бошлиғи ва муҳаррир вазифаларида ишлаган.
Унинг «Навоий ва Мавлоно Ашраф», «Дарё каби ҳамиша уйғоқ…» каби илк адабий мақолалари шу газетада босилиб чиққан. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Ma’rifat-la boqiy so’z (Fuzuliy)
«Фузулий ватандан узоқда дунёга келди. Ватанни ватаннинг сўзларидан топди. Тилда ватан топиб, бутун умри бўйи ватандан ватанга боқа-боқа кун кечирди», дейди озарбойжонлик олим Комил Валиев. Бу оғир қисмат, эҳтимолки Фузулийнинг шоир бўлиб туғилиши ва сўнгги нафасигача шоир бўлиб яшашини таъминлаган дард ва ҳасратдир. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. O’lka qayg’usi.
Чўлпон ижодининг замини ва осмони – Ватан. У ҳур ва музаффар Туркистон куйчиси. Чўлпон ўзини юртнинг пок истакли шоири деб билган ва ҳеч қачон покиза истакларидан кечмаган. Чўлпон орзу-истакларининг мусаффолиги шундаки, шоир она Туркистон тупроғи келгинди ёвлар томонидан топталишига қарши муносабатини яширмаган. Беруний, Ибн Сино, Амир Темур, Мирзо Улуғбек, Алишер Навоий, Мирзо Бобур авлодларининг тарихи, тили, маданияти, фан ва саньати бузғунлик, сиқувга гирифтор этилаётганини баралла сўзлай олган. Чўлпонни ана шунинг учун айблашган. Ҳеч бир замон Ватанни севмоқ Туронда гуноҳ ҳисобланганми? Ҳеч бир даврда бир халқ ва юртнинг фарзанди ўз миллатининг вакилини “ватанпараст”лиги учун бадбинликда айблаганми? Ватанни севмоқ, миллат дардида ёнмоқ бадбинлик бўлса, некбинлик нима? Ватанни сотмоқми? Чўлпонга отилган туҳмат тошлари, юртини Мажнун бўлиб суйган шоир шаънига тўқилган бўҳтон ва заҳарли айбномаларни табиий деб қараш ҳам мумкин. Чунки Чўлпоннинг изтиробли қалбида ўткинчи кимсаларга насиб этмаган ва ҳеч қачон насиб этмайдиган ЭЪТИҚОД юксаклиги бор эди. Бу юксакликдан замон ҳодисотларини баҳолаш учун журъат ва жасорат керак эди. Бу юксаклик даврдан жуда баланд эди. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. «Qaro ko’zum kelu…» Bir bayt tahlili
Навоийнинг ижод йўли, энг аввало, Кўнгул ва Руҳоният йўли. Навоий ҳаётга кўнгил нигоҳи билан назар ташлар экан, маъно, туйғу, таассурот, тасвир – ҳамма-ҳаммасини ё дард, ё изтироб ёки ҳолат орқали албатта кўнгилга боғлайди. Унинг “Не назмки ўтлуғ кўнгулдин чиқардим…” дейиши ҳам шунчаки гап эмасди. Davomini o'qish