Микойил Мушфиқ туғилган куни бугун Озарбайжон шеърияти куни деб эълон қилинган. Ўн бир йил аввал мен ҳам бу айёмга таклиф этилган ва Озарбайжон Ёзувчилар Бирлиги томонида Туркий шеъриятдаги хизматларим қайд этилиб, Микойил Мушфиқ мукофоти билан тақдирланган эдим.
Ўзбекистон халқ шоири Хуршид Даврон Озарбайжон халқ шоири Собир Рустамхонли билан. Баку, 2013 йил
Собир РУСТАМХОНЛИ
ШЕЪРЛАР
Янги таржималар
Иш фаолиятини талабалик йилларида бошлаган. 1967-1978 йиллар мобайнида “Адабиёт ва тасвирий санъат” газетасида махсус мухбир ва бўлим мудири, 1978-1989 йилларда “Ёзувчи” нашриётида бош муҳаррир сифатида фаолият юритган. 1989 йилда Озарбойжондаги илк мустақил, демократик газета бўлган “Озарбойжон”ни ташкил этган ва 2 йил бош муҳаррирлик қилган.
1990 йилда Озарбойжон халқ жабҳасига депутат бўлиб сайланган, Мустақил Озарбойжон демократик блоки фракциясининг ҳамсадри, 1990 йилдан 2015 йилгача Озарбойжон Миллий мажлисисининг депутати бўлган.
Илк китоби 1970 йилда нашр этилган. Шундан сўнг, 20 дан ортиқ китоби Озарбойжон, Туркия, Россия ва Швецияда босилган. Китоблари Озарбойжоннинг бир қатор юксак адабий мукофотларига лойиқ кўрилган ва унинг номини туркий дунёга танитган.
“Танимоқ истасанг”, “Хабар кўзлайман”, “Ганжа эшиги”, “Раҳмат, она тилим!”, “Вақт мендан ўтар”, “Қон хотираси” каби шеърий, “Жавод хон”, “Ўлим чўққиси”, “Бағрибутунлик”, “Ўрмон билан учрашув” каби поема китоблари, “Отамнинг руҳи”, “Хатоий юрти”, “Кўк тангри”, “Ўлим чўққиси” каби романлари чоп этилган.
2005 йилда Озарбойжон халқ шоири унвони билан тақдирланган.
ТУҒИЛГАН КУН
Таваллудинг қутлуғ севинчим, дардим,
Бу кунга энг гўзал туйғумни бердим,
Севгим гул-чечакдир, сен учун тердим,
Чечак ёшидасан, ёшингни айтма!
Балки баҳор келдинг, балки қиш келдинг,
Бўлиб мозоримга совуқ тош келдинг,
Қачон келган бўлсанг ҳамки хуш келдинг,
Истак ёшидасан, ёшингни айтма!
Ҳасратим сел каби ёйилгай сенга,
Қанча баётим бор, ўқилгай сенга,
Ҳатто гул япроғи талпингай сенга,
Ғунча ёшидасан, ёшингни айтма!
Қуёш шафағидан индирган, балки,
Мени бахт отига миндирган, балки,
Аллоҳ жаннатидан жўнатган, балки,
Малак ёшидасан, ёшингни айтма!
Қонимни қайнатар сендан ҳар сўроқ,
Руҳимни аллалар бу уй, бу ўтоқ*,
Сиримни англаган, дардимга ўртоқ,
Кўмак ёшидасан, ёшингни айтма!
Севги яшар бўлса йил фарқи йўқку,
Кўнглим сенинг бўлса, тил фарқи йўқку,
Кўксимда, кўксингда, уриб турган у
Юрак ёшидасан, ёшингни айтма!
*хона
* * *
Йўлимни тўсганда булутлар,
Ортимдан йиғлама!
Булутлар йиғлайди ахир шусиз ҳам…
Шиғаласа ёмғир, эланса қорлар,
Ортимдан йиғлама!
Ёмғир, қор йиғлайди ахир шусиз ҳам…
Кузатиб дераза ойинасидан,
Ортимдан йиғлама!
Ойина йиғлайди ахир шусиз ҳам…
Ўтганимда кузак чорбоғларидан,
Ортимдан йиғлама!
Чорбоғлар йиғлайди ахир шусиз ҳам…
Ортимдан йиғлама!
Бундай кеч кўришиб, тез айрилганда…
Ортимдан йиғлама!
Юрак айрилмаса, биз айрилганда…
Йиғлама!
