Шоир севимли ва гўзал аёллар, теримчи қизларни… сокин самимият билан тасвирлайди. Унинг бевалар ҳақидаги шеърлари ҳам ажойиб хусусиятларга эга. Ҳозирги кунда энг ёш классик беваларнинг ёши элликдан ошиб қолди. Эллигидан ошган аёлдан, ёшлигига меҳнату ҳасрат, севги-ю вафосига маломат тенг шерик бўлган аёлдан нималар изламасликни, нималар истамасликни яхши биламиз. Лекин Хуршид Давроннинг бевалари шундай самимият ва маҳорат билан тасвирланадики, унда кампир эмас, қоши-кўзи сурмали бир гўзал кўринади. Ва шоир Сизга бирор дақиқа беваларни кампир деб ўйлаш имконини бермайди. Бунга шоирнинг ҳаққи бор, ҳаққидан кўра кўпроқ истеъдоди бор! У классик беваларни гўё беваликнинг илк дақиқаларидан бошлабоқ вақтнннг қўлидан узоқроққа олиб қўйилган ҳолатга киритади. Вақт уларнинг юзлари,сочлари ва хаёллари билан ҳазиллашмаган. Вақт уларга келганида вазминлашиб, инсон шаклига — файласуф сувратига киргану: «Йўқ! Гапирмасликка менинг ҳам ҳаққим им бор!» дегандек туюлади (Баҳодир Содиқнинг “Тушларга сиғмаган Ватан” мақоласидан. Мақолани мана бу саҳифада ўқишингиз мумкин).
Хуршид Даврон
ТУН, БЕВА АЁЛ ВА ДЕРАЗАДАГИ СОЯЛАР
1
Кимнидир чақирар. Аёл овози
Ҳавода қалқиниб, қалқиниб учар.
Деворда уйғонар қўлларнинг изи –
Эркакнинг қўллари… ва уни қучар.
2
Қаршида дераза сўйлайди эртак
Унда икки соя бахтиёр, малул.
Оҳ, нақадар улкан у сирли эркак,
Қўлларида аёл севган қизил гул.
О, нақадар сирли у таниш соя,
Ҳар бир ҳаракати солади ларза,
Наҳотки, бу эртак асло тинмаса.
Бунча бешафқатсан қўшни дераза?!
Хона тинч. Гиламда кезади шуъла.
Хона бурчагида таниш бир сурат
“Севгилим…!” Қўллари суратни силар,
Кўзида уйғонар эски муҳаббат.
3
Уруш тугадими? Келдингми, наҳот?
Мен сени изладим ўз юрагимдан,
Қабринг йўқлигини хабар қилди хат…
Кечир, сўрамадим сени ҳеч кимдан.
Қани кел, уйингнинг эшигини оч,
Шароб қуй, бир ўзим ича олмадим.
Биз билан ёнма-ён ўтирсин қувонч
Ва армон… юракда туғилган ўғлим.
Бизнинг дераза ҳам сўйласин афсун,
Оқшом рангларига сингсин ҳикоя.
Қишлоққа оҳиста қуйиларкан тун,
Пайдо бўлсин икки бахтиёр соя.
Қани кел, эй менинг сирли эртагим,
Мени азоблардан айлагин халос.
Ғамимни кўксимдан гул каби узгин
Ва қайноқ бағрингга мени маҳкам бос!
…Нега жавоб йўқдир. Жавоб йўқ нега?
Севгилим, мен сенга асраб қўйдим май.
Эртак бўлиб келгин кўр деразамга,
Яшайин эшикнинг зулфини илмай.
4
…Орамизда ётган эмиш чақалоқ,
Кўзлари сеники, лаби меники.
Митти оёқчаси ой каби оппоқ,
Кўриниб, кўринмас эмиш киприги.
Сен ухлар эмишсан бурканиб,
Салқин шабадада сочларинг ўйнар.
Фақат мен уйғоқман ва узоқларда
Бўғилиб, бўғилиб кйлармиш тўйлар.
“Бу менинг эримдир, бу менинг болам”,
Ҳайқирмоқчи бўлсам чиқмас товушим.
Уруш олди – баҳор ва чексиз дала
Кўксидаги гулдай оппоқмиш ёшим.
Тушимда куйлаган аллани асло
Ёдимдан ўчирмас ҳеч қандай алам.
Аллага айланиб қолганмиш само,
Аллалар айтганмиш ўшанда ер ҳам.
