Наби Жалолиддин. Энди куз… Шеърлар. Тошкент. «Adib» нашриёти, 2014 / Nabi Jaloliddin. Endi kuz… She’rlar. Toshkent. «Adib» nashriyoti, 2014
Истеъдодли шоир Наби Жалолиддин шеърият ихлосмандларига яхшигина таниш. Шоир ўзининг навбатдаги китобини ўз мухлисларига тақдим этди. Китобга киритилган ижод намуналари шоирнинг сўнгги йиллардаги кўнгил изланишларидир. Мавзулар ранг-баранглиги ва ташбеҳларнинг ўзига хослиги ўқувчини беэътибор қолдирмайди. Фалсафий хулосалар ва теран тасвирлар кишини беихтиёр тафаккур қилишга чорлайди.
Наби Жалолиддин
«ЭНДИ КУЗ…» КИТОБИГА КИРГАН ШЕЪРЛАРДАН
ВАТАН
Қовурғамнинг остидаги
Алвон булоғимсан, Ватан,
Етмиш икки томиримда жон –
Бошдин оёғим – сан, Ватан.
Таним бўлгай чаманзорлар,
Кетиб кўнгилдан озорлар,
Наволардан ҳушу беҳуш
Сўрган сўроғимсан, Ватан.
Наволарда ҳаволандим,
Ҳаволарда саболандим,
Ширин-ширин бўйлар берган
Мангу учмоғимсан, Ватан.
Самоларда кўзим қотса,
Томоғимда сўзим қотса,
Худо васли – меърожларга
Элтар Буроғимсан, Ватан.
Етти фалак пойингдадир,
Жумла жонзот қойимдадир,
Фаришталар мажлис тузган
Боғим – қучоғимсан, Ватан.
Фидоларга фидо жонинг,
Фидолардан бор маржонинг,
Ёв кўксига меней пайкон,
Ўзинг садоғимсан, Ватан.
Сени севмоқ саодатдир,
Севгинг туймоқ фароғатдир,
Ўлар бўлсам жисмим ёпган
Фарҳу туфроғимсан, Ватан.
Дил топинган жойи сенсан,
Ватанларнинг Ойи сенсан,
Мен парвона, меней ошиқ,
Сўнмас чироғимсан, Ватан!..
Мен сену сен Набидурсан,
Бир буюк шеър кабидурсан,
Навосозим, ҳам асраган,
Кўзим – қароғимсан, Ватан!
ТУРКИСТОН АРМОНИ
Помир тоғларига туташ Тиёншон,
Корақум чўллари, қозоқ даштлари.
Бир ён Фарғона-ю бир ён Зарафшон —
Туркистон армони,
Турон ашклари.
Боболардан мерос олтин тожлигим —
Ўзбек, қозоқ, қирғиз, туркман, тожигим.
Аждодлар қонидан унган чўнг дарахт,
Кўкларни кўтарган новда-шохлари.
Олам ҳайрат ичра қолганди карахт
Шеърла эл бошқарса подишоҳлари.
Бирлашмоқдан қўрқиб, тарқоқ турганим –
Тожик, ўзбек, қозоқ, қирғиз, туркманим!
Навоий ҳайқирди дея «оҳ, Турон!»,
Елга учди сўзи Абай бобонинг.
Рудакий қон ютди, Маҳтумқули қон,
Тушдек кечди умри Додҳо момонинг.
Эгилмаган бошим, букилмас тизим-
Туркман, тожик, ўзбек, қозоқ, қирғизим!
Букилмаган тизим, вале сочқиним,
Темур байроғини олмаган, ҳайҳот!
Титилган бир таним, ўздан қочқиним,
Буюк салтанатни айлаган барбод.
Ғаними ўзига қўйган тузоғим –
Қирғиз, туркман, тожик, ўзбек, қозоғим!
Шиддати қани, ҳей, она Бўрининг,
Беш бармоқ бирлашса мушт бўлар ахир!
Тупроғи кўпчиди аждод гўрининг,
Бирликсиз буюклик туш бўлар ахир!
Тупроқдек соддаму туркий сўздегим –
Қозоқ, қирғиз, туркман, тожик, ўзбегим!
Она Туркистоним, она Туркистон,
Сарҳадларинг тиклай киприкларимда.
Шавкатинг армондир!..
Оҳ, нечун армон
-Қолган асрларнинг кўприкларида?!
Асли бир миллатим, насли олийим –
Турким, туронлигим, Туркистонийим!..
ТУРКИЙЛАР
Тушларимга кирар озодлик,
Уйқуларим ўғирлайди эрк-
Лов-лов ёнаётган аланга
Чор атрофи зулмат билан берк…
Бўрилар увлайди,
Бўзлар бўрилар
Қаро-қаро тунни ёпиниб.
Кечани ямлаган тили оловнинг
Шу жимитдек журъат қотили.
Қучволгиси келар оловни
Юзларини юзига босиб.
Кўзларида ўт ёнган зотлар-
Балки табиатнинг хатоси.
Бунча суврат,
Бунча важоҳат,
Тишларнинг қатида эзилар дунё.
Бағрига қанчалар ярашур олов,
Ундан қочмоқ бўлиб кезинар у, во!.
Сакра!
Сакрасангчи, эй, она бўри!
Увлаган бўғизлар бўлсин мўрилар.
Битта-битта ўлгандан кўра,
Ёниб кетсин гала бўрилар!..
ОНАМНИ ЭСЛАБ
Яна баҳор келди. Ўрик шохида
Пушти капалаклар ёрдилар пилла.
Яна дийдирашиб гоҳи-гоҳида
Ёмғирда лойларга беланди кунлар.
Ана, алвон-алвон қизғалдоқларнинг
Ранглари кўринди қизлар юзида.
Тунлар уйқуларни қувган оҳларнинг
Оловлари ёнди улар сўзида.
Яна муҳаббатдан энтикар юрак,
Ёшларин унутиб қўяр катталар.
Дилларда осмоний момагулдурак,
Бағрни ёрмоқни кўзлаб сатталар.
Баҳор!.. Баҳор!..
Шунчалар гўзал!
Онажон, мен сизни кетдим соғиниб.
Сизсиз баҳорларим хазондек тўзар,
Соғинчлар емириб сабрим тоғини,
Мен сизни соғиниб кетдим, онажон!..
ОТАМ
Отам дарё эди,
Каттакон дарё,
Менинг тушларимда айқириб оққан.
Бу ёлғиз дарёга суянган дунё
Ўтли кўзларимга оқариб боққан.
Ў, дарё отам-а, изингиз қайда,
Тушлардин ҳам айро ўзингиз қайда?
Отам чинор эди,
Каттакон чинор,
Япроқлар ўрнида мевалар битган.
Сўлим соялари умримга хумор,
Қуёшдан олтинранг ипаклар тутган.
Ў, чинор отам-а, изингиз қайда,
Тоғлардан виқорли ўзингиз қайда?
Агар санайверсам
Буюклик тимсол.
Йўқ, фақат ўзига ўхшаган отам.
Бир ҳовли қошига дарвоза инсон,
Бир ўғил суянса, суямиш Ватан.
Ў, етти ёшимга армон отам-а,
Макони Ерми ё Осмон отам-а?!.
КЕТМОҚДАМАН
(Ибодатга)
Азизам!
Кечир мени, шундоқ одамман –
Сиғмай қолдим дунёларига.
Унинг бадбўй ҳидлари урди
Юрагимнинг ҳулволарига.
Қадим асли бу жисмим, жоним,
Қоясини қор босган тоғдай.
Энди кетгум, эгнимда жанда,
Хазонлари тўзғиган боғдай.
