Юракнинг кўзлари очилди, бунчалар нурафшон, бунчалар рангин бу сониялар, бунчалар…
Бир баҳя аввал умр ҳам, дунё ҳам ўткинчи бир хасдек сиғмаётган вужудга , эндиликда «мангуликдай туюлди умр, мангуликдай туюлди дунё…»Юракнинг очилган кўзлари қуёш тиғидан қамашар, у эса кўзларини юмиб олганди. Шунда бирдан нотаниш овоз сўзлай бошлади…

ЮРАК БИЛАН САФАР
Раҳимжон Али

Юрак негадир изтиробда…

Қандайдир таскин, қандайдир бир йўл излайди ўзига. Нимадандир ховлиқса, нимагадир талпинади.

Дук… дук… дук…

Вужуд эса ҳаловат истайди.

Оёқлар юракка бўйинсунган, бутун вужуд ҳам юрак амрида. Ниҳоят юрак излаган йўлини топганга ўхшайди. Ҳукмни бор вужудига етказдида сафар тараддудини кўра бошлади. Сафар эса «баҳайбат япроқлар диёри» сари эди.

Улар бу оқ-қора дунё ичра «рангин лаҳзалар»га кириб боришар, у ернинг жилваларидан ўзларига сиғмай қолишар эди…

Оҳ! Юракнинг кўзлари очилди, бунчалар нурафшон, бунчалар рангин бу сониялар, бунчалар…
Бир баҳя аввал умр ҳам, дунё ҳам ўткинчи бир хасдек сиғмаётган вужудга, эндиликда «мангуликдай туюлди умр, мангуликдай туюлди дунё…»

Юракнинг очилган кўзлари қуёш тиғидан қамашар, у эса кўзларини юмиб олганди. Шунда бирдан нотаниш овоз сўзлай бошлади:

Кўзингизни очинг, қўрқманг,
Зиёдан қамашсин, оғрисин майли.
Майлида яшамак бўлсин қийинроқ-
Очиқлиги туфайли.

Юрак сесканиб кетди, ўзида қандайдир бир тетиклик ҳис эта бошлади. Бироқ санчиб-санчиб оғриётган бу дарди бедаводан қутулмади, қутулмади-да! Рангин лаҳзалар орасидан бир Юрак чиқиб келдида пичирлай бошлади:

Лаззат бор ҳар қандай оғриқда…

Оғриқлар ичра тўлғонаётган юракка бу сўз қийин ишдек кўринмади, аксинча у роҳатни қидира бошлади. Роҳат эса унинг ўзида эди.

«Юракнинг энг чуқур еридан оғриққа айланган туйғулар» натижасида уйғониш бошланди қайтадан.Энди юракда безовталик бор. Энди у ўзини нималаргадир қодирдай ҳис эта бошлади. Унда ниманидир уддалаш, нима ёки ким биландир курашиш иштиёқи тирила бошлаганди. Унинг аввалги нимжон, тушкун ҳолатлари ўзгариб, сокин одимлари тобора шаҳдамлашарди, чунки:

Йиқилмак, тўхтамак-мумкинмас!
Қаерга бўлса ҳам юрганим яхши…
Менинг ҳар қадамим муқаддас,
Менинг ҳар қадамим
Ўлимга қарши.

Эҳ, ниҳоят қовирилаётган юрак бир илинж топгандай бўлди. Балки излагани шудир. Энди эса умид ёлқинлари шуълалана бошланди: «ЯШАМОҚ ЗАРУР!»

Бир кун келиб лаҳзалар қийноғи тутмасин, бир кун келиб ҳар сония ҳар дақиқа унинг ҳаётини муваффақиятли эканлигига гувоғлик берсин. Узоқдан эмас, унинг тилидан тўкила бошланди бу сўзлар:

Токим тош мисоли тегмасин бошга,
Мен яшай олмаган
Ҳар бир дақиқа…

Юрак нотаниш бир туйғуларни тушуна бошлади ва ўзининг эгизагини қидира кетди. Лекин у қаерда?

Балки майсалардан сўрар, балки осмондан, балки ердан сўрар, балки бутун борлиқдан. У эса олисда ва шунингдек жуда яқинда ҳам эди:

Мен йўғимда…
Гуллар очилар
Ташна бўлиб салқин елларга.
Майин, тиниқ бўйлар сочилар,
Ёлғизоёқ, сокин йўлларга.

