Таниқли шоир ва таржимон Матназар Абдулҳаким 20 феврал куни 65 ёшга тўлган бўларди.

   Ҳозирги адабий жараёнда фаол иштирок этиб, Рауф Парфи, Шавкат Раҳмон, Муҳаммад Юсуф каби ўзидан эзгу ном ва безавол ижодий мерос қолдирган шоирлардан бири – Матназар Абдулҳаким (1948-2010) эди. Матназар Абдулҳаким юрак қўри, виждон амри билан чинакамига ижод қилди. Шоирнинг бутун ижодига хос бу томойил унинг ҳали чоп этилмаган, лекин дўстлари, адабиёт мухлислари бисотида сақланаётган шеърларида ҳам бош мезон бўлиб, улардаги беғубор туйғулар ижодкор маънавий умрининг давоми сифатида қадрлидир.

ШЕЪР УМРИ – ШОИР УМРИ

Ҳозирги адабий жараёнда фаол иштирок этиб, Рауф Парфи, Шавкат Раҳмон, Муҳаммад Юсуф каби ўзидан эзгу ном ва безавол ижодий мерос қолдирган шоирлардан бири – Матназар Абдулҳаким (1948-2010) эди. Унинг мероси: мавзу, жанр, мундарижа, услуб жиҳатдан ранг-баранг бўлиб бўлиб, оргинал шеърият, бадиий таржима, публицистик асарлардан ташкил топган. Шу боис, у тафаккур қамрови кенг, кўп қиррали ижодкор сифатида танилди.

Матназар Абдулҳаким меросини асоси шеърий асарлардир: аруз ва бармоқ вазнларида битилган ишқий, ижтимоий-маънавий мавзулардаги шеър ва достонлар мустақиллик даври ўзбек поэзиясига муайян ҳисса бўлиб қўшилди. Хусусан “Ойдинлик”, “Ёлғиз япроқ”, “Жавзо ташрифи”, “Кўприк” каби ўнлаб назмий тўпламларидаги асарларида шоир бадиий олами, бетакрор тасвир маҳорати ёрқин акс этган. Зеро, теран поэтик нигоҳ, нарса ва воқеликни эстетик ҳис қилиш, англаш ва кашф этиш, фалсафий мушоҳада, топилма фикр ва тиниқ кечинма уйғунлиги, образли ифода шоир тафаккурининг асосий хусусиятларидир.

“Шунчаки ёзишни шоир учун ўлим” (Ҳалима Худойбердиева) деб билган Матназар Абдулҳаким юрак қўри, виждон амри билан чинакамига ижод қилди. Шоирнинг бутун ижодига хос бу томойил унинг ҳали чоп этилмаган, лекин дўстлари, адабиёт мухлислари бисотида сақланаётган шеърларида ҳам бош мезон бўлиб, улардаги беғубор туйғулар ижодкор маънавий умрининг давоми сифатида қадрлидир.

Ҳамдам АБДУЛЛАЕВ,
филология фанлари доктори

МАТНАЗАР АБДУЛҲАКИМ
ШЕЪРЛАР

ОСМОНГА ХАТ

Болалигимизда варрак ипларига қоғоз ҳалқачалар тизиб, шамолда уларнинг шиддат билан осмонга қараб сирғалишларини кузатар эдик. Бу — «осмонга хат» деб аталарди…

Мен осмонга мактублар ёздим,
Руҳи юксак, сўзлари олий.
Хаёлларим самовий эди,
Мактубларим эса — хаёлий.

Лекин хаёлдамас, асли ҳам
Сал самовий бўлгим келарди.
Ғужғон ўйнаб, чарақлаб турган,
Тиниқ, мовий бўлгим келарди.

Тингламади осмонни осмон
Ё меҳримдан ризо бўлмади.
Ўртамизда на бир иттифоқ
Ва ё на бир низо бўлмади.

Менга рад жавобин элтишга
Қай бир юлдузларки кўндилар,
Пушаймондан ярим йўлдаёқ
Ёниб, адо бўлиб сўндилар.

Тугамади менинг ёнганим,
Тугамади менинг куйганим.
Осмон мени севмаса ҳамки,
Яшайвердим унга суйканиб.

Яшайвердим муҳаббатимни
Англаса деб бир кун ниҳоят.
Насиб бўлса юксаклик зора
Ва тиниқлик юқса деб шояд.

Шаънимни ҳеч урмади ерга
Хокисор бир ошиқ эканим.
Осмонга бош эгмак —бу бошни
Доим баланд тутмоқ дегани.

