Баҳс, мунозара ва холис танқид қадим- қадим даврлардан буён илм-фан ривожи учун хизмат қилиб келган. Ҳозир ҳам шундай. Умуман, илмнинг тақдири ва олимлик камолини ўзаро фикр алмашув ҳамда том маънодаги танқидий муносабатсиз тасаввур этиш мумкин эмас. Баҳс кимнинг кимлигини кўрсатувчи бир кўзгу, баҳс ва мунозарада “қозонда бори” “чўмич”га чиқади. Шунинг учун ҳам юксак савиядаги баҳс, беғараз танқид ёшларни фикрлашга, ўзига ишончнинг ортишига рағбатлантиради. Davomini o'qish
Bo'lim: Alisher Navoiy hayoti va ijodi
Buyuk mutafakkir Alisher Navoiy haqida
Ibrohim Haqqul. Tarix haqiqati — haqiqat tarixi erur
28 март — атоқли адабиётшунос олим Иброҳим Ҳаққул таваллуд топган кун.
Илм, аввало, далил ва мантиққа таяниши маълум. Бироқ ҳамма далил ва мантиқ ҳам ҳақиқатга хизмат этмаганидек, факт ва далил соҳибларининг мулоҳазалари бетайин эмаслигига гоҳо ҳеч ким кафолат беролмайди. Айниқса, Ғарбу Шарқ адабиёти орасидаги ўзаро таъсир ва ўхшашликлардан баҳс юритганда, ёлғиз бадиий ижод билан чегараланмасдан, ижтимоий-маданий муҳит, дин, сиёсат, ҳуқуқ кабиларни ҳам назардан қочирмаслик лозим. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Oldinga undashmi yoki…
Абдуқодир Ҳайитметовнинг “Навоий энциклопедияси”ни яратиш ғояси асосчиси ва ташаббускори бўлганлигини ким инкор этаётир? Ҳеч ким. Бунақа ишга уриниш бир ёнда турсин, хаёлга борган кишининг ўзи йўқ – тополмайсиз уни. Модомики, шундай экан, А.Ҳайитметовнинг бундан қарийб ўттиз йил муқаддам “Навоий энциклопедияси” учун асосан материаллар жамлаш ва уларни жойлаштириш принципларига бағишлаб ёзилган мақоласини ўз ниятига мослаб, айрим муҳим жойларини тубдан ўзгартириб, яъни бузиб нашр эттиришдан муддао нима? Davomini o'qish
Nusratullo Jumaxo’ja. Navoiy qomusi qachon yakunlanadi?
«Навоий қомуси” (у баъзи ҳужжатларда “Навоий энциклопедияси” деб ҳам юритилади) ўттиз йиллик яратилиш (1985-2015) тарихига эга бўлиб қолди. Бу каттагина тарихий давр ҳисобланади. Агар Навоий қомуси вақтида якунланиб, чоп этилганида, Марказий Осиё минтақасида адабий қомусни биринчи бўлиб Ўзбекистон яратишга эришган бўлар эди. Навоий қомуси асосчиси, марҳум устоз Абдуқодир Ҳайитметовнинг орзуси ҳам шу эди. Davomini o'qish
Ibrohim Haqqul. Qit’a va g’azal munosabatiga doir
Лирик жанрларнинг бир-биридан фарқли бадиий қонуниятлари, узоқ йиллар адабиёт ва ижодкорлар тўплаган маълум усул ҳамда йўллари бўлади. Санъаткор ёзувчи буни инобатга олмаслиги мумкин эмас. Янги жанр – бу доимо ҳаёт материали ёки мавжуд материалнинг янгича ифодаси, ифоданинг янгича усули, хуллас, янги шакл ва мазмун бирлигидир. Шоирлар лирик жанрларнинг ҳаммасида ҳам бир хил услуб, бир хил имконият, бир хил руҳий кайфият билан ёза олмайдилар. Davomini o'qish
Alisher Navoiy. Muhokamat ul-lug’atayn.