Сочим ўсиб, кулоҳ ҳам бўлди,
Космос асрин қаландариман.
“Ё анал Ҳақ!” хитобли зотнинг
Қонга ботган тўнин бариман…
Шундай азим, шундай қадимман,
Жисму жоним тўлган дийдадир.
Қадимликда мен уммон бўлсам,
Юрагим, бил, Атлантидадир…
Ҳисларимга балогардонман
Балогардон зикридан унган.
Ва тириклик исмин ёзаман
Ҳаёт отлиғ бир чимдим кунга.
Қолгани тун. Видо қолгани.
Мен кетар йўл энди беадо.
Тугамайди Атлантиданинг
Сарҳадига етмагунча то!
Йўлга чиқдим, кечир, азизам!..
ЎҒЛИМ ТЕМУРГА
Кўзларингга ой чўкканмиди
Қулоғингга айтганда азон?
Танлаганим ном кўкданмиди –
Бир ёришди бу кўҳна қозон.
Чўккан ойнинг нурин тарайман,
Азим Турон тебранар бешик.
Боболарнинг бўйин қарайман,
Бораётир кўк тоқин тешиб.
Умматисан Набиюллоҳнинг,
Озодликнинг қули отанг бор.
Назарлари тушган Илоҳнинг
Насиб бўлмиш сенга шу диёр.
Темур деса, силтанар замин,
Киприклари титрар самонинг.
Туркий юртнинг темурий камин
Бир заррача тўлдирсин жонинг.
Сенга тиккан орзуларим чўнг,
Тангри ўзи айламасин хор!..
Ў, Туркистон, Набилардан сўнг
Елка тутган Темурларинг бор!..
КЎЗИМ ТУШДИ
Яна сизга кўзим тушди,
Ёнди қорачўғларим.
Лабларимдан сўзим тушди,
Қатларида тўғралиб.
Нафасларим ютолмадим
Ё чиқмади оҳларим.
Қайрилиб ҳам кетолмадим,
Куйди кетар ёқларим.
Йўқ, кетмайман, дедим, қолдим,
Оёқларим қотдилар.
Ер ёрилмай, дилга олдин
Кўзларингиз ботдилар…
Яна сизга кўзим тушди,
Киприкларим куйдириб.
Жондан фақат соғинч учди,
Мени жондан тўйдириб!
СОНЕТ
Сен барибир қайтмадинг, гулим,
Қаро тунда тўкилдим ёлғиз.
Бир сўлим боғ туюлди ўлим,
Қовжираган бағрим ютоқди.
Сен барибир қайтмадинг, гулим,
Кечаларим тул қолди тонгсиз.
Осмондаги ой қайда тўлин?
У оҳимдан эриблар оқди.
Эзғилади Набингни кўнгил,
Кўйларида сабил омоним,
Билмам, қайда хаёлим, ўнгим!
Қибла бўлди тўртов томоним,
Адашдилар йўлларим ўнгиб,
Манзилларим кетдилар ёниб.
Сен барибир қайтмадинг, гулим.
БУ СОҒИНЧ!..
Мен тун бўйи сени ўйладим,
Соғинчларга бошимни қўйиб.
Юрагимда кузлар йиғласа,
Ўйларимда баҳорнинг тўйи.
Рост айтаман.
Мана, юрагим,
Титкилаб кўр хазонларини.
Ибодатга шайланур ҳислар
Тинглаб ишқнинг азонларини…
Ўв, юрагим — буюк саждагоҳ,
Иси келар Каъбатуллоҳнинг.
Пешонамни бағрингга босиб,
Шафқатини сўрсам Оллоҳнинг.
Мен одамман — гуноҳкор, осий,
Бошин қўймиш ишқ кундасига.
Бу соғинчни алишмам аммо
Санамларнинг минг биттасига.
Сен ягона, сен битта, моҳим,
Осмонлари минг бўлса ҳам бир.
Заррин-заррин кокилларингда
Осилиб ўлгим келаётир.
Ва тун бўйи сени ўйладим,
Шу қатлга бошимни бериб.
Тўймадим-а, жоним, тўймадим,
Кечаларда армонлар териб!..
БАРМОҚДАГИ ҒАЗАЛ
Нелар бўлди ушбу кун
Осмонима кетди ўт,
Шонсиз қолдим кўйингда
Бор шонима кетди ўт.
Ким эдиму ким бўлдим,
Тупроқ кулар устимдан
Ўз ҳақимда битилган
Достонима кетди ўт.
Оқиб борар вужудим
Оққан мисоли умрим,
Танҳоман деб ҳайқирган
Тоқ сонима кетди ўтди.
Ёшланди-ку кўзларим
Ўттиз етти ёшимда
Гар жон десанг жон берай
Оҳ, жонима кетди ўт.
Жоним десам ҳақлиман,
Оҳим десам ҳақлиман,
Мени дардисар этган
Жаҳонима кетди ўт.
Ой малагим, жон малак,
Нечун бунча кечикдинг?!
Энди сенсиз ўтгувчи
Ҳар онима кетди ўт!
Қатор-қатор қаторлаб
Ўтаётир йилларим,
Оппоқ сочли юрагим –
Ёмонима кетди ўт.
Куйди, гўзал, еру кўк,
Васлинг ёқди қароғим,
Наби деган ҳаттоки
Шул номима кетди ўт!..
* * *
Илоҳи, бир куни уйғонсам
Тўкилган юрагим қучоқлаб.
Киприкларим похолдек ёнса,
Танамда қайрилса пичоқлар.
“Сабр! Сабр”, деса Сарварим,
Сабрни ютолмай ютинсам.
Қисмат битик фалак дафтарин
Қайта ёзмоғини ўтинсам.
Биламан, сўзларим шамол,
Кўзларим ўчоқ бўлишин.
Кеч отгувчи орзулар хаёл,
Хаёлларнинг эрта ўлишин,
Биламан!..
Илоҳи, барибир уйғонсам…
МЕНИ ЭНДИ ТОПОЛМАСЛАР
Мени мендан тополмаслар, ки олам ноаён ичра,
Аён-ки, номи расволиғ ғарибингман баён ичра.
Бани одам балои ишқ,балосидин сўз айтур боз,
Ҳама изҳор забонларда,муҳаббат йўқ замон ичра.
Кўнгил қайда? Ҳамон ойда,дили майда гоҳи майса,
Ўзи масту мени излар,ўзи бўлмас макон ичра.
Доғи менми, Худо вандо,афу этгил келар сасни,
Сасим ҳатто шақовтлиғ — омон берма омон ичра.
Бағр лим-лим, кўзим сим-сим,на осийман ва ё муслий,
Куним маҳшар — ёти дўзах,ети ул жовидон ичра.
Меним ғойиб, ўзинг мавжуд,аё бўлдим ҳисобсиз йўқ,
Ўн саккиз минг сенга йўқ зор ўн саккиз минг жаҳон ичра.
Мени энди тополмаслар,тополмаслар тополмаслар,
Сенга қанча тикилган жон,Наби йўқдир бу жон ичра…
МАШРАБ
Хор этма хорингни, қодири Худо,
Йўқ ичра борингни, қодири Худо,
Ғубордек ёрингни, қодири Худо!
Ё Ҳақ дўст,
Ё Ҳақ!..
Муз қотган чўғларда дарбадар,
Кундузи — онаси, тун — падар,
Товонлар тафтида ухлайди қамар,
Тушлари зим-зим,
Тушлари зим-зим…
Ватаннинг тўкилган оҳори —
Чим-чим аёзларнинг саҳари,
Қалтироқ шоирнинг наҳори,
Саҳройи ҳув-ҳув,
Саҳройи ҳув-ҳув!