Мафтун, мағрур қўшиқларимни
Қайта-қайта бошлайвердим мен.
Таг-туби йўқ, чексиз бағрига
Кўзларимни ташлайвердим мен.

Умид билан сочмокда ёғду
Нурли чопарларим — кўзларим.
Улар энди сўнмас… Элчига
Ўлим йўқ-ку, ахир, дўстларим!

ИБОДАТ

Рад этмагил даҳрий деб мени,
Мустажоб эт эзгу дуойим.
Ўғил кўрсин ўғли йўқ одам,
Қизи йўққа қиз бер, Худойим.
Умид билан дунёга келган
Фарзандсизлик доғин туймасин
Ҳеч парранда, ҳеч дарранданинг,
Қўй, илойим, пушти куймасин.
Қулунлар бер саодатманд эт
Ҳар бир тулпор, ҳар бир дулдулни.
Авлодидан мосуво қилма
Бирон тўти, бирон булбулни.
Қўраларга солади қирон,
Уяларда қилади бузғун.
Бола кўрсин, барибир, бўри,
Жўжа очсин, барибир қузғун.
Қорайса ҳам дастидан фалак
Жунжикса ҳам дастидан боғлар,
Зағчалар кўп сернасил бўлсин,
Ўзларидан кўпайсин зоғлар.
Узумлар кўп мева берсинлар,
Гужумлар кўп соя берсинлар.
Майли, печак, майли, алаф ҳам,
Илдизини ёя берсинлар.
Менга шеър бермасанг бермагил,
Бошқаларни қилма нолонлар.
Майлига, бошқоронғи бўлсин
Менинг юрагимга илонлар.
Шудир сенга ўтинчим, нолам,
Илтижо ҳам фарёдим доим.
Бахтимизга Ўзинг ёлғизсан,
Шу бахт бизга басдир, Худойим.

* * *

Бахт изладим мен дала, даштдан,
Орзуим бол, умидим – асал.
Онагинам!
Сени алдашдан
Ҳалокатни санадим афзал.

Сармаст қилди чаманлар васли,
Қайғурмадим, ризқу рўзимни.
Яшадим мен бағишлаб, асли,
Фақат ўзгаларга ўзимни.

Билмам, учдим қанчалар чақрим,
Гоҳ мағлуб, гоҳ ғолиб келдим мен.
Бол деб меҳрим, асал деб фахрим –
Топганимни олиб келдим мен.

Гуллар ичдим ичгандек қасам,
Лойиқ бўлдим заҳматкаш сафга.
Балки… балки янглишиб баъзан,
Қўниб қўйдим сассиқ алафга.
Ноз бўйлардан уйғониб саҳар,
Учмоққа йўқ, эҳтимол, ҳаққим.
Балки, асал деганим заҳар,
Бол деганим, эҳтимол, заққум.

Хуллас, ўзинг биласан, онам,
Сен минг сирдан хабардор ҳаким.
Хоҳла, мени қабул эт, мана,
Хоҳла, мана, бўғиб ташлагин.

БАХТ

Мукаммал бу гўзаллигингни
Ёниб қилгим келади таъриф,
Бироқ, не қилайки, қошингда
Энг қудратли каломлар ғариб.
Висолингни қилсам-да ҳавас,
Меҳрим изҳор этмадим ҳеч вақт.
Сен билан бир ҳаводан нафас –
Олиш ўзи менга катта бахт.

Бир қайрилиб ташласанг нигоҳ,
Юрак тўлар сўнмас зиёга…
Сени бир бор кўриш-чун фақат
Келиб кетса арзир дунёга.

ТАРЖИМАИ ҲОЛ

Кўринмасдим ҳар ким-ҳар кимга,
Мен – саҳарлар уфурган нафас.
Гардсизлигим, тозалигимга
Чексизликлар қиларди ҳавас.

Бир тонг ногоҳ бўлдим мен шабнам,
Сўнг булутга, ёмғирга дўндим.
Майсаларга айландим кам-кам,
Тупроқ бўлиш дардига кўндим.

Минг йилликлар туркум ва туркум
Қорилдилар зулмат, зиёга.
Саодатли қандайдир бир кун
Дарахт бўлиб келдим дунёга.

Ҳаёт бир йўл – сўнгсиз, бетимсол,
Минг тирилиб, минг ўлиб чопдим.
Насиб бўлди ноёб бир висол,
Жонзот бўлиб таваллуд топдим.

Қаноатлар, тоқат, сабрлар
Ғилдираги айланди гир-гир.
Кечди неча туман даврлар,
Инсон бўлиб туғилдим ахир.

