Ҳусайний тахаллуси билан ижод қилган Ҳусайн Бойқаро ( 1438 — 1506 ) Соҳибқирон Амир Темур Кўрагон наслидан бўлиб, Мирзо Мансур бинни Мирзо Бойқаронинг ўғлидир.У 1438 йилда Ҳирот шаҳрида таваллуд топган. Тарихий ва баъзи адабий манбаларнинг берган маълумотларига кўра, Алишер Навоийнинг отаси (Ғиёсиддин Муҳаммад) Кичкина бахши Баҳодур Мирзо Бойқаронинг ўғли Ғиёсиддин Мансур билан эмикдош (кўкалдош) бўлган.

ҲУСАЙНИЙ
ҒАЗАЛЛАР,МУХАММАС, ТЎРТЛИКЛАР

Ҳусайний тахаллуси билан ижод қилган Ҳусайн Бойқаро ( 1438 — 1506 )  Амир Темур наслидан бўлиб, Соҳибқироннинг иккинчи ўғли Умаршайх мирзонинг авлодидан бўлмиш Мирзо Мансур бинни Мирзо Бойқаронинг ўғлидир. Онаси Амир Темурнинг ўртанча ўғли Мироншоҳ мирзонинг  қизи Ферузабегимдир. Ҳусайн Бойқаро   1438 йилда Ҳирот шаҳрида таваллуд топган. Тарихий ва баъзи адабий манбаларнинг берган маълумотларига кўра, Алишер Навоийнинг отаси (Ғиёсиддин Муҳаммад) Кичкина бахши Баҳодур Мирзо Бойқаронинг ўғли Ғиёсиддин Мансур билан эмикдош (кўкалдош) бўлган.
Ҳусайн Бойқаро узоқ давом этган кураш ва олишувлардан кейин 1469 йилда Соҳибқирон ўлимидан кейинги талотумлар оқибатида иккига бўлинган (Мовароуннаҳр ва Хуросон) салтанатнинг Хуросон қисми маркази — Ҳирот тахтини эгаллайди. Ҳусайн Бойқаро тахтга чиққанда Алишер Навоий Самарқандда эди.Ҳиротнинг янги ҳукмдори ўзининг мактабдош дўстини Ҳиротга таклиф қилди ва салтанат ишларига жалб этди.
Султон Ҳусайн Бойқаро даврида Ҳирот бутун Шгарқда илм,санъат ва адабитотнинг яшнаган марказига айланди.Алишер Навоий бошчилик қилган, Ҳусайн Бойқаро хайрихоҳлик билан қараган Ҳирот маданий муҳитида машҳур тилшунослар ва тарихчилар,хаттот ва котиблар,бастакор ва хонандалар,мусаввирлар ва наққошлар,созанда ва ҳофизлар,файласуф ва мусиқашунослар,шоир ва адиблар ижод қилардилар.Заҳириддин Муҳаммад Бобур тили билан айтганда,”Султон Ҳусайн Мирзонинг замони ажаб замоне эди,аҳли фазл ва беназир элдин Хуросон,батахсис Ҳирий шаҳри мамлу эди.Ҳар кишинингким, бир ишга машғуллуғи бор эди,ҳиммати ва ғарази ул эрдиким,ул ишни камолға тегургай…” ( Бобур. ”Бобурнома”. Тошкент,1960,239-240 бетлар)
Ҳусайн Бойқаронинг ўзи ўша давр адабиётининг анчагина кўзга кўринган намояндаларидан эди. У “Ҳусайний” тахаллуси билан ижод қилган. Алишер Навоийнинг хабар беришича, ҳар икки: туркий ва форсий тилда шеър яратиш иқтидорига эга бўлган Ҳусайн Бойқаро асосан ўзбек тилида ижод қилган.Шу тилда ёзган асарларидан девон ҳам тузган.Шунингдек,унинг Алишер Навоий ижодига бағишланган рисоласи ҳам ўзбек адабиётидаги қимматбаҳо манбаълардан саналади.
Султон Ҳусайн Бойқаро 1506 йил  4 майда шайбонийларга қарши ҳарбий юришга чиққан пайтида  Ҳирот яқинидаги Бобо Илоҳий манзвафот этади.

