Бир камтарин қаламкаш сифатида атоқли сўз устаси Саид Аҳмад феномени ҳақида кўп ўйлаб кўрганман. Жамолунгма тизмасидан оғирроқ уқубатларни кўрган бу бетакрор инсонда юмор туйғуси жуда кучли эди. “Дўрмон” ижод уйида атоқли адиб билан гурунглашиб, кўп бора бунга ишонч ҳосил қилганман. Бу “бир чимдим савол ва жавоб”лардан адабиёт мухлислари ҳам баҳраманд бўлсин, дедим…
Янгибой ҚЎЧҚОРОВ
УСТОЗ САИД АҲМАД БЕРГАН САВОЛЛАР
ВА ЖАВОБЛАР
Бир камтарин қаламкаш сифатида атоқли сўз устаси Саид Аҳмад феномени ҳақида кўп ўйлаб кўрганман. Жамолунгма тизмасидан оғирроқ уқубатларни кўрган бу бетакрор инсонда юмор туйғуси жуда кучли эди. “Дўрмон” ижод уйида атоқли адиб билан гурунглашиб, кўп бора бунга ишонч ҳосил қилганман. Бу “бир чимдим савол ва жавоб”лардан адабиёт мухлислари ҳам баҳраманд бўлсин, дедим…
***
— Ҳозирги замон қорақалпоқ адабиётида наср кучлими, назм кучлими?
— …
— Икки жанр ҳам кучли дегин, болам. Сен Тўлакнинг ҳам, Ибройимнинг ҳам соясидан баҳрамандсан. Омадингни берсин!
***
— Ўзбекистон телевидениесининг эшигидан икки шоир бемалол кириб чиқа оладими?
— …
— Кириб чиқа олмайди. Шу боис Эркин Самандар телевидениеда Бош муҳаррир пайти Эркин Мадраҳимов газета мухбири бўлиб воҳага қайтиб кетди!
***
— Зиёвуддин Намангандаги Абу Райҳон Беруний номидаги жамоа хўжалиги раислигидан уюшманинг вилоят бўлимига ишга ўтгач, қандай ўзгариш юз берганини биласанми?
— …
— Ҳамон чорбоғимга катта-катта қоғоз қутилар кўтариб келяпти. Лекин ичидаги нарсалардан ярми ҳам қолмади!
***
— Драматургия бўйича диссертация ёқлаш мақсадинг борми, дейман?
— …
— 20 август куни адиблар учун ош дамлаган эдинг. 25 август куни яна шу хайрли ишни бажариб, “дачам”га ўғлинг Ҳаётбек билан ош кўтариб кирдинг. “Герой” бўлганим учундир, деб ўйласам, “ғоя” Ҳафиз Абдусаматовдан чиққан экан-да!
***
— Катта ўғлинг Бунёдбек эстрада-цирк билим юртига киришга тайёргарлик кўряптими, дейман?
— …
— Агар шундай бўлмаса нега анови йўлакда Амир Тўраев “дача” берган эстрада юлдузи билан гаплашиб келяпти?
***
— Бунёдбек эсли бола-ю, лекин Қўнғиротдан “Камаз”да Абдулланинг уйига қорабайирни олиб келаётиб йўлда, “тарбиявий соат” ўтказмабди-да?
-…
— Устюртдан олиб келинган зотдор қорабайир шунча ўзбек адиби турганда келиб-келиб рус таржимонни тепадими?
***
— Бунёдбек болам кеча сенга мени роса ёмонладими?
— …
— “Скамейка”да ўтирсак, ижод уйи дарвозасидан биров кириб келаётган экан. “Ҳойнаҳой шу одам НКВДнинг вакили” десам, “Саид Аҳмад ота! У менинг дадам Янгибой Қўчқоров-ку!” дейди. “Нега энди сенинг даданг Ватанга хизмат қилмаслиги керак?” дедим. Ҳазилимни тушунтириб қўй, бола фақирга!
***
— Овчи адиб Раҳим Бекниёз сенинг устозинг Ошиқ Эркиндан нега хафа бўлганини биласанми?
— …
— Раҳимжоннинг китоби “Советский писатель” нашриётида босилган эди. Эркинжон Боғотда қирғовул кабобни егач, “Шу китобингизни ўзбек тилига таржима қилсак, бинойидек асар бўларди-қўярди!” депти аямай.
***
— Носир Фозил мендан нега аразлаб юрганини биласанми?
— …
— Туркистонга, юбилейига борганимизда оламда нима гап деган эшиттиришни тингласам, у ерда уруш, бу ерда уруш, у ерда талон, бу ерда тўфон, аччиғим чиқиб: “шу Ерга минг лаънатлар бўлсин!” дедим, “лагерь лексикаси”дан ҳам қўшдим. Мен Ер куррасини сўксам, у Кориз қишлоғини сўкди, деб тушунибди. Шундан буён гаплашмай юрибди!
***
— Абдулла Орипов ўйлаб топган энг кучли афоризм қайсилигини биласанми?
-…
— Саксон ёш кечамда, “Туркистон” саройида “Аллоҳнинг қудратига тасанно, Саид Аҳмаддай адибни яратиб, ўзбекча гапиртириб қўйганини қаранг” деди. Тан бердим!
***
— Шодмон Отабек мен билан Азиз Абдураззоқ ҳақида ёзиб юргани тўғрими, нотўғрими?
— …
— Нотўғри. Мен Азизга “Родопи” беришдан қийналмайман. Фақат пул сўрамаса бўлди. Пул сўраганида бир гал энг яқин шогирдим Неъмат Аминовга ҳам “отказ” қилганман-а!
