Гулчеҳранинг шеърларини таниқли файласуф олим «шеърларида бетакрор қиёслашлар соғинчга ички нидони сингдириб, сеҳрли олам яратади, ақл мантиқ измидан чиқиб нафис ва дардчил туйғулар кетидан эргашади», деб таърифлаган эди…

Гулчеҳра МУРОДАЛИЕВА
ШУНДАЙ ЎТАЁТИР УМР ҲАМ…

СОҒИНЧ

Бир кун тунда уйғониб
Бирдан –
Сезасанки:
Тушларинг… намли!
Ўйларингни тонгга улайди
Аллакимнинг дардкаш қўллари.

Деразангга бошини уриб
Жон беради шамол –
Б а р д о ш л и!..
Ва
Юракни недир қийнайди
Эрта қайтган турналар мисол…

* * *

Тўкилади олма гуллари,
Ғунчаларда табассум – ол-ол.
Баҳор, мени суйганинг қани? –
Ол. Кўнгилнинг озорини ол…

Умр недир,
Бу ранжлар недир –
Яшнолмаса сенинг қошингда?!
…Алқа, Баҳор! –
Шу тонг-ла қолай:
Бир фаслга, – сенинг ёшингда…

* * *

…Айниқса
Тумандай ўйлар тўзғиса –
Ёлғиз қолсанг ҳамда яланғоч.
Айниқса
Дафъатан дунёдан тўйсанг,
Кўнгил эса – оч…
Айниқса, борлигинг ҳеч ким сезмаса,
Сен эса яшасанг – тоғдай.
Айниқса барчага тупургинг келса
Тепадан, – Ойдай!..
Айниқса
Ҳаммаси, ҳаммаси… ўтса –
Куз келса – йигирма еттинчи…
Айниқса, кетганлар қайтиб келмаса…
Ишқ эса…
(…Ўткинчи!..)

* * *

Пойимда тўзғиди кунлар – кукунлар, –
Қисмат шамоллари қўймади…
Тўзонда ёпишган итмиди ё ишқ? –
билиб ҳам бўлмади!

Балки, тишлагани ёлғон бу Итнинг,
балки юрагимни ўймади?..
Балки, ғариблигим ёлғондан-ёлғон! –
балки… суйганидан… тўймади?..

…Бўғзимга ботдику тишларинг, эй ит! –
эй ишқ, вужудимда бир Мени қолдир!..
…Мен-ку Ҳақ жамолин кўрарман энди,
сен нега қодир?!

* * *

Мана жимлик… Шу қадар тинчлик
энди ҳатто ўлсанг бўлади
Бу сукутга чидай олмасдан
шохдан шафтолилар қулади
Жаранглади сокинлик бирдан
бирдан жимлик кетди бузилиб
Синиқ сукут устидан хуш бўй
сўқмоқларга оқди сизилиб.

Мана сўқмоқ
Бўм-бўш бир сўқмоқ
ўрмалайди танҳо чумоли
тор дунёни кўзлари кўрмас
кенг оламни танимас мутлақ.
Ўрмалайди ерга қапишиб
ўрмалайди кўпаймас йўли
шунда келар шум ўй дафъатан:
Ерга осмон келиб тушарми
агар ўлса бита чумоли…

Йўлим ҳали узундан-узун
сўқмоқ бўйлаб кетяпман ўзим
атрофимда нелардир қулар
ва нелардир беради тўзим…

Мана хона Мана тўрт девор
деразадан бўйлайман аста
кўролганим осмон – бир парча
тинглолганим шовқин – бир қучоқ.
Бирдан кўргим келади жуда
кўз илғамас не бор – барчасин
Наҳот қилса ақлдан жудо
англай олмоқ Олам парчасин?..

“Дод!..” дейман мен
ҳеч ким тингламас
дод дейман-у эшитмас ҳеч ким
топтаб кетар изимни Шамол
босиб келар Туманлар – кечки…

…Наҳот қайтарилар менда ҳам
битта чумолининг қисмати?!

КЕЧИКИШ

Тунлар
Бахтдан бошинг айланар.
Лабларингга қўнади ойлар…
Энтикасан… Бундай лаззатни
Билган эмас ҳатто
Худолар!