Бу азим титрашга керак бир ўлим,
Улимки — бомдоди уйқудек сўлим,
Дор керак, бош унда Ой каби тўлин,
Оғочлар жим-жим,
Оғочлар жим-жим.
Хор этма хорингни, қодири Худо,
Берақол дорингни, қодири Худо,
Ол энди борингни, қодири Худо!
Ё Ҳақ дўст,
Ё Ҳақ!..
ТОРОЖ
(Асқар Маҳкамга)
Кўнгил мулки улуғ Ишққа, билей, торождурур охир,
Торож аро 6у жон эмди онга хирождурур охир.
Кўрей, олий самоларда учурға имкони бордур,
Вале фотиҳ ўшал Ишққа дағи муҳтождурур охир.
Бу кун торож, яна торож, устина торождур кўнгил,
Омон қолғон макониға фақирлик тождурур охир.
Масиҳо ўлди-ю ошиқ белида зуннори бирлан,
Магар иймон узоқ келса кўксида хочдурур охир.
Агар кимки динда бирдур, бир эрур онинг дини ҳам,
Набий ул, авлиё ул, ҳар куни меърождурур охир.
Бу йўлда минг азоб гарчи, минг бир жони нисор ўлсин,
Осилғон Машрабо ул, чопилғон Ҳаллождурур охир.
Улуғ Ишққа ёвуқ келдим, торожлари муборакдур,
Бир Набиға бир ҳалонинг тупроғи бождурур охир.
СЎФИЙЛАР
Биз оловмиз, биз оловмиз, биз — олов,
Бу юракда айлангувчи ҳис — олов.
Қиёс эт бу, аё етти дўзахнинг
Оташини чўктиргувчи тиз олов.
* * *
Келурмиз, қувончу ситам бўлғувси,
Бўғизга келса ҳам бир кам бўлғувси.
Замину арш аро жамъи ҳилқатлар
Бир Набий сўзидан бор, жам бўлғувси.
* * *
Икки дунё аро бор-йўқ ўзимман,
Кўнгил ўчоғида бир чўғ ўзимман.
Воҳ, таранг тортилган ёй эса кўнглим,
Сен томон отилган ул ўқ ўзимман.
АБДУЛЛА ОРИПОВ ҒАЗАЛИГА МУХАММАС
Энди, воҳ, тарк айламиш ҳофиз қўлини торлар,
Йўқда йўқни йўқ қилиб кун кўрарлар ул борлар,
Ой юзига боқмайин хас титкилар хушторлар.
Бул ажаб хор кимсадин имдод сўрайди хорлар,
Сиз бемор кўксига бош урмангиз, эй беморлар.
Ким эрурким беписанд ҳар ён учирган сўзни?
Чарх уриб турса қуюн, юмганлар айтинг кўзни,
Ёзмасин пешонага биз билмаган юлдузни,
Гар фалак буржида шамс уйқуга солса ўзни,
Етди навбат бизга деб чақнар эмиш сайёрлар.
Бу талаб бўстонига ғавғони экма, эй рафиқ,
Дунясин савдоси мўл, савдони тегма, эй рафиқ,
Кўҳна гумбаз ости бил, “байтули ҳикма” эй рафиқ,
Саждага бошинг уриб, фарёди чекма, эй рафиқ,
Энди сен топгаймидинг, топмабди-ку ағёрлар.
Қайси хушбахт дил сари бул кеча, оҳ, ботди қамар?
Нурпешалар сарсари қай гўшага кетди бадар?
Ошино топдик, вале ёр топмадик ағёр қадар,
Фозилу дониш эли қўл ювса бу дунёга гар,
Во ажаб, оққан сувин нўш этар шайх хунхорлар.
Дил ила дунёни ёз, ки охиро қолгай тугун,
Нени тутсак оқибат, воҳ, қоп-қаро бўлгай кукун,
Нобашар тортгайми ул одамга эш дунё юкин?
Нафс ила дунёга дил берган фосиқлар, сиз бу кун
Яссавий хок пойидин айлаб олинг тумморлар.
Ўй суриб дунё учун ўйдин бутун толган ўзи,
Минг олиб бир бошига, минг доду дод солган ўзи,
Борини ҳам бермайин, олган ўзи, олган ўзи,
Ким бериб дунёга зар, абгор ўлиб қолган ўзи,
Кимки дорни бузди гар, анга қурилди дорлар.
Дарёлари тўлсин дея, оқманг бу кун Абдуллага,
Зўр олов, ёнсин дея, ёқманг бу кун Абдуллага,
Набидек одоби хос сақланг бу кун Абдуллага,
Кимсалар, бадбин дея, боқманг бу кун Абдуллага,
Тингласа гоҳи юриб мозий элидин зорлар.
ИШОНМАСМАН
(Бармоқдаги ғазал)
Ўзинг ёлғиз жаҳонимсан,
Дунёсига ишонмасман.
Дағи сеҳру урфонимсан,
Кимёсига ишонмасман.
Бу ишқ саҳросида куйдим,
Бағр қақшар биёбондир.
Оловларни охир суйдим,
Саҳросига ишонмасман.
Қани Аттор, қани Кубро?
Мавлавийни соғиндим-ку.
Улар кетди, дема асло,
Аслосига ишонмасман.
Сўрар бўлсанг фано кўрки
Малаклардан сўз айтгил, деб.
Қонлар тўлиб оққан икки
Дарёсига ишонмасман.
Турфа неъмат ботар кўзга,
Алвон-алвон ҳаваслар мўл.
Худо бирдир, Наби, ўзга
Танҳосига ишонмасман!..
МАСТОНАЛАР
Ичсангу… Ичсангу бекалом бўлсанг,
Паймонаси тўлган майли жом бўлсанг.
Дунё ўтаверса бошу оёқдин,
Кўкни ҳам лол этган бир Хайём бўлсанг.
***
Майдин қуй, кел, жоним, хаёл бўламиз,
Бу дунёга нечун малол бўламиз?
«Бунинг кайфи ҳаром» — деганлар ҳақдир,
Кайфимиз тарқагач, ҳалол бўламиз.
***
Парҳезкорлик билсанг, мол-жонга фойда,
Агар фақир бўлсанг, иймонга фойда.
Май ичсанг унутиб икки жаҳонни,
Мастона боқишинг жононга фойда.
***
Мени мажнун дема, мажнунлигим йўқ,
Май, ёрдин ўзгага мафтунлигим йўқ.
Шу тешик қозонда қоронғи умрим,
Қандоқ ёритайин, афсунлигим йўқ.
***
Билмаган бу кўзлар билмасин билмас,
Вале билганларни назарга илмас.
«Дунё китобини ўқидим» дебон,
Йиқилган бўлса ҳам асло йиқилмас.
***
Остимда сой ўлди остона. Оқдим.
Дунёнинг ишига мастона боқдим.
Воҳ, барча кўзимда кичикдан-кичик,
Ўзим улканлашдим, ўзимга ёқдим.
***
Мени майхўр дема, девона дема,
Улуғ Ишқ кўйига бегона деиа.
Жамъи ошиқларинг келсинлар. Чўкиб
Жомимда ўлсалар — афсона дема.
***
Мени ёмон дея гумон қилдилар,
Гуноҳим бўйларин осмон қилдилар.
Мен гуноҳ қилгандим жимгина ахир,
Не учун номимни достон қилдилар?!
***
Саждага бош қўйиб йиғлагим келар,
Қалбимни май ила ювганда гоҳи.