ҒАЗАЛЛАР

* * *

Бўлди гул вақтию мен дарду ғамида мубтало,
Ишқ ўтидин лоладек бағримда юз доғи бало.

Ҳоли зорин,мен киби султондин айру тушгали,
Япроқ эрмас, гулдаким юз тил била айлар адо.

Мен билур эрдимки, йўқтур интиҳо ишқимда ҳеч,
То гули васлинг била қилдим муҳаббат ибтидо.

Лоладек май жомини тутгил ғанимат,гул чоғи.
Хосаиким,ишрат урди булбули бедил садо.

Гар ҳусайний,топмади барге жамолинг боғидин,
Бу чаманда,эй гули наврас,санга бўлсун бақо.

* * *

Фироқингда хаста кўнглум қатра-қатра қон эрур,
Оллоҳ-оллоҳ,бу не ҳажри беҳаду поён эрур?

Ҳар сари юз заҳм эрур жисмимда,ваҳ,нозиж била
Ҳажр ўқидин ҳар жароҳат ичра бир пайкон эрур.

Кўз қилур бу важҳдин тунлар дури ашкин нисор –
Ким,хаёлинг жон уйида бир кеча меҳмон эрур.

Ханжари жавринг дурур ўтлуғ кўнгул осойиши,
Сув нечукким, ташна лаблар дардиға дармон эрур.

Эй Ҳусайний,ҳажр аро бехудлуғум айб этмагай,
Ҳар кишиким бир пари ишқида саргардон эрур.

* * *

Эй кўнгул, ул дилрабонинг ўзга ёри бор эмиш,
Ваҳ,санга душман бўлуб, ул ўзгаларга ёр эмиш.

Ҳар замон юз бор дил озоридин кўнглумдадур,
Баҳким,озори бузуқ кўнглумда мунча бор эмиш.

Дарди ишқинг шарҳини кўзумга дегач тўкти ёш,
Ваҳки,они ёр соғиндим,ул вале ағёр эмиш.

Зор ўлуб ишқида озори келурни билмадим,
Зорларға ишқдин келган насиб озор эмиш.

Юз очиб ўртар мени,ваҳ,ишқ ўтидин не гила –
Ким, манга ўт солғучи ул оташин рухсор эмиш.

Ҳажрида бечоралиғдин оҳ-вовайло не суд —
Ким,балолиғ ишқ ила бечоралиғ ночор эмиш.

Эй Ҳусайний,дер эдинг ул дилрабони бевафо,
Мен ҳам ани мубҳам этибменким,онча бор эмиш.

* * *

Ғунчани оғзинг десам,найлай анинг гуфтори йўқ,
Сарвни қаддинг десам,нетай анинг рафтори йўқ.

Ойни не янглиғ санга нисбат қилурким,ҳусн аро
Сарвдек ҳам қадди йўқ,ҳам гул киби рухсори йўқ.

Зулфунга сунбулни не навъ айлагай ташбиҳким,
Ҳам дилосо атри йўқ,ҳам жон риштасидек тори йўқ.

Айта олмон лаълингга ёқут ўхшарким, онинг
Ҳам чучук таъми-ю ҳам жонбахшлиқ осори йўқ.

Гар рақибингдин мени ўксук кўрарсен тонг эмас,
Кимки ошиқ бўлди итдин кам ҳам онинг ори йўқ.

Истасанг кўнглумга осойиш қадаҳ тут, соқиё,
Ким даме йўқким улусдин юз туман озори йўқ.

Кўйида итти Ҳусайний кўнгли, тонг йўқ, истаса —
Ким, бўлубтур онда бир девонаи афгори йўқ.

* * *

Чун жунун занжирига бўлдум гирифтор, эй кўнгул,
Бўлғасен мен телба ҳолидин хабардор, эй кўнгул.

Қочсам ул занжир ила оворалиғ саҳросига,
Қилма ҳолимни хирад аҳлиға изҳор, эй кўнгул.

Қўйки давроннинг жафо ойин эли бедодидин,
Бўлмасин ҳаргиз алар ичра падидор, эй кўнгул.

Анда ҳам қўймай топиб, “девонадур”, деб боғлабон,
Судраб элтур бўлсалар халқи ситамкор, эй кўнгул.

