Хокку тасаввур уйғотадиган,унга туртки берадиган,ҳар бир ўқувчи қалбида ўзгача кечинма уйғотадиган шеърий жанрдир. Унда ўқувчи шунчаки ўқувчи эмас, хоккудаги ҳар бир образ ва кечинмани ўзича қабул қилиб, ўзи ҳам унинг яратувчисига айланади. Яъни хоккудаги шоир кечинмалари ўзга қалбга кўчиб ўтади, янги кечинма ва туғёнлар ҳосил қилади. (Жаббор Эшонқулнинг «Шабнамдаги ой акси» китобига ёзган сўзбошисидан.).

 

       Япон шеърига бўлган муҳаббат менга Рауф Парфидан юққан бўлса,ажабмас. Рауф ака  берган учқун туфайли дилимда гуриллаб  ёнган ўт  вақт ўтиб  мумтоз ва замонавий япон шеъриятининг ўзбек тилида нашр этилган биринчи антологияси — «Денгиз япроқлари» (1988) тўпламини дунёга келишига сабаб бўлди ( Кейинчалик бу китобга кирган   дастлабки таржималарим 1980 йилда эълон қилинган эди).  Рауф акадан олдин бир-икки япон шеърини Шуҳрат домла таржима қилган деб эшитганим бор.
Бугун уч сатрлик шеърлар ёзаётган айрим ўзбек шоирлари билишлари лозимки,хокку уч сатрдан иборат эмас. Унда ўн ёки юз,балки минг сатрлик маъно — шабнамдаги ой акси товланиши керак. Хокку уч унсур: одам,олам ва улар оралиғидаги алам ёки шодликдан; ёки лаҳза билан абадият ва лаҳза билан абадият орасидаги одам шуурида ялт этган ўй-фикрдан иборат бўлмоғи (чақмоқ чақнаб зулматни ёритиши) лозим.
Рауф Парфининг биргина танка таржимаси туфайли юрагимда ёнган муҳаббат ўти  йиллар ўтиб Холдор Вулқонда, кейинчалик Жаббор Эшонқулда ёнди.Кейин ҳам бу ўт ҳали кўп дилларда ёниб,миллионлаб юракларни ёритишига ишонаман.
Жаббор Эшонқулнинг кўҳна япон шеъриятидан қилган таржималари «Шабнамдаги ой акси» номи остида нашр этилган. Ундан аваал бу таржималардан намуналар журналларда ўқувчиларга ҳавола этилган эди. Бугун 2010 йили «Шарқ юлдузи» журналида чоп этилган таржималарни сизга тақдим этмоқчиман.

Хуршид Даврон

«ШАМНАМДАГИ ОЙ АКСИ» КИТОБИДАН
Жаббор Эшонқул таржималари

Минамото Санэтомо

* * *

Эрта тонгда қарасам,
Тоғ бошин чалган туман.
Баҳордан берар дарак
Ястанган кенгликлару
Булутсиз, тиниқ осмон.

* * *

Бу ўткинчи дунё
Ул кўзгуда акс этган
Саробнинг жилвасидир.
Бор, бироқ, бор дея айтолмайсан,
Йўқ, бироқ, йўқ дея айтолмайсан.

* * *

О, бечора юрагим,
Не келар қўлимиздан?
Тоғ гуллари ҳам, афсус,
Қовжираб, сўлиб қолган.
Увиллай бошлар бўрон.

* * *

Қор қоплади осмонни,
Йўлга ярамай қолди,
Ёввойи ғозлар буткул.
Учиб кетишар яна… қанотида кўтариб
Эрта кўклам ёмғирин.

Сётэцу

* * *

То тонгача тинмайин
Ёғиб чиқар тун бўйи,
Неча-неча аждодлар
Руҳларини шод айлаб
Кўҳна қишлоққа ёмғир.

* * *

Узоқлардан келаётган
Чирилдоқлар товуши
Тобора сўниб борар,
Қилт этмас, новдаларнинг
Соясида мизғир ёз.