Майсиз қовжираса киприклар, нетай,
Нетай йиғлолмасам майсиз, Оллоҳим?!
***
Асли гуноҳкорни чорлайди қози,
Ва висол шундадир, бу олий ёзиқ.
Дейсан: «гуноҳларни билиб қиласан»,
Дейман: «чорлаб қолса шоядки Ҳозиқ!
* * *
Менинг борим сўроқ, борлиғим сўроқ,
Ҳатто савол эрур бўғзимдаги оҳ.
Сен ахир билгувчи, мен эсам ғофил,
Нечун савол бермай мен сенга, Оллоҳ!
ТОМЧИЛАР
Нима қилиб қўйдим, Худойим,
Таваллолар қилиб, ер ўпиб.
Ер ёрилиб кетди-ку ахир?…
***
Яна келдим ёнингизга.
Кет, деманг энди.
Қулаб кетган ортимда замин.
***
Рауф Парфи деган шоирнинг
Сочлари оппоқ –
Дунёдаги парча доғ каби…
***
Қачон яшаркинман
Мен ҳам, Худойим,
Ўзинг билан ёп-ёлғиз қолиб?!..
***
Шеърингда ўлим кўп дедингиз.
Шеъримда ўлим кўп дедим мен.
Чунки мен яшашни истайман.
***
Қайдандир хаёллар юртидан
Бир қизнинг хаёли тўкилар…
Юрагим қулайди кўкидан.
***
Ҳеч кимга ёқмадим – бор гап шу,
Ёқмадим ҳам ўзимга-ўзим…
Соғиниб кетдим, она!..
***
Қизиқ китоб экан кўзингиз,
Ҳар кун варақлайман, тўймайман.
Қаламингга қойилман, Тангрим!
***
Барибир нимадир қилмоқлик керак,
Ҳар қалай яшашдан бошқа,
Ҳамма яшаётган дунёда.
***
Тавба деб кўяман ҳеч қурса,
Чангинг чиқиб кетди-ку, Одам,
Отга тақа бўлолмай бунда!..
***
Бир гап айтгим келди, одамлар.
Гапни тулпор сингари миниб,
Қулоғига гап таққан одамлар!
***
Қанотлари алвон капалак,
Ўн беш кунлаб яшадинг нечун?
Бу беш кунлик дунё эди-ку…
***
Нимани излайман, эй, умр,
Бағримни ҳовучлаб-ҳовучлаб?
Бир қуш чирқиллайди бошимда.
***
Набини кўрдингми, Худойим,
Қайларга йўқолди бу кеча?
Болишнинг чоклари сўкилди!.
***
Денгизни кўрмаганман ҳеч…
Осмонни кўрганман бир ғалат,
Узилгиси келган осмонни.
***
Сен агар уйингга сиғмасанг,
Сен агар ўйингга сиғмасанг,
Истасанг тоғларга бош олиб кетмоқни
Ва агар тоғларга сиғмасанг,
Унда ўлақол!.
Шундай ўлки, ўлим
Уялсин ўзининг ўлимлигидан,
Сен агар яшашни истасанг!..
***
Нимадир бўлади эртага,
Эртага нимадир бўлади –
Кўзлари ёриди бугунинг.
* * *
Бўйлари борийди онамнинг
Мен бошқа ҳеч қачон туймаган.
Ўв, мудом сархушман!.. Хонамнинг
Шифтида учади турналар.
Бўйлари борийди онамнинг.
* * *
Қизғалдоқ, сен нега қизилсан?
Сен нега ўcасан қабрда?
Агарда тузалсам!.. Тузалсам –
Сен билан сирлашгум адирда.
Қизғалдоқ, айт, нега қизилсан?!
* * *
Осмон шунча пастми?!
Бошингни кўтар,
Тешилса тешилсин шу осмон!..
* * *
Ҳамма бахтли,
Шод-ҳуррам барча,
Лаб ёрилар бахтиёрликдан.
Бир хўплам сув беринг уларга!
* * *
Оҳ, асалим, афсонагинам,
Тўқиганим хаёлларимда!
Мени қачон тўқийсан, жоним?!
* * *
Сафсата сотманглар,
Жуда қиммат-ку ахир!
Менинг вақтим етмайди унга.
* * *
Кўнглимни овладинг.
Топдингми уни?
Оламнинг қайтида беркинибди у?
Уфқнинг ортидан қайсидир куни
Бирдан кўтарилди
Қуёшдан бурун.
Кўнглимни овловдинг, топибсан уни.
* * *
Қалдирғоч, дўст эдик шекилли,
Иссиқлар ортиқми ё ишқдан?
Бизда Ой совуқдан беркинди,
Баҳорни бошлаб кел сен қишда.
Қалдирғоч, баҳорда ўлим йўқ…
* * *
Ҳаёт бунча гўзал, бунча чиройли,
Ҳар бир шох-бутоқда шивирлар фарах.
Ҳатто манов қоп-қора лойли
Кўчада ҳам ботиб қолмоқ бахт.
Ҳаёт бунча гўзал, бунча чиройли!..
* * *
Қора қарға, ҳов, қора қарға,
Бировники каби нега тумшуғинг?
Оппоқ-оппоқ ястанган қорға
Муаллиф-а қора қўшиғинг…
Куйламагур оқ қўшиқ, қарға!
* * *
Мен баҳорга етдим. Баҳорда
Юксакларга бош урди Қуёш.
Ўлмай қолдим яна шаҳарда,
Қишлоқ, сенга уриб келдим бош.
Мен куртакни кўрдим баҳорда.
* * *
Олам – кичкина дарича…
Ташқарида қор ёғар эзиб.
Мен оламдан узилган парча,
Хонам узра юрибман кезиб.
Олам, шу кичик дарича…
* * *
Туннинг қизи Ой ҳам кўринмас…
Қорли йўлда жуфт қатор мактуб.
Ёзмишларин тугатай демас
Айланса ҳам нуқтага маҳбуб.
Туннинг қизи мудом кўринмас.
ЮР, КЕТАМИЗ!
Юр, тоғларга кетамиз, эркам,
Ҳарсангтошлар чалар чанқовуз.
Шаҳарларда сотилар экан
Юрак отлиғ қонли жонҳовуз.
Иккимизга ўхшар шамоллар,
Бўйи сенинг,
Менингдир шашти.
Бизникидир бермай саволлар
Ва жавобсиз яшамоқ гашти.
Ёнимизда бўлар Художон,
Қумурсқалар, ўт-ўлан-сариқ.
Улар сира қўрқмас жудодан,
Ҳуркосада бахтни сипқориб.
Осмонлари-зарбоф ёпинчиқ,
Юлдузлари ботар тунлари.
Десак: «Қуёш, кўзларимдан чиқ!»
Алла айтар тонгнинг куйлари…
Юр, тоғларга кетамиз, эркам,
Нигоҳлардан,
Ғамлардан йироқ.
Тошлар аро чечаклар терган
Капалагим, юрагимга боқ.
Муҳаббатнинг аршлари қайда,
Нурларига беланиб учсак.
Жонҳовузнинг шарбатин ойда
Пиёладек сипқориб ичсак!..
Юр, кетамиз,
Кетамиз, юргин!
Наби Жалолиддин 1962 йил 2 майда Андижон вилояти Избоскан туманининг Жонобод кишлоғида туғилган. ТошДУнинг журналистика факултетини тамомлаган (1993). Адибнинг «Ялпизли кеча» (1993), «Ҳур нидо» (1996), «Сен билан қолмайман» (2002), «Кўнгил озод» (2008). «Энди куз…» (2014) каби шеърий, «Ўлимнинг ранги» (1998), «Эркаги бор уй» (2005) каби ҳикоялар ва қиссалар тўпламлари ҳамда Умар Хайём ҳаёти ва ижоди ҳақида ҳикоя қилувчи «Умар Хайём» («Оралиқ», 2012) романи нашр этилган.
