“Бобурнома”… Қуриганда ҳам ҳиди гуркираб турадиган дасторбошга ўхшайди бу асар — ҳар гал қўлга олганда янгитдан ифор таратади. Шунинг учун уни бот-бот ўқийман. Тилининг бир оз мураккаблиги шунга даъват этса ҳам ажаб эмас. Аммо ҳар галги мутолаа чоғида аввалгисида англамаган ё чала уққан маъноларни топиб завқ қиламан. Ҳозир бутун бошли “Бобурнома” эмас, ундаги бир жумла ҳақида фикрлашмоқчиман. Davomini o'qish
Teglar: Zuhriddin Isomiddinov
Pavel Falyov. Qrimtatar ziyolilari mafkurasiga doir
Диққатингизга ҳавола этилаётган туркийшунос олим Павел Александрович Фалёвнинг “Қримтатар зиёлиларининг мафкурасига доир” рисоласида қримтатар адиби Ҳасан Сабри Айвазовнинг «Не сабабдан бу ҳолга тушдик?» деган пьесаси мисолида миллий уйғониш ҳаракатининг илдизи ҳақида сўз юритилиб, бу ижтимоий воқеликнинг баъзи қатламларини кўрсатиш мақсад этилади. Davomini o'qish
Zuhriddin Isomiddinov: Davlat tilini mensimaganlar jarimaga tortilsa, xazinalar to’lib ketar edi…
«Оила даврасида» газетасининг шахсан менга анча маъқул «Фикрбазм» лойиҳасининг навбатдаги меҳмони — адабиётшунос олим Зуҳриддин Исомиддинов мухлисларнинг саволларига очиқкўнгиллик ва дилкашлик билан жавоб берди. Махсус савол муаллифи таниқли муҳаррир ва журналист Маҳмуд Саъдий. Davomini o'qish
Zuhriddin Isomiddinov. Ona tilimiz haqida uch maqola.
Ўзбекистон Республикасининг Давлат тили тўғрисидаги Қонун қабул қилинган куннинг 26 йиллиги олдидан
Кўп эртакларда бир воқеа такрорланади: ботир йигит девни енгиб, қилич билан калласини узса, бир бош ўрнида учта бош ўсиб чиқади, уларни кесса, яна… Ҳайрон бўлиб боши қотиб турса, бир чол унга қараб: ”Э болам, бундай қилиб девни енголмайсан, ундан кўра, сен фалон қудуқ ичига тушсанг, унинг тубида бир дарча бор. Уни очиб ичкари кирсанг, ҳужрада бир сандиқ турганини кўрасан, сандиқ ичида бир қути бор. Ана ўша қутича ичидаги қуртни қиличинг билан қиймаласанг, дев ўлади, чунки девнинг жони ана ўша қурт ичида”, дейди.
Ўзбек тилининг ўз юртида беклик қилишига йўл бермай келаётган дев-ку, аниқ, бу – миллатсеварликнинг етишмаслиги, фикрий ялқовлигимиз, ҳамон ҳар нарсадан ҳадик оладиган ғилоф бандаси бўлиб келаётганимиз. Davomini o'qish
Zuhriddin Isomiddinov. “Donishmandlardan biri…”
Мана, кеча шом маҳалида яна радиога қулоқ тутдим. Беш-олти сония жингалак-жингалак бир куй нағма қилиб тиндию хушторига дилдорлик қилаётган дўндиқнинг ғамзали оҳангида сухандон қиз тингловчиларни эркалаб-аллалаб, “дастури”ни бошлаб юборди. Davomini o'qish
Zuhriddin Isomiddinov ‘Hammasi hayot haqida’ ko’rsatuvida
Журналист Гулшод Иброҳимова «Ҳаммаси ҳаёт ҳақида» кўрсатувида суҳбатдоши — таниқли адабиётшунос олим ва публицист Зуҳриддин Исомиддинов билан нафақат инсон ҳаёти мазмуни,тирикчилик муаммолари хусусида, шунингдек, адабиёт ва санъатнинг инсон мавжудлиги учун қандай ўрин тутиши ҳақида мулоҳазалар юритади. Davomini o'qish
O’zbek tilining ayrim xususiyatlari haqida.
