Немис адабиётининг улуғ намояндаларидан бири, Нобел мукофоти соҳиби Ҳерманн Ҳессе энг кўп мутолаа қилинадиган олмон адибларидан биридир.Унинг кўплаб роман, қисса, ҳикоялари, шеърлари, сиёсий, адабий-танқидий руҳдаги асарлари чоп этилган. Улар орасида, айниқса, «Чўл бўриси», «Маржонлар ўйини», «ўилдираклар остида», «Демиан» каби асарлари алоҳида довруғ қозонган.Адиб, шунингдек, маънавий-маърифий йўналишда ҳам кўплаб асарлар ёзган. Юқорида тилга олинган «Ғилдираклар остида» романи, шунингдек, «Нюрнбергга саёҳат» сафарномаси ва бошқа кўпгина асарлар шулар жумласидандир.

Ҳерманн ҲЕССЕ
НОБЕЛЬ МУКОФОТИ ҚЎМИТАСИГА МАКТУБ
Нобель мукофоти маросими  учун тайёрланган нутқ-хат

Ҳерманн Ҳессе (1877-1962) — немис адабиётининг улуғ намояндаларидан бири, Нобел мукофоти соҳиби Ҳерманн Ҳессе энг кўп мутолаа қилинадиган олмон адибларидан биридир. Унинг кўплаб роман, қисса, ҳикоялари, шеърлари, сиёсий, адабий-танқидий руҳдаги асарлари чоп этилган. Улар орасида, айниқса, «Чўл бўриси», «Маржонлар ўйини», «Ғилдираклар остида», «Демиан» каби асарлари алоҳида довруғ қозонган.

Адиб, шунингдек, маънавий-маърифий йўналишда ҳам кўплаб асарлар ёзган. Юқорида тилга олинган «Ғилдираклар остида» романи, шунингдек, «Нюрнбергга саёҳат» сафарномаси ва бошқа кўпгина асарлар шулар жумласидандир.

    Сизларнинг байрамона йиғинларингизни самимий ва эҳтиром ила қутларканман, ўзим меҳмонингиз сифатида иштирок этиб, миннатдорчилик билдиролмаётганимдан афсусдаман. Соғлиғим ҳамма вақт яхши бўлмаган, 1933 йилдан кейин Германияда кечган ва бутун ҳаётим давомидаги меҳнатларим маҳсулини йўққа чиқарган алғов-далғов зиммамга оғир мажбуриятларни юклади ва буткул ногирон қилиб қўйди. Бироқ, руҳан синганим йўқ, ўзимни сизлар билан, аввало Нобель жамғармаси асосида ётган ғоялар, руҳнинг миллатчиликдан устун турадиган байналмилаллиги ҳақидаги ўйлар, унинг уруш ва емириш учун эмас, тинчлик ва келишувга хизмат қилишдек мажбуриятлари билан чамбарчас боғланганини ҳис қиляпман.

Айни пайтда, менга мукофот берилиши немис тилини ва немислар маданиятига қўшган ҳиссани эътироф этишни билдиради ва мен, бу марҳаматда тинчликпарварликни, барча халқларнинг маънавий ҳамжиҳатлигини тиклаш учун қўйилган қадамни кўраман. Бироқ, мен бутун одамзодни маънавий жиҳатдан бир қолипга тушириб қўйиш мақсадида миллий хусусиятларни дазмоллаб ташлаш тарафдори эмасман. Йўқ! Бу дилбар ер юзида турфа ранглик, хилма-хиллик ва изчил юксалиш бор бўлсин! Турли ирқлар ва халқлар, минглаб тил, лак-лак дунёқарашлару ақл-заковатларнинг мавжудлиги — улуғ нарса.

Агар мен уруш, босқин ва забт этишларнинг муросасиз душмани бўлсам, бунинг кўплаб сабаблари орасида шуниси ҳам борки, одамзод маданиятининг тарихан шаклланган, чуқур индивидуал ва турли-туман хусусиятлари бу ёвуз кучларнинг қурбони бўляпти. Мен “улуғ соддалаштирувчи”лар душмани ва сифат тарафдориман, шаклланган ва бетақлид нарсаларни ёқлайман ва шунинг учун сизларнинг миннатдор меҳмонингиз, ҳамкасбингиз сифатида мамлакатингиз — Швецияни, унинг тили, маданияти, бой ва мағрур тарихини, ўзининг табиий хислатларини сақлаш ҳамда ривожлантириш йўлидаги барқарорлигини олқишлайман.

Мен Швецияда ҳеч бўлмаганман, лекин мана, неча ўн йиллар давомида мамлакатингиздан юборилган дўстона совғаларни олиб турибман. Биринчи совға чамаси қирқ йил илгари Сельма Лагерлёф шахсан дастхат ёзган “Исо Масиҳ афсонаси” деган китобнинг биринчи нашри эди. Ундан кейинги йилларда ҳам сизларнинг мамлакат билан қимматли мулоқотларда бўлдим ва ниҳоят, кутилмаганда сизлар менга берган навбатдаги улуғ мукофот чиқиб турибди. Чин дилдан миннатдорман.

