Бир сулувгина аёлнинг ортидан навбатга турдим. Аёл ё немис, ё инглиз… тағинам ким билади, балки француздир. Елкасида ёйилган қўнғироқ, сариқ сочлари, тик тушган калта бурни, гоҳо ярим қиялаб қолгувчи юзидаги ботиқ қовоқлардаги мовий кўзлари ёнидаги кучукчасига бир нималар деётгандек. Ишқилиб, шарқлик эмас ва меҳмон ҳам эмас. Қай бир аждодининг ризқи сочилиб, бизнинг юртларга келиб қолганмиям деб ўйладим.

Шодмонқул Салом
“ЧАППИ”
Ҳикоя

Жовли Хушбоққа бағишланади

…-чи йилда иккинчи курсда ўқирдим. Сентябрнинг малҳам ҳавосидан симириб, керишиб уйғондим ва бугун биринчи соат дарс йўқлигини ёқимли ҳис билан эсладим. Ижара хонамизда мендан бошқа ҳеч ким йўқ — болалар дарсга кетишган.

…ювиниб, тараниб, оппоқ, ўзимга ярашган, елкасига “Келажак” деб битилган футболкани кийиб, колбаса ва нон олгани дўконга тушдим. Колбасанинг килоси минг сўм эди. Нон олиб бўлдим. Чўнтагимдаги бир дона беш­юзталик ақчани ғижимлаб турибман. Одам тирбанд, нонга навбат тургандай харидорлар турнақатор тизилган. Начора, бир сулувгина аёлнинг ортидан навбатга турдим. Аёл ё немис, ё инглиз… тағинам ким билади, балки француздир. Елкасида ёйилган қўнғироқ, сариқ сочлари, тик тушган калта бурни, гоҳо ярим қиялаб қолгувчи юзидаги ботиқ қовоқлардаги мовий кўзлари ёнидаги кучукчасига бир нималар деётгандек. Ишқилиб, шарқлик эмас ва меҳмон ҳам эмас. Қай бир аждодининг ризқи сочилиб, бизнинг юртларга келиб қолганмиям деб ўйладим.

Ёши нари борса ўттизда. Эҳтимол бир-икки фарзанд ҳам кўрган. Ярим қаричгина орамиздаги масофадан бўйнига тушган нозик ҳалқалардан тахмин қилаяпман буларни. Жигарранг, юпқа либосидан ўрта бўй, оқ-сариқ етилган вужуди менинг эсимни ўғирлаб, чимилдиқ торидай титраб кўринаётир. Ортимда турган, жомадан тутган чол негадир типирчилаб ортимдан туртиб юборди — бехосдан кўксим билан аёлнинг нозик елкасига тегиб кетдим. Ҳозир шартта ўгирилади-ю бобиллаб беради дея ўйладим. Қаёқда… пинагиниям бузмади. “Ҳай, кучингдан”, деб қўйдим ичимда. Ҳали уйланмаган, янтоқзор даштларни оралаб келган бўзболанинг кўксидаги туйғуларни тушунгайсиз-да, дўст. Қўлим ихтиёримдан чиқиб, унинг нозик, оппоқ, тошиб турган билагига тегди. “Қилт” ҳам этмади. Уч бармоғим тўртинчисини, сўнг бешинчисини чақириб олди. Илиқ, атир бўйи уфуриб турган майин билакдан оҳистагина, бир марта тутдим. Ва чўққа теккандек дарҳол тортиб олдим, негаки — ҳаққим йўқ. Бундай хаёл қилишга-да ҳаққим йўқ-ку! Аммо… юрагимнинг бир жойда туриб босаётган қадамини, менимча, бу немисми, инглизми сулув ҳам илғагандир. Юраклар тилмочни ёмон кўради!

…Хуллас, унга навбат келди. Ва шип-шип этиб дўкончи йигитга рўпара бўлди.