Эндигина ором топиб жон,
Етди десам толега хуш гал,
Ҳар тўкисда – неча минг нуқсон,
Ҳар тўкисда – неча минг ишкал.

Зулмат тўйди, ютиб зиёни,
Зулматларга зиё ҳам тўйди.
Дийдорига тўйдим дунёнинг,
Дийдоримга дунё ҳам тўйди.

Қўйинг, сўйлаб бўлмай мен нолон,
Сиз ҳам тинглаб бўлмангиз ҳалак.
Шу ўзингиз билган тўполон,
Шу ўзингиз билган чархпалак.

Номард бўлай агар нолисам,
Бошқа тирилмайман, ўлмайман.
Бир қутулсам, бир кетиб олсам,
Дунёга мен бошқа келмайман.

ИМКОНИЯТ

Ғамгинлик кам эмас қулликдан,
Лекин маҳбусман деб нолиш – уятдир.
Ҳар лаҳза, ҳар нафас бу тутқунликдан
Халос бўлмоқ учун имкониятдир.

* * *

Парвойим йўқ ҳозир хом, пухталарга,
Унутдим дунёнинг нася, нақдларин…
Юракнинг олис бир нуқталарига
Қайтиб келаётир шоир вақтларим.

Аранг милтиллайди олисда овул,
Тим-тирс… илғанади безовта руҳлар.
Ойнакўл тушига киради довул,
Ҳар баргда бир шамол донг қотиб ухлар.

Ҳар лаҳза қаърига бекинган минг йил,
Сукунат ҳайқирар қутлуғ отингни.
Бутун борлиқ қаттиқ бириктирган тил
Сўндирмаслик учун ёдингни.

Мунаввар бир дастёр ёғдулар мулки,
Тиним билмайди ҳеч осмонда қуёш.
Нур таратар ёдинг – лабларда кулгу,
Ёғду сочар ёдинг – кўзлардаги ёш…

СИР

Сени кўрганимдан ҳаёт билан тенг,
Ҳаётимни кўрдим сен билан баҳам.
Пешонам кенг менинг.
Бардошим ҳам кенг,
Лекин сиғмай қолдинг иккисига ҳам.

Соғиниш бу – асов дардлар уюри,
Борлиғимни тинмай юлқилар топтаб.
Чунки сен бир лаҳза ташриф буюриб,
Руҳимни қолдирдинг қутлуғ азобда.

Юрагимда йўқдир, ахир, пўлат зирҳ,
Бардош беролмадим бундай зарбларга.
Лекин мен қудуққа сўйламадим сир,
Сени айтдим фақат жимжит ҳарфларга.

Ҳаловатга келди шундан сўнг қаҳат,
Муқаддас телбалик бошланди сўнгра.
Яшадим, исмингни уриб қаҳ-қаҳа,
Яшадим, исмингни мен ҳўнграб-ҳўнграб.

Йўл кўрдимми, тамом, тикавердим кўз,
Муҳаббатдан бошқа эътиқодим йўқ…
Менга шафқат қилма, айтилган эй сўз,
Менга шафқат қилма, отилган эй ўқ.

Мен сени на дўст, на ғанимга айтдим,
Раво кўрганим йўқ ҳар ким-ҳар кимга.
Айтсам, сени мен ўз шаънимга айтдим,
Отсам, сени отдим ўз юрагимга!

ТОҒ СОҒИНЧИ

Кунлар ўтаётир мисли йилдирим,
Сен ҳакда индамай куйлар ҳар тошим.
Айрилиққа қаттиқ ғазаб билдириб
Ўқрайган қўшикдир менинг бардошим.

Муқаррар бўл, эркам, бамисли баҳор,
Ном-нишон қолдирма қаҳрларимдан.
Лойиқдир эриса бошимдаги қор,
Чечаклар унса ёнбағирларимда.

Шунда пинжимдаги қушлар, оҳулар
Йўлингга мен билан тенг термилади.
Асрлар дастидан қуламас тоғлар,
Тоғлар жудоликдан емирилади.

ЮРАК

Билмас эдим сени, қайларда эдинг,
Наволардамидинг, шеърлардамидинг, сен?
Билмас эдим ёки ойларда эдинг,
Билмас эдим ёки ерлардамидинг, сен?

Бефарқ эдим, яйраб қувонсанг, ажаб,
Писанд қилмадим ғам еганлигингни.
Бугун бир зирқираб кетдинг бўлакча,
Пайқадим кўксимда эканлигингни.