Алишер Навоий тилшуносликка доир асари «Муҳокамат ул-луғатайн»ни ҳижрий 905, милодий 1499 йилда ёзди. Улуғ ижодкор умрининг сўнгида яратган бу китоб аҳамияти беқиёсдир. Она тили – туркийда «Хазойин ул-маоний», «Хамса» сингари лирик ва эпик ижодиётнинг мумтоз, буюк намуналарини яратиб, Шарқ адабиётида Низомий, Деҳлавий мақомига кўтарилган Алишер Навоий «Муҳокамат ул-луғатайн» мисолида тилимизнинг бадиий имкониятларини инкишоф этади. Асарга шоирнинг ярим асрдан ортиқ туркий тил хазинасида амалга оширган ижодий тадқиқотлари – назмий ва насрий китобларни вужудга келтириш тажрибасидан келиб чиқиб тартиб берилади. Davomini o'qish
Husan Maqsud. Oshiq sharhi holi ifodasida badiiy san’atlarning o‘rni
Шарқ адабиётини, умуман, Шарқ маънавияти ва маданиятини улуғ мутафаккир ҳамда буюк шоир Мир Алишер Навоийсиз тасаввур қилиб бўлмайди.Бир-биридан ранг-баранг ғазаллар, панд-насиҳатга йўғрилган рубоий ва қитъалар, диний-маърифий мазмундаги рисола ва достонлар ҳали ҳамон дунё маънавияти кутубхонасининг энг юқори жавонларида виқор тўкиб турибди. Нафақат мусулмон Шарқи, балки Европа ва Океанорти давлатларида ҳам бу зотнинг асарлари севиб ўқилади. Davomini o'qish
Alisher Navoiy — Badiiy-ma’rifiy videofilm
9 февраль — Туркий адабиётнинг буюк намояндаси Ҳазрат Мир Алишер Навоий таваллуд топган кун
Туркий адабиётнинг буюк намояндаси, она тилимизга қудрат бағишлаган шоир, мутафаккир ва атоқли давлат арбоби Ҳазрат Мир Алишер Навоийнинг ибратли ҳаёти ва шавкатли фаолияти ҳақида ҳикоя қилувчи бадиий-маърифий видеофильм «Ўзбектелефилм» томонидан суратга олинган. Davomini o'qish
Barri Xoberman. Tarixda to’rtta Navoiyni ko’raman
Навоийгача Данте ва Чосер якка ўзи курашиб ўз тилини дунё тиллари рўйхатига кирита олди. Кун келиб Данте ва Чосернинг асарлари ўқилмай қолинишини тасаввур қилиш қийин. Навоий ҳам ана шундай умрбоқий ижодкордир. Модомики, биз Навоийни “Туркийлар Чосери” дея эътироф этар эканмиз, унинг мавқеъидаги шоирлар рўйхатига Чосернинг ўзи, Данте, Сервантес ва Шекспирни киритишимиз мумкин. Davomini o'qish
Saodat Fayzieva. O’lmas siymo olimlar nigohida
Алишер Навоийнинг ҳаёти ва ижоди адабиёт ихлосмандлари учун ўлмас мавзу бўлгани ҳолда, 20 -йиллар матбуотида ҳам бир неча адабиётшунос-танқидчилар шоир шахсиятига катта эътибор қаратишган. 1920-1930-йиллар оралиғида “Мусулманский мир”(Петербург), “Иштирокиюн”, “Болалар дунёси”, “Туркистон”, “Қизил Ўзбекистон”, “Маориф ва ўқитғувчи”, “Аланга”, “Янги Фарғона”, “Ер юзи” каби газета ва журналларда Навоий ҳақида йигирмадан ортиқ мақолалар эълон қилинган, бундан ташқари, бир қанча мажмуалар таркибида ёки якка китоб ҳолида шоир ҳақида маълумотлар чоп этилган. Davomini o'qish
Eshqobil Shukur. «Nasoyimul muhabbat»ga sayr
Иқтидорли шоир Эшқобил Шукурнинг «Насойимул муҳаббат»га сайр» туркуми ХХ аср ўзбек шеъриятида яратилган энг сара шеърий силсилалардан биридир. Ҳазрат Мир Алишер Навоийнинг тенгсиз асаридаги нақлу ривоятларни, ўтмиш авлиёларидан мерос қолган ҳикматларни идрок этиш ҳосиласи бўлмиш ушбу туркум орқали шоир бугунги дунё ташвишларига ўралиб қолган инсонни уйғоқликка даъват этади. Davomini o'qish
Ibrohim G’afurov. Amir Alisherning tavbasi
Навоий шоҳларнинг илтифоти оғу эканлигини билади. Бу оғуга ўрганган одам уни дам-бадам қўмсаши табиий. Тинмай шоҳнинг илтифотини қозониш йўлларини қидиради. Бу илтифот шу қадар лазиз, шу қадар ширинки!.. Унинг домига илинмайдиган одам кам! Камдан-кам! Бу илтифот илинжида юрувчилар эса кўп! Ҳаддан зиёд кўп! Улар бу илтифотга эришгунларича ўзларини ҳаддан ташқари нотинч ва бахтсиз сезадилар. Илтифотга эришгач эса, бошлари осмонга етади, оламда улардан ҳам бахтиёрроқ зот йўқ! Гўё кўкнинг саодат ёғиладиган мовий дарвозаси очилиб, ундан сенинг қўранг сари мислсиз бойлик ортган карвонлар шоҳона оқ отлар етагида тўхтовсиз етиб келадилар. Қандай ширин бу илтифот! Davomini o'qish