Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
O’zbek va dunyo adabiyoti namunalari
Мирзо Бобурнинг Жомий ижодига ва шахсига бўлган ҳурмати, эътиқоди Навоийдан кам бўлмаганлигини кўришимиз мумкин. Мирзо Бобурнинг ўзи таъкидлаганидек Ҳирот адабий муҳитининг “саромади ва сардафтари” Мавлоно Абдураҳмон Жомийнинг элликдан ортиқ асарлари борлиги илмда қайд этилган. Шоир, адиб, олим, мусиқашунос, адабиётшунос, муаррих, файласуф, мутасаввуф Жомий ижодининг серқирралиги, қамровининг кенглиги ҳам Мирзо Бобурни ҳайратлантирган, ҳаваслантирган ва ўзига чорлаган. Davomini o'qish
Ҳамма замонларда ҳам ишбилармон, тадбиркор, ўзини ўтга-чўққа уриб бўлса ҳамки турмушини фаровон этиб юрадиган, тегирмонга тушса бутун чиқадиган устомонлар қаторида бўш-баёв, борига қаноат қилиб яшайдиган, аммо эртанги кунга нисбатан умидни йўқотмайдиган фуқаролар ҳам бўлиб келган ва шундай бўлиб қолади. Акбарали ўзини мана шундай оддий, камсуқум одамлар сафида кўрарди. Davomini o'qish
1956 йилнинг бошлари эди. Домла жадаллик билан диссертацияни тугатишим зарурлигини, Навоий туғилган куни илмий ишим муҳокамага қўйилишини айтди. Мен ишни охирига етказолмай қолишдан хавотирда эканимни айтганимда, устоз бир ажиб гап айтдилар: “Бизлар ҳар йили, ҳатто Ленинградда даҳшатли уруш кетаётган пайтларда ҳам Навоийнинг таваллуд кунини катта-катта анжуманлар, навоийхонликлар билан ўтказиб келганмиз. Бу йил ҳам худди шундай бўлади. Сизнинг илмий ишингиз муҳокамаси ҳазратнинг туғилган кунига гўзал совға бўлади”. Davomini o'qish
Сўнгги йилларда маълум бўлишича, Чўлпон ижодининг заргар мухлислари орасида шўро тузумининг қаҳридан қўрқмаган, ҳар қандай таъқиб ва таҳдидга қарамай, севимли шоирининг эълон қилган асарларини тўплаб, кўз қорачиғидек сақлаган кишилар ҳам бор экан. Davomini o'qish
Болалигимда мени Ла Фантен масалларини ёд олишга мажбур этишар, унинг маъно-мағзини обдан уқтиришарди. Масаллардан бири ниначи ва чумоли ҳақида бўлиб, ундаги “Меҳнат қилсанг, етасан муродга, Ялқов бўлсанг, қоласан уятга”, деган хулоса гўдак ақллар учун кони фойда эди. Бу ажойиб масалда (ҳаммага маълум нарсани такрорлаб ўтирганим учун айбга буюрмайсиз) чумоли қишлик озиқ ғамлаш мақсадида ёз бўйи тинмай меҳнат қилади, ниначи эса гул-япроққа қўниб, офтобда товланиб қўшиқ айтади. Davomini o'qish
“Болтабой — анъанавий исм. Улар кўпинча консерватор бўлишади. Болтабойлардан бирон-бир янгилик кутиш қийин”. Бу Баҳром Рўзимуҳаммаднинг ёшлик йиллари — 1983 йилда Шовот туман газетасида ишлаган давридаги фикри. Аммо Шовотлик зоотехник Болтабой Бекметов Баҳром ака кутмаган ҳолда, унинг фикрига зид равишда Хоразм адабий муҳитида ўзгариш қиларли даражада асарлар яратаолди. Davomini o'qish