Келди ул маҳваш менинг жонимға бедод этгали,
Эмди мендин лаҳзае айрилма зинҳор, эй кўнгул.

Шояд ул янглиғ томошо сори маҳвшлар била
Келгай ул шамшод қадду моҳрухсор, эй кўнгул.

Кўргач они гар Ҳусайний янглиғ этсанг тарки ҳуш,
Ҳасратида қилғасен жонимни ийсор, эй кўнгул.

* * *

Неча куйгай ҳажр ила фарсуда жоним дам-бадам,
Ҳажридин кўнглумга юз ғам,ғам уза дарду алам.

Ёр борди кўздину кўнглимда фурқат шиддати,
Ҳажри бедод айлади,жонимға даврон жавр ҳам.

Кеча-кундуз жонима,ваҳки,балолар юз қўюб,
Шом то субҳ уйқу йўқдин кўнглума юз минг ситам.

Ҳажр аро сабрим йўқи андуҳ аро кўп музтариб,
Ашкдин сели бало,оҳ ўтидин ҳар дам алам.

Барча бир сорию йўқтур ёр васлидин умед,
Топкасен васл,эй кўнгул, ул дамки бўлғайсен адам.

Эй Ҳусайний,мотамим шарҳини дедимким ёзай,
Сўзидин ҳам сафҳаға ўт тушти, ҳам куйди қалам.

* * *

Эй сабо бергил хабар,сарви равоним келдиму,
Жон иси сендин келур, руҳи равоним келдиму?

Ҳажр даштида мунграб қолмиш эрди хаста жон,
Ваҳ денгизким, ул ғариби нотавоним келдиму?

Келган эрмиш хўблар ишқ аҳли қонин тўккали,
Эй кўнгул,кўрким менинг қатлимга жоним келдиму?

Зулфида сен банду мен кўйида бемор, эй кўнгул,
Заъфдин деким,санга мунглуғ забоним келдиму?

Ёр меҳмон бўлса жисм уйига,жон айлай нисор,
Айтингиз,эй дўстларким,меҳмоним келдиму?

Раҳм этиб бир кун Ҳусайнийни итингдин сўрғасен,
Ул маломат кўйида итган ямоним келдиму?

* * *

Бир қуёш ҳажрида чектим ўтлуғ афғон бу кеча,
Куймаким дудидин ўлди чарх гирён бу кеча.

Ул қуёш ҳижронида ҳар бир қароси шаклидин
Қўйдилар ҳар бир кўзум бир доғи хирмон бу кеча.

Шоми ҳижронимни билмонки, бу янглиғ туйрадур,
Ё қилибтур дуди оҳим ойни пинҳон бу кеча.

Тўкти кавкаб фурқатинг шомида кўзум ончаким,
Қолди гардун юз туман кўз бирла ҳайрон бу кеча.

Эй ажал, додимға етгил бу қатиғ ҳолатдаким,
Йўқтурур пайдо менинг шомимға поён бу кеча.

Парчаминг тонг елидин ошуфта бўлмуш бу кеча —
Ким, қилибдур рўзғоримни паришон бу кеча.

Эй Ҳусайний, ёрнинг кўксимга етган новакин,
Жон бериб қилдим бузуғ кўнглумға меҳмон бу кеча.

* * *

Вой,юз минг войким,сарви равоним бордило,
Сабру ҳушим мулкидин ороми жоним бордило.

Риштаи жоним била васли анинг пайванд эди,
Жовидон фурқат келиб пайванди жоним бордило.

Ким била ангизи меҳр эткаймен эмди,эй кўнгул,
Чунки Меҳрангиз отлиғ меҳрибоним бордило.

Сўрма жоним ҳолидин,доғи жаҳон иқболидин,
Эй рафиқи меҳрибон, жону жаҳоним бордило.

Нотавон бўлсам ғариб эрмас анинг ҳижронидин,
Не учунким ул ғариби нотавоним бордило.

Гарчи истаб топмадим,лекин кўзумдин борғали,
Они истаб юз сори ашки равоним бордило.

Эй Ҳусайний,ҳажрида топсам ҳалоки жовидон,
Қилмағил ҳайрат,ҳаёти жовидоним бордило.