Барибир, сен ҳали яшамоғинг шарт,
Ўзинг бемор бўлдинг, ўзинг бўл ҳаким.
Оғриқлар муборак, қутлуғ бўлсин дард,
Ассалому алайкум, юрагим!

ДАЪВАТ
Хуршид Давронга

Не керак заминни титратмас сурур,
Кўкни қалтиратмас оҳни нетамиз.
Кўп ҳам давроннишин бўлавермай, юр,
Ҳазрат Навоийга кетамиз.

Ўтмишни унутиб қўйсак, тушов шу
Келажакка елган хаёл – Ғиротга.
Ҳеч маҳобат қилмай, кўтармай шов-шув,
Бир бориб келамиз қадим Ҳиротга.

Теран бир андуҳга қиламиз сафар,
Жўнаймиз, дўстгинам, юксак бир бахтга.
“Ўн миллион, юз миллион ва миллиард нафар»
Ҳаммамиз сиғамиз шеърият — тахтга.

Ҳали жабру ситам кўҳнайгани йўқ.
Бир қиз бор, азоби ўлимдан ёмон.
Кетдик, “Чор девон”да ҳар бир киприк – ўқ,
Кетдик, “Чор девон”да ҳар бир қош — камон.

Аста қилич серпаб қиё қарашлар,
Юракка солади ҳеч битмас яро.
Лекин зид келса ҳам дунёқарашлар,
Бизни дорга тортмас Ҳусайн Бойқаро.

Ҳикматга йўғрилган унда ҳар бисот,
Қароққа жойлаймиз бари-барини.
Бир бориб келамиз. Тушимда ул зот
Қаттиқ соғинибди набираларини…

ТАЛАБАЛИК ОЛТИН ДАВРДИР
(Профессорнинг шогирдларига ўгити)

Талабалик олтин даврдир,
Бежиз айтилмаган у “олтин”.
Тош, темирдан ирода жамланг
Бу олтинни топишдан олдин.

Талабалик олтин даврдир,
Дилда бўлса ихлос, меҳр гар.
Ҳар лаҳзаси мўъжизакордир,
Ҳар бир сонияси сеҳргар.

Талабалик даражасини
Ўйласам, шул фикрим ҳар дафъа.
Талабалик энг олий унвон,
Талабалик юксак мартаба.

Унга бўлмоқ учун мушарраф
Ранж чекилар, ҳориб, толинар.
Бу бебаҳо бойлик ақлдан
Юрак билан қазиб олинар.

Руҳингизни юксалтиринглар
Юракларнинг эзгу зарбидан.
Очса бўлар янги дунёлар
Алифбонинг ҳар бир ҳарфидан.

Ўтказгайлар устозлар сизнинг
Алломалик ақиқангизни.
Увол қилмасангиз зарра ҳам
Шу давр ҳар дақиқангизни.

Не бир, не бир донишмандларни,
Пиру устозларни кўргандим.
Лекин илм бахт эканлигин
Шогирдларим сиздан ўргандим.

Илоҳий деб билинг китобга
Нурлар тўккан кўзларингизни.
Ўзгаларни енгиш бу осон,
Енгиб яшанг ўзларингизни.

Дилим илм билан юксакдир,
Унга туташ илдизлар бари.
Маърифатнинг юракларидир
Осмондаги юлдузлар бари…

…Илм ўрганинг ҳар лаҳза, ҳар дам,
Илм – ақлнинг олий ҳолати.
Акс ҳолда, бу олтин даврнинг
Бир кун миси чиқиб қолади.

ХОРАЗМЧА ОҲАНГЛАРДА

Сани гулганларинг гул ади, ёрим,
Гулингни опонгло юлиб қўйипти.
Ичонлоро қомоб,  қулплоп устингнан
Қайси қўли чўммиқ илиб қўйипти.

Гунларим ўтаётир саннан мосуво,
Осмонлони ҳамма булути манда.
Устингнан илганни на пойдоси во,
Юракинг қулпини килити манда.

* * *

Агар шайтон бўлсом, сани гўрганда,
Ҳеч кимни олдомийн-чотмийн дуромон.
Агар қуёш бўлсам, сани гўрганда,
Намозшом бўлсо-до, ботмайн дуромон.

Сан бўлсонг – арслонмон, бўлмосонг – кийик,
Айролиқ аждардийн мани ёмлийди.
Агар дарё бўлсом санго етганда,
Манинг қирғоғимга дегиш олмийди.

