Истеъдодли шоира Жумагул Сувонова шеърлари билан олдин ҳам таништирган эдик (Мана бу саҳифада). Бугун унинг «Ёшлик» журналини кечагина нашрдан чиққан 6-сонида босилган «Юрагимда сўзлар жаранги» туркумини тақдим этмоқдамиз.
ЮРАГИМДА СЎЗЛАР ЖРАНГИ
Жумагул СУВОНОВА
Жумагул Сувонова 1961 йилда Ургут туманининг Раҳматобод қишлоғида таваллуд топган. Самарқанд Давлат университетининг филология факультетида таҳсил олган. “Тиллақош», “Йиғлаётган оҳу”, «Мен сиғмаган дунё”, «Оловли фасл”, “Умр карвони”, «Одамқуш қўшиғи» каби шеърий тўпламлар муаллифи. «Усмон Азим шеъриятида бадиий тафаккур» номли монографияси нашр этилган.
* * *
Кўзларим…
Кўзингга адашиб,
Туташган манзиллар йироқми?..
Сўқмоқда сирғалиб тўкилган,
Япроқми,
Нигоҳми,
Сабоқми?..
Фасллар машқингдек, қароқчи —
Гулғунча тугунин чўқилар.
Кўнглимнинг қип-қизил кўйлаги,
Томчилаб тупроққа тўкилар.
Ўтинчим шафаққа эргашар,
Тугаган шамдек бир чораман.
Мен бугун умримнинг уйидан
Ўкинчлар тергилаб бораман.
* * *
Табиат тўнини тескари кийган,
Булутнинг кўз ёши томчилаяпти.
Ким қуёшга интиқ, ким сувга ташна
Ёз. Ёмғир боғларни қамчилаяпти.
Одамзод қизиқ-да,
Қувнаб яшамай
Мазмунсиз умрин ҳам
Шукурга йўяр.
Ҳар куни
Тонгларнинг юзини ювиб,
Вақтнинг қўлтиғига қистириб қўяр.
* * *
Мен йироқлаб кетдим ҳаётдан,
Яшамадим, кулмадим илло —
Хилватларга бадарға этиб,
Мени ҳадсиз синади Худо.
Мен йироқлаб кетдим ҳаётдан,
Қуюн эди, тўрт томоним. О-о-о!..
Кўзларимни тун билан боғлаб,
Мендан тонгни яширди дунё.
Мен ҳаётдан буткул узилдим,
Қоп-қора тус олди бу олам.
Қўлларимга китоб тутқазиб,
Йўл кўрсатиб борарди отам.
О-о-о!.. Онамнинг изтироблари,
Мен ҳеч нима тушунмас эдим.
Бу дунёнинг бор зулматини
Шу бир томчи ишқ билан енгдим.
Ишқ эди, ҳа, ёруғ ишқ эди,
Падарим ва волидам тутган —
Мен қоп-қора ниҳоллар экиб,
Қуёш териб олардим ундан.
Ярим аср қувончдан кечиб,
Татиб аччиқ аламли тотни.
Ҳануз унга қайта олмайман,
Сўзларига кўниб ҳаётни.
Мен
Ҳаётдан
Йироқлаб кетдим…
* * *
Тирикманми,
Борманми мен ҳам,
Тилсиз тошга ўхшамайманми?..
Ўзи билан ўзи оввора
Бир телбадек яшамайманми?..
Ким шодумон ҳаётидан маст,
Ким муҳаббат кўшкида танҳо.
Кимни тирик маъбуда этиб,
Ғам уйига ўтқизган Худо.
Мен маломат қилмайман, ахир
Шивирларим раҳмат тилагай.
Қимир этсам, самовотданмас,
Кўзларимдан осмон қулагай.
Сукунатлар, ашкларга гувоҳ
Бу йўлларнинг забони жим-жит.
Чучмомалар, ялпизлар ҳиди,
Уйғотмоқчи бўлади умид.
Лек, рост гапи арзон дунёда
Қадр турса тутдек тўкилиб.
Кўрпачада ўтирса ёлғон,
Фаҳш ва риё яшаса кулиб.
