Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
Jahon adabiyoti namunalaridan tarjimalar
ХХ асрда рус адабиёти, жумладан, шеърияти шундай юксак даражада ривожландики, бугун жаҳон адабиётини шу давр рус сўз санъатисиз тасаввур этиб бўлмайди. ХХ аср бошларида бу адабиёт янги шоирлар берди. Шулардан энг машҳури — Сергей Есенин. Адабиёт аҳли орасида, шоирлар қишлоқларда туғилиб, шаҳарларда вафот этади, деган гап юради. Бу гап руснинг буюк шоирига нисбатан тўла мос келади. Davomini o'qish
Ирландиялик буюк ёзувчи Жеймс Жойс ижоди ХХ аср жаҳон адабиёти тарихида муҳим ўрин тутади. Унинг ҳозирги замон адабиётларига кўрсатган таъсири ғоятда улкан. Э.Хемингуей, У.Фолкнер, Т.Вулф каби дунёга машҳур адиблар унинг ижодидан бениҳоя кучли таъсирлангани ҳам фикримизни тасдиқлайди.
Жеймс Жойс, аксарият ижодкорларда кузатилгани каби, бадиий ижодни шеър ёзишдан бошлаган ва унинг илк шеърий китоби “Яккахон мусиқа” аталган ва 1907 йилда чоп этилганди. Бугун биз сизнинг назарингизга буюк сўз санъаткорининг насри соясида қолиб кетган назмидан айрим намуналарини ҳавола этамиз. Davomini o'qish
Пушкиннинг рус маданияти тақдиридаги роли бениҳоя буюк. У янги рус адабиётига асос солиш билан бирга рус адабий тилининг ҳам шаклланишига улкан ҳисса қўшди. Рус адабиётида реализм ва халқчиллик тамойилларининг, қатор шеърий жанрларнинг шаклланиши ва тараққиёти Пушкин номи билан чамбарчас боглик,. Пушкиннинг ранг-баранг ижоди нафақат кейинги рус адабиёти, балки мусиқа, театр, балет, рангтасвир сингари санъат турларининг ҳам ривожланишига катта таъсир кўрсатди. Davomini o'qish
Сонет атамаси италянча «Sonetto» ва провансал лаҳжасидаги «Sonet» сўзларидан келиб чиққан бўлиб, қўшиқ, жарангдор қўшиқ маъноларини англатади. У мустақил шеърий жанр сифатида дастлаб Ситсилия мактаби шоирларидан Жакомо да Лентини томонидан XIII асрнинг бошларида қўлланилган. Хўш, нима учун сонет ўрта асрларда, ундан аввал ёки кейин пайдо бўлмаган? Бундай қатъий қонун асосидаги бадиий асарнинг пайдо бўлишига нималар туртки берган? (Абдулла Шернинг сонет ҳақидаги мақоласининг давомини мана бу саҳифада ўқинг) Davomini o'qish
Буюк ёзувчи, Нобел мукофоти соҳиби Эрнест Ҳемингуэйнинг аввал шеър ёзганини кўпчилик билмайди. Унинг шеърларида ҳам насридаги мавзулар асарлар марказида туради – бу урушнинг маънисизлиги, инсон қадрининг фожиавий топталишлари, қўмондонларнинг хатоларига қурбон кетган оддий асарларнинг тақдири, хонашинликдан ториқиш ва саргузаштлар иштиёқи чизгиларидир. Davomini o'qish
XX аср модернизм адабиёти ривожига улкан ҳисса қўшган франциялик Пол Клодель ва Пол Валери, олмониялик Р. М. Рильке ва Е. Бенн, америкалик Э. Паунд ва Р. Фрост, россиялик Александр Блок (1880-1921) ва Борис Пастернак (1890-1960), англиялик У. X. Оден, Ғарб ва Шарқ тамаддунлари тадқиқотчиси, мексикалик О. Пас, польшалик Ч. Милош сингари шоирлар қаторида Томас Стернз Элиотнинг ҳам муносиб ўрни бор. Элиот ижоди тимсолида инсондаги зиддиятли хислат ва фазилатлар мужассам этилган десак муболаға бўлмайди. Унинг “Европа заволи” (О. Шпенглер) мавзуида яратилган ўта мураккаб, мунқариз руҳдаги “Ҳосилсиз замин”поэмаси ўз муаллифини XX аср Ғарб шеъриятининг шоҳсупасига олиб чиқди.Томас Элиот 1948 йил Нобел мукофотига сазовор бўлди. Davomini o'qish