5
Сен менинг бодом гулим,
Аллаё алла, болам.
Сен менинг олма гулим,
Аллаё алла, болам.
Сендан келар гуллар иси,
Аллаё алла, болам.
Онасининг қора кўзи,
Аллаё алла, болам.
Не тенг келур гул исига,
Аллаё алла, болам.
Ўймали тунлар бўйингга,
Аллаё алла, болам.
Сенга аллалар айтаман,
Аллаё алла, болам.
Сояларингда ётаман,
Аллаё алла, болам.
Менинг яшил тол човконим,
Аллаё алла, болам.
Тушимда топиб олганим,
Аллаё алла, болам.
6
Ўлгунча, мен сени ёниб қўмсайман.
Қани кел, қучоқла, қучоқла мени.
Уйимда ёнмаган чироғим сенсан,
Қани кл, ёритгин тунда хонамни.
Қайларда юрарсан, менинг афсонам?
Қаерда ётибсан ғамгин, яланғоч?
Қани кел, уйғонсин сен билан хонам,
Қани кел, уйингнинг эшигини оч!
Олмалардай бўлиқ кўкрагим ахир
Сутга тўлиб кетди, фарзанд инъом қил.
Кундуз юрагингни қийнаган ҳисни
Тунлар инъом этгин мисли қизил гул.
Қўшни деразага тўймасдан боққан
Менинг кўзларимга инъом қилгин нур.
Сен менга аввало фарзанд инъом қил.
Алла айтгим келар тунлари масрур.
Бизнинг дераза ҳам сўйласин эртак,
Оқшос рангларига сингсин ҳикоя.
Дунёдаги барча деразаларда
Бахтиёр яшасин иккита соя.
7
Болишда ёмғирнинг оқ томчилари –
Бева кўз ёшлари нурда ялтирар.
Қўшни деразада бир-бирин қучар
Навқирон, ҳамиша бахтли соялар.
Кўзин юмолмайди ва бирдан туриб
Эшикни очади. Салом эй, кўча!
Бағрига босади, уни энтикиб
Эркакдай чиройли, бақувват кеча.
1975
Shoir sеvimli va go’zal ayollar, tеrimchi qizlarni… sokin samimiyat bilan tasvirlaydi. Uning bеvalar haqidagi shе’rlari ham ajoyib xususiyatlarga ega. Hozirgi kunda eng yosh klassik bеvalarning yoshi ellikdan oshib qoldi. Elligidan oshgan ayoldan, yoshligiga mеhnatu hasrat, sеvgi-yu vafosiga malomat tеng shеrik bo’lgan ayoldan nimalar izlamaslikni, nimalar istamaslikni yaxshi bilamiz. Lеkin Xurshid Davronning bеvalari shunday samimiyat va mahorat bilan tasvirlanadiki, unda kampir emas, qoshi-ko’zi surmali bir go’zal ko’rinadi. Va shoir Sizga biror daqiqa bеvalarni kampir dеb o’ylash imkonini bеrmaydi. Bunga shoirning haqqi bor, haqqidan ko’ra ko’proq istе’dodi bor! U klassik bеvalarni go’yo bеvalikning ilk daqiqalaridan boshlaboq vaqtnnng qo’lidan uzoqroqqa olib qo’yilgan holatga kiritadi. Vaqt ularning yuzlari,sochlari va xayollari bilan hazillashmagan. Vaqt ularga kеlganida vazminlashib, inson shakliga — faylasuf suvratiga kirganu: ‘Yo’q! Gapirmaslikka mеning ham haqqim im bor!’ dеgandеk tuyuladi.(Bahodir Sodiqning “Tushlarga sig’magan Vatan” maqolasidan. Maqolani mana busahifada o’qing)
Xurshid Davron
TUN, BЕVA AYOL VA DЕRAZADAGI SOYALAR
1
Kimnidir chaqirar. Ayol ovozi
Havoda qalqinib, qalqinib uchar.
Devorda uyg‘onar qo‘llarning izi –
Erkakning qo‘llari… va uni quchar.
2
Qarshida deraza so‘ylaydi ertak
Unda ikki soya baxtiyor, malul.
Oh, naqadar ulkan u sirli erkak,
Qo‘llarida ayol sevgan qizil gul.
O, naqadar sirli u tanish soya,
Har bir harakati soladi larza,
Nahotki, bu ertak aslo tinmasa.
Buncha beshafqatsan qo‘shni deraza?!