* * *

Ваҳки,ғам даштида итган нотавон кўнглум қани,
Тарки жоним айлаган бехонумон кўнглум қани?

Не нишонидин хабар топтим,не отидин асар,
Ҳажр водисинда беному нишон кўнглум қани?

Демаким,жонингға ором истасанг топшур кўнгул,
Сен бурун кўргандек,эй оромижон, кўнглум қани?

Лутфлар қилмиш жаҳон расвоси ушшоқиға ёр,
Ваҳ, мунингдек чоғда расвои жаҳон кўнглум қани?

Сел сочар гулбарги бўстон ичра ул ой бошиға,
Бу маҳалда томғудек ҳар қатра қон кўнглум қани?

Сен худ айтурсенки,ишқ ичра керак кўнглумға сабр,
Сабр этарға,эй рафиқи меҳрибон, кўнглум қани?

Эйки,дерсенким Ҳусайний ўзгага бермиш кўнгул,
Ўзгага бермак учун, эй бадгумон, кўнглум қани?

* * *

Ҳеч мусулмонға, нигоро,доғи ҳижрон бўлмасун —
Ким,висолингдин жудо бўлса,анга жон бўлмасун.

Кўз учидин новаки жаврунг била ўлтур мани,
Домани покинг,бегим,ногаҳ яна қон бўлмасун.

Хаста кўнглум банди зулфунгдин паришондур басе,
Жамъ қилғил сунбулингниким, паришон бўлмасун.

Жонға еттим дилбари нодон элиндин, оҳ,оҳ!
Ҳеч кишининг дунёда маҳбуби нодон бўлмасун.

Жон берурда келиб ўлтур,бир даме кўрай сени —
Ким,Ҳусайний кўнглида, эй дўст, армон бўлмасун.

ҲУСАЙНИЙНИНГ АЛИШЕР НАВОИЙ ҒАЗАЛИГА МУХАММАСИ

Лаъли жонбахшиндин айру оби ҳайвонни нетай?
Ҳардам ар юз жон берур, жононасиз жонни нетай?
Гар эмас манзур юзинг,ҳуру ғилмонни нетай?
Гулшани кўюнгдин айру боғи ризвонни нетай?
Бошима гар гул сочар,сенсиз гул афшонни нетай?

Ҳажри андуҳида то гулшан аро қилдим гузар,
Сарв бўйи қоматингнинг нахлидин берди хабар,
Лекин онинг васлидин не баҳра топдим,не самар,
Нахли қаддинг чун эмас гирён кўзумда жилвагар,
Жуибор атрофида сарви хиромонни нетай?

Жисму жонни истамон,биллаҳки,жонондан жудо,
Кўрсанг ул маҳвашни,ҳолим арз этиб айт,эй сабо,
Лек зинҳор оллида бу навъ қилғайсен адо,
Ул итингга бўлмаса тўъма наволингда фидо,
Заъфлик пайкарни найлай, нотавон жонни нетай?

Бирдам,эй аҳбоб,ҳар сори қошимдан кетмангиз,
Ҳарнаким дерман муважжаҳ бўлмаса,эшитмангиз,
Буки дерман чеҳрадин қонлиғ ёшим оритмангиз,
Лаългун ашким лаби ҳижронида айб этмангиз,
Кўз йўлидин тўкмайин бағримдаги қонни нетай?

Бу ажабдурким,санга маълум бўлмайдур бу сир —
Ким,эрурмен лаъли шавқидин ўлумга мунтазир,
Гар суюнгдин ҳар нафас юз жом берсанг,бор музир,
Зулмати ҳажрида чашманг васфин этма,эй Хизр,
Менки умрумдан тўйибмен,оби ҳайвонни нетай?

Сўз иложимдан дема,эй баҳри ишқ ичра ғариқ,
Ким бўлубтур деб ғамингдин доғ ила жисминг ҳариқ,
Гар манга борсен муҳиббу мушфиқу ёру шафиқ,
Доғима марҳамни кўп таклиф қилма,эй рафиқ,
Туттум ул доғим ўнгалди, доғи ҳижронни нетай?