Жаҳон адабиётида америкалик буюк ёзувчи Уильям Фолкнернинг 1947 йил апрел ойида Миссисипи университети талабалари билан учрашувда айтган фикрлари катта ўрин тутади. Таъбир жоиз бўлса, Фолкнернинг айнан ўша фикрлари бутун бир авлод вакилларининг адабиётга бўлган қарашларини белгилаб берди. Қолаверса, миллионлаб китобхонлар ҳам ярим асрдан ортиқ вақт мобайнида бадиий асарни танлашда Фолкнер тавсиясига беихтиёр амал қилиб келмоқда. Davomini o'qish
25 сентябрь — Нобель мукофоти соҳиби, атоқли адиб Уильям Фолкнер таваллуд топган кун
Фолкнер шундан сўнг роман ёза бошлади. 4 йилда 3 та романи босилди: «Аскар мукофоти», «Чивинлар», «Сарторис». Аммо учаласи ҳам муваффақият қозона олмади. «Шовқин ва ғазаб»гина (1929 йил) танқидчилар эътиборини ўзига тортди. Мазкур роман ўзига хос услубда ёзилганди. Асардаги ҳар битта воқеа турли нуқтаи назардан туриб ёритилгани билан диққатга сазовор эди. Асарни ўрганиб чиққач, мунаққидлар бир овоздан уни «улуғ роман» дейишди. Davomini o'qish
“Ёшлигимда”, — дея эслаганди адиб бир интервьюсида, “мен шуни англаб етгандимки, ёзувчи одамлар ҳақида ёзишдан аввал улар билан дардлашиши зарур экан. Мен ўз кўзларим билан кўрганларимнигина қаламга олишга аҳд қилдим. Шундай қилиб, фургонга чиқдиму дунё бўйлаб саёҳатга отландим, сафарим давомида ёлғизликда қийналиб, азоб чекаётган одамлар билан юзма-юз келдим.” Davomini o'qish
Машҳур шоир, адиб ва таржимон Чезаре Павезе Италиянинг Кунео вилоятидаги Санто-Стефано-Бельбо шаҳарчасида туғилган. Турин университетининг инглиз адабиёти бўлимида таҳсил олган. Дефо, Диккенс, Мелвилл, Жойс, Ш. Андерсон, Г. Стайн, Фолкнер, Дос Пассос асарларини итальянчага таржима қилган. Оиласи тазйиқи остида фашист партиясига аъзо бўлган, аммо аксилфашист фаолият олиб боргани учун партиядан ўчирилган. Урушдан кейин коммунистларга яқинлашган. Америкалик киноатриса Констанс Доулингга бўлган муҳаббати фожиали якунланган. 1950 йил 26 август куни ўз жонига қасд қилган. Davomini o'qish
Нобель мукофоти соҳиби (1906) Жозуэ Кардуччи Италиянинг Тоскана вилоятида туғилган. Флоренцияда мактабни битиргач, Пиза университетининг адабиёт факултетида ўқиди. 1860-1904 йилларда Болония университетида дарс берди. У 1890 йилда бир умрга сенатор этиб сайланган. Ўн ёшидан шеърлар ёзган шоир “Ямблар ва эподиялар”, “Янги шеърлар”, “Қасидалар”, “Шеърий оҳанглар” каби китоблари билан ХХ аср итальян шеъриятининг энг машҳур вакилига айланди. Асарлари дунёнинг бир қатор тилларига таржима қилинган. Davomini o'qish
Атоқли итальян шоири ва ёзувчиси Алдо Палаззески ( аслида фамилияси Журлани бўлган) Флоренция шаҳрида туғилган. 1904 йилдан шеърлари нашр этила бошлаган. Дастлаб футурист шоир сифатида танилган, аммо кейинчалик улардан четлашган. Шеърларида истеъзо ва ишончсизлик туйғулари намоён бўлган. Davomini o'qish