Taniqli shoir va tarjimon Matnazar Abdulhakim 20 fevral kuni 65 yoshga to‘lgan bo‘lardi.

Hozirgi adabiy jarayonda faol ishtirok etib, Rauf Parfi, Shavkat Rahmon, Muhammad Yusuf kabi o‘zidan ezgu nom va bezavol ijodiy meros qoldirgan shoirlardan biri – Matnazar Abdulhakim (1948-2010) edi. Matnazar Abdulhakim yurak qo‘ri, vijdon amri bilan chinakamiga ijod qildi. Shoirning butun ijodiga xos bu tomoyil uning hali chop etilmagan, lekin do‘stlari, adabiyot muxlislari bisotida saqlanayotgan she’rlarida ham bosh mezon bo‘lib, ulardagi beg‘ubor tuyg‘ular ijodkor ma’naviy umrining davomi sifatida qadrlidir.

SHE’R UMRI – SHOIR UMRI

Hozirgi adabiy jarayonda faol ishtirok etib, Rauf Parfi, Shavkat Rahmon, Muhammad Yusuf kabi o‘zidan ezgu nom va bezavol ijodiy meros qoldirgan shoirlardan biri – Matnazar Abdulhakim (1948-2010) edi. Uning merosi: mavzu, janr, mundarija, uslub jihatdan rang-barang bo‘lib bo‘lib, orginal she’riyat, badiiy tarjima, publitsistik asarlardan tashkil topgan. Shu bois, u tafakkur qamrovi keng, ko‘p qirrali ijodkor sifatida tanildi.

Matnazar Abdulhakim merosini asosi she’riy asarlardir: aruz va barmoq vaznlarida bitilgan ishqiy, ijtimoiy-ma’naviy mavzulardagi she’r va dostonlar mustaqillik davri o‘zbek poeziyasiga muayyan hissa bo‘lib qo‘shildi. Xususan “Oydinlik”, “Yolg‘iz yaproq”, “Javzo tashrifi”, “Ko‘prik” kabi o‘nlab nazmiy to‘plamlaridagi asarlarida shoir badiiy olami, betakror tasvir mahorati yorqin aks etgan. Zero, teran poetik nigoh, narsa va voqelikni estetik his qilish, anglash va kashf etish, falsafiy mushohada, topilma fikr va tiniq kechinma uyg‘unligi, obrazli ifoda shoir tafakkurining asosiy xususiyatlaridir.

“Shunchaki yozishni shoir uchun o‘lim” (Halima Xudoyberdiyeva) deb bilgan Matnazar Abdulhakim yurak qo‘ri, vijdon amri bilan chinakamiga ijod qildi. Shoirning butun ijodiga xos bu tomoyil uning hali chop etilmagan, lekin do‘stlari, adabiyot muxlislari bisotida saqlanayotgan she’rlarida ham bosh mezon bo‘lib, ulardagi beg‘ubor tuyg‘ular ijodkor ma’naviy umrining davomi sifatida qadrlidir.

Hamdam ABDULLAYEV,
filologiya fanlari doktori

MATNAZAR ABDULHAKIM
SHE’RLAR

OSMONGA XAT

Bolaligimizda varrak iplariga qog‘oz halqachalar tizib, shamolda ularning shiddat bilan osmonga qarab sirg‘alishlarini kuzatar edik. Bu — “osmonga xat” deb atalardi…

Men osmonga maktublar yozdim,
Ruhi yuksak, so‘zlari oliy.
Xayollarim samoviy edi,
Maktublarim esa — xayoliy.

Lekin xayoldamas, asli ham
Sal samoviy bo‘lgim kelardi.
G‘ujg‘on o‘ynab, charaqlab turgan,
Tiniq, moviy bo‘lgim kelardi.

Tinglamadi osmonni osmon
Yo mehrimdan rizo bo‘lmadi.
O‘rtamizda na bir ittifoq
Va yo na bir nizo bo‘lmadi.

Menga rad javobin eltishga
Qay bir yulduzlarki ko‘ndilar,
Pushaymondan yarim yo‘ldayoq
Yonib, ado bo‘lib so‘ndilar.

Tugamadi mening yonganim,
Tugamadi mening kuyganim.
Osmon meni sevmasa hamki,
Yashayverdim unga suykanib.

Yashayverdim muhabbatimni
Anglasa deb bir kun nihoyat.
Nasib bo‘lsa yuksaklik zora
Va tiniqlik yuqsa deb shoyad.

Sha’nimni hech urmadi yerga
Xokisor bir oshiq ekanim.
Osmonga bosh egmak —bu boshni
Doim baland tutmoq degani.