* * *
Нафасим келар-кетар,
Ақлим ҳам бошимдадир.
Бир йўл бор ўтмишимда,
Бир йўл ҳам қаршимдадир.
Бир орзу келишимда,
Бир чора сўлишимда,
Бир қасос ўлишимда,
Бири кўз ёшимдадир.
Гул йўли, чечак йўли,
Кўз йўли, юрак йўли,
Бор бўлишнинг бир йўли
Сўнгсиз урушимдадир.
ЙЎЛ
Оқшом қоронғулигида
нурдан нурга сари борадир инсон.
Тарих қоронғулигида
доҳийдан доҳийга…
Умр қоронғулигида
бандадан Худога!
Қайси манзилга борсанг
энг аниқ йўл – тўғрилик.
Бир боши ўлим бўлса,
бир боши ўлимсизлик…
ЙЎЛ ТУГАГАНДА
Тангри бизни йўллар учун яратган,
Йўл битганда – кўй* тортадир ўзига.
Севинчимиз майхонада тугагай,
Ғамимизни най тортадир ўзига.
Малик бўлсин, султон бўлсин, шоҳ бўлсин,
Кўнглимизни бей тортадир ўзига.
Элчилари Тангрисини унутган
Бир хўпламлик май тортадир ўзига.
Кўримиздир жарликларга интилган,
Коримизни куй тортадир ўзига.
Аллоҳ жимдир, бироқ Шайтон ишида
Минг ҳийлала “ҳей” тортадир ўзига.
Яхшиямки, тупроқ бизни ютганда
Руҳимизни кўк тортадир ўзига.
* кўй – қишлоқ
САРИ
Кун кунга, ой ойга уйқашиб келар,
Фасллар тирмашар йилимга сари.
Чўққини бир кунда фатҳ айлайди қиш,
Кейин ҳужум қилар сочимга сари.
Қандай чечаклаймиз устимиз қордир,
Қандай учажакмиз бу қафас тордир,
Ахир барча бахтлар яшалганлардир,
Қолганлар барчаси зулмга сари.
Қўл очиб ёлворсак ўтган чоғларга,
Кучимиз етмайди айрилиқларга,
Кузак бўёқ берган маҳзун боғларга,
Хазонлар талпинар гулимга сари.
Совуқ инида совқотган мусичам,
Азизим, севгилим, ўчоғим, эркам,
Яна давом этар сенсиз бу кечам,
Ва яна бир қадам ўлимга сари.
ЮРАК ЎРНИГА
Сени Аллоҳимнинг қўлидан олиб
Осарман кўксимдан юрак ўрнига.
Бу ишқ совимасин дегайман доим,
Ёзсанг гуноҳимни малак ўрнига…
Менинг нафасингга эҳтиёжим бор,
Эссин тонг саҳардан кулак* ўрнига.
Тўлсин кўзларимга ойнинг нуридек,
Ҳидлайин тонггача чечак ўрнига.
Ёнғиним совутган сарин сувимсан,
Ёки барокатим – чўрак* ўрнига.
Ортиқ қисматингдан гапирма менга,
Тегинма қалбимнинг кўврак* ўрнига…
* кулак – шамол
* чўрак – нон
* кўврак – яраси битмаган
СЎНГГИ САЛОМИМ
Танҳо санъати бор – инсон саломин,
Эритди умримни вақт ҳам мум каби.
Тоғлар майдаланди бу тегирмонда –
Дони унга дўнди, тоши қум каби.
Билмайман туғишган ва ёки ётдир,
Умримни синовдан синовга отди,
Энг узун йўллари беш-олти одим,
Энг узун севгиси – бир ютум каби.
На уй истагим бор, нада бир гулгун,
Шусиз ҳам битажак бу қисқа сургун,
Ўлим хабаримни эшитсанг бир кун,
Уни қабул айла саломим каби.
Озарбойжончадан Раҳмат Бобожон ўгирмаси
Sobir Rustamxonlidek yorqin ozarbayjon shoiri she’rlari bilan yoshlik yillarimda, ammo shoirning o‘zi bilan 2013 yili Bokuda, sovetlar davri qatag‘onida bevaqt qatl etilgan benazir shoir Mikoyil Mushfiq she’riyati kunlari tanishgan edim.
Mikoyil Mushfiq tug‘ilgan kuni bugun Ozarbayjon she’riyati kuni deb e’lon qilingan. O‘n bir yil avval men ham bu ayyomga taklif etilgan va Ozarbayjon Yozuvchilar Birligi tomonida Turkiy she’riyatdagi xizmatlarim qayd etilib, Mikoyil Mushfiq mukofoti bilan taqdirlangan edim.