* * *

Қариб қолдим бутунлай,
Қаҳратон қора тунда.
Ўлим муқаррар, мени
Олов тагига кўминг
Чўғлари мўл-кўл бўлган.

* * *

Музлаб қолар бирпасда,
Ҳатто қиш қирови ҳам.
Қасирлаган сас келар,
Ой нурлари тўшалган
Замҳарир қиш кечаси.

* * *

Бошпанам борми ёки
Йўқми, энди бутунлай
Ҳеч ҳам ташвиш қилмайман
Оқшом чоғи қўналғам,
Баҳорги ўргимчак тўр.

Сайгё

* * *

Ҳаловатни билмайди,
Бугун бизнинг бу дунё
Мисол омонат қайиқ.
Тўлқинларга бермас дош
Олисда қолган қирғоқ.

* * *

Зулмат ортга чекинди,
Қоп-қора тун кўксини
Ёриб чиқгач тўлин ой
Ҳарбий қоя томонга
Оғиб борар оҳиста.

Рёка

* * *

Ҳеч бир фикр
Қолмаганида
Ўрмонга қочаман
Ва қайтаман халтамни
Чўпон гулга тўлдириб.

* * *

Тарки дунё қилиб гар
Баланд тоғда яшасанг,
Кўкдаги тўлин ойу
Гуллар ва куз япроғи
Қадрдон дўстдек бўлар.

* * *

Баъзан жимгина ўтириб,
Хазонлар шивирин тинглайман.
Ростдан ҳам роҳиб ҳаёти
Осуда, дунё ташвишидан холи.
Унда, нечун йиғлаяпман, мен?

* * *

Оқшом чоғи
Кулбамга кел.
Чирилдоқлар қўшиқ куйлаб беради.
Мен эса, сени ўрмон билан
Таништираман,
Ойдин тунда.

* * *

Эртанги кун, албатта,
Кўклам тонгги бўлажак.
Юрак гупиллаб урар.
Кўзга уйқу келмайди,
Эртага келар баҳор.

 

Манбаъ: «Шарқ юлдузи» журнали,2010-1

Yapon she’riga bo’lgan muhabbat menga Rauf Parfidan yuqqan bo’lsa,ajabmas. Rauf aka bergan uchqun tufayli dilimda gurillab yongan o’t vaqt o’tib mumtoz va zamonaviy yapon she’riyatining o’zbek tilida nashr etilgan birinchi antologiyasi — «Dengiz yaproqlari» (1988) to’plamini dunyoga kelishiga sabab bo’ldi ( Keyinchalik bu kitobga kirgan dastlabki tarjimalarim 1980 yilda e’lon qilingan edi). Rauf akadan oldin bir-ikki yapon she’rini Shuhrat domla tarjima qilgan deb eshitganim bor.
Bugun uch satrlik she’rlar yozayotgan ayrim o’zbek shoirlari bilishlari lozimki,xokku uch satrdan iborat emas. Unda o’n yoki yuz,balki ming satrlik ma’no — shabnamdagi oy aksi tovlanishi kerak. Xokku uch unsur: odam,olam va ular oralig’idagi alam yoki shodlikdan; yoki lahza bilan abadiyat va lahza bilan abadiyat orasidagi odam shuurida yalt etgan o’y-fikrdan iborat bo’lmog’i (chaqmoq chaqnab zulmatni yoritishi) lozim.
Rauf Parfining birgina tanka tarjimasi tufayli yuragimda yongan muhabbat o’ti yillar o’tib Xoldor Vulqonda, keyinchalik Jabbor Eshonqulda yondi.Keyin ham bu o’t hali ko’p dillarda yonib,millionlab yuraklarni yoritishiga ishonaman.
Jabbor Eshonqulning ko’hna yapon she’riyatidan qilgan tarjimalari «Shabnamdagi oy aksi» nomi ostida nashr etilgan. Undan avaal bu tarjimalardan namunalar jurnallarda o’quvchilarga havola etilgan edi. Bugun 2010 yili «Sharq yulduzi» jurnalida chop etilgan tarjimalarni sizga taqdim etmoqchiman.