Наби Жалолиддин таниқли француз адиби Албер Камюнинг «Калигула» пьесасини ўзбек тилига таржима қилган.
Наби Жалолиддиннинг шахсий веб-саҳифаси
Nabi Jaloliddin 1962 yil 2 mayda Andijon viloyati Izboskan tumanining Jonobod kishlog’ida tug’ilgan. ToshDUning jurnalistika fakultetini tamomlagan (1993). Adibning «Yalpizli kecha» (1993), «Hur nido» (1996), «Sen bilan qolmayman» (2002), «Ko’ngil ozod» (2008). «Endi kuz…» (2014) kabi she’riy, «O’limning rangi» (1998), «Erkagi bor uy» (2005) kabi hikoyalar va qissalar to’plamlari hamda Umar Xayyom hayoti va ijodi haqida hikoya qiluvchi «Umar Xayyom» («Oraliq», 2012) romani nashr etilgan.
Nabi Jaloliddin taniqli frantsuz adibi Alber Kamyuning «Kaligula» p`esasini o’zbek tiliga tarjima qilgan.
Nabi Jaloliddinning shaxsiy veb-sahifasi
Nabi Jaloliddin
«ENDI KUZ…» KITOBIGA KIRGAN SHE’RLARDAN
VATAN
Qovurg’amning ostidagi
Alvon bulog’imsan, Vatan,
Yetmish ikki tomirimda jon –
Boshdin oyog’im – san, Vatan.
Tanim bo’lgay chamanzorlar,
Ketib ko’ngildan ozorlar,
Navolardan hushu behush
So’rgan so’rog’imsan, Vatan.
Navolarda havolandim,
Havolarda sabolandim,
Shirin-shirin bo’ylar bergan
Mangu uchmog’imsan, Vatan.
Samolarda ko’zim qotsa,
Tomog’imda so’zim qotsa,
Xudo vasli – me’rojlarga
Eltar Burog’imsan, Vatan.
Yetti falak poyingdadir,
Jumla jonzot qoyimdadir,
Farishtalar majlis tuzgan
Bog’im – quchog’imsan, Vatan.
Fidolarga fido joning,
Fidolardan bor marjoning,
Yov ko’ksiga meney paykon,
O’zing sadog’imsan, Vatan.
Seni sevmoq saodatdir,
Sevging tuymoq farog’atdir,
O’lar bo’lsam jismim yopgan
Farhu tufrog’imsan, Vatan.
Dil topingan joyi sensan,
Vatanlarning Oyi sensan,
Men parvona, meney oshiq,
So’nmas chirog’imsan, Vatan!..
Men senu sen Nabidursan,
Bir buyuk she’r kabidursan,
Navosozim, ham asragan,
Ko’zim – qarog’imsan, Vatan!
TURKISTON ARMONI
Pomir tog’lariga tutash Tiyonshon,
Koraqum cho’llari, qozoq dashtlari.
Bir yon Farg’ona-yu bir yon Zarafshon-
Turkiston armoni,
Turon ashklari.
Bobolardan meros oltin tojligim-
O’zbek, qozoq, qirg’iz, turkman, tojigim.
Ajdodlar qonidan ungan cho’ng daraxt,
Ko’klarni ko’targan novda-shoxlari.
Olam hayrat ichra qolgandi karaxt
She’rla el boshqarsa podishohlari.
Birlashmoqdan qo’rqib, tarqoq turganim –
Tojik, o’zbek, qozoq, qirg’iz, turkmanim!
Navoiy hayqirdi deya «oh, Turon!»,
Yelga uchdi so’zi Abay boboning.
Rudakiy qon yutdi, Mahtumquli qon,
Tushdek kechdi umri Dodho momoning.
Egilmagan boshim, bukilmas tizim-
Turkman, tojik, o’zbek, qozoq, qirg’izim!
Bukilmagan tizim, vale sochqinim,
Temur bayrog’ini olmagan, hayhot!
Titilgan bir tanim, o’zdan qochqinim,
Buyuk saltanatni aylagan barbod.
G’animi o’ziga qo’ygan tuzog’im –
Qirg’iz, turkman, tojik, o’zbek, qozog’im!
Shiddati qani, hey, ona Bo’rining,
Besh barmoq birlashsa musht bo’lar axir!
Tuprog’i ko’pchidi ajdod go’rining,
Birliksiz buyuklik tush bo’lar axir!
Tuproqdek soddamu turkiy so’zdegim –
Qozoq, qirg’iz, turkman, tojik, o’zbegim!
Ona Turkistonim, ona Turkiston,
Sarhadlaring tiklay kipriklarimda.
Shavkating armondir!..
Oh, nechun armon
-Qolgan asrlarning ko’priklarida?!
Asli bir millatim, nasli oliyim –
Turkim, turonligim, Turkistoniyim!..
TURKIYLAR
Tushlarimga kirar ozodlik,
Uyqularim o’g’irlaydi erk-
Lov-lov yonayotgan alanga
Chor atrofi zulmat bilan berk…
Bo’rilar uvlaydi,
Bo’zlar bo’rilar
Qaro-qaro tunni yopinib.
Kechani yamlagan tili olovning
Shu jimitdek jur’at qotili.
Quchvolgisi kelar olovni
Yuzlarini yuziga bosib.
Ko’zlarida o’t yongan zotlar-
Balki tabiatning xatosi.
Buncha suvrat,
Buncha vajohat,
Tishlarning qatida ezilar dunyo.
Bag’riga qanchalar yarashur olov,
Undan qochmoq bo’lib kezinar u, vo!.
Sakra!
Sakrasangchi, ey, ona bo’ri!
Uvlagan bo’g’izlar bo’lsin mo’rilar.
Bitta-bitta o’lgandan ko’ra,
Yonib ketsin gala bo’rilar!..
ONAMNI ESLAB
Yana bahor keldi. O’rik shoxida
Pushti kapalaklar yordilar pilla.
Yana diydirashib gohi-gohida
Yomg’irda loylarga belandi kunlar.
Ana, alvon-alvon qizg’aldoqlarning
Ranglari ko’rindi qizlar yuzida.
Tunlar uyqularni quvgan ohlarning
Olovlari yondi ular so’zida.
Yana muhabbatdan entikar yurak,
Yoshlarin unutib qo’yar kattalar.
Dillarda osmoniy momaguldurak,
Bag’rni yormoqni ko’zlab sattalar.
Bahor!.. Bahor!..
Shunchalar go’zal!
Onajon, men sizni ketdim sog’inib.
Sizsiz bahorlarim xazondek to’zar,
Sog’inchlar yemirib sabrim tog’ini,
Men sizni sog’inib ketdim, onajon!..
OTAM
Otam daryo edi,
Kattakon daryo,
Mening tushlarimda ayqirib oqqan.
Bu yolg’iz daryoga suyangan dunyo
O’tli ko’zlarimga oqarib boqqan.
O’, daryo otam-a, izingiz qayda,
Tushlardin ham ayro o’zingiz qayda?
Otam chinor edi,
Kattakon chinor,
Yaproqlar o’rnida mevalar bitgan.
So’lim soyalari umrimga xumor,
Quyoshdan oltinrang ipaklar tutgan.
O’, chinor otam-a, izingiz qayda,
Tog’lardan viqorli o’zingiz qayda?
Agar sanayversam
Buyuklik timsol.