Баҳайбат япроқлар, баҳайбат тоғлар, баҳайбат дарёлар юртидан бу қўшиқни ким айтди, қаёқдан келмоқда-Юрак ҳайрон…

Мана, 40 йилдан ошибдики бу куй таралмоқда Улуғ диёрлардан, Улуғ диёрлар оралаб.

«Ҳей, кимсан ўзинг, қандай иш билан машғул бўляпсан?» дея хайқира кетди. «Сенинг туғилиш ёки ўлиминг борми ўзи?»

У эса сокин жавоб бера бошлади:

Очиқ кулиб, сўйлаб ёруғ сўз,
Қуёш, Ерга шукрона айта.
Мен ҳар кеча юмаяпман кўз,
Туғиляпман ҳар саҳар қайта.

Ҳа, деярли барчаси тушунарли, вужуд ҳам ўз оромини топа бошлаганди. Эндигина юрак ўзининг аксини кўрмоқчийди…

Бирдан юрак ғалати ҳолатга чўка бошлади.

Негадир аввалги дард унга яқинлаша бошлади…
Яна изтироб…

Нега?

Топганига ҳеч қанча вақт бўлмаган бу Улуғ Юрак қўлларини силкитиб кета бошлаган эди. Юрак эса «Келасанми?» дея пичирлай олди холос. «Аниқ келасанми?» дея яна қўшимчалаб ҳам қўйди:

Мен келаман, келаман сўзсиз,
Кўзингизни яширманг зинҳор.
Пешвоз чиқинг йўлларимга сиз,
Баҳор бўлиб келаман, баҳор…

Эндигина ҳаловат топа бошлаган вужуд энди баҳорни қандай кутаркин? Қандай чидай оларкин баҳорга?

Эҳ, наилож ортга қайтиш керак, лекин оёқларнинг юракка бўйинсунгиси ҳам келмай қолган, вужуд ҳам шу ҳолда… Бечора нима қилишсин?

Юрак қурғур яна йўл ахтара бошлади. Баҳорга тезроқ етиш йўлини…

Дук-дук-дук…

   Bir bahya avval umr ham, dunyo ham o‘tkinchi bir xasdek sig‘mayotgan vujudga , endilikda “mangulikday tuyuldi umr, mangulikday tuyuldi dunyo…”Yurakning ochilgan ko‘zlari quyosh tig‘idan qamashar, u esa ko‘zlarini yumib olgandi. Shunda birdan notanish ovoz so‘zlay boshladi…

YURAK BILAN SAFAR
Rahimjon Ali

Yurak negadir iztirobda…

Qandaydir taskin, qandaydir bir yo‘l izlaydi o‘ziga. Nimadandir xovliqsa, nimagadir talpinadi.

Duk… duk… duk…

Vujud esa halovat istaydi.

Oyoqlar yurakka bo‘yinsungan, butun vujud ham yurak amrida. Nihoyat yurak izlagan yo‘lini topganga o‘xshaydi. Hukmni bor vujudiga yetkazdida safar taraddudini ko‘ra boshladi. Safar esa “bahaybat yaproqlar diyori” sari edi.

Ular bu oq-qora dunyo ichra “rangin lahzalar”ga kirib borishar, u yerning jilvalaridan o‘zlariga sig‘may qolishar edi…

Oh! Yurakning ko‘zlari ochildi, bunchalar nurafshon, bunchalar rangin bu soniyalar, bunchalar…
Bir bahya avval umr ham, dunyo ham o‘tkinchi bir xasdek sig‘mayotgan vujudga, endilikda “mangulikday tuyuldi umr, mangulikday tuyuldi dunyo…”

Yurakning ochilgan ko‘zlari quyosh tig‘idan qamashar, u esa ko‘zlarini yumib olgandi. Shunda birdan notanish ovoz so‘zlay boshladi:

Ko‘zingizni oching, qo‘rqmang,
Ziyodan qamashsin, og‘risin mayli.
Maylida yashamak bo‘lsin qiyinroq-
Ochiqligi tufayli.

Yurak seskanib ketdi, o‘zida qandaydir bir tetiklik his eta boshladi. Biroq sanchib-sanchib og‘riyotgan bu dardi bedavodan qutulmadi, qutulmadi-da! Rangin lahzalar orasidan bir Yurak chiqib keldida pichirlay boshladi:

Lazzat bor har qanday og‘riqda…

Og‘riqlar ichra to‘lg‘onayotgan yurakka bu so‘z qiyin ishdek ko‘rinmadi, aksincha u rohatni qidira boshladi. Rohat esa uning o‘zida edi.