Maftun, mag‘rur qo‘shiqlarimni
Qayta-qayta boshlayverdim men.
Tag-tubi yo‘q, cheksiz bag‘riga
Ko‘zlarimni tashlayverdim men.

Umid bilan sochmokda yog‘du
Nurli choparlarim — ko‘zlarim.
Ular endi so‘nmas… Elchiga
O‘lim yo‘q-ku, axir, do‘stlarim!

IBODAT

Rad etmagil dahriy deb meni,
Mustajob et ezgu duoyim.
O‘g‘il ko‘rsin o‘g‘li yo‘q odam,
Qizi yo‘qqa qiz ber, Xudoyim.
Umid bilan dunyoga kelgan
Farzandsizlik dog‘in tuymasin
Hech parranda, hech darrandaning,
Qo‘y, iloyim, pushti kuymasin.
Qulunlar ber saodatmand et
Har bir tulpor, har bir duldulni.
Avlodidan mosuvo qilma
Biron to‘ti, biron bulbulni.
Qo‘ralarga soladi qiron,
Uyalarda qiladi buzg‘un.
Bola ko‘rsin, baribir, bo‘ri,
Jo‘ja ochsin, baribir quzg‘un.
Qoraysa ham dastidan falak
Junjiksa ham dastidan bog‘lar,
Zag‘chalar ko‘p sernasil bo‘lsin,
O‘zlaridan ko‘paysin zog‘lar.
Uzumlar ko‘p meva bersinlar,
Gujumlar ko‘p soya bersinlar.
Mayli, pechak, mayli, alaf ham,
Ildizini yoya bersinlar.
Menga she’r bermasang bermagil,
Boshqalarni qilma nolonlar.
Mayliga, boshqorong‘i bo‘lsin
Mening yuragimga ilonlar.
Shudir senga o‘tinchim, nolam,
Iltijo ham faryodim doim.
Baxtimizga O‘zing yolg‘izsan,
Shu baxt bizga basdir, Xudoyim.

* * *

Baxt izladim men dala, dashtdan,
Orzuim bol, umidim – asal.
Onaginam!
Seni aldashdan
Halokatni sanadim afzal.

Sarmast qildi chamanlar vasli,
Qayg‘urmadim, rizqu ro‘zimni.
Yashadim men bag‘ishlab, asli,
Faqat o‘zgalarga o‘zimni.

Bilmam, uchdim qanchalar chaqrim,
Goh mag‘lub, goh g‘olib keldim men.
Bol deb mehrim, asal deb faxrim –
Topganimni olib keldim men.

Gullar ichdim ichgandek qasam,
Loyiq bo‘ldim zahmatkash safga.
Balki… balki yanglishib ba’zan,
Qo‘nib qo‘ydim sassiq alafga.
Noz bo‘ylardan uyg‘onib sahar,
Uchmoqqa yo‘q, ehtimol, haqqim.
Balki, asal deganim zahar,
Bol deganim, ehtimol, zaqqum.

Xullas, o‘zing bilasan, onam,
Sen ming sirdan xabardor hakim.
Xohla, meni qabul et, mana,
Xohla, mana, bo‘g‘ib tashlagin.

BAXT

Mukammal bu go‘zalligingni
Yonib qilgim keladi ta’rif,
Biroq, ne qilayki, qoshingda
Eng qudratli kalomlar g‘arib.
Visolingni qilsam-da havas,
Mehrim izhor etmadim hech vaqt.
Sen bilan bir havodan nafas –
Olish o‘zi menga katta baxt.

Bir qayrilib tashlasang nigoh,
Yurak to‘lar so‘nmas ziyoga…
Seni bir bor ko‘rish-chun faqat
Kelib ketsa arzir dunyoga.

TARJIMAI HOL

Ko‘rinmasdim har kim-har kimga,
Men – saharlar ufurgan nafas.
Gardsizligim, tozaligimga
Cheksizliklar qilardi havas.

Bir tong nogoh bo‘ldim men shabnam,
So‘ng bulutga, yomg‘irga do‘ndim.
Maysalarga aylandim kam-kam,
Tuproq bo‘lish dardiga ko‘ndim.

Ming yilliklar turkum va turkum
Qorildilar zulmat, ziyoga.
Saodatli qandaydir bir kun
Daraxt bo‘lib keldim dunyoga.

Hayot bir yo‘l – so‘ngsiz, betimsol,
Ming tirilib, ming o‘lib chopdim.
Nasib bo‘ldi noyob bir visol,
Jonzot bo‘lib tavallud topdim.