Фақат… чапда – кўксинг остида
Недир инграр.
Инграр тонггача –
Тирикликнинг ғамин унутиб,
Лабларингга қўнганда ойлар…

ЎЗИМ ҲАҚИМДА ҚИСҚАЧА

Юрак
Ишқмас,
Аждар ё қузғунга ем
бўлганида…
Артиб қонли ёшимни
Кетавердим тоғу даралар аро
топай деб Ўзимни –
яккаш бошимни…

Шундай
Ўтаверди умр ҳам…

Йўлим айро тушди Бахтдан
Меҳрдан…
Мен юрган сўқмоқлар чангалзор эди –
Шоқоллар тентирди атрофимда зир
Ва ё дўст тутганим
маккор мор эди.

Товонимни тешган тиканлар
Юрагимни қавартирдилар…

Мен эса…
Раҳмим келди
йўлимни тўсган қуртларга
Жонимни оғритган тиканларга ҳам.
Кўксимдан итарган қўлларга – раҳм! –
Елкамга қузғундай қўнганида Ғам…

Саҳроларда итдек судраб лошимни
Охири кундага элтган бошимни,
“Севаман” дегану
ночор ва абгор
Ишқнинг нелигини англолмай, алҳол
Дорга оёғимдан осган морларга –
Эҳ, мана шу Ёри бечораларга
раҳмим келди менинг!..

Шундай
Ўтаверди умр ҳам…

Ёлғиз эдим
Танҳо… одамлар аро
Суянган тоғларим қум каби чўкди…
…Ва бир кун ногаҳон
сим-сиёҳ туннинг
зорли ҳайқириғи мени уйғотди.
Қарадим
атрофим… қабристон эди
кўмилиб ётарди минг битта гуноҳ!..
Маъюс бағрим каби у хомуш эди –
асрорин ҳеч кимга очмасди бироқ.
…Дафъатан
зулматдай туннинг кўксини
тилибми юборди одамий бир зор.
Боқдим:
Бир девона аёл юрарди –
Юзларин юларди, сочин юларди.
“Бошим-ов!..” дерди у,
“дод!..” дерди яна
ҳар қабрга ўзин отиб урарди…
Раҳмим келди унга
Ёнига бордим.
Титроқ қўлларини силадим аста
Пахмоқ сочларига юзимни босдим.
Дедим:
“Ўткинчидир бу Ғам, ғамхона,
юр, кетайлик энди, Девона…”

У менга термулди
Мен унга боқдим
Боқдим-у…
“Дод!..” дея ўзни йўқотдим…
…Тепамда ой маҳзун, тун эди – қаро…
Валлоҳ!…
Ўзим эдим бу –
Бахтиқаро!..

Шундай…
Ўтаверди умр ҳам.

…Танҳолик озори етганда жонга
Чашми гирёнимдан оққанда ранжлар
Уйқусиз ҳар туним Кунга айланди
бир Нур-ки юракка қуйилди –
Лак-лак!..
Ва шу он англадим (у Нурга қараб):
Дўсту ёрим йўқдир
Меҳрибоним йўқ
Ишқимга зор бўлмас ЎЗИНГдан бўлак –
Аё, РАББ!..

Шундай
Ўтаётир умр ҳам…

* * *

Одам чўка бошлар
ёш ўтган сайин.
Гоҳо ғам чўктирар, гоҳида… ғаним!
Падарим, волидам,
дўсту ёрларим, –
кўнглимнинг гуллари
ори борларим,
руҳим ҳаловати –
суянч тоғларим
Чўкдилар!..

Қарайман:
атрофим қақраган саҳро.
Чўкканлар бир уюм тупроқдир қаро…
Кўксимни кемирар тоғдай Ғам – соғинч:
Не қилдим мен бунда
қадрсиз, ёлғиз?!

…Чўкиб кетар эдим
бир кўлмак топсам!..

* * *

Мен кунларнинг Баҳридан ўтдим!
Бу тунлар-ку, мендан-да бадтар…
Энди шундай Ойдинлик беринг:
Куни
Ва ҳеч
Туни
Бўлмаган!..