Мен қуёшга боқиб, сўрайман
Тирикманми…
Борманми, сен айт?!..
Мавжуд бўлсам, нега ўлмайман…
Тириклар, жим яшаётган пайт?!..
ДАРАХТ
Чорбоғимга гард тегмасин деб,
Зарбалардан бўлмайин карахт.
Ниҳолларин бўрон, довулдан
Пана қилиб яшайди дарахт.
Юксалади тонглар чўққида,
Қуёш каби ялтираган шаҳд.
Аёзлардан, қордан чўчимас,
Зафар қучиб гуллаган дарахт.
Қўл узатган яхши-ёмонга,
Ёқса ларзон мевасин тоти.
Япроқлари япроқмас — бургут,
Буталари бўлар Ғироти.
Бир лашкардек тўпланади у,
Куз тўкилиб, қишда тўнмайди.
Ҳар бутаю шохи қўлласа,
Бу дарахтни енгиб бўлмайди.
Ҳаёт дарсу сабоғин бериб,
Юрагига тугиб улкан аҳд.
Шамолларга кўксини кериб,
Савлат тўкиб яшайди дарахт.
* * *
Денгиз…
Сувга термуламан жим,
Жимир-жимир қилади
Дунё.
Бир бекўнгил Кўнгил сўраса
Қандай жавоб қиласан,
Худо?!..
Марҳаматинг
Ҳимматинг чексиз,
Тилимдан сўз териб ўтирма.
Нима берсам олар экан деб,
Бўм-бўш юрак бериб ўтирма!..
* * *
Беҳаловат тунлардан бугун,
Ҳаловатлар тиланиб, инграб
Дунё ишқдек маҳзун дардини,
Адоғига етарми тинглаб.
Қорайгандан қорайиб, ўксиб,
Сочларини тараса оқшом.
Тонг отар чоғ юзидан ўпиб,
Яноғида ухласа ором.
Юрагини ювиб шабнамда,
Димоғида бинафша атри,
Муҳаббатни бағрига босиб,
Тўкиларми дунёнинг дарди?..
* * *
Жуда кичкинадек
Туюлар бугун,
Менга бу дунёнинг
Ҳар бир қадами.
Ахир қандай қилиб
Беркитиб юрдим,
Ичимдаги
Улкан одамни?!
Бугун у тан олмайин
Қаршиликларни,
Шамол, довулларда
Кетиб бормоқда.
Қитъаю денгизлар
Қўлини боғлаб.
Битта бармоғида
Тутиб бормоқда.
Балки бунга ғаши келар
Шамолнинг,
Ё чақмоқ чинқирар
Қилганича ор.
Лек унинг дилида
Қудрат тимсоли,
ИНСОН деган буюк,
Бир тушунча бор!..
* * *
Билмадим…
Қанчага етади умрим,
Ё қанча чидайман
Битта кулмасдан.
Тишларим синдириб
Юбормай тилим,
Одам бўламанми,
Шоир бўлмасдан?!
* * *
Мени оппоқ тонглар
Қилади таъқиб,
Қаерга бораман
Ўзимдан қочиб.
Охирги далани
Кесиб ўтгунча,
Яшай оламанми
Кўзимни очиб?!..
Панд берар
Ҳаволар сабоқларимга,
Мени имлаган тун
Эгни жиққа ҳўл.
Дам-бадам олдимга
Чиқиб, депсинар,
Пойимга сапчилаб
Бораётган йўл.
Мени оппоқ тонглар
Қилади таъқиб…
Бардошим етарми
Тундан ўтишга.
Тоғни кесиб чиқиб,
Осмонни тутиб,
Жонимни тонгларга
Нисор этишга…
Мени оппоқ тонглар
Қилади таъқиб…
* * *
Тун ёришар —
Дард ўта бошлар,
Тугар тилсиз
Жаранглар жанги.
Сукут жонга
Буров солса ҳам,
Юрагимда сўзлар
Жаранги.
Изиллайди
Овозсиз садо,
Гоҳ заминга,
Гоҳ кўкка боқар.
Ким билади,
Балки
Унга ҳам,
Менинг шундай
Яшашим ёқар.