Xurshid Davron

«SHAMNAMDAGI OY AKSI» KITOBIDAN
Jabbor Eshonqul tarjimalari

Xokku tasavvur uyg’otadigan,unga turtki beradigan,har bir o’quvchi qalbida o’zgacha kechinma uyg’otadigan she’riy janrdir. Unda o’quvchi shunchaki o’quvchi emas, xokkudagi har bir obraz va kechinmani o’zicha qabul qilib, o’zi ham uning yaratuvchisiga aylanadi. Ya’ni xokkudagi shoir kechinmalari o’zga qalbga ko’chib o’tadi, yangi kechinma va tug’yonlar hosil qiladi. (Jabbor Eshonqulning «Shabnamdagi oy aksi» kitobiga yozgan so’zboshisidan.).

Minamoto Sanetomo

* * *

Erta tongda qarasam,
Tog’ boshin chalgan tuman.
Bahordan berar darak
Yastangan kengliklaru
Bulutsiz, tiniq osmon.

* * *

Bu o’tkinchi dunyo
Ul ko’zguda aks etgan
Sarobning jilvasidir.
Bor, biroq, bor deya aytolmaysan,
Yo’q, biroq, yo’q deya aytolmaysan.

* * *

O, bechora yuragim,
Ne kelar qo’limizdan?
Tog’ gullari ham, afsus,
Qovjirab, so’lib qolgan.
Uvillay boshlar bo’ron.

* * *

Qor qopladi osmonni,
Yo’lga yaramay qoldi,
Yovvoyi g’ozlar butkul.
Uchib ketishar yana… qanotida ko’tarib
Erta ko’klam yomg’irin.

Syotetsu

* * *

To tongacha tinmayin
Yog’ib chiqar tun bo’yi,
Necha-necha ajdodlar
Ruhlarini shod aylab
Ko’hna qishloqqa yomg’ir.

* * *

Uzoqlardan kelayotgan
Chirildoqlar tovushi
Tobora so’nib borar,
Qilt etmas, novdalarning
Soyasida mizg’ir yoz.

* * *

Qarib qoldim butunlay,
Qahraton qora tunda.
O’lim muqarrar, meni
Olov tagiga ko’ming
Cho’g’lari mo’l-ko’l bo’lgan.

* * *

Muzlab qolar birpasda,
Hatto qish qirovi ham.
Qasirlagan sas kelar,
Oy nurlari to’shalgan
Zamharir qish kechasi.

* * *

Boshpanam bormi yoki
Yo’qmi, endi butunlay
Hech ham tashvish qilmayman
Oqshom chog’i qo’nalg’am,
Bahorgi o’rgimchak to’r.

Saygyo

* * *

Halovatni bilmaydi,
Bugun bizning bu dunyo
Misol omonat qayiq.
To’lqinlarga bermas dosh
Olisda qolgan qirg’oq.

* * *

Zulmat ortga chekindi,
Qop-qora tun ko’ksini
Yorib chiqgach to’lin oy
Harbiy qoya tomonga
Og’ib borar ohista.

Ryoka

* * *

Hech bir fikr
Qolmaganida
O’rmonga qochaman
Va qaytaman xaltamni
Cho’pon gulga to’ldirib.

* * *

Tarki dunyo qilib gar
Baland tog’da yashasang,
Ko’kdagi to’lin oyu
Gullar va kuz yaprog’i
Qadrdon do’stdek bo’lar.

* * *

Ba’zan jimgina o’tirib,
Xazonlar shivirin tinglayman.
Rostdan ham rohib hayoti
Osuda, dunyo tashvishidan xoli.
Unda, nechun yig’layapman, men?

* * *

Oqshom chog’i
Kulbamga kel.
Chirildoqlar qo’shiq kuylab beradi.
Men esa, seni o’rmon bilan
Tanishtiraman,
Oydin tunda.

* * *

Ertangi kun, albatta,
Ko’klam tonggi bo’lajak.
Yurak gupillab urar.
Ko’zga uyqu kelmaydi,
Ertaga kelar bahor.

Manba’: «Sharq yulduzi» jurnali,2010-1