   Gulchehraning sheʼrlarini taniqli faylasuf olim “sheʼrlarida betakror qiyoslashlar sogʻinchga ichki nidoni singdirib, sehrli olam yaratadi, aql mantiq izmidan chiqib nafis va dardchil tuygʻular ketidan ergashadi”, deb taʼriflagan edi…

Gulchehra MURODALIYEVA
SHUNDAY OʻTAYOTIR UMR HAM…

SOGʻINCH

Bir kun tunda uygʻonib
Birdan –
Sezasanki:
Tushlaring… namli!
Oʻylaringni tongga ulaydi
Allakimning dardkash qoʻllari.

Derazangga boshini urib
Jon beradi shamol –
B a r d o sh l i!..
Va
Yurakni nedir qiynaydi
Erta qaytgan turnalar misol…

* * *

Toʻkiladi olma gullari,
Gʻunchalarda tabassum – ol-ol.
Bahor, meni suyganing qani? –
Ol. Koʻngilning ozorini ol…

Umr nedir,
Bu ranjlar nedir –
Yashnolmasa sening qoshingda?!
…Alqa, Bahor! –
Shu tong-la qolay:
Bir faslga, – sening yoshingda…

* * *

…Ayniqsa
Tumanday oʻylar toʻzgʻisa –
Yolgʻiz qolsang hamda yalangʻoch.
Ayniqsa
Dafʼatan dunyodan toʻysang,
Koʻngil esa – och…
Ayniqsa, borliging hech kim sezmasa,
Sen esa yashasang – togʻday.
Ayniqsa barchaga tupurging kelsa
Tepadan, – Oyday!..
Ayniqsa
Hammasi, hammasi… oʻtsa –
Kuz kelsa – yigirma yettinchi…
Ayniqsa, ketganlar qaytib kelmasa…
Ishq esa…
(…Oʻtkinchi!..)

* * *

Poyimda toʻzgʻidi kunlar – kukunlar, –
Qismat shamollari qoʻymadi…
Toʻzonda yopishgan itmidi yo ishq? –
bilib ham boʻlmadi!

Balki, tishlagani yolgʻon bu Itning,
balki yuragimni oʻymadi?..
Balki, gʻaribligim yolgʻondan-yolgʻon! –
balki… suyganidan… toʻymadi?..

…Boʻgʻzimga botdiku tishlaring, ey it! –
ey ishq, vujudimda bir Meni qoldir!..
…Men-ku Haq jamolin koʻrarman endi,
sen nega qodir?!

* * *

Mana jimlik… Shu qadar tinchlik
endi hatto oʻlsang boʻladi
Bu sukutga chiday olmasdan
shoxdan shaftolilar quladi
Jarangladi sokinlik birdan
birdan jimlik ketdi buzilib
Siniq sukut ustidan xush boʻy
soʻqmoqlarga oqdi sizilib.

Mana soʻqmoq
Boʻm-boʻsh bir soʻqmoq
oʻrmalaydi tanho chumoli
tor dunyoni koʻzlari koʻrmas
keng olamni tanimas mutlaq.
Oʻrmalaydi yerga qapishib
oʻrmalaydi koʻpaymas yoʻli
shunda kelar shum oʻy dafʼatan:
Yerga osmon kelib tusharmi
agar oʻlsa bita chumoli…

Yoʻlim hali uzundan-uzun
soʻqmoq boʻylab ketyapman oʻzim
atrofimda nelardir qular
va nelardir beradi toʻzim…

Mana xona Mana toʻrt devor
derazadan boʻylayman asta
koʻrolganim osmon – bir parcha
tinglolganim shovqin – bir quchoq.
Birdan koʻrgim keladi juda
koʻz ilgʻamas ne bor – barchasin
Nahot qilsa aqldan judo
anglay olmoq Olam parchasin?..

“Dod!..” deyman men
hech kim tinglamas
dod deyman-u eshitmas hech kim
toptab ketar izimni Shamol
bosib kelar Tumanlar – kechki…

…Nahot qaytarilar menda ham
bitta chumolining qismati?!

KЕCHIKISH

Tunlar
Baxtdan boshing aylanar.
Lablaringga qoʻnadi oylar…
Entikasan… Bunday lazzatni
Bilgan emas hatto
Xudolar!