Iste’dodli shoira Jumagul Suvonova she’rlari bilan oldin ham tanishtirgan edik (Mana bu sahifada). Bugun uning «Yoshlik» jurnalini kechagina nashrdan chiqqan 6- sonida bosilgan «Yuragimda so’zlar jarangi» turkumini taqdim etmoqdamiz.
YURAGIMDA SO’ZLAR JRANGI
Jumagul SUVONOVA
Jumagul Suvonova 1961 yilda Urgut tumanining Rahmatobod qishlog’ida tavallud topgan. Samarqand Davlat universitetining filologiya fakul`tetida tahsil olgan. “Tillaqosh», “Yig’layotgan ohu”, «Men sig’magan dunyo”, «Olovli fasl”, “Umr karvoni”, «Odamqush qo’shig’i» kabi she’riy to’plamlar muallifi. «Usmon Azim she’riyatida badiiy tafakkur» nomli monografiyasi nashr etilgan.
* * *
Ko’zlarim…
Ko’zingga adashib,
Tutashgan manzillar yiroqmi?..
So’qmoqda sirg’alib to’kilgan,
Yaproqmi,
Nigohmi,
Saboqmi?..
Fasllar mashqingdek, qaroqchi —
Gulg’uncha tugunin cho’qilar.
Ko’nglimning qip-qizil ko’ylagi,
Tomchilab tuproqqa to’kilar.
O’tinchim shafaqqa ergashar,
Tugagan shamdek bir choraman.
Men bugun umrimning uyidan
O’kinchlar tergilab boraman.
* * *
Tabiat to’nini teskari kiygan,
Bulutning ko’z yoshi tomchilayapti.
Kim quyoshga intiq, kim suvga tashna
Yoz. Yomg’ir bog’larni qamchilayapti.
Odamzod qiziq-da,
Quvnab yashamay
Mazmunsiz umrin ham
Shukurga yo’yar.
Har kuni
Tonglarning yuzini yuvib,
Vaqtning qo’ltig’iga qistirib qo’yar.
* * *
Men yiroqlab ketdim hayotdan,
Yashamadim, kulmadim illo —
Xilvatlarga badarg’a etib,
Meni hadsiz sinadi Xudo.
Men yiroqlab ketdim hayotdan,
Quyun edi, to’rt tomonim. O-o-o!..
Ko’zlarimni tun bilan bog’lab,
Mendan tongni yashirdi dunyo.
Men hayotdan butkul uzildim,
Qop-qora tus oldi bu olam.
Qo’llarimga kitob tutqazib,
Yo’l ko’rsatib borardi otam.
O-o-o!.. Onamning iztiroblari,
Men hech nima tushunmas edim.
Bu dunyoning bor zulmatini
Shu bir tomchi ishq bilan yengdim.
Ishq edi, ha, yorug’ ishq edi,
Padarim va volidam tutgan —
Men qop-qora nihollar ekib,
Quyosh terib olardim undan.
Yarim asr quvonchdan kechib,
Tatib achchiq alamli totni.
Hanuz unga qayta olmayman,
So’zlariga ko’nib hayotni.
Men
Hayotdan
Yiroqlab ketdim…
* * *
Tirikmanmi,
Bormanmi men ham,
Tilsiz toshga o’xshamaymanmi?..
O’zi bilan o’zi ovvora
Bir telbadek yashamaymanmi?..
Kim shodumon hayotidan mast,
Kim muhabbat ko’shkida tanho.
Kimni tirik ma’buda etib,
G’am uyiga o’tqizgan Xudo.
Men malomat qilmayman, axir
Shivirlarim rahmat tilagay.
Qimir etsam, samovotdanmas,
Ko’zlarimdan osmon qulagay.
Sukunatlar, ashklarga guvoh
Bu yo’llarning zaboni jim-jit.
Chuchmomalar, yalpizlar hidi,
Uyg’otmoqchi bo’ladi umid.
Lek, rost gapi arzon dunyoda
Qadr tursa tutdek to’kilib.
Ko’rpachada o’tirsa yolg’on,
Fahsh va riyo yashasa kulib.