1946 йил

Русчадан Қудрат Дўстмуҳаммад таржимаси

   Nemis adabiyotining ulug‘ namoyandalaridan biri, Nobel mukofoti sohibi Hermann Hesse eng ko‘p mutolaa qilinadigan olmon adiblaridan biridir.Uning ko‘plab roman, qissa, hikoyalari, she’rlari, siyosiy, adabiy-tanqidiy ruhdagi asarlari chop etilgan. Ular orasida, ayniqsa, «Cho‘l bo‘risi», «Marjonlar o‘yini», «o‘ildiraklar ostida», «Demian» kabi asarlari alohida dovrug‘ qozongan.Adib, shuningdek, ma’naviy-ma’rifiy yo‘nalishda ham ko‘plab asarlar yozgan. Yuqorida tilga olingan «G‘ildiraklar ostida» romani, shuningdek, «Nyurnbergga sayohat» safarnomasi va boshqa ko‘pgina asarlar shular jumlasidandir.

Hermann HESSE
NOBЕL MUKOFOTI QOʻMITASIGA MAKTUB
Nobel mukofoti uchun tayyorlangan nutq-xat

Hermann Hesse (1877-1962) — nemis adabiyotining ulug’ namoyandalaridan biri, Nobel mukofoti sohibi Hermann Hesse eng ko’p mutolaa qilinadigan olmon adiblaridan biridir. Uning ko’plab roman, qissa, hikoyalari, she’rlari, siyosiy, adabiy-tanqidiy ruhdagi asarlari chop etilgan. Ular orasida, ayniqsa, «Cho’l bo’risi», «Marjonlar o’yini», «G’ildiraklar ostida», «Demian» kabi asarlari alohida dovrug’ qozongan.

Adib, shuningdek, ma’naviy-ma’rifiy yo’nalishda ham ko’plab asarlar yozgan. Yuqorida tilga olingan «G’ildiraklar ostida» romani, shuningdek, «Nyurnbergga sayohat» safarnomasi va boshqa ko’pgina asarlar shular jumlasidandir.

Sizlarning bayramona yig‘inlaringizni samimiy va ehtirom ila qutlarkanman, o‘zim mehmoningiz sifatida ishtirok etib, minnatdorchilik bildirolmayotganimdan afsusdaman. Sog‘lig‘im hamma vaqt yaxshi bo‘lmagan, 1933 yildan keyin Germaniyada kechgan va butun hayotim davomidagi mehnatlarim mahsulini yo‘qqa chiqargan alg‘ov-dalg‘ov zimmamga og‘ir majburiyatlarni yukladi va butkul nogiron qilib qo‘ydi. Biroq, ruhan singanim yo‘q, o‘zimni sizlar bilan, avvalo Nobel jamg‘armasi asosida yotgan g‘oyalar, ruhning millatchilikdan ustun turadigan baynalmilalligi haqidagi o‘ylar, uning urush va yemirish uchun emas, tinchlik va kelishuvga xizmat qilishdek majburiyatlari bilan chambarchas bog‘langanini his qilyapman.

Ayni paytda, menga mukofot berilishi nemis tilini va nemislar madaniyatiga qo‘shgan hissani e’tirof etishni bildiradi va men, bu marhamatda tinchlikparvarlikni, barcha xalqlarning ma’naviy hamjihatligini tiklash uchun qo‘yilgan qadamni ko‘raman. Biroq, men butun odamzodni ma’naviy jihatdan bir qolipga tushirib qo‘yish maqsadida milliy xususiyatlarni dazmollab tashlash tarafdori emasman. Yo‘q! Bu dilbar yer yuzida turfa ranglik, xilma-xillik va izchil yuksalish bor bo‘lsin! Turli irqlar va xalqlar, minglab til, lak-lak dunyoqarashlaru aql-zakovatlarning mavjudligi — ulug‘ narsa.

Agar men urush, bosqin va zabt etishlarning murosasiz dushmani bo‘lsam, buning ko‘plab sabablari orasida shunisi ham borki, odamzod madaniyatining tarixan shakllangan, chuqur individual va turli-tuman xususiyatlari bu yovuz kuchlarning qurboni bo‘lyapti. Men “ulug‘ soddalashtiruvchi”lar dushmani va sifat tarafdoriman, shakllangan va betaqlid narsalarni yoqlayman va shuning uchun sizlarning minnatdor mehmoningiz, hamkasbingiz sifatida mamlakatingiz — Shvetsiyani, uning tili, madaniyati, boy va mag‘rur tarixini, o‘zining tabiiy xislatlarini saqlash hamda rivojlantirish yo‘lidagi barqarorligini olqishlayman.

Men Shvetsiyada hech bo‘lmaganman, lekin mana, necha o‘n yillar davomida mamlakatingizdan yuborilgan do‘stona sovg‘alarni olib turibman. Birinchi sovg‘a chamasi qirq yil ilgari Selma Lagerlyof shaxsan dastxat yozgan “Iso Masih afsonasi” degan kitobning birinchi nashri edi. Undan keyingi yillarda ham sizlarning mamlakat bilan qimmatli muloqotlarda bo‘ldim va nihoyat, kutilmaganda sizlar menga bergan navbatdagi ulug‘ mukofot chiqib turibdi. Chin dildan minnatdorman.

1946 yil

Ruschadan Qudrat Do‘stmuhammad tarjimasi