Ўзбек тилида сингармонизм йўқ, у шу жиҳати билан бошқа туркий тиллардан ажралиб туради, деган фикр ҳақиқатга қанчалик мос келади? Ўзбек тили – туркий тиллардан бири, маълум маънода, бу тил оиласида марказий ўринни ишғол этувчи тил бўлгани ҳолда, қандай қилиб у сингармоник тил бўлмасин? «Ўзбек тилида сингармонизм йўқ» дейиш ва буни «исбот»лашга уриниб нима ютамиз? Davomini o'qish
Abdulla Qahhorning «Kartina» hikoyasi, «Maftuningman» kinokartinasi va konfliktsizlik «nazariya»si
Абдулла Қаҳҳор ҳикоясидан тўққиз йил ўтиб, Йўлдош Аъзамовнинг “Мафтунингман” кинофильми экранларга чиқди. Ўзбек санъатининг бундан ярим аср аввалги ютуқлари ёрқин акс этган мазкур картина ҳаммага яхши таниш бўлгани учун тафсиллаб ўтирмаймиз. Аммо айни фильмнинг Абдулла Қаҳҳор ҳикояси билан бир ўхшаш жиҳати бор: унисида ҳам, бунисида ҳам “ўзбек халқининг бахтли ҳаёти”, “ҳамма ўйнаб-кулиб ҳаёт кечираётгани”, “ҳеч бир муаммо ва можаронинг йўқлиги” асосий ғоя сифатида келади, кино режиссёрининг сафарга чиқиб сюжет қидириши эса, бу асар фабуласини ташкил этади. Davomini o'qish
Zuhriddin Isomiddinov. Sizmi yo sen?
Айрим вилоят одамлари ҳатто ўз болаларини ҳам сизлайди: “Ўғлим, сиз шу ишни пешингача битириб қўйинг” дейди, қизини-ку, қўяверинг – “Она қизим”, “Пошша қизим” деб бошига кўтаради. Негаки, бир хирмон буғдойнинг баракаси битта донда бўлади, шунинг учун ҳар бир донани увол қилмаслик керак деган удумимиз бор. Davomini o'qish
Zuhriddin Isomiddinov. Ikki ayol.
Қалбида романтик туйғулар тўлиб-тошган, ақл-заковатда, юриш-туришда, сўзлаш ва муомалада ҳеч кимдан кам бўлмаган, миллий туйғулари ўта кучли аёллар куй-қўшиққа, рақс ва умуман санъатга берилган бўлишади. Афсуски, нисбатан олисроқ ўтмишимизда қўшиққа, куйга ишқивоз одамлар камситилган, хўрланган. Айниқса, бирон қиз ашула айтиб номи чиқса, жоҳил одамлар уларни бузуқ санаб, ҳазар қилиш даражасида яккалаб қўйишган. Кийикнинг айби кўзида деганларидай, гўзаллик, латофат ва романтик фазилатлари уларнинг бошига бахтсизлик келтирган. Ашула айтгани учуноқ сўйилганлар эса битта Турсуной ва битта Нурхон эмас эдилар. Шунинг учун ҳам ўзбек аёлларининг қўшиқлари асосан алла, турмуш қийинчиликларидан нолиш, соғиниш, йиғи-йўқлов, хуллас, асосан “ичкари” руҳида кўпроқ шаклланган. Шунданмикин, ўзбек халқ лирикасининг энг салмоқли, энг таъсирчан қисмини аёллар ижоди ташкил этади. Уларнинг поэтик кучи ва руҳи эса бениҳоя зўр. Дунёда шу қадар теран ҳиссиётлар ҳам бўлганига тонг қоласан киши. Бундай туйғулар бизнинг аёлларга, бизнинг оналарга хос эди… Davomini o'qish