“Yurakning eng chuqur yeridan og‘riqqa aylangan tuyg‘ular” natijasida uyg‘onish boshlandi qaytadan.Endi yurakda bezovtalik bor. Endi u o‘zini nimalargadir qodirday his eta boshladi. Unda nimanidir uddalash, nima yoki kim bilandir kurashish ishtiyoqi tirila boshlagandi. Uning avvalgi nimjon, tushkun holatlari o‘zgarib, sokin odimlari tobora shahdamlashardi, chunki:

Yiqilmak, to‘xtamak-mumkinmas!
Qayerga bo‘lsa ham yurganim yaxshi…
Mening har qadamim muqaddas,
Mening har qadamim
O‘limga qarshi.

Eh, nihoyat qovirilayotgan yurak bir ilinj topganday bo‘ldi. Balki izlagani shudir. Endi esa umid yolqinlari shu’lalana boshlandi: “YASHAMOQ ZARUR!”

Bir kun kelib lahzalar qiynog‘i tutmasin, bir kun kelib har soniya har daqiqa uning hayotini muvaffaqiyatli ekanligiga guvog‘lik bersin. Uzoqdan emas, uning tilidan to‘kila boshlandi bu so‘zlar:

Tokim tosh misoli tegmasin boshga,
Men yashay olmagan
Har bir daqiqa…

Yurak notanish bir tuyg‘ularni tushuna boshladi va o‘zining egizagini qidira ketdi. Lekin u qayerda?

Balki maysalardan so‘rar, balki osmondan, balki yerdan so‘rar, balki butun borliqdan. U esa olisda va shuningdek juda yaqinda ham edi:

Men yo‘g‘imda…
Gullar ochilar
Tashna bo‘lib salqin yellarga.
Mayin, tiniq bo‘ylar sochilar,
Yolg‘izoyoq, sokin yo‘llarga.

Bahaybat yaproqlar, bahaybat tog‘lar, bahaybat daryolar yurtidan bu qo‘shiqni kim aytdi, qayoqdan kelmoqda-Yurak hayron…

Mana, 40 yildan oshibdiki bu kuy taralmoqda Ulug‘ diyorlardan, Ulug‘ diyorlar oralab.

“Hey, kimsan o‘zing, qanday ish bilan mashg‘ul bo‘lyapsan?” deya xayqira ketdi. “Sening tug‘ilish yoki o‘liming bormi o‘zi?”

U esa sokin javob bera boshladi:

Ochiq kulib, so‘ylab yorug‘ so‘z,
Quyosh, Yerga shukrona ayta.
Men har kecha yumayapman ko‘z,
Tug‘ilyapman har sahar qayta.

Ha, deyarli barchasi tushunarli, vujud ham o‘z oromini topa boshlagandi. Endigina yurak o‘zining aksini ko‘rmoqchiydi…

Birdan yurak g‘alati holatga cho‘ka boshladi.

Negadir avvalgi dard unga yaqinlasha boshladi…
Yana iztirob…

Nega?

Topganiga hech qancha vaqt bo‘lmagan bu Ulug‘ Yurak qo‘llarini silkitib keta boshlagan edi. Yurak esa “Kelasanmi?” deya pichirlay oldi xolos. “Aniq kelasanmi?” deya yana qo‘shimchalab ham qo‘ydi:

Men kelaman, kelaman so‘zsiz,
Ko‘zingizni yashirmang zinhor.
Peshvoz chiqing yo‘llarimga siz,
Bahor bo‘lib kelaman, bahor…

Endigina halovat topa boshlagan vujud endi bahorni qanday kutarkin? Qanday chiday olarkin bahorga?

Eh, nailoj ortga qaytish kerak, lekin oyoqlarning yurakka bo‘yinsungisi ham kelmay qolgan, vujud ham shu holda… Bechora nima qilishsin?

Yurak qurg‘ur yana yo‘l axtara boshladi. Bahorga tezroq yetish yo‘lini…

Duk-duk-duk…

Shavkat Rahmon. Saylanma (1997)

Shavkat Rahmon haqida bibliografik ma’lumot (2015)