Sobir RUSTAMXONLI
SHЕ’RLAR
Yangi tarjimalar
Sobir Rustamxonli (Sabir Xudu oğlu Rüstəmxanlı) 1946 yil 20 mayda Ozarboyjonning Yordimliy tumani Hamarkand qishlog‘ida tavallud topgan. 1963 yilda o‘z qishlog‘idagi o‘rta ta’lim maktabini, 1968 yilda Ozarboyjon davlat universitetining filologiya fakultetini tamomlagan.
Ish faoliyatini talabalik yillarida boshlagan. 1967-1978 yillar mobaynida “Adabiyot va tasviriy san’at” gazetasida maxsus muxbir va bo‘lim mudiri, 1978-1989 yillarda “Yozuvchi” nashriyotida bosh muharrir sifatida faoliyat yuritgan. 1989 yilda Ozarboyjondagi ilk mustaqil, demokratik gazeta bo‘lgan “Ozarboyjon”ni tashkil etgan va 2 yil bosh muharrirlik qilgan.
1990 yilda Ozarboyjon xalq jabhasiga deputat bo‘lib saylangan, Mustaqil Ozarboyjon demokratik bloki fraksiyasining hamsadri, 1990 yildan 2015 yilgacha Ozarboyjon Milliy majlisisining deputati bo‘lgan.
Ilk kitobi 1970 yilda nashr etilgan. Shundan so‘ng, 20 dan ortiq kitobi Ozarboyjon, Turkiya, Rossiya va Shvetsiyada bosilgan. Kitoblari Ozarboyjonning bir qator yuksak adabiy mukofotlariga loyiq ko‘rilgan va uning nomini turkiy dunyoga tanitgan.
“Tanimoq istasang”, “Xabar ko‘zlayman”, “Ganja eshigi”, “Rahmat, ona tilim!”, “Vaqt mendan o‘tar”, “Qon xotirasi” kabi she’riy, “Javod xon”, “O‘lim cho‘qqisi”, “Bag‘ributunlik”, “O‘rmon bilan uchrashuv” kabi poyema kitoblari, “Otamning ruhi”, “Xatoiy yurti”, “Ko‘k tangri”, “O‘lim cho‘qqisi” kabi romanlari chop etilgan. 2005 yilda Ozarboyjon xalq shoiri unvoni bilan taqdirlangan.
TUG‘ILGAN KUN
Tavalluding qutlug‘ sevinchim, dardim,
Bu kunga eng go‘zal tuyg‘umni berdim,
Sevgim gul-chechakdir, sen uchun terdim,
Chechak yoshidasan, yoshingni aytma!
Balki bahor kelding, balki qish kelding,
Bo‘lib mozorimga sovuq tosh kelding,
Qachon kelgan bo‘lsang hamki xush kelding,
Istak yoshidasan, yoshingni aytma!
Hasratim sel kabi yoyilgay senga,
Qancha bayotim bor, o‘qilgay senga,
Hatto gul yaprog‘i talpingay senga,
G‘uncha yoshidasan, yoshingni aytma!
Quyosh shafag‘idan indirgan, balki,
Meni baxt otiga mindirgan, balki,
Alloh jannatidan jo‘natgan, balki,
Malak yoshidasan, yoshingni aytma!
Qonimni qaynatar sendan har so‘roq,
Ruhimni allalar bu uy, bu o‘toq*,
Sirimni anglagan, dardimga o‘rtoq,
Ko‘mak yoshidasan, yoshingni aytma!
Sevgi yashar bo‘lsa yil farqi yo‘qku,
Ko‘nglim sening bo‘lsa, til farqi yo‘qku,
Ko‘ksimda, ko‘ksingda, urib turgan u
Yurak yoshidasan, yoshingni aytma!
*xona
* * *
Yo‘limni to‘sganda bulutlar,
Ortimdan yig‘lama!
Bulutlar yig‘laydi axir shusiz ham…
Shig‘alasa yomg‘ir, elansa qorlar,
Ortimdan yig‘lama!
Yomg‘ir, qor yig‘laydi axir shusiz ham…
Kuzatib deraza oyinasidan,
Ortimdan yig‘lama!
Oyina yig‘laydi axir shusiz ham…
O‘tganimda kuzak chorbog‘laridan,
Ortimdan yig‘lama!