Сайёр ўз умрининг мазмунини ёзишда деб биларди. Тинмай ёзарди, ёзишдан мислсиз завқ оларди. Унинг жонона тиниқ дастхати билан тўлдирилган оппоқ шеър варақлари кўп редакцияларнинг ғаладонларида шошилмай, шошилтирмай ўз навбатини кутаётган бўларди. Сайёр даста-даста шеърларини газета-журналларга тақдим этардию сўнг ҳеч қистаб сўрамасди: «чиқариб беринг!» — демасди. Чунки унинг хаёлини энди янги ёзилажак шеърлар шукуҳи банд этарди. Шу бандлик лаззати, фароғати олдида у бошқа нарсаларни унутарди. Davomini o'qish
Уруш аввалига фақат суҳбатлар мавзуси эди, кейинчалик у шаҳардаги оила бошлиқлари учун ҳам муайян аҳамиятли жойга айланди – улар урушга отландилар. Оталар ҳалок бўлиб, ўринларидан турмаётган бир пайтда эса уруш иллат манбаи бўлди-қолди, уни энди бошқача ном билан атаб бўлмас, норозилик ва чексиз кулфатга сабабчи эди. Ана шундай бир пайтда Антоннинг онаси ўғли ўн ёшга тўлганда, туғилган кунига атаб ўзи совға қилган оқ-шоколадранг, кўк кўзли уй қуёни билан қизиқа бошлади. Антон қуёнчага Алиса деб ном берган эди, чунки барча обрўли кишиларнинг исмлари “А” ҳарфи билан бошланарди: отасининг исми Андреас, онасининг исми эса Анна эди. Davomini o'qish
Шоиранинг «Бинафша» эсдалик гулдастаси, «Тиллақош», «Йиғлаётган оҳу», «Мен сиғмаган дунё», «Оловли фасл», «Одамқуш қўшиғи» номли шеърий ҳамда «Умр карвони», «Қирмиз қизнинг қиссаси» номли насрий тўпламлари чоп этилган. Яқинда «Усмон Азим шеъриятида бадиий тафаккур» номли монографияси ва «Тупроқ иси» шеърий тўплами нашрдан чиқди. Davomini o'qish
Машҳур адиб Рей Бредбери «Оқчарлоқ Жонатан Ливингстон» қиссасининг таърифини шундай келтиради: «Ричард Бахнинг бу китоби бирйўла икки тарафлама таъсир кўрсатади. У менга Парвоз туйғусини дараклайди ва айни дамда мени ёшлигимга қайтаради.» Davomini o'qish
Менинг бу ёзганларим қизил салтанатнинг биргина ўзбек оиласи бошига ёғдирган фожиаларидан “бир шингил”, холос. Табиийки, бу гапларни кеча – шўролар замонида айтиб ҳам, ёзиб ҳам бўлмас эди. Шунинг ўзиёқ мустақилликнинг бизга нима берганини англатмайдими?! Ахир, инсон қадридан юксак нима бор дунёда?! Шу юртнинг озодлиги, шу элнинг саодати йўлида қирғин-қатағонга учраганлар руҳини ёд этар эканмиз, бугунги кунларга – мустамлака зулмидан абадий озод бўлганимизга шукроналар айтамиз, шаҳид кетганларнинг пок руҳлари олдида қарздор эканлигимизни яна бир бор ҳис этамиз (Элбек Долимовнинг фейсбукдаги ёзувидан). Davomini o'qish
Валидий қандай фикр билдиришидан, Самойловичнинг қайси сиёсатни қўллашидан қаътий назар, Александр Николаевич Самойлович ( 1880-1938 ) етук шарқшунос олим эди. У Россиядаги Розен (1849-1892), Аристов ( 1834-1882), Н.И. Караев (1850-1931), А.М. Позднеев ( 1851-1920), А.Е.Кримский ( 1871-1941), В.В.Бартольд (1869-1930), В.А. Богородицки (1857-1941), М.М. Хвостов ( 1872-1920), К.В. Харламович ( 1870-1932), Г.Н.Потанин ( 1835-1920) сингари осиё халқлари тарихини тадқиқ қилган етук алломаларнинг издоши сифатида тарихда қолди ва қолажак. Davomini o'qish