Шунда унинг нозик елкаси оша чўғдай қип-қизил ҳамёнидан ўн беш минг сўм пулни санаётган, ошиқнинг юрагига ботириб олгандек ол тирноқларига кўзларимни узмай қараб турдим.

Аёл пулни сотувчига узатди ва бир оғизгина сўз айт­ди:

— Чаппи!

Сотувчи унга роса уч килограмм “Чаппи” — итнинг махсус этли овқатини тутқазди — килоси беш минг! Аёл сумкани қўлга оларкан, ҳамённи ҳам унга жойлади. Бу қўлида, етовдаги пахмоқ кучукча эса айни шуни кутиб тургандек чап орқа оёғини кўтарди-да бетон саҳнга… чоптирворди — ярамас!

Енгилгина чарм шиппагимга пешоб сачради. Аёлга қарадим. Хижолатлик ёки узрхоҳлик қилар деган ўйда унинг чеҳрасига энтикиб назар ташладим. Шунда…

…унинг гўзал чеҳрасида шунчалар совуқ ифодани кўрдимки, сесканиб кетдим. Терилган, чимирилган қизғиш нозик қошлари ўртасидаги тугунча ҳаётимга нуқтадек урилди, гўё. Шоирнинг “Юрак бўлиши ёлғонми одамнинг ичида” деган нидосини сўзсиз пичирладим.

Аёлнинг нигоҳидаги кибр, нописанд­лик ва бешафқат истеҳзо менинг тарашланмаган ҳаёт тарзим, эркахаёл қалбимга ханжардек ярқираб совуқ ботди. Аъзойи баданимнинг билинар-билинмас қалтираб кетганини туйдим.

Сўнгра… у қачонлардир музлаб қолган қалбини опичлаб четга — йўлакка бурилди. Йўқ, асло мен уни айбламайман — музлаган қалб эримайди. Аммо…

…мени сотувчи шошилтира бошлади.

Манба: «Китоб дунёси» газетаси, 2014, июнь

1980 йилда туғилган. Термиз Давлат университетининг кимё факультетини тамомлаган. “Юрак иқлими”, “Кўнгил китоби” шеърий китоблари чоп этилган. Ҳозирда “Китоб дунёси” газетасида Бош муҳаррир вазифасида фаолият кўрсатмоқда

1980 yilda tug’ilgan. Termiz Davlat universitetining kimyo fakul`tetini tamomlagan. “Yurak iqlimi”, “Ko’ngil kitobi” she’riy kitoblari chop etilgan. Hozirda  “Kitob dunyosi” gazetasida Bosh muharrir vazifasida faoliyat ko’rsatmoqda

Shodmonqul Salom
“CHAPPI”
Hikoya

Jovli Xushboqqa bag’ishlanadi

…-chi yilda ikkinchi kursda o’qirdim. Sentyabrning malham havosidan simirib, kerishib uyg’ondim va bugun birinchi soat dars yo’qligini yoqimli his bilan esladim.  Ijara xonamizda mendan boshqa hech kim yo’q — bolalar darsga ketishgan.

…yuvinib, taranib, oppoq, o’zimga yarashgan, yelkasiga “Kelajak” deb bitilgan futbolkani kiyib, kolbasa va non olgani do’konga tushdim. Kolbasaning kilosi ming  so’m edi. Non olib bo’ldim. Cho’ntagimdagi bir dona besh­yuztalik aqchani g’ijimlab turibman. Odam tirband, nonga navbat turganday xaridorlar turnaqator  tizilgan. Nachora, bir suluvgina ayolning ortidan navbatga turdim. Ayol yo nemis, yo ingliz… tag’inam kim biladi, balki frantsuzdir. Yelkasida yoyilgan qo’ng’iroq,  sariq sochlari, tik tushgan kalta burni, goho yarim qiyalab qolguvchi yuzidagi botiq qovoqlardagi moviy ko’zlari yonidagi kuchukchasiga bir nimalar deyotgandek.  Ishqilib, sharqlik emas va mehmon ham emas. Qay bir ajdodining rizqi sochilib, bizning yurtlarga kelib qolganmiyam deb o’yladim.