Yo’q, faqat o’ziga o’xshagan otam.
Bir hovli qoshiga darvoza inson,
Bir o’g’il suyansa, suyamish Vatan.
O’, yetti yoshimga armon otam-a,
Makoni Yermi yo Osmon otam-a?!.
KETMOQDAMAN
(Ibodatga)
Azizam!
Kechir meni, shundoq odamman –
Sig’may qoldim dunyolariga.
Uning badbo’y hidlari urdi
Yuragimning hulvolariga.
Qadim asli bu jismim, jonim,
Qoyasini qor bosgan tog’day.
Endi ketgum, egnimda janda,
Xazonlari to’zg’igan bog’day.
Sochim o’sib, kuloh ham bo’ldi,
Kosmos asrin qalandariman.
“YO anal Haq!” xitobli zotning
Qonga botgan to’nin bariman…
Shunday azim, shunday qadimman,
Jismu jonim to’lgan diydadir.
Qadimlikda men ummon bo’lsam,
Yuragim, bil, Atlantidadir…
Hislarimga balogardonman
Balogardon zikridan ungan.
Va tiriklik ismin yozaman
Hayot otlig’ bir chimdim kunga.
Qolgani tun. Vido qolgani.
Men ketar yo’l endi beado.
Tugamaydi Atlantidaning
Sarhadiga yetmaguncha to!
Yo’lga chiqdim, kechir, azizam!..
O’G’LIM TEMURGA
Ko’zlaringga oy cho’kkanmidi
Qulog’ingga aytganda azon?
Tanlaganim nom ko’kdanmidi –
Bir yorishdi bu ko’hna qozon.
Cho’kkan oyning nurin tarayman,
Azim Turon tebranar beshik.
Bobolarning bo’yin qarayman,
Borayotir ko’k toqin teshib.
Ummatisan Nabiyullohning,
Ozodlikning quli otang bor.
Nazarlari tushgan Ilohning
Nasib bo’lmish senga shu diyor.
Temur desa, siltanar zamin,
Kipriklari titrar samoning.
Turkiy yurtning temuriy kamin
Bir zarracha to’ldirsin joning.
Senga tikkan orzularim cho’ng,
Tangri o’zi aylamasin xor!..
O’, Turkiston, Nabilardan so’ng
Yelka tutgan Temurlaring bor!..
KO’ZIM TUSHDI
Yana sizga ko’zim tushdi,
Yondi qoracho’g’larim.
Lablarimdan so’zim tushdi,
Qatlarida to’g’ralib.
Nafaslarim yutolmadim
YO chiqmadi ohlarim.
Qayrilib ham ketolmadim,
Kuydi ketar yoqlarim.
Yo’q, ketmayman, dedim, qoldim,
Oyoqlarim qotdilar.
Yer yorilmay, dilga oldin
Ko’zlaringiz botdilar…
Yana sizga ko’zim tushdi,
Kipriklarim kuydirib.
Jondan faqat sog’inch uchdi,
Meni jondan to’ydirib!
SONET
Sen baribir qaytmading, gulim,
Qaro tunda to’kildim yolg’iz.
Bir so’lim bog’ tuyuldi o’lim,
Qovjiragan bag’rim yutoqdi.
Sen baribir qaytmading, gulim,
Kechalarim tul qoldi tongsiz.
Osmondagi oy qayda to’lin?
U ohimdan eriblar oqdi.
Ezg’iladi Nabingni ko’ngil,
Ko’ylarida sabil omonim,
Bilmam, qayda xayolim, o’ngim!
Qibla bo’ldi to’rtov tomonim,
Adashdilar yo’llarim o’ngib,
Manzillarim ketdilar yonib.
Sen baribir qaytmading, gulim.
BU SOG’INCH!..
Men tun bo’yi seni o’yladim,
Sog’inchlarga boshimni qo’yib.
Yuragimda kuzlar yig’lasa,
O’ylarimda bahorning to’yi.
Rost aytaman.
Mana, yuragim,
Titkilab ko’r xazonlarini.
Ibodatga shaylanur hislar
Tinglab ishqning azonlarini…
O’v, yuragim — buyuk sajdagoh,
Isi kelar Ka’batullohning.
Peshonamni bag’ringga bosib,
Shafqatini so’rsam Ollohning.
Men odamman — gunohkor, osiy,
Boshin qo’ymish ishq kundasiga.
Bu sog’inchni alishmam ammo
Sanamlarning ming bittasiga.
Sen yagona, sen bitta, mohim,
Osmonlari ming bo’lsa ham bir.
Zarrin-zarrin kokillaringda
Osilib o’lgim kelayotir.
Va tun bo’yi seni o’yladim,
Shu qatlga boshimni berib.
To’ymadim-a, jonim, to’ymadim,
Kechalarda armonlar terib!..
BARMOQDAGI G’AZAL
Nelar bo’ldi ushbu kun
Osmonima ketdi o’t,
Shonsiz qoldim ko’yingda
Bor shonima ketdi o’t.
Kim edimu kim bo’ldim,
Tuproq kular ustimdan
O’z haqimda bitilgan
Dostonima ketdi o’t.
Oqib borar vujudim
Oqqan misoli umrim,
Tanhoman deb hayqirgan
Toq sonima ketdi o’tdi.
Yoshlandi-ku ko’zlarim
O’ttiz yetti yoshimda
Gar jon desang jon beray
Oh, jonima ketdi o’t.
Jonim desam haqliman,
Ohim desam haqliman,
Meni dardisar etgan
Jahonima ketdi o’t.
Oy malagim, jon malak,
Nechun buncha kechikding?!
Endi sensiz o’tguvchi
Har onima ketdi o’t!
Qator-qator qatorlab
O’tayotir yillarim,
Oppoq sochli yuragim –
Yomonima ketdi o’t.
Kuydi, go’zal, yeru ko’k,
Vasling yoqdi qarog’im,
Nabi degan hattoki
Shul nomima ketdi o’t!..
* * *
Ilohi, bir kuni uyg’onsam
To’kilgan yuragim quchoqlab.
Kipriklarim poxoldek yonsa,
Tanamda qayrilsa pichoqlar.
“Sabr! Sabr”, desa Sarvarim,
Sabrni yutolmay yutinsam.
Qismat bitik falak daftarin
Qayta yozmog’ini o’tinsam.
Bilaman, so’zlarim shamol,
Ko’zlarim o’choq bo’lishin.
Kech otguvchi orzular xayol,
Xayollarning erta o’lishin,
Bilaman!..
Ilohi, baribir uyg’onsam…
MENI ENDI TOPOLMASLAR
Meni mendan topolmaslar, ki olam noayon ichra,
Ayon-ki, nomi rasvolig’ g’aribingman bayon ichra.
Bani odam baloi ishq,balosidin so’z aytur boz,
Hama izhor zabonlarda,muhabbat yo’q zamon ichra.
Ko’ngil qayda? Hamon oyda,dili mayda gohi maysa,
O’zi mastu meni izlar,o’zi bo’lmas makon ichra.
Dog’i menmi, Xudo vando,afu etgil kelar sasni,
Sasim hatto shaqovtlig’ — omon berma omon ichra.
Bag’r lim-lim, ko’zim sim-sim,na osiyman va yo musliy,
Kunim mahshar — yoti do’zax,yeti ul jovidon ichra.
Menim g’oyib, o’zing mavjud,ayo bo’ldim hisobsiz yo’q,
O’n sakkiz ming senga yo’q zor o’n sakkiz ming jahon ichra.