Bir kamtarin qalamkash sifatida atoqli so’z ustasi Said Ahmad fenomeni haqida ko’p o’ylab ko’rganman. Jamolungma tizmasidan og’irroq uqubatlarni ko’rgan bu betakror insonda yumor tuyg’usi juda kuchli edi. “Do’rmon” ijod uyida atoqli adib bilan gurunglashib, ko’p bora bunga ishonch hosil qilganman. Bu “bir chimdim savol va javob”lardan adabiyot muxlislari ham bahramand bo’lsin, dedim…
Yangiboy QO’CHQOROV
USTOZ SAID AHMAD BERGAN SAVOLLAR
VA JAVOBLAR
Bir kamtarin qalamkash sifatida atoqli so’z ustasi Said Ahmad fenomeni haqida ko’p o’ylab ko’rganman. Jamolungma tizmasidan og’irroq uqubatlarni ko’rgan bu betakror insonda yumor tuyg’usi juda kuchli edi. “Do’rmon” ijod uyida atoqli adib bilan gurunglashib, ko’p bora bunga ishonch hosil qilganman. Bu “bir chimdim savol va javob”lardan adabiyot muxlislari ham bahramand bo’lsin, dedim…
***
— Hozirgi zamon qoraqalpoq adabiyotida nasr kuchlimi, nazm kuchlimi?
— …
— Ikki janr ham kuchli degin, bolam. Sen To’lakning ham, Ibroyimning ham soyasidan bahramandsan. Omadingni bersin!
***
— O’zbekiston televideniyesining eshigidan ikki shoir bemalol kirib chiqa oladimi?
— …
— Kirib chiqa olmaydi. Shu bois Erkin Samandar televideniyeda Bosh muharrir payti Erkin Madrahimov gazeta muxbiri bo’lib vohaga qaytib ketdi!
***
— Ziyovuddin Namangandagi Abu Rayhon Beruniy nomidagi jamoa xo’jaligi raisligidan uyushmaning viloyat bo’limiga ishga o’tgach, qanday o’zgarish yuz berganini bilasanmi?
— …
— Hamon chorbog’imga katta-katta qog’oz qutilar ko’tarib kelyapti. Lekin ichidagi narsalardan yarmi ham qolmadi!
***
— Dramaturgiya bo’yicha dissertatsiya yoqlash maqsading bormi, deyman?
— …
— 20 avgust kuni adiblar uchun osh damlagan eding. 25 avgust kuni yana shu xayrli ishni bajarib, “dacham”ga o’g’ling Hayotbek bilan osh ko’tarib kirding. “Geroy” bo’lganim uchundir, deb o’ylasam, “g’oya” Hafiz Abdusamatovdan chiqqan ekan-da!
***
— Katta o’g’ling Bunyodbek estrada-tsirk bilim yurtiga kirishga tayyorgarlik ko’ryaptimi, deyman?
— …
— Agar shunday bo’lmasa nega anovi yo’lakda Amir To’rayev “dacha” bergan estrada yulduzi bilan gaplashib kelyapti?
***
— Bunyodbek esli bola-yu, lekin Qo’ng’irotdan “Kamaz”da Abdullaning uyiga qorabayirni olib kelayotib yo’lda, “tarbiyaviy soat” o’tkazmabdi-da?
-…
— Ustyurtdan olib kelingan zotdor qorabayir shuncha o’zbek adibi turganda kelib-kelib rus tarjimonni tepadimi?
***
— Bunyodbek bolam kecha senga meni rosa yomonladimi?
— …
— “Skameyka”da o’tirsak, ijod uyi darvozasidan birov kirib kelayotgan ekan. “Hoynahoy shu odam NKVDning vakili” desam, “Said Ahmad ota! U mening dadam Yangiboy Qo’chqorov-ku!” deydi. “Nega endi sening dadang Vatanga xizmat qilmasligi kerak?” dedim. Hazilimni tushuntirib qo’y, bola faqirga!
***
— Ovchi adib Rahim Bekniyoz sening ustozing Oshiq Erkindan nega xafa bo’lganini bilasanmi?
— …
— Rahimjonning kitobi “Sovetskiy pisatelь” nashriyotida bosilgan edi. Erkinjon Bog’otda qirg’ovul kabobni yegach, “Shu kitobingizni o’zbek tiliga tarjima qilsak, binoyidek asar bo’lardi-qo’yardi!” depti ayamay.
***
— Nosir Fozil mendan nega arazlab yurganini bilasanmi?
— …
— Turkistonga, yubileyiga borganimizda olamda nima gap degan eshittirishni tinglasam, u yerda urush, bu yerda urush, u yerda talon, bu yerda to’fon, achchig’im chiqib: “shu Yerga ming la’natlar bo’lsin!” dedim, “lagerь leksikasi”dan ham qo’shdim. Men Yer kurrasini so’ksam, u Koriz qishlog’ini so’kdi, deb tushunibdi. Shundan buyon gaplashmay yuribdi!
***
— Abdulla Oripov o’ylab topgan eng kuchli aforizm qaysiligini bilasanmi?
-…
— Sakson yosh kechamda, “Turkiston” saroyida “Allohning qudratiga tasanno, Said Ahmadday adibni yaratib, o’zbekcha gapirtirib qo’yganini qarang” dedi. Tan berdim!
***
— Shodmon Otabek men bilan Aziz Abdurazzoq haqida yozib yurgani to’g’rimi, noto’g’rimi?
— …
— Noto’g’ri. Men Azizga “Rodopi” berishdan qiynalmayman. Faqat pul so’ramasa bo’ldi. Pul so’raganida bir gal eng yaqin shogirdim Ne’mat Aminovga ham “otkaz” qilganman-a!