Men quyoshga boqib, so’rayman
Tirikmanmi…
Bormanmi, sen ayt?!..
Mavjud bo’lsam, nega o’lmayman…
Tiriklar, jim yashayotgan payt?!..
DARAXT
Chorbog’imga gard tegmasin deb,
Zarbalardan bo’lmayin karaxt.
Nihollarin bo’ron, dovuldan
Pana qilib yashaydi daraxt.
Yuksaladi tonglar cho’qqida,
Quyosh kabi yaltiragan shahd.
Ayozlardan, qordan cho’chimas,
Zafar quchib gullagan daraxt.
Qo’l uzatgan yaxshi-yomonga,
Yoqsa larzon mevasin toti.
Yaproqlari yaproqmas — burgut,
Butalari bo’lar G’iroti.
Bir lashkardek to’planadi u,
Kuz to’kilib, qishda to’nmaydi.
Har butayu shoxi qo’llasa,
Bu daraxtni yengib bo’lmaydi.
Hayot darsu sabog’in berib,
Yuragiga tugib ulkan ahd.
Shamollarga ko’ksini kerib,
Savlat to’kib yashaydi daraxt.
* * *
Dengiz…
Suvga termulaman jim,
Jimir-jimir qiladi
Dunyo.
Bir beko’ngil Ko’ngil so’rasa
Qanday javob qilasan,
Xudo?!..
Marhamating
Himmating cheksiz,
Tilimdan so’z terib o’tirma.
Nima bersam olar ekan deb,
Bo’m-bo’sh yurak berib o’tirma!..
* * *
Behalovat tunlardan bugun,
Halovatlar tilanib, ingrab
Dunyo ishqdek mahzun dardini,
Adog’iga yetarmi tinglab.
Qoraygandan qorayib, o’ksib,
Sochlarini tarasa oqshom.
Tong otar chog’ yuzidan o’pib,
Yanog’ida uxlasa orom.
Yuragini yuvib shabnamda,
Dimog’ida binafsha atri,
Muhabbatni bag’riga bosib,
To’kilarmi dunyoning dardi?..
* * *
Juda kichkinadek
Tuyular bugun,
Menga bu dunyoning
Har bir qadami.
Axir qanday qilib
Berkitib yurdim,
Ichimdagi
Ulkan odamni?!
Bugun u tan olmayin
Qarshiliklarni,
Shamol, dovullarda
Ketib bormoqda.
Qit’ayu dengizlar
Qo’lini bog’lab.
Bitta barmog’ida
Tutib bormoqda.
Balki bunga g’ashi kelar
Shamolning,
YO chaqmoq chinqirar
Qilganicha or.
Lek uning dilida
Qudrat timsoli,
INSON degan buyuk,
Bir tushuncha bor!..
* * *
Bilmadim…
Qanchaga yetadi umrim,
YO qancha chidayman
Bitta kulmasdan.
Tishlarim sindirib
Yubormay tilim,
Odam bo’lamanmi,
Shoir bo’lmasdan?!
* * *
Meni oppoq tonglar
Qiladi ta’qib,
Qaerga boraman
O’zimdan qochib.
Oxirgi dalani
Kesib o’tguncha,
Yashay olamanmi
Ko’zimni ochib?!..
Pand berar
Havolar saboqlarimga,
Meni imlagan tun
Egni jiqqa ho’l.
Dam-badam oldimga
Chiqib, depsinar,
Poyimga sapchilab
Borayotgan yo’l.
Meni oppoq tonglar
Qiladi ta’qib…
Bardoshim yetarmi
Tundan o’tishga.
Tog’ni kesib chiqib,
Osmonni tutib,
Jonimni tonglarga
Nisor etishga…
Meni oppoq tonglar
Qiladi ta’qib…
* * *
Tun yorishar —
Dard o’ta boshlar,
Tugar tilsiz
Jaranglar jangi.
Sukut jonga
Burov solsa ham,
Yuragimda so’zlar
Jarangi.
Izillaydi
Ovozsiz sado,
Goh zaminga,
Goh ko’kka boqar.
Kim biladi,
Balki
Unga ham,
Mening shunday
Yashashim yoqar.