Meni endi topolmaslar,topolmaslar topolmaslar,
Senga qancha tikilgan jon,Nabi yo’qdir bu jon ichra…
MASHRAB
Xor etma xoringni, qodiri Xudo,
Yo’q ichra boringni, qodiri Xudo,
G’ubordek yoringni, qodiri Xudo!
YO Haq do’st,
YO Haq!..
Muz qotgan cho’g’larda darbadar,
Kunduzi — onasi, tun — padar,
Tovonlar taftida uxlaydi qamar,
Tushlari zim-zim,
Tushlari zim-zim…
Vatanning to’kilgan ohori —
Chim-chim ayozlarning sahari,
Qaltiroq shoirning nahori,
Sahroyi huv-huv,
Sahroyi huv-huv!
Bu azim titrashga kerak bir o’lim,
Ulimki — bomdodi uyqudek so’lim,
Dor kerak, bosh unda Oy kabi to’lin,
Og’ochlar jim-jim,
Og’ochlar jim-jim.
Xor etma xoringni, qodiri Xudo,
Beraqol doringni, qodiri Xudo,
Ol endi boringni, qodiri Xudo!
YO Haq do’st,
YO Haq!..
TOROJ
(Asqar Mahkamga)
Ko’ngil mulki ulug’ Ishqqa, biley, torojdurur oxir,
Toroj aro 6u jon emdi onga xirojdurur oxir.
Ko’rey, oliy samolarda uchurg’a imkoni bordur,
Vale fotih o’shal Ishqqa dag’i muhtojdurur oxir.
Bu kun toroj, yana toroj, ustina torojdur ko’ngil,
Omon qolg’on makonig’a faqirlik tojdurur oxir.
Masiho o’ldi-yu oshiq belida zunnori birlan,
Magar iymon uzoq kelsa ko’ksida xochdurur oxir.
Agar kimki dinda birdur, bir erur oning dini ham,
Nabiy ul, avliyo ul, har kuni me’rojdurur oxir.
Bu yo’lda ming azob garchi, ming bir joni nisor o’lsin,
Osilg’on Mashrabo ul, chopilg’on Hallojdurur oxir.
Ulug’ Ishqqa yovuq keldim, torojlari muborakdur,
Bir Nabig’a bir haloning tuprog’i bojdurur oxir.
SO’FIYLAR
Biz olovmiz, biz olovmiz, biz — olov,
Bu yurakda aylanguvchi his — olov.
Qiyos et bu, ayo yetti do’zaxning
Otashini cho’ktirguvchi tiz olov.
* * *
Kelurmiz, quvonchu sitam bo’lg’uvsi,
Bo’g’izga kelsa ham bir kam bo’lg’uvsi.
Zaminu arsh aro jam’i hilqatlar
Bir Nabiy so’zidan bor, jam bo’lg’uvsi.
* * *
Ikki dunyo aro bor-yo’q o’zimman,
Ko’ngil o’chog’ida bir cho’g’ o’zimman.
Voh, tarang tortilgan yoy esa ko’nglim,
Sen tomon otilgan ul o’q o’zimman.
ABDULLA ORIPOV G’AZALIGA MUXAMMAS
Endi, voh, tark aylamish hofiz qo’lini torlar,
Yo’qda yo’qni yo’q qilib kun ko’rarlar ul borlar,
Oy yuziga boqmayin xas titkilar xushtorlar.
Bul ajab xor kimsadin imdod so’raydi xorlar,
Siz bemor ko’ksiga bosh urmangiz, ey bemorlar.
Kim erurkim bepisand har yon uchirgan so’zni?
Charx urib tursa quyun, yumganlar ayting ko’zni,
Yozmasin peshonaga biz bilmagan yulduzni,
Gar falak burjida shams uyquga solsa o’zni,
Yetdi navbat bizga deb chaqnar emish sayyorlar.
Bu talab bo’stoniga g’avg’oni ekma, ey rafiq,
Dunyasin savdosi mo’l, savdoni tegma, ey rafiq,
Ko’hna gumbaz osti bil, “baytuli hikma” ey rafiq,
Sajdaga boshing urib, faryodi chekma, ey rafiq,
Endi sen topgaymiding, topmabdi-ku ag’yorlar.
Qaysi xushbaxt dil sari bul kecha, oh, botdi qamar?
Nurpeshalar sarsari qay go’shaga ketdi badar?
Oshino topdik, vale yor topmadik ag’yor qadar,
Fozilu donish eli qo’l yuvsa bu dunyoga gar,
Vo ajab, oqqan suvin no’sh etar shayx xunxorlar.
Dil ila dunyoni yoz, ki oxiro qolgay tugun,
Neni tutsak oqibat, voh, qop-qaro bo’lgay kukun,
Nobashar tortgaymi ul odamga esh dunyo yukin?
Nafs ila dunyoga dil bergan fosiqlar, siz bu kun
Yassaviy xok poyidin aylab oling tummorlar.
O’y surib dunyo uchun o’ydin butun tolgan o’zi,
Ming olib bir boshiga, ming dodu dod solgan o’zi,
Borini ham bermayin, olgan o’zi, olgan o’zi,
Kim berib dunyoga zar, abgor o’lib qolgan o’zi,
Kimki dorni buzdi gar, anga qurildi dorlar.
Daryolari to’lsin deya, oqmang bu kun Abdullaga,
Zo’r olov, yonsin deya, yoqmang bu kun Abdullaga,
Nabidek odobi xos saqlang bu kun Abdullaga,
Kimsalar, badbin deya, boqmang bu kun Abdullaga,
Tinglasa gohi yurib moziy elidin zorlar.
ISHONMASMAN
(Barmoqdagi g’azal)
O’zing yolg’iz jahonimsan,
Dunyosiga ishonmasman.
Dag’i sehru urfonimsan,
Kimyosiga ishonmasman.
Bu ishq sahrosida kuydim,
Bag’r qaqshar biyobondir.
Olovlarni oxir suydim,
Sahrosiga ishonmasman.
Qani Attor, qani Kubro?
Mavlaviyni sog’indim-ku.
Ular ketdi, dema aslo,
Aslosiga ishonmasman.
So’rar bo’lsang fano ko’rki
Malaklardan so’z aytgil, deb.
Qonlar to’lib oqqan ikki
Daryosiga ishonmasman.
Turfa ne’mat botar ko’zga,
Alvon-alvon havaslar mo’l.
Xudo birdir, Nabi, o’zga
Tanhosiga ishonmasman!..
MASTONALAR
Ichsangu… Ichsangu bekalom bo’lsang,
Paymonasi to’lgan mayli jom bo’lsang.
Dunyo o’taversa boshu oyoqdin,
Ko’kni ham lol etgan bir Xayyom bo’lsang.
***
Maydin quy, kel, jonim, xayol bo’lamiz,
Bu dunyoga nechun malol bo’lamiz?
«Buning kayfi harom» — deganlar haqdir,
Kayfimiz tarqagach, halol bo’lamiz.
***
Parhezkorlik bilsang, mol-jonga foyda,
Agar faqir bo’lsang, iymonga foyda.
May ichsang unutib ikki jahonni,
Mastona boqishing jononga foyda.
***
Meni majnun dema, majnunligim yo’q,
May, yordin o’zgaga maftunligim yo’q.
Shu teshik qozonda qorong’i umrim,
Qandoq yoritayin, afsunligim yo’q.
***
Bilmagan bu ko’zlar bilmasin bilmas,
Vale bilganlarni nazarga ilmas.
«Dunyo kitobini o’qidim» debon,
Yiqilgan bo’lsa ham aslo yiqilmas.
***
Ostimda soy o’ldi ostona. Oqdim.
Dunyoning ishiga mastona boqdim.