Chorbog‘lar yig‘laydi axir shusiz ham…
Ortimdan yig‘lama!
Bunday kech ko‘rishib, tez ayrilganda…
Ortimdan yig‘lama!
Yurak ayrilmasa, biz ayrilganda…
Yig‘lama!
* * *
Nafasim kelar-ketar,
Aqlim ham boshimdadir.
Bir yo‘l bor o‘tmishimda,
Bir yo‘l ham qarshimdadir.
Bir orzu kelishimda,
Bir chora so‘lishimda,
Bir qasos o‘lishimda,
Biri ko‘z yoshimdadir.
Gul yo‘li, chechak yo‘li,
Ko‘z yo‘li, yurak yo‘li,
Bor bo‘lishning bir yo‘li
So‘ngsiz urushimdadir.
YO‘L
Oqshom qorong‘uligida
nurdan nurga sari boradir inson.
Tarix qorong‘uligida
dohiydan dohiyga…
Umr qorong‘uligida
bandadan Xudoga!
Qaysi manzilga borsang
eng aniq yo‘l – to‘g‘rilik.
Bir boshi o‘lim bo‘lsa,
bir boshi o‘limsizlik…
YO‘L TUGAGANDA
Tangri bizni yo‘llar uchun yaratgan,
Yo‘l bitganda – ko‘y* tortadir o‘ziga.
Sevinchimiz mayxonada tugagay,
G‘amimizni nay tortadir o‘ziga.
Malik bo‘lsin, sulton bo‘lsin, shoh bo‘lsin,
Ko‘nglimizni bey tortadir o‘ziga.
Elchilari Tangrisini unutgan
Bir xo‘plamlik may tortadir o‘ziga.
Ko‘rimizdir jarliklarga intilgan,
Korimizni kuy tortadir o‘ziga.
Alloh jimdir, biroq Shayton ishida
Ming hiylala “hey” tortadir o‘ziga.
Yaxshiyamki, tuproq bizni yutganda
Ruhimizni ko‘k tortadir o‘ziga.
* ko‘y – qishloq
SARI
Kun kunga, oy oyga uyqashib kelar,
Fasllar tirmashar yilimga sari.
Cho‘qqini bir kunda fath aylaydi qish,
Keyin hujum qilar sochimga sari.
Qanday chechaklaymiz ustimiz qordir,
Qanday uchajakmiz bu qafas tordir,
Axir barcha baxtlar yashalganlardir,
Qolganlar barchasi zulmga sari.
Qo‘l ochib yolvorsak o‘tgan chog‘larga,
Kuchimiz yetmaydi ayriliqlarga,
Kuzak bo‘yoq bergan mahzun bog‘larga,
Xazonlar talpinar gulimga sari.
Sovuq inida sovqotgan musicham,
Azizim, sevgilim, o‘chog‘im, erkam,
Yana davom etar sensiz bu kecham,
Va yana bir qadam o‘limga sari.
YURAK O‘RNIGA
Seni Allohimning qo‘lidan olib
Osarman ko‘ksimdan yurak o‘rniga.
Bu ishq sovimasin degayman doim,
Yozsang gunohimni malak o‘rniga…
Mening nafasingga ehtiyojim bor,
Essin tong sahardan kulak* o‘rniga.
To‘lsin ko‘zlarimga oyning nuridek,
Hidlayin tonggacha chechak o‘rniga.
Yong‘inim sovutgan sarin suvimsan,
Yoki barokatim – cho‘rak* o‘rniga.
Ortiq qismatingdan gapirma menga,
Teginma qalbimning ko‘vrak* o‘rniga…
* kulak – shamol
* cho‘rak – non
* ko‘vrak – yarasi bitmagan
SO‘NGGI SALOMIM
Tanho san’ati bor – inson salomin,
Eritdi umrimni vaqt ham mum kabi.
Tog‘lar maydalandi bu tegirmonda –
Doni unga do‘ndi, toshi qum kabi.
Bilmayman tug‘ishgan va yoki yotdir,
Umrimni sinovdan sinovga otdi,
Eng uzun yo‘llari besh-olti odim,
Eng uzun sevgisi – bir yutum kabi.
Na uy istagim bor, nada bir gulgun,
Shusiz ham bitajak bu qisqa surgun,
O‘lim xabarimni eshitsang bir kun,
Uni qabul ayla salomim kabi.
Ozarboyjonchadan Rahmat Bobojon o‘girmasi