То айирди мендин ул маҳвашни чархи кажниҳод,
Эй Ҳусайний, телба кўнглум бўлмади бир лаҳза шод,
Оқибат чун топмадим ул шўх васлидин мурод,
Ёрдин айру бузуғ кўнглумга қилдим хайрбод,
Эй Навоий, ўйла ганж ўлмай чу вайронни нетай?

ТЎРТЛИКЛАР

1

Кўрсатма чаманда сарви йўлдош манга –
Ким,кўрганидан кўздин оқар ёш манга.
Индурса не бўлди ҳар нафас бош манга,
Ул сарви равонки, бўлди бўйдош манга.

2

Ул шўхки бирдам манга ҳамдам бўлмас,
Захм урса фироқи,васли марҳам бўлмас.
Ишқида кўнгул насиби жуз ғам бўлмас,
Кўнгул кўтарай десам, кўнгул ҳам бўлмас.

HUSAYNIY
G’AZALLAR,TO’RTLIKLAR

Husayniy taxallusi bilan ijod qilgan Husayn Boyqaro ( 1438 — 1506 ) Sohibqiron Amir Temur Ko’ragon naslidan bo’lib,Mirzo Mansur binni Mirzo Boyqaroning o’g’lidir.U 1438 yilda Hirot shahrida tavallud topgan. Tarixiy va ba’zi adabiy manbalarning bergan ma’lumotlariga ko’ra,Alisher Navoiyning otasi (G’iyosiddin Muhammad) Kichkina baxshi Bahodur Mirzo Boyqaroning o’g’li G’iyosiddin Mansur bilan emikdosh (ko’kaldosh) bo’lgan. Husayn Boyqaro uzoq davom etgan kurash va olishuvlardan keyin 1469 yilda Sohibqiron o’limidan keyingi talotumlar oqibatida ikkiga bo’lingan (Movarounnahr va Xuroson) saltanatning Xuroson qismi markazi — Hirot taxtini egallaydi.Husayn Boyqaro taxtga chiqqanda Alisher Navoiy Samarqandda edi.Hirotning yangi hukmdori o’zining maktabdosh do’stini Hirotga taklif qildi va saltanat ishlariga jalb etdi. Sulton Husayn Boyqaro davrida Hirot butun Shgarqda ilm,san’at va adabitotning yashnagan markaziga aylandi.Alisher Navoiy boshchilik qilgan, Husayn Boyqaro xayrixohlik bilan qaragan Hirot madaniy muhitida mashhur tilshunoslar va tarixchilar,xattot va kotiblar,bastakor va xonandalar,musavvirlar va naqqoshlar,sozanda va hofizlar,faylasuf va musiqashunoslar,shoir va adiblar ijod qilardilar.Zahiriddin Muhammad Bobur tili bilan aytganda,”Sulton Husayn Mirzoning zamoni ajab zamone edi,ahli fazl va benazir eldin Xuroson,bataxsis Hiriy shahri mamlu edi.Har kishiningkim, bir ishga mashg’ullug’i bor edi,himmati va g’arazi ul erdikim,ul ishni kamolg’a tegurgay…” ( Bobur. ”Boburnoma”. Toshkent,1960,239-240 betlar). Husayn Boyqaroning o’zi o’sha davr adabiyotining anchagina ko’zga ko’ringan namoyandalaridan edi. U “Husayniy” taxallusi bilan ijod qilgan.
Alisher Navoiyning xabar berishicha, har ikki: turkiy va forsiy tilda she’r yaratish iqtidoriga ega bo’lgan Husayn Boyqaro asosan o’zbek tilida ijod qilgan.Shu tilda yozgan asarlaridan devon ham tuzgan.Shuningdek,uning Alisher Navoiy ijodiga bag’ishlangan risolasi ham o’zbek adabiyotidagi qimmatbaho manba’lardan sanaladi.
Sulton Husayn Boyqaro 1506 yilda shayboniylarga qarshi harbiy yurishga chiqqan paytida vafot etadi.

G’AZALLAR

* * *

Bo’ldi gul vaqtiyu men dardu g’amida mubtalo,
Ishq o’tidin loladek bag’rimda yuz dog’i balo.

Holi zorin,men kibi sultondin ayru tushgali,
Yaproq ermas, guldakim yuz til bila aylar ado.

Men bilur erdimki, yo’qtur intiho ishqimda hech,
To guli vasling bila qildim muhabbat ibtido.