Voh, barcha ko’zimda kichikdan-kichik,
O’zim ulkanlashdim, o’zimga yoqdim.
***
Meni mayxo’r dema, devona dema,
Ulug’ Ishq ko’yiga begona deia.
Jam’i oshiqlaring kelsinlar. Cho’kib
Jomimda o’lsalar — afsona dema.
***
Meni yomon deya gumon qildilar,
Gunohim bo’ylarin osmon qildilar.
Men gunoh qilgandim jimgina axir,
Ne uchun nomimni doston qildilar?!
***
Sajdaga bosh qo’yib yig’lagim kelar,
Qalbimni may ila yuvganda gohi.
Maysiz qovjirasa kipriklar, netay,
Netay yig’lolmasam maysiz, Ollohim?!
***
Asli gunohkorni chorlaydi qozi,
Va visol shundadir, bu oliy yoziq.
Deysan: «gunohlarni bilib qilasan»,
Deyman: «chorlab qolsa shoyadki Hoziq!
* * *
Mening borim so’roq, borlig’im so’roq,
Hatto savol erur bo’g’zimdagi oh.
Sen axir bilguvchi, men esam g’ofil,
Nechun savol bermay men senga, Olloh!
TOMCHILAR
Nima qilib qo’ydim, Xudoyim,
Tavallolar qilib, yer o’pib.
Yer yorilib ketdi-ku axir?…
***
Yana keldim yoningizga.
Ket, demang endi.
Qulab ketgan ortimda zamin.
***
Rauf Parfi degan shoirning
Sochlari oppoq –
Dunyodagi parcha dog’ kabi…
***
Qachon yasharkinman
Men ham, Xudoyim,
O’zing bilan yop-yolg’iz qolib?!..
***
She’ringda o’lim ko’p dedingiz.
She’rimda o’lim ko’p dedim men.
Chunki men yashashni istayman.
***
Qaydandir xayollar yurtidan
Bir qizning xayoli to’kilar…
Yuragim qulaydi ko’kidan.
***
Hech kimga yoqmadim – bor gap shu,
Yoqmadim ham o’zimga-o’zim…
Sog’inib ketdim, ona!..
***
Qiziq kitob ekan ko’zingiz,
Har kun varaqlayman, to’ymayman.
Qalamingga qoyilman, Tangrim!
***
Baribir nimadir qilmoqlik kerak,
Har qalay yashashdan boshqa,
Hamma yashayotgan dunyoda.
***
Tavba deb ko’yaman hech qursa,
Changing chiqib ketdi-ku, Odam,
Otga taqa bo’lolmay bunda!..
***
Bir gap aytgim keldi, odamlar.
Gapni tulpor singari minib,
Qulog’iga gap taqqan odamlar!
***
Qanotlari alvon kapalak,
O’n besh kunlab yashading nechun?
Bu besh kunlik dunyo edi-ku…
***
Nimani izlayman, ey, umr,
Bag’rimni hovuchlab-hovuchlab?
Bir qush chirqillaydi boshimda.
***
Nabini ko’rdingmi, Xudoyim,
Qaylarga yo’qoldi bu kecha?
Bolishning choklari so’kildi!.
***
Dengizni ko’rmaganman hech…
Osmonni ko’rganman bir g’alat,
Uzilgisi kelgan osmonni.
***
Sen agar uyingga sig’masang,
Sen agar o’yingga sig’masang,
Istasang tog’larga bosh olib ketmoqni
Va agar tog’larga sig’masang,
Unda o’laqol!.
Shunday o’lki, o’lim
Uyalsin o’zining o’limligidan,
Sen agar yashashni istasang!..
***
Nimadir bo’ladi ertaga,
Ertaga nimadir bo’ladi –
Ko’zlari yoridi buguning.
* * *
Bo’ylari boriydi onamning
Men boshqa hech qachon tuymagan.
O’v, mudom sarxushman!.. Xonamning
Shiftida uchadi turnalar.
Bo’ylari boriydi onamning.
* * *
Qizg’aldoq, sen nega qizilsan?
Sen nega o’casan qabrda?
Agarda tuzalsam!.. Tuzalsam –
Sen bilan sirlashgum adirda.
Qizg’aldoq, ayt, nega qizilsan?!
* * *
Osmon shuncha pastmi?!
Boshingni ko’tar,
Teshilsa teshilsin shu osmon!..
* * *
Hamma baxtli,
Shod-hurram barcha,
Lab yorilar baxtiyorlikdan.
Bir xo’plam suv bering ularga!
* * *
Oh, asalim, afsonaginam,
To’qiganim xayollarimda!
Meni qachon to’qiysan, jonim?!
* * *
Safsata sotmanglar,
Juda qimmat-ku axir!
Mening vaqtim yetmaydi unga.
* * *
Ko’nglimni ovlading.
Topdingmi uni?
Olamning qaytida berkinibdi u?
Ufqning ortidan qaysidir kuni
Birdan ko’tarildi
Quyoshdan burun.
Ko’nglimni ovlovding, topibsan uni.
* * *
Qaldirg’och, do’st edik shekilli,
Issiqlar ortiqmi yo ishqdan?
Bizda Oy sovuqdan berkindi,
Bahorni boshlab kel sen qishda.
Qaldirg’och, bahorda o’lim yo’q…
* * *
Hayot buncha go’zal, buncha chiroyli,
Har bir shox-butoqda shivirlar farax.
Hatto manov qop-qora loyli
Ko’chada ham botib qolmoq baxt.
Hayot buncha go’zal, buncha chiroyli!..
* * *
Qora qarg’a, hov, qora qarg’a,
Birovniki kabi nega tumshug’ing?
Oppoq-oppoq yastangan qorg’a
Muallif-a qora qo’shig’ing…
Kuylamagur oq qo’shiq, qarg’a!
* * *
Men bahorga yetdim. Bahorda
Yuksaklarga bosh urdi Quyosh.
O’lmay qoldim yana shaharda,
Qishloq, senga urib keldim bosh.
Men kurtakni ko’rdim bahorda.
* * *
Olam – kichkina daricha…
Tashqarida qor yog’ar ezib.
Men olamdan uzilgan parcha,
Xonam uzra yuribman kezib.
Olam, shu kichik daricha…
* * *
Tunning qizi Oy ham ko’rinmas…
Qorli yo’lda juft qator maktub.
Yozmishlarin tugatay demas
Aylansa ham nuqtaga mahbub.
Tunning qizi mudom ko’rinmas.
YUR, KETAMIZ!
Yur, tog’larga ketamiz, erkam,
Harsangtoshlar chalar chanqovuz.
Shaharlarda sotilar ekan
Yurak otlig’ qonli jonhovuz.
Ikkimizga o’xshar shamollar,
Bo’yi sening,
Meningdir shashti.
Biznikidir bermay savollar
Va javobsiz yashamoq gashti.
Yonimizda bo’lar Xudojon,
Qumursqalar, o’t-o’lan-sariq.
Ular sira qo’rqmas judodan,
Hurkosada baxtni sipqorib.
Osmonlari-zarbof yopinchiq,
Yulduzlari botar tunlari.
Desak: «Quyosh, ko’zlarimdan chiq!»
Alla aytar tongning kuylari…
Yur, tog’larga ketamiz, erkam,
Nigohlardan,
G’amlardan yiroq.
Toshlar aro chechaklar tergan
Kapalagim, yuragimga boq.
Muhabbatning arshlari qayda,
Nurlariga belanib uchsak.
Jonhovuzning sharbatin oyda
Piyoladek sipqorib ichsak!..
Yur, ketamiz,
Ketamiz, yurgin!