Faqat… chapda – koʻksing ostida
Nedir ingrar.
Ingrar tonggacha –
Tiriklikning gʻamin unutib,
Lablaringga qoʻnganda oylar…

OʻZIM HAQIMDA QISQACHA

Yurak
Ishqmas,
Ajdar yo quzgʻunga yem
boʻlganida…
Artib qonli yoshimni
Ketaverdim togʻu daralar aro
topay deb Oʻzimni –
yakkash boshimni…

Shunday
Oʻtaverdi umr ham…

Yoʻlim ayro tushdi Baxtdan
Mehrdan…
Men yurgan soʻqmoqlar changalzor edi –
Shoqollar tentirdi atrofimda zir
Va yo doʻst tutganim
makkor mor edi.

Tovonimni teshgan tikanlar
Yuragimni qavartirdilar…

Men esa…
Rahmim keldi
yoʻlimni toʻsgan qurtlarga
Jonimni ogʻritgan tikanlarga ham.
Koʻksimdan itargan qoʻllarga – rahm! –
Yelkamga quzgʻunday qoʻnganida Gʻam…

Sahrolarda itdek sudrab loshimni
Oxiri kundaga eltgan boshimni,
“Sevaman” deganu
nochor va abgor
Ishqning neligini anglolmay, alhol
Dorga oyogʻimdan osgan morlarga –
Eh, mana shu Yori bechoralarga
rahmim keldi mening!..

Shunday
Oʻtaverdi umr ham…

Yolgʻiz edim
Tanho… odamlar aro
Suyangan togʻlarim qum kabi choʻkdi…
…Va bir kun nogahon
sim-siyoh tunning
zorli hayqirigʻi meni uygʻotdi.
Qaradim
atrofim… qabriston edi
koʻmilib yotardi ming bitta gunoh!..
Maʼyus bagʻrim kabi u xomush edi –
asrorin hech kimga ochmasdi biroq.
…Dafʼatan
zulmatday tunning koʻksini
tilibmi yubordi odamiy bir zor.
Boqdim:
Bir devona ayol yurardi –
Yuzlarin yulardi, sochin yulardi.
“Boshim-ov!..” derdi u,
“dod!..” derdi yana
har qabrga oʻzin otib urardi…
Rahmim keldi unga
Yoniga bordim.
Titroq qoʻllarini siladim asta
Paxmoq sochlariga yuzimni bosdim.
Dedim:
“Oʻtkinchidir bu Gʻam, gʻamxona,
yur, ketaylik endi, Devona…”

U menga termuldi
Men unga boqdim
Boqdim-u…
“Dod!..” deya oʻzni yoʻqotdim…
…Tepamda oy mahzun, tun edi – qaro…
Valloh!…
Oʻzim edim bu –
Baxtiqaro!..

Shunday…
Oʻtaverdi umr ham.

…Tanholik ozori yetganda jonga
Chashmi giryonimdan oqqanda ranjlar
Uyqusiz har tunim Kunga aylandi
bir Nur-ki yurakka quyildi –
Lak-lak!..
Va shu on angladim (u Nurga qarab):
Doʻstu yorim yoʻqdir
Mehribonim yoʻq
Ishqimga zor boʻlmas OʻZINGdan boʻlak –
Ayo, RABB!..

Shunday
Oʻtayotir umr ham…

* * *

Odam choʻka boshlar
yosh oʻtgan sayin.
Goho gʻam choʻktirar, gohida… gʻanim!
Padarim, volidam,
doʻstu yorlarim, –
koʻnglimning gullari
ori borlarim,
ruhim halovati –
suyanch togʻlarim
Choʻkdilar!..

Qarayman:
atrofim qaqragan sahro.
Choʻkkanlar bir uyum tuproqdir qaro…
Koʻksimni kemirar togʻday Gʻam – sogʻinch:
Ne qildim men bunda
qadrsiz, yolgʻiz?!

…Choʻkib ketar edim
bir koʻlmak topsam!..

* * *

Men kunlarning Bahridan oʻtdim!
Bu tunlar-ku, mendan-da badtar…
Endi shunday Oydinlik bering:
Kuni
Va hech
Tuni
Boʻlmagan!..