Loladek may jomini tutgil g’animat,gul chog’i.
Xosaikim,ishrat urdi bulbuli bedil sado.

Gar husayniy,topmadi barge jamoling bog’idin,
Bu chamanda,ey guli navras,sanga bo’lsun baqo.

* * *

Firoqingda xasta ko’nglum qatra-qatra qon erur,
Olloh-olloh,bu ne hajri behadu poyon erur?

Har sari yuz zahm erur jismimda,vah,nozij bila
Hajr o’qidin har jarohat ichra bir paykon erur.

Ko’z qilur bu vajhdin tunlar duri ashkin nisor –
Kim,xayoling jon uyida bir kecha mehmon erur.

Xanjari javring durur o’tlug’ ko’ngul osoyishi,
Suv nechukkim, tashna lablar dardig’a darmon erur.

Ey Husayniy,hajr aro bexudlug’um ayb etmagay,
Har kishikim bir pari ishqida sargardon erur.

* * *

Ey ko’ngul, ul dilraboning o’zga yori bor emish,
Vah,sanga dushman bo’lub, ul o’zgalarga yor emish.

Har zamon yuz bor dil ozoridin ko’nglumdadur,
Bahkim,ozori buzuq ko’nglumda muncha bor emish.

Dardi ishqing sharhini ko’zumga degach to’kti yosh,
Vahki,oni yor sog’indim,ul vale ag’yor emish.

Zor o’lub ishqida ozori kelurni bilmadim,
Zorlarg’a ishqdin kelgan nasib ozor emish.

Yuz ochib o’rtar meni,vah,ishq o’tidin ne gila –
Kim, manga o’t solg’uchi ul otashin ruxsor emish.

Hajrida bechoralig’din oh-vovaylo ne sud —
Kim,balolig’ ishq ila bechoralig’ nochor emish.

Ey Husayniy,der eding ul dilraboni bevafo,
Men ham ani mubham etibmenkim,oncha bor emish.

* * *

G’unchani og’zing desam,naylay aning guftori yo’q,
Sarvni qadding desam,netay aning raftori yo’q.

Oyni ne yanglig’ sanga nisbat qilurkim,husn aro
Sarvdek ham qaddi yo’q,ham gul kibi ruxsori yo’q.

Zulfunga sunbulni ne nav’ aylagay tashbihkim,
Ham diloso atri yo’q,ham jon rishtasidek tori yo’q.

Ayta olmon la’lingga yoqut o’xsharkim, oning
Ham chuchuk ta’mi-yu ham jonbaxshliq osori yo’q.

Gar raqibingdin meni o’ksuk ko’rarsen tong emas,
Kimki oshiq bo’ldi itdin kam ham oning ori yo’q.

Istasang ko’nglumga osoyish qadah tut, soqiyo,
Kim dame yo’qkim ulusdin yuz tuman ozori yo’q.

Ko’yida itti Husayniy ko’ngli, tong yo’q, istasa —
Kim, bo’lubtur onda bir devonai afgori yo’q.

* * *

Chun junun zanjiriga bo’ldum giriftor, ey ko’ngul,
Bo’lg’asen men telba holidin xabardor, ey ko’ngul.

Qochsam ul zanjir ila ovoralig’ sahrosiga,
Qilma holimni xirad ahlig’a izhor, ey ko’ngul.

Qo’yki davronning jafo oyin eli bedodidin,
Bo’lmasin hargiz alar ichra padidor, ey ko’ngul.

Anda ham qo’ymay topib, “devonadur”, deb bog’labon,
Sudrab eltur bo’lsalar xalqi sitamkor, ey ko’ngul.

Keldi ul mahvash mening jonimg’a bedod etgali,
Emdi mendin lahzae ayrilma zinhor, ey ko’ngul.

Shoyad ul yanglig’ tomosho sori mahvshlar bila
Kelgay ul shamshod qaddu mohruxsor, ey ko’ngul.

Ko’rgach oni gar Husayniy yanglig’ etsang tarki hush,
Hasratida qilg’asen jonimni iysor, ey ko’ngul.

* * *

Necha kuygay hajr ila farsuda jonim dam-badam,
Hajridin ko’nglumga yuz g’am,g’am uza dardu alam.