Qanoatlar, toqat, sabrlar
G‘ildiragi aylandi gir-gir.
Kechdi necha tuman davrlar,
Inson bo‘lib tug‘ildim axir.

Endigina orom topib jon,
Yetdi desam tolega xush gal,
Har to‘kisda – necha ming nuqson,
Har to‘kisda – necha ming ishkal.

Zulmat to‘ydi, yutib ziyoni,
Zulmatlarga ziyo ham to‘ydi.
Diydoriga to‘ydim dunyoning,
Diydorimga dunyo ham to‘ydi.

Qo‘ying, so‘ylab bo‘lmay men nolon,
Siz ham tinglab bo‘lmangiz halak.
Shu o‘zingiz bilgan to‘polon,
Shu o‘zingiz bilgan charxpalak.

Nomard bo‘lay agar nolisam,
Boshqa tirilmayman, o‘lmayman.
Bir qutulsam, bir ketib olsam,
Dunyoga men boshqa kelmayman.

IMKONIYAT

G‘amginlik kam emas qullikdan,
Lekin mahbusman deb nolish – uyatdir.
Har lahza, har nafas bu tutqunlikdan
Xalos bo‘lmoq uchun imkoniyatdir.

* * *

Parvoyim yo‘q hozir xom, puxtalarga,
Unutdim dunyoning nasya, naqdlarin…
Yurakning olis bir nuqtalariga
Qaytib kelayotir shoir vaqtlarim.

Arang miltillaydi olisda ovul,
Tim-tirs… ilg‘anadi bezovta ruhlar.
Oynako‘l tushiga kiradi dovul,
Har bargda bir shamol dong qotib uxlar.

Har lahza qa’riga bekingan ming yil,
Sukunat hayqirar qutlug‘ otingni.
Butun borliq qattiq biriktirgan til
So‘ndirmaslik uchun yodingni.

Munavvar bir dastyor yog‘dular mulki,
Tinim bilmaydi hech osmonda quyosh.
Nur taratar yoding – lablarda kulgu,
Yog‘du sochar yoding – ko‘zlardagi yosh…

SIR

Seni ko‘rganimdan hayot bilan teng,
Hayotimni ko‘rdim sen bilan baham.
Peshonam keng mening.
Bardoshim ham keng,
Lekin sig‘may qolding ikkisiga ham.

Sog‘inish bu – asov dardlar uyuri,
Borlig‘imni tinmay yulqilar toptab.
Chunki sen bir lahza tashrif buyurib,
Ruhimni qoldirding qutlug‘ azobda.

Yuragimda yo‘qdir, axir, po‘lat zirh,
Bardosh berolmadim bunday zarblarga.
Lekin men quduqqa so‘ylamadim sir,
Seni aytdim faqat jimjit harflarga.

Halovatga keldi shundan so‘ng qahat,
Muqaddas telbalik boshlandi so‘ngra.
Yashadim, ismingni urib qah-qaha,
Yashadim, ismingni men ho‘ngrab-ho‘ngrab.

Yo‘l ko‘rdimmi, tamom, tikaverdim ko‘z,
Muhabbatdan boshqa e’tiqodim yo‘q…
Menga shafqat qilma, aytilgan ey so‘z,
Menga shafqat qilma, otilgan ey o‘q.

Men seni na do‘st, na g‘animga aytdim,
Ravo ko‘rganim yo‘q har kim-har kimga.
Aytsam, seni men o‘z sha’nimga aytdim,
Otsam, seni otdim o‘z yuragimga!

TOG‘ SOG‘INCHI

Kunlar o‘tayotir misli yildirim,
Sen hakda indamay kuylar har toshim.
Ayriliqqa qattiq g‘azab bildirib
O‘qraygan qo‘shikdir mening bardoshim.

Muqarrar bo‘l, erkam, bamisli bahor,
Nom-nishon qoldirma qahrlarimdan.
Loyiqdir erisa boshimdagi qor,
Chechaklar unsa yonbag‘irlarimda.

Shunda pinjimdagi qushlar, ohular
Yo‘lingga men bilan teng termiladi.
Asrlar dastidan qulamas tog‘lar,
Tog‘lar judolikdan yemiriladi.

YURAK

Bilmas edim seni, qaylarda eding,
Navolardamiding, she’rlardamiding, sen?
Bilmas edim yoki oylarda eding,
Bilmas edim yoki yerlardamiding, sen?