Xona tinch. Gilamda kezadi shu’la.
Xona burchagida tanish bir surat
“Sevgilim…!” Ayolni qo‘llari silar,
Ko‘zida uyg‘onar eski muhabbat.
3
Urush tugadimi? Keldingmi, nahot?
Men seni izladim o‘z yuragimdan,
Qabring yo‘qligini xabar qildi xat…
Kechir, so‘ramadim seni hech kimdan.
Qani kel, uyingning eshigini och,
Sharob quy, bir o‘zim icha olmadim.
Biz bilan yonma-yon o‘tirsin quvonch
Va armon… yurakda tug‘ilgan o‘g‘lim.
Bizning deraza ham so‘ylasin afsun,
Oqshom ranglariga singsin hikoya.
Qishloqqa ohista quyilarkan tun,
Paydo bo‘lsin ikki baxtiyor soya.
Qani kel, ey mening sirli ertagim,
Meni azoblardan aylagin xalos.
G‘amimni ko‘ksimdan gul kabi uzgin
Va qaynoq bag‘ringga meni mahkam bos!
…Nega javob yo‘qdir. Javob yo‘q nega?
Sevgilim, men senga asrab qo‘ydim may.
Ertak bo‘lib kelgin ko‘r derazamga,
Yashayin eshikning zulfini ilmay.
4
…Oramizda yotgan emish chaqaloq,
Ko‘zlari seniki, labi meniki.
Mitti oyoqchasi oy kabi oppoq,
Ko‘rinib, ko‘rinmas emish kiprigi.
Sen uxlar emishsan burkanib,
Salqin shabadada sochlaring o‘ynar.
Faqat men uyg‘oqman va uzoqlarda
Bo‘g‘ilib, bo‘g‘ilib kylarmish to‘ylar.
“Bu mening erimdir, bu mening bolam”,
Hayqirmoqchi bo‘lsam chiqmas tovushim.
Urush oldi – bahor va cheksiz dala
Ko‘ksidagi gulday oppoqmish yoshim.
Tushimda kuylagan allani aslo
Yodimdan o‘chirmas hech qanday alam.
Allaga aylanib qolganmish samo,
Allalar aytganmish o‘shanda yer ham.
5
Sen mening bodom gulim,
Allayo alla, bolam.
Sen mening olma gulim,
Allayo alla, bolam.
Sendan kelar gullar isi,
Allayo alla, bolam.
Onasining qora ko‘zi,
Allayo alla, bolam.
Ne teng kelur gul isiga,
Allayo alla, bolam.
O‘ymali tunlar bo‘yingga,
Allayo alla, bolam.
Senga allalar aytaman,
Allayo alla, bolam.
Soyalaringda yotaman,
Allayo alla, bolam.
Mening yashil tol chovkonim,
Allayo alla, bolam.
Tushimda topib olganim,
Allayo alla, bolam.
6
O‘lguncha, men seni yonib qo‘msayman.
Qani kel, quchoqla, quchoqla meni.
Uyimda yonmagan chirog‘im sensan,
Qani kl, yoritgin tunda xonamni.
Qaylarda yurarsan, mening afsonam?
Qayerda yotibsan g‘amgin, yalang‘och?
Qani kel, uyg‘onsin sen bilan xonam,
Qani kel, uyingning eshigini och!
Olmalarday bo‘liq ko‘kragim axir
Sutga to‘lib ketdi, farzand in’om qil.
Kunduz yuragingni qiynagan hisni
Tunlar in’om etgin misli qizil gul.
Qo‘shni derazaga to‘ymasdan boqqan
Mening ko‘zlarimga in’om qilgin nur.
Sen menga avvalo farzand in’om qil.
Alla aytgim kelar tunlari masrur.
Bizning deraza ham so‘ylasin ertak,
Oqshos ranglariga singsin hikoya.
Dunyodagi barcha derazalarda
Baxtiyor yashasin ikkita soya.
7
Bolishda yomg‘irning oq tomchilari –
Beva ko‘z yoshlari nurda yaltirar.
Qo‘shni derazada bir-birin quchar
Navqiron, hamisha baxtli soyalar.
Ko‘zin yumolmaydi va birdan turib
Eshikni ochadi. Salom ey, ko‘cha!
Bag‘riga bosadi, uni entikib
Erkakday chiroyli, baquvvat kecha.
1975
Xurshid Davron. Bolalikning ovozi (1987) by Khurshid Davron on Scribd