Yor bordi ko’zdinu ko’nglimda furqat shiddati,
Hajri bedod ayladi,jonimg’a davron javr ham.

Kecha-kunduz jonima,vahki,balolar yuz qo’yub,
Shom to subh uyqu yo’qdin ko’ngluma yuz ming sitam.

Hajr aro sabrim yo’qi anduh aro ko’p muztarib,
Ashkdin seli balo,oh o’tidin har dam alam.

Barcha bir soriyu yo’qtur yor vaslidin umed,
Topkasen vasl,ey ko’ngul, ul damki bo’lg’aysen adam.

Ey Husayniy,motamim sharhini dedimkim yozay,
So’zidin ham safhag’a o’t tushti, ham kuydi qalam.

* * *

Ey sabo bergil xabar,sarvi ravonim keldimu,
Jon isi sendin kelur, ruhi ravonim keldimu?

Hajr dashtida mungrab qolmish erdi xasta jon,
Vah dengizkim, ul g’aribi notavonim keldimu?

Kelgan ermish xo’blar ishq ahli qonin to’kkali,
Ey ko’ngul,ko’rkim mening qatlimga jonim keldimu?

Zulfida sen bandu men ko’yida bemor, ey ko’ngul,
Za’fdin dekim,sanga munglug’ zabonim keldimu?

Yor mehmon bo’lsa jism uyiga,jon aylay nisor,
Aytingiz,ey do’stlarkim,mehmonim keldimu?

Rahm etib bir kun Husayniyni itingdin so’rg’asen,
Ul malomat ko’yida itgan yamonim keldimu?

* * *

Bir quyosh hajrida chektim o’tlug’ afg’on bu kecha,
Kuymakim dudidin o’ldi charx giryon bu kecha.

Ul quyosh hijronida har bir qarosi shaklidin
Qo’ydilar har bir ko’zum bir dog’i xirmon bu kecha.

Shomi hijronimni bilmonki, bu yanglig’ tuyradur,
Yo qilibtur dudi ohim oyni pinhon bu kecha.

To’kti kavkab furqating shomida ko’zum onchakim,
Qoldi gardun yuz tuman ko’z birla hayron bu kecha.

Ey ajal, dodimg’a yetgil bu qatig’ holatdakim,
Yo’qturur paydo mening shomimg’a poyon bu kecha.

Parchaming tong yelidin oshufta bo’lmush bu kecha —
Kim, qilibdur ro’zg’orimni parishon bu kecha.

Ey Husayniy, yorning ko’ksimga yetgan novakin,
Jon berib qildim buzug’ ko’nglumg’a mehmon bu kecha.

* * *

Voy,yuz ming voykim,sarvi ravonim bordilo,
Sabru hushim mulkidin oromi jonim bordilo.

Rishtai jonim bila vasli aning payvand edi,
Jovidon furqat kelib payvandi jonim bordilo.

Kim bila angizi mehr etkaymen emdi,ey ko’ngul,
Chunki Mehrangiz otlig’ mehribonim bordilo.

So’rma jonim holidin,dog’i jahon iqbolidin,
Ey rafiqi mehribon, jonu jahonim bordilo.

Notavon bo’lsam g’arib ermas aning hijronidin,
Ne uchunkim ul g’aribi notavonim bordilo.

Garchi istab topmadim,lekin ko’zumdin borg’ali,
Oni istab yuz sori ashki ravonim bordilo.

Ey Husayniy,hajrida topsam haloki jovidon,
Qilmag’il hayrat,hayoti jovidonim bordilo.

* * *

Vahki,g’am dashtida itgan notavon ko’nglum qani,
Tarki jonim aylagan bexonumon ko’nglum qani?

Ne nishonidin xabar toptim,ne otidin asar,
Hajr vodisinda benomu nishon ko’nglum qani?

Demakim,joningg’a orom istasang topshur ko’ngul,
Sen burun ko’rgandek,ey oromijon, ko’nglum qani?

Lutflar qilmish jahon rasvosi ushshoqig’a yor,
Vah, muningdek chog’da rasvoi jahon ko’nglum qani?

Sel sochar gulbargi bo’ston ichra ul oy boshig’a,
Bu mahalda tomg’udek har qatra qon ko’nglum qani?