Befarq edim, yayrab quvonsang, ajab,
Pisand qilmadim g‘am yeganligingni.
Bugun bir zirqirab ketding bo‘lakcha,
Payqadim ko‘ksimda ekanligingni.

Baribir, sen hali yashamog‘ing shart,
O‘zing bemor bo‘lding, o‘zing bo‘l hakim.
Og‘riqlar muborak, qutlug‘ bo‘lsin dard,
Assalomu alaykum, yuragim!

DA’VAT
Xurshid Davronga

Ne kerak zaminni titratmas surur,
Ko‘kni qaltiratmas ohni netamiz.
Ko‘p ham davronnishin bo‘lavermay, yur,
Hazrat Navoiyga ketamiz.

O‘tmishni unutib qo‘ysak, tushov shu
Kelajakka yelgan xayol – G‘irotga.
Hech mahobat qilmay, ko‘tarmay shov-shuv,
Bir borib kelamiz qadim Hirotga.

Teran bir anduhga qilamiz safar,
Jo‘naymiz, do‘stginam, yuksak bir baxtga.
“O‘n million, yuz million va milliard nafar»
Hammamiz sig‘amiz she’riyat — taxtga.

Hali jabru sitam ko‘hnaygani yo‘q.
Bir qiz bor, azobi o‘limdan yomon.
Ketdik, “Chor devon”da har bir kiprik – o‘q,
Ketdik, “Chor devon”da har bir qosh — kamon.

Asta qilich serpab qiyo qarashlar,
Yurakka soladi hech bitmas yaro.
Lekin zid kelsa ham dunyoqarashlar,
Bizni dorga tortmas Husayn Boyqaro.

Hikmatga yo‘g‘rilgan unda har bisot,
Qaroqqa joylaymiz bari-barini.
Bir borib kelamiz. Tushimda ul zot
Qattiq sog‘inibdi nabiralarini…

TALABALIK OLTIN DAVRDIR
(Professorning shogirdlariga o‘giti)

Talabalik oltin davrdir,
Bejiz aytilmagan u “oltin”.
Tosh, temirdan iroda jamlang
Bu oltinni topishdan oldin.

Talabalik oltin davrdir,
Dilda bo‘lsa ixlos, mehr gar.
Har lahzasi mo‘jizakordir,
Har bir soniyasi sehrgar.

Talabalik darajasini
O‘ylasam, shul fikrim har daf’a.
Talabalik eng oliy unvon,
Talabalik yuksak martaba.

Unga bo‘lmoq uchun musharraf
Ranj chekilar, horib, tolinar.
Bu bebaho boylik aqldan
Yurak bilan qazib olinar.

Ruhingizni yuksaltiringlar
Yuraklarning ezgu zarbidan.
Ochsa bo‘lar yangi dunyolar
Alifboning har bir harfidan.

O‘tkazgaylar ustozlar sizning
Allomalik aqiqangizni.
Uvol qilmasangiz zarra ham
Shu davr har daqiqangizni.

Ne bir, ne bir donishmandlarni,
Piru ustozlarni ko‘rgandim.
Lekin ilm baxt ekanligin
Shogirdlarim sizdan o‘rgandim.

Ilohiy deb biling kitobga
Nurlar to‘kkan ko‘zlaringizni.
O‘zgalarni yengish bu oson,
Yengib yashang o‘zlaringizni.

Dilim ilm bilan yuksakdir,
Unga tutash ildizlar bari.
Ma’rifatning yuraklaridir
Osmondagi yulduzlar bari…

…Ilm o‘rganing har lahza, har dam,
Ilm – aqlning oliy holati.
Aks holda, bu oltin davrning
Bir kun misi chiqib qoladi.

XORAZMCHA OHANGLARDA

Sani gulganlaring gul adi, yorim,
Gulingni oponglo yulib qo‘yipti.
Ichonloro qomob, qulplop ustingnan
Qaysi qo‘li cho‘mmiq ilib qo‘yipti.

Gunlarim o‘tayotir sannan mosuvo,
Osmonloni hamma buluti manda.
Ustingnan ilganni na poydosi vo,
Yuraking qulpini kiliti manda.

* * *

Agar shayton bo‘lsom, sani go‘rganda,
Hech kimni oldomiyn-chotmiyn duromon.
Agar quyosh bo‘lsam, sani go‘rganda,
Namozshom bo‘lso-do, botmayn duromon.

San bo‘lsong – arslonmon, bo‘lmosong – kiyik,
Ayroliq ajdardiyn mani yomliydi.
Agar daryo bo‘lsom sango yetganda,
Maning qirg‘og‘imga degish olmiydi.