Yoshi nari borsa o’ttizda. Ehtimol bir-ikki farzand ham ko’rgan. Yarim qarichgina oramizdagi masofadan bo’yniga tushgan nozik halqalardan taxmin qilayapman  bularni. Jigarrang, yupqa libosidan o’rta bo’y, oq-sariq yetilgan vujudi mening esimni o’g’irlab, chimildiq toriday titrab ko’rinayotir. Ortimda turgan, jomadan  tutgan chol negadir tipirchilab ortimdan turtib yubordi — bexosdan ko’ksim bilan ayolning nozik yelkasiga tegib ketdim. Hozir shartta o’giriladi-yu bobillab  beradi deya o’yladim. Qayoqda… pinaginiyam buzmadi. “Hay, kuchingdan”, deb qo’ydim ichimda. Hali uylanmagan, yantoqzor dashtlarni oralab kelgan bo’zbolaning  ko’ksidagi tuyg’ularni tushungaysiz-da, do’st. Qo’lim ixtiyorimdan chiqib, uning nozik, oppoq, toshib turgan bilagiga tegdi. “Qilt” ham etmadi. Uch barmog’im
to’rtinchisini, so’ng beshinchisini chaqirib oldi. Iliq, atir bo’yi ufurib turgan mayin bilakdan ohistagina, bir marta tutdim. Va cho’qqa tekkandek darhol tortib   oldim, negaki — haqqim yo’q. Bunday xayol qilishga-da haqqim yo’q-ku! Ammo… yuragimning bir joyda turib bosayotgan qadamini, menimcha, bu nemismi, inglizmi  suluv ham ilg’agandir. Yuraklar tilmochni yomon ko’radi!

…Xullas, unga navbat keldi. Va ship-ship etib do’konchi yigitga ro’para bo’ldi.

Shunda uning nozik yelkasi osha cho’g’day qip-qizil hamyonidan o’n besh ming so’m pulni sanayotgan, oshiqning yuragiga botirib olgandek ol tirnoqlariga ko’zlarimni  uzmay qarab turdim.

Ayol pulni sotuvchiga uzatdi va bir og’izgina so’z ayt­di:

— Chappi!

Sotuvchi unga rosa uch kilogramm “Chappi” — itning maxsus etli ovqatini tutqazdi — kilosi besh ming! Ayol sumkani qo’lga olarkan, hamyonni ham unga joyladi. Bu  qo’lida, yetovdagi paxmoq kuchukcha esa ayni shuni kutib turgandek chap orqa oyog’ini ko’tardi-da beton sahnga… choptirvordi — yaramas!

Yengilgina charm shippagimga peshob sachradi. Ayolga qaradim. Xijolatlik yoki uzrxohlik qilar degan o’yda uning chehrasiga entikib nazar tashladim. Shunda…

…uning go’zal chehrasida shunchalar sovuq ifodani ko’rdimki, seskanib ketdim. Terilgan, chimirilgan qizg’ish nozik qoshlari o’rtasidagi tuguncha hayotimga nuqtadek  urildi, go’yo. Shoirning “Yurak bo’lishi yolg’onmi odamning ichida” degan nidosini so’zsiz pichirladim.

Ayolning nigohidagi kibr, nopisand­lik va beshafqat istehzo mening tarashlanmagan hayot tarzim, erkaxayol qalbimga xanjardek yarqirab sovuq botdi. A’zoyi  badanimning bilinar-bilinmas qaltirab ketganini tuydim.

So’ngra… u qachonlardir muzlab qolgan qalbini opichlab chetga — yo’lakka burildi. Yo’q, aslo men uni ayblamayman — muzlagan qalb erimaydi. Ammo…

…meni sotuvchi shoshiltira boshladi.

Manba: «Kitob dunyosi» gazetasi, 2014, iyun