Sen xud aytursenki,ishq ichra kerak ko’nglumg’a sabr,
Sabr etarg’a,ey rafiqi mehribon, ko’nglum qani?

Eyki,dersenkim Husayniy o’zgaga bermish ko’ngul,
O’zgaga bermak uchun, ey badgumon, ko’nglum qani?

* * *

Hech musulmong’a, nigoro,dog’i hijron bo’lmasun —
Kim,visolingdin judo bo’lsa,anga jon bo’lmasun.

Ko’z uchidin novaki javrung bila o’ltur mani,
Domani poking,begim,nogah yana qon bo’lmasun.

Xasta ko’nglum bandi zulfungdin parishondur base,
Jam’ qilg’il sunbulingnikim, parishon bo’lmasun.

Jong’a yettim dilbari nodon elindin, oh,oh!
Hech kishining dunyoda mahbubi nodon bo’lmasun.

Jon berurda kelib o’ltur,bir dame ko’ray seni —
Kim,Husayniy ko’nglida, ey do’st, armon bo’lmasun.

HUSAYNIYNING ALISHER NAVOIY G’AZALIGA MUXAMMASI

La’li jonbaxshindin ayru obi hayvonni netay?
Hardam ar yuz jon berur, jononasiz jonni netay?
Gar emas manzur yuzing,huru g’ilmonni netay?
Gulshani ko’yungdin ayru bog’i rizvonni netay?
Boshima gar gul sochar,sensiz gul afshonni netay?

Hajri anduhida to gulshan aro qildim guzar,
Sarv bo’yi qomatingning naxlidin berdi xabar,
Lekin oning vaslidin ne bahra topdim,ne samar,
Naxli qadding chun emas giryon ko’zumda jilvagar,
Juibor atrofida sarvi xiromonni netay?

Jismu jonni istamon,billahki,jonondan judo,
Ko’rsang ul mahvashni,holim arz etib ayt,ey sabo,
Lek zinhor ollida bu nav’ qilg’aysen ado,
Ul itingga bo’lmasa to’’ma navolingda fido,
Za’flik paykarni naylay, notavon jonni netay?

Birdam,ey ahbob,har sori qoshimdan ketmangiz,
Harnakim derman muvajjah bo’lmasa,eshitmangiz,
Buki derman chehradin qonlig’ yoshim oritmangiz,
La’lgun ashkim labi hijronida ayb etmangiz,
Ko’z yo’lidin to’kmayin bag’rimdagi qonni netay?

Bu ajabdurkim,sanga ma’lum bo’lmaydur bu sir —
Kim,erurmen la’li shavqidin o’lumga muntazir,
Gar suyungdin har nafas yuz jom bersang,bor muzir,
Zulmati hajrida chashmang vasfin etma,ey Xizr,
Menki umrumdan to’yibmen,obi hayvonni netay?

So’z ilojimdan dema,ey bahri ishq ichra g’ariq,
Kim bo’lubtur deb g’amingdin dog’ ila jisming hariq,
Gar manga borsen muhibbu mushfiqu yoru shafiq,
Dog’ima marhamni ko’p taklif qilma,ey rafiq,
Tuttum ul dog’im o’ngaldi, dog’i hijronni netay?

To ayirdi mendin ul mahvashni charxi kajnihod,
Ey Husayniy, telba ko’nglum bo’lmadi bir lahza shod,
Oqibat chun topmadim ul sho’x vaslidin murod,
Yordin ayru buzug’ ko’nglumga qildim xayrbod,
Ey Navoiy, o’yla ganj o’lmay chu vayronni netay?

TO’RTLIKLAR

1

Ko’rsatma chamanda sarvi yo’ldosh manga –
Kim,ko’rganidan ko’zdin oqar yosh manga.
Indursa ne bo’ldi har nafas bosh manga,
Ul sarvi ravonki, bo’ldi bo’ydosh manga.

2

Ul sho’xki birdam manga hamdam bo’lmas,
Zaxm ursa firoqi,vasli marham bo’lmas.
Ishqida ko’ngul nasibi juz g’am bo’lmas,
Ko’ngul ko’taray desam, ko’ngul